Texto, con aparato crítico, de la intervención del Dr. D. Javier Andreu, Profesor de Historia Antigua y Arqueología de la Universidad de Navarra en el marco del coloquio internacional "Signos de debilidad y crisis en las ciudades del Occidente del Imperio Romano (siglos I-III d. C.)" celebrado entre la Universidad de Navarra, la ciudad romana de Santa Criz de Eslava y Los Bañales de Uncastillo entre los días 9 y 11 de noviembre de 2017 conforme al siguiente programa: http://www.unav.edu/web/facultad-de-filosofia-y-letras/santa-criz/inscripcion

1. ! " # $ % &'()
(
∗
! "
* + , -.. ./ 0
" 1 0 2 *
* 3 4
5 3 " 3 3
6 7
7 3
8
9 , , : ; <= (
8 , ,
8 , 8 : > 8
, (?@' , 8 8 , :, ,
8 , , , , 80 ,
> , A &
: , , , 8
B
,
, 8 8 8 C
, , : , 8 8
:
0 88 , 8 8 8 ,
8 8 , , D : ,
(E&B )F 0G :, , , 8,
∗
2, : >8 8 , HGH * C0 &'(I )EF@E JG
6 5 C
K 8 , , L 7
(
; G<= - 87* 7 " L (?@B (E&
&
/ L = G;% -0 6 6 C L1 (?FIM/
0%2= H = 2 N G # ! %0 -2 7 4 C
D (??I 0 8 8 , 5 8 : , 8 , ,
8 G %= 0- - 8 6
=58 &'(E
B
/ 0%G #- -C 1 8 I? ?I =58 &''EM LO
L= 0 - 6 8 !1 P &''E

2. ! " # $ % &'()
&
, , 88 ,
" L 8 ,
A 0 G<= , 8 , E
,
, : , , , 2 : , , 8 (?I(
(E) , 8 : 8 8 ,
$:, , : > : 8 8 ,
8 , , @
$ , 8 , 8
8 : ,:, ,G , 5 8 ,
(?FE E@E ?( 0G , , , : :
88 , , , , , 5 :, ,
C : , , 5 8 , 8:, ,
, , > I
2, , G<= , 8 , C
, , 8 8
:, , , , 80
, : , 88 , : , ,
Q <)
8 , 5 : >
, 8 8 , 8 :, ,
, > 8 , 8 ,
F
, 8 , : > 0 8
:, , , , 8 : > 8 , 8
, 5 C 9 8, 0G
0 , 5 ,?
, 8 ,
8 , 8 , , 8
5 : 0 ,
E
; G<= - ! ( I& IB 0 A L0 2R%-
- - 7 (??E (I? (FF
2, , / 0%G # / L020 H =L =- ,
, -S 5 T - C 6
0 4 #
@
=#U-" 1 C C -
8 = = (??? (@@ ()B
I
# B B'
)
(' () BM(' (F B (' &E 8 5
F
/ 0%G #-$ 2, 8 , ,
0G , , 8 , 8 ! " # -G D0V# N=
/ 0 P0 P# 2 H 0 W% - 8 6
1 4 0 L 6 &'(E &@( &IE
?
P0 R0 A %;%G N- - L &''( (&@
(F'

3. ! " # $ % &'()
B
8 , , :
, A ('
, , , , 8 , > , ,
3 8, C , , * ,
8 , : * ((
, : , , 8,
: 8 ,
, (&
, , 8 :
, 8 2 $ ,
8 8D A P (B
$ , 5 8
8 8 8 > , 8 -
> (E
, : ,
, % , ,
: B&I BB'0G , 8: 8
, 8 8 : ,
8: , B@& (@
, ,
, : > , 8
A , , : 3 8 >
, , (I
: * ,
8 , ()
:, , ,
8 , A 8 , C 8 8
(F
, : , , 8
, C 8 , A , :
> , (?
, : ,
, 8: : $ : $
: , : : ,
, 8
, :, :, , ,
8 , $ 8 $ 8
('
A A %;%G N PWL N H L G 0L=- 5 3 6 (??'
((
/ 0 - 6 % - ! 0 =# H 0
V# D G= # 3 < <C <=
D X L &'(@ B(( B&E B(E
(&
! F (& I
(B
D @ ()?MA (() &I& P # (I (B
(E
% ? E &( (@ & (' ? E &( / A =G RP# N % 0 0 6
6 C 0 3 I (?)I (E) (IF
(@
0 C0 20P%= - < <= L A 0 ?B ( (?F( BF( E(I
(I
P 0- &'((
()
$ ( E(
(F
L %2U0Y0- !1 , D (??B
(?
0 # 2Q =9- 0 6 8 1
Z * -/ P=%N; N - = (??? &&? &B)

4. ! " # $ % &'()
E
, 8 , C , , C
, , 8 , : 8 8 5 , 88 ,
8 , 8 C :, , * 8 ,
8 , , 8
5 8 , 8 , :,
, 8 5 , 8
9 8 8 8 , 8 88
$ , 88 :, ,:
: $M , 8 , 8
, > 8 8 > ,
< 3 $ $ : > M ,
$ :, 5 $ 8 , 8 ,
* 8,
, 8 , :, ,
8 , 5 5 8 &'
, 8
, :, , , : , 8 ,
8 3 8 , 8 8 ,
8 , &(
: , 8 , ,
8 >
&&
L 8, , 8, : ,
8 , > $ : >$ :, ,: 5 8
, :, : 8, 8, :,
: , , , &B
! , 8 88 ,
, 5 :, , , 8 8 , : , 8
, 8 , :, :
8 , , , :, 8 &E
,
, 88 , : : A 5 , , ,
, 88 , , 5 , 8
&'
&I
&(
B( @(
&&
A /0 V# - X 1- 3 1 1
<= (I( &EE (?FEM / %G=% 8, -, 8
, : =58 (??)
&B
FB
&E
L C= - 7 !1 6
6 (??E (B? (E)

5. ! " # $ % &'()
@
L 0 , , , , , , , 8 , &@
, 8
&I
, : , 5 :, , , 8 88
, 8 8 , 8 ,
, 8 , : 8 ,
, 8 8 , :, ,
, , ,
0 8 , > , , :, ,
$ , > &)
$ ,
, 8, :, , : , ,
8, , 8 , ,
: , , 8
:, , , ,
2, > , , 8 , : >
5 : , 8, 8 8 8 :
2, 8 8 , :, ,, , * 8 , &F
: ,
, , : 8 , , 8
, , ,
8 , 8 2 8 ,
: , 8 8 , &?
A , 8 , , , ,
:, , , 8 , B'
, , ,
, , , : , 8 , 8 8 ,
8 :, 3 9 , , , 8 8
&@
9 /=%PL0%-P : ,- , 8 8 , - ,
&'') (FB &''M =22-2, 0 ,
H &B( ( &'(I B B(M0 L -
, , 0 % , &'') (@B (@E , : ,
,
&I
! & (& (F ( & (& (F & = , L C= -A [ / 3 7 6 -
1
/ 0%G # -% - 8 6
, # &'() &() &EE
&)
P L=# =# 0Y -2, , 5 8 : % Q > &'(I
&F
/ A =G RP# N % 0- 7 6 ] C (@
&''B (I( (?) (I? ()EM/ A =G RP# N % 0- G
6 8 C -/ A =G RP# N % 0 0 2 = H /
%0D0 = - 7 = &''B ((( (?F
&?
I'
B'
I'

6. ! " # $ % &'()
I
, > 8 , 8 8 , B(
:
, , , , :
2, , 5 5 , ,
8 B&
: 8 :, , , , ,
3 ! , 5 :
@'''' , , > , : , BB
8 :, ,
3 , 3 8 , BE
8 ,
0 , , ,
5 8 , :, , , , (''''
, , , , 88 ,
, 8 B@
! ,
:, , : , 8 , , , 8 ,
, , , ,8 :
:, , * , , , , 8
BI
2, $ $
, , , 8 , 8
8 :, , : , ,
$ > , , ,
8 , , B)
$ , ,
, BF
, , 5 ,
, : 8 3 :
, , , Q ,
: , 2 * B?
, A ,
8 , , , 5 8 , 8
, , , 5 , 8 ,
88 :, , , 8 ,
, , , 8 8 : 8 88
B(
&' I) 8 , 3
:, , > I?
B&
(?
BB
F'
BE
)?
B@
&I I@
BI
(? &I
B)
/ GL=% =%- - $ - 4
C L1 &''& E( IB
BF
))
B?
(' (F

7. ! " # $ % &'()
)
, 8 , : , 8
:, , : 8: , 0 88 ,
8 : : , 8 5 8:, , , 8 ,
, 3 / , , , 8
, 80 , 8 , ,
8 : 8 , :
, 5 8 , 8 E'
, ,
> : 8 , : , * 8 ,
8 , 8 ,
, : , > ,
:, , 8: , , > 8
0 , 8 :, , 8 :
, 8 , , > 8 : >
, 8 8 88 :, ,: > ,
, 8 , , , 2,
, , 8 , 8 ,
, : : 5 :
8
2, , , : 8 8
, :, $ $
$ $ , $ $ , >
$ $ 8 $ $ , ,
, : , E(
2,
&'I 8 , 8 3 88
, , 8 , " - , 8 : ,
> 8 5 , , A ,
, : 8 $:, , : , E&
$
: 8 ,
: , , 8 ,
, 8 , : 8 , , ,
88 88 EB
0 , $3 >
E'
/ L 0!0 0 - L - 87 C
0 - L &''B (E( (I& (@'(@@
E(
(? F&
E&
0 0!0 = H / L = #! 8 1 , -
& - L C= H / A =G RP# N % 0 -
7 - 6 ] 1 = 6
&''I () @E
EB
(? F& I&

8. ! " # $ % &'()
F
, 8, C EE
$ , , 8
, 8 , , 8 , 8E@
, : , 88 , 88 :, , : :
8 8,
2, 8 5 , 8 :, , :
8 , , 8, : EI
M :
,
E)
:, , 8 , , ,
EF
M , , :
:, , ,: : , > 8 E?
: : ,
, 5 : , ,
, : , , 88 8 , 0 , ,
, 8, 8 , , , 8
, , 8 C 8,
0G@'
, , , , 8, ,
:, , , , , : ,
: , , 8 8 , 8
, 8, :, , ,
, 8 @(
0 :,
8 : , , : :
88
= , , 8, , 8 , , >
, 88 ,
$ 8:, ,
, , 8 , , , $
, 8 , : , > ,
0 , , : , 8 :
EE
G 0 2 - 8 6 C - 8
] D =58 &'(&
E@
Q /0%D - 1 ! 1 8 0 5 (?I?
EI
! F (B &(
E)
! & (@ ( EI
EF
! F (& I
E?
' EB (' &
@'
0L0 = H 0 V# D G= - 2 D
6 7 5 L &'(E ! 0 =# H 0 V# D G= -
(( M/ 0%G #-A $ , 3 -
* , 8 T -2, 8 , C - : 8 0
@(
C0 &B E F E

9. ! " # $ % &'()
?
% , , 8, : , ,
8 , , , 8 ,
, , :, , : 8 , 8
:, , , : 88
C : , * 8 , , 8 , :
: , 5 , : , , , , ,
8 , :, , , ,
, , , , 8 :,
, ,
% , , : , 8 8 ,
8, :, 8 8, : 88
, , :, , , , 8 ,
8, 8 8 8
8 : : , 8 :, ,
, , , > 8 5 @&
, : $ 8 5
$ , , , : , ,
, 8 8 , , 8, 0G
, Q 8 , ! ,
, :, , 3 ,
, : : 8 8, 8L 0
8 , , 8 ,
8 , - @B
2, 8 : : > , , 88
, 8 , 5 , ,
, 8 8 8
8 , , 8
8 , < 8 8 , 8 8 , : ,
, 3 8 , , 8: 8 ,
@&
P 0 A^ GQ-C * A 0 - , 6 1
-G 7 < 6 C _ P (??F
(( B& &@ &I
@B
0%G=- , , : > 8 - 0 H C 0 G 0Y -2,
, 9 , 5 8 : &'(E
&E'&@I &@&

10. ! " # $ % &'()
('
, , : , 8 , , 8 @E
, , , , G ,
, , 8 , 8 8 @@
, ,
88 , , 8 ,
8 ,
= : > 88 ,8 8 , , ,
, 8 :, , : ,
8 , 88 , 8 ,
, : : 8 8 , , 8 8
% , , 8 8 8 , 8
, , , 88
, , , , > 8
, : , 8 ,
: , , 83 8:
8 8 , 3 8, 0G
> , , , 8 8
C : , , : 5 8
:, : , 8 ,
, 8 , 8 :
C : , P1 0 8` @I
, (??'
: ,:, : : : , : > , 8,
8 , , A :, , , 5
8 , 8 I&)F ,
8, ,
4 3 3 8
6 a 8
3 "
6 , 3 6 1
7 , 1
6 SV 1 6
7 8 *
( 8 3
@E
/ L %=P# 0 / L 0!0 0 H LO/ L0G G #
# 4 N , )?
&'() (E? ()& (I( (IF
@@
G )& BI E

11. ! " # $ % &'()
((
8
8 3 6
3
" ]
8
J K 0 3
3 6 8
] 6
1 6 7
8 a 3
, 8 6
1 8 6 a
5 a 6 6