Bognun stamma

Haustönn 2007

3. Útgáfa
Unnið í tengslum við hönnun stammaréttivélar sem lokaverkefni í Véltæknifræði við
Háskólann í Reykjavík | Njáll Andersen Pétursson
RANNSÓKN: BOGNUN STAMMA NORÐURÁLS

Njáll Andersen Pétursson
VT‐7 Haustönn 2007
Síða 2 af 32

Síða 3 af 32

INNIHALD
Skilaboð frá höfundi ..................................................................................................................................... 4
Tilgangur ............................................................................................................................................................ 5
Framkvæmd ...................................................................................................................................................... 6
Vettvangsferðir ............................................................................................................................................. 6
Hitamælingar ................................................................................................................................................. 6
Togþolsprófun ............................................................................................................................................... 8
Niðurstöður ..................................................................................................................................................... 10
Ástæður bognanna .................................................................................................................................... 10
Hiti í stömmum ........................................................................................................................................... 12
Togþol stamma ........................................................................................................................................... 13
Niðurstöður togþolsprófunar .......................................................................................................... 14
Útreikningar ................................................................................................................................................. 16
Samantekt ........................................................................................................................................................ 18
Viðaukar ............................................................................................................................................................ 20
Viðauki A – Hiti stamma:......................................................................................................................... 20
Viðauki B – togþol stamma .................................................................................................................... 24
Viðauki C ‐ Staðall DIN 50125 – Undirbúningur sýnis ............................................................... 25
Viðauki C – Niðurstöður togþolsprófunarinnar ............................................................................ 26
Viðauki D – Heimildaskrá ....................................................................................................................... 31

Síða 4 af 32

SKILABOÐ FRÁ HÖFUNDI
Upplýsingarnar í þessu skjali eru settar fram miðað við að lesandi hafi grunn þekkingu á
álframleiðslu ásamt tæknilegum skilningi.
Einnig er lesanda bent á að vinsamlegast ekki fjölfalda né áfram senda þetta skjal eða
neinn hluta af því nema með leyfi höfundar.

Síða 5 af 32

TILGANGUR
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna með einhverjum hætti ástæðu bognunar
stamma á göfflum hjá álframleiðandanum Norðurál og einnig að skoða hvernig þeir
bogna. Lengi vel hafa tilgátur verið á lofti um að stammar bogni með jöfnum radíus út
alla lengd þeirra. Hinsvegar telur höfundur að slík bognun sé afar sjaldgæf sökum
fyrirkomulags þjónustukrana og að í raun sé algengara að stammar bogni með einni
ákveðinni beygju neðarlega á stammanum. Þar er vægið mest og mikill hiti sem kemur
frá kerinu hefur einnig haft talsverð áhrif á flotmörk álsins í stömmunum.
Myndir hér fyrir neðan skilgreinir þau hugtök sem koma fram í skjalinu varðandi
gaffalsamsetningar.

Síða 6 af 32

FRAMKVÆMD
Rannsóknin skiptist í þrjá hluta:
• Byrjað var á vettvangsferð í kerskála og skautsmiðju Norðuráls og stammar
skoðaðir. Síðan var rætt við fjölmarga starfsmenn á hvorum stað til að fá álit
þeirra sem vinna með gafflana á ástæðum bognunar þeirra. Einnig var farið í
Vélsmiðju Péturs Auðuns og skoðaðir stammar en hjá þeirri vélsmiðju fara
viðgerðir fram á göfflum Norðuráls. Einnig var rætt við starfsmenn vélsmiðjunar
varðandi viðgerðir þeirra.
• Síðan var rannsakaður hiti í stömmum á meðan þeir voru í kerjunum. Smíðuð
var merkistika sem brugðið var á stamma gaffalsins til að merkja með jöfnu
millibili mælipunkta. Hitastigsmælingar voru svo teknar með innrauðum
hitamæli í þessum punktum á 20 stömmum.
• Að lokum voru tekin sýni úr stamma og þau togþolsprófuð. Sýnin voru tekin (úr
völsunarstefnu efnisins) mjög ofarlega úr stammanum þar sem hiti og kraftar
hafa ekki haft eins mikil áhrif á efnið.
VETTVANGSFERÐIR
Farnar voru margar ferðir í Norðurál og Vélsmiðju Péturs Auðuns til að skoða bogna
stamma. Engin sérstakur búnaður var notaður annar en mælistokkur.
HITAMÆLINGAR
Þegar ákveðið var hvaða ker skildu tekin fyrir var skoðuð hæð skautanna í kerjunum og
valin ker með sem flestum skautum sem væru orðin vel eydd (búin að vera lengi í kerinu
eða allt að 29 daga). Þó var seinna kerið með fjórum nýjum skautum í, en það er gott til
samanburðar.
Til  að mælingarnar væru sem nákvæmastar var sett saman merkistika eins og sjá má á
mynd 1. Þessi stika var notuð til að merkja upp stammana með 20cm millibili frá
tvímálmstenginu og upp.

Síða 7 af 32

MYND 1
Reynst getur hættulegt að bera málmstöng upp að skauti þar sem hætta er á að stytta
leið straumsins frá tengingu skautbrúar að þeim stað sem stöng yrði rekin utan í. Þar af
leiðandi var kosið að nota timbur kústskaft og einangrunarlímband til að komast hjá
þessari hættu. Hinsvegar var heitgalvaniseraður 2“ nagli og ál krítarstokkur notaður en
þar sem lengd þeirra var í lágmarki þá var ekki talin hætta á ferð.
Til að mæla svo hitann í þessum mælipunktum var fengin að láni frá Vit innrauður
hitamælir frá Fluke af gerðinni 63 eins og sjá má á mynd 2.

MYND 2

Síða 8 af 32

TOGÞOLSPRÓFUN
Til þess að gera sér betur grein fyrir þeim kröftum sem þarf til að beygja (eða rétta)
stamma þá er nauðsynlegt að vita hvernig efni er í stammanum. Framkvæmd var
togþolsprófun hjá Iðntæknistofnun Íslands þann 09. Október 2007 í boði Norðuráls þar
sem þrjú sýni voru tekin í völsunarstefnu úr einum stamma sem fengin var að láni hjá
Vélsmiðju Péturs Auðuns.
Mynd 4 sýnir búnaðinn sem notaður var í togþolsprófuninni en hann er frá fyrirtækinu
MTS og er staðsettur í húsnæði Iðntæknistofnunar Keldnaholti.

MYND 3

Síða 9 af 32

Til ýtarlegri myndrænnar útskýringar á hitamælinga‐ og togþolsferli er mynd 3.

MYND 4

Síða 10 af 32

NIÐURSTÖÐUR
Þær mælingar á bognun stamma sem náðust gáfu til kynna að útbeygja virðist ekki
verða meiri en 30cm án þess að tvímálmstengið fari að láta á sjá og telst þar með ónýtt.
Eftir samtöl við fjölmarga starfsmenn bæði kerskála og skautsmiðju Norðuráls ásamt
fjölda starfsmanna Stímis kom í ljós að skoðanir manna á ástæðum bognunar stamma
eru fjölmargar. Þá var brugðið á það ráð að elta kerþjónustukranana og fylgjast með
aðgerðum þeirra. Hér fyrir neðan gefur að líta þær ástæður fyrir bognun sem samtöl
leyddu í ljós svo og þau sem höfundur varð vitni að í eftirlitsferðum.
ÁSTÆÐUR BOGNANNA
• Þegar gaffalsamsetning er tekin upp með þjónustukrananum og verið er að
flytja hana á sinn stað í kerinu vill það gerast að stjórnandinn rekur skautið
utan í einhverjar hindranir á leiðinni. Þetta telst sem slys og stammar sem
bogna á þennan hátt bogna á ýmsan hátt en eru afar sjaldgæfir.
• Þegar verið er að setja gaffalsamsetninguna ofan í kerið þá kemur stundum
fyrir að ekki hefur verið tekið nóg úr baðefninu (gert með kló á
þjónustukrana) og því passar skautið ekki í gatið. Þegar þetta uppgötvast er
óvanalegt að gaffalsamsetningin sé sett niður og kló þjónustukranans
brugðið á baðefnið á nýjan leik. Það telst sem tímasóun og er í
undantekningar tilfellum gert. En hér er í raun um þrjú tilfelli að ræða:
o Baðefnið er of mikið í hliðum gats. Þá er skaut sett ofan í og skakað til
hliðanna og með því er stamminn beygður. Á þennan hátt bognar
hann til hliðanna en ekki fram eða aftur eins og vaninn er. Hinsvegar
er þetta ekki mjög algeng bognun þar sem stjórnendur krananna læra
fljótt hversu mikið þeir þurfa að fjarlægja til að koma nýju skauti
fyrir.
o Baðefnið er of mikið framan og aftan við skaut. Þá er skautið sett ofan
í og er klemmuarmur þjónustukranans (sem losar og herðir uppá
skautklemmu og fjarlægir eða kemur henni fyrir) ýtt á stammann til
að koma honum nær skautbrúnni því hann leggst ekki nægilega vel
upp að henni. Hér skiptir reynsla stjórnandans aftur miklu máli og
reynsla hans kemur í veg fyrir þetta vandamál.
o Hér er um sama vandamál og hið fyrrnefnda en nú er talið að
skautklemman sé hert að þegar stamminn er ekki alveg upp að
skautbrú og beygir hann þannig. Þetta er misskilningur. Með því að
fylgjast með skautskiptum í kerjum er það alveg ljóst að
skautklemman fer ekki á sinn stað nema að skaut liggi vel upp að
skautbrúnni. Enn og aftur er þetta ekki mjög algeng bognun.

Síða 11 af 32

• Þegar verið er að taka gaffalsamsetninguna úr kerinu ánþess að brjóta
baðefnið nægilega og toga með þjónustukrananum í stammann lárétt. Hér
kemur megin ástæða bognunar á stömmum og einnig uppspretta ágreinings í
þeim efnum. Áður hefur verið talið að stammarnir bogni með jöfnum radíus
út lengd stammans þegar verið er að fjarlægja gaffalsamsetninguna úr
kerinu. Það er í raun ekki svo. Stamminn er mjög heitur neðst en fer kólnandi
þegar ofar dregur. Þannig að þegar þjónustukraninn tekur í stamann og togar
þá bognar hann með einni ákveðinni beygju þar sem vægið er mest og
varminn er mestur. Til að beygja með umræddum radíus þyrfti
þjónustukraninn að geta klemmt stammann og beitt vægi efst á stammann
ásamt því að toga hann út lágrétt. Hönnun klemmu á þjónustukrana bíður
ekki upp á slíkt vægi. Klemman stingur pinnum í gat efst á stammanum en
klemmir ekki með nægilegu krafti til að mynda vægi efst á stammanum.
Þrátt fyrir að líklegasta skýringin á bognun sé sú síðast nefnda þá er talsvert um að
stamma bogni milli 40 – 50cm fyrir ofan tvímálstengið. Hinsvegar er mun auðveldara að
koma auga á þessa stamma heldur en þá sem eru bognir við tvímálmstengið. Líklegasta
skýringin er að þeir séu að bogna þegar verið er að koma þeim í kerið og þá með
einhverjum þeim hætti sem talin var upp hér að ofan.
Einu vill höfundur þó koma að. Vinnureglur hjá álvernunum varðandi stjórnun
þjónustukrananna eru mjög skýrar og reynsla mikil hjá stjórnendunum. Allar
ástæðurnar nema sú seinasta eru sjaldgæfar og í raun myndu teljast sem slys. Þó að
megin þorri stamma bogni þegar verið er að taka þá upp úr kerjunum þá er það ekki
endilega stjórnandanum að kenna. Það er t.d. ekki hægt að brjóta baðefnið aftan við
skautið og það er í raun mjög erfitt að meitla meðfram skauti þannig að það sé alveg
laust í kerinu.

Síða 12 af 32

HITI Í STÖMMUM
Niðurstöður mælinganna má finna í töflum 1 og 2 í viðauka A en línurit 1 sýnir
meðaltalshita yfir stamma sem hafa verið lengi í kerjunum ásamt efri og neðri mörkum
staðalfrávika.

LÍNURIT 1
Um það bil 1200mm frá tvímálmstenginu var tengingin við skautbrúnna og sést það
greinilega á línuritinu þar sem hitastigslækkunin er nokkuð línulega upp stammann
þangað til komið er að klemmunni. Þar fyrir ofan er hitastigið nokkuð jafnt út stammann.
0
50
100
150
200
250
1780 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0
Hitastig(°C)
Hæð frá tvímálmstengi (mm)
Meðalhiti stamma þar sem skautin eru mikið eydd
Efri mörk frávika
Meðalhiti
Neðri mörk frávika

Síða 13 af 32

TOGÞOL STAMMA
Teknir voru 200mm af stammanum ofan frá (þar sem gatið er) áður en teknir voru aðrir
200mm sem sýnin voru svo unnin úr.
Neðsta sýni á Mynd 5 sýnir hvernig sýnin voru undirbúin en það var gert samkvæmt
staðli DIN 50125 (Viðauki C). Næstu þrjú sýni þar fyrir ofan sýna hvernig þau líta út eftir
prófun.

MYND 5
Á mynd 6 má svo betur sjá hvernig brotin líta út.

MYND 6

Síða 14 af 32

Línurit 2 sýnir niðustöður togþolsprófunarinnar en í viðauka C er að finna sitt hvort
línuritið fyrir hverja mælingu fyrir sig svo og tölulegar niðurstöður mælinganna.
Línurnar liggja mjög nálægt hvorri annari en brotlengingin virðist talsvert breytileg en
ástæða þess er að sýnin brotnuðu utan lengdarmælisins og því ekki marktækt.

LÍNURIT 2
NIÐURSTÖÐUR TOGÞOLSPRÓFUNAR
Meðaltal flotmarka: 50,3 MPa
Meðaltal togþols: 127 MPa
Fjaðurstuðull efnis: 44.572 MPa
Meðaltal brotlenginar: 15,8 % (illmarktækt sökum staðsetningar brota)

Línu
99,5
í þe
kluk

urit 3 (feng
5% hreins á
eim hita. Alm
kkustundir.
gið að láni
ls breytast m
mennt er ta
Því fylgjum
S
úr bókinni
miðað við hi
alað um að
við 102h lín
Síða 15 af 3
„Metallugi
itastig ásam
skaut séu
nunni.
LÍNURIT 3
2
for ingeniø
mt áhrifum la
um 29 daga
ører“) sýnir
angvarandi
a í kerjunum
Njáll Ande
VT‐7
hvernig to
viðveru efn
m sem eru

ersen Péturs
Haustönn 2
ogþol
isins
696
sson
2007

Síða 16 af 32

Með því að bera saman meðalhitastigið úr línuriti 1 og togþolið í línuriti 3 ásamt því að
leiðrétta fyrir eiginleika efnisins út frá togþolsprófuninni fáum við línurit 4. Það er
nálgun á togþol í efninu í stömmunum miðað við hitastigið í því eftir viðveru þess í
hitanum í 102 klukkustundir.

LÍNURIT 4
Við sjáum að togþol efnisins lækkar umtalsvert eftir því sem neðar dregur. Togþolið
endar í u.þ.b. 69% af upphaflegu togþoli efnisins (127 MPa). Línurit 7 í viðauka B sýnir
togþolið miðað við hæð frá tvímálmstengi en þau gildi eru á sömu stöðum og
hitastigsmælingarnar. Tafla 3 í viðauka A sýnir mjög ýtarlega meðalhita mældan í
stömmum ásamt staðalfráviki og tilsvarandi togþoli.
ÚTREIKNINGAR
Það vægi sem þarf til þess að beygja stamma á varanlegan hátt má reikna á eftirfarandi
hátt:
Gert er ráð fyrir að flotmörk efnisins breytist jafnt á við togþol efnisins miðað við
hitastig.
Vægi = Flotmörk * Áslægt mótstöðuvægi
Í okkar tilfelli eru flotmörkin breytileg miðað við staðsetningu á stammanum. Þetta
þýðir að vægið sem þarf til að valda varanlegri formbreytingu minnkar eftir því sem
neðar dregur. Þ.e.a.s. vægið sem þarf til að beygja efnið neðst er minni en vægið sem þarf
til að beygja efnið efst. Áslæga mótstöðuvægið er fasti fyrir efnið.
Kraftur = Vægi / Lengd
85
90
95
100
105
110
115
56 56 53 57 73 86 111 138 157 186
Togþol (MPa)
Hitastig (°C)
Togþol m.v. meðalhita í stamma eftir 102 klst

Síða 17 af 32

Hér sjáum við að krafturinn sem þarf til að mynda ákveðna vægið minnkar línulega eftir
því sem armurinn lengist.
Greinilegt er að ekki er vægið bara mest neðst og að efnið nær flotmörkum þar fyrst
heldur eru flotmörkin minnst neðst sem stuðlar enn frekar að því að stamminn bognar
neðst. Eins og áður hefur komið fram þá geta þjónustukranarnir ekki beitt vægi á enda
stammans heldur beita eingöngu krafti sem undirstrikar ofangreindar fullyrðingar.
Mjög algengt er að sjá stamma bogna u.þ.b. 30cm út að ofan. Við getum reiknað hversu
ofarlega beygjan nær svona:

Greinilegt er að þrátt fyrir svo mikla niðurbeygju stammans þá nær beygjan ekki nema
frekar stutt áleiðis upp stammann eða um 8cm eins og sést á útreikningunum hér að
ofan. Þessir útreikningar miðast við að álið sé við stofuhita og flotmörk þess séu óáreitt
af langvarandi viðveru í hita kerjana.

Niðurbeygja í enda stamma.
Fjaðurstuðull álsins.
Tregðuvægi álsins.
Áslægt mótstöðuvægi álsins.
Lengd stamma frá tvímálmstengi að neðri brún
auga.
Flotmörk efnisins við stofuhita.
Sá kraftur sem þarf til að beygja enda stamma
út um 30cm.
Hveru ofarlega beygja nær. Þ.e.a.s. hversu
ofarlega á stammanum efnið fer upp í
flotmörk.
δa 0.3m=
E 44572MPa:=
IX1 4.219 10
5−
× m
4
=
WX1 5.625 10
4−
× m
3
=
L1 1.705m=
σy 50.3MPa=
Fa
δa 3⋅ E⋅ IX1⋅
L1
3
:= Fa 341.4kN=
La
σy WX1⋅
Fa
:= La 82.9mm=

Síða 18 af 32

SAMANTEKT
Hinar mestu bognanir sem höfundur hefur fundið án þess að sjá skemmdir á
tvímálmstengi voru u.þ.b. 30cm (efst á stamma). Úttreikningar sýndu að 30cm útbeygja
á stamma þegar um stofuhita er að ræða veldur beygju sem nær ekki nema 8cm upp
stammann.
Einnig hefur verið sýnt fram á að langvarandi viðvera efnisins í hita kerjanna hefur
talsverð áhrif á togþol og þar af leiðandi flotmörk efnisins sem enn frekar stuðlar að því
að stammi bogni frekar neðarlega.
Þrátt fyrir það þá er eitthvað af stömmum að bogna u.þ.b. 40 – 50cm frá tvímálstenginu.
Þessi tilfelli eiga rætur sínar líklegast að rekja til mikilla átaka þegar verið er að setja
skautið í kerið.
Flotmörk og togþol efnisins er ekki nægilega nálægt þeim uppgefnu tölum eða línuritum
fyrir 99,5% hreint ál sem höfundur komst yfir til að fullyrða að efnið sé í raun svo hreint.
Því er gert ráð fyrir að eiginleikar efnis stammana breytist í hlutfalli við breytingar
samkvæmt línuriti 3.
Erfitt er að segja að hér hafi verið sannað að bróðurpartur þeirra  bognu stamma hafi
bognað þegar verið var að taka þá úr kerjunum eftir sína 29 daga. Togþol efnisins hefur
lækkað um ca. 31% frá upphaflegu gildi neðst, þar sem hitinn er mestur, því er óhætt að
fullyrða að stammarnir séu orðnir viðkvæmari fyrir áreyti þegar komið er að
skautskiptum.  Sömuleiðis þegar fylgst er með skautskiptum þá er bersýnilega sett mikið
álag á stammana við þessa athöfn.

Síða 19 af 32

Síða 20 af 32

VIÐAUKAR
Hér gefur að líta hin ýmsu gögn sem tengjast þessari rannsókn.
VIÐAUKI A – HITI STAMMA:
Tafla 1 sýnir hitastigið (gefið upp í °C) í stömmum í keri 12, skála A, í uppgefinni fjarlægð
frá tvímálmstenginu (gefið upp í mm). Hér má sjá að hæð skauta m.v. skautbrúnna var
álíka hjá þeim öllum.
Ker 12 skáli A
mm
nr
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1780 53 56 59 54 55 52 63 60 58 42
1600 58 52 59 49 55 46 62 61 59 50
1400 40 50 52 50 50 50 56 57 53 42
1200 46 58 61 60 53 57 64 59 58 56
1000 60 69 76 74 66 65 81 76 72 60
800 72 72 87 81 78 75 85 90 79 93
600 82 94 102 94 102 103 109 117 100 138
400 115 115 122 122 127 130 142 137 137 167
200 135 140 142 134 152 129 168 158 163 195
0 179 170 165 159 179 178 194 179 182 220
TAFLA 1 (ÞYKKA LÍNAN SÝNIR STAÐSETNINGU SKAUTKLEMMU)

Síða 21 af 32

Línurit 5 sýnir niðurstöðurnar úr töflu 1.

LÍNURIT 5
0
50
100
150
200
250
1780 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0
Hitastig(°C)
Hiti stamma í keri 12 skála A
Stammi 1
Stammi 2
Stammi 3
Stammi 4
Stammi 5
Stammi 6
Stammi 7
Stammi 8
Stammi 9
Stammi 10

Síða 22 af 32

Tafla 2 sýnir hitastigið (gefið upp í °C) í stömmum í keri 23, skála B, í uppgefinni fjarlægð
frá tvímálmstenginu (gefið upp í mm). Hér sést hvernig 4 ný skaut sitja ofar í
skautbrúnni.

Ker 23 Skáli B Ný skaut
mm
nr
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1780 53 52 58 60 56 70 48 45 49 43
1600 50 46 59 63 57 67 46 45 47 43
1400 54 50 51 56 64 72 40 45 40 43
1200 54 54 57 56 54 65 45 50 44 47
1000 68 69 74 82 84 93 52 57 53 49
800 83 82 85 97 103 113 47 55 68 62
600 108 99 124 132 133 139 77 88 75 69
400 139 143 146 153 153 160 86 105 95 90
200 164 152 172 155 165 184 110 129 135 107
0 196 190 193 190 198 210 128 155 170 150
TAFLA 2 (ÞYKKA LÍNAN SÝNIR STAÐSETNINGU SKAUTKLEMMU)

Síða 23 af 32

Línurit 6 sýnir niðurstöðurnar úr töflu 2.

LÍNURIT 6

Tafla 3 sýnir meðalhita mældan í stömmum ásamt staðalfráviki og tilsvarandi togþoli.
Miðað við stuttan tíma við hitan Miðað við 102
klst við hitan
Meðaltal Staðalfrávik
Neðri
mörk
Efri
mörk Togþol
Efri
mörk Neðri mörk Togþol
Efri
mörk
Neðri
mörk
°C °C °C °C MPa MPa MPa MPa MPa MPa
56,3 6,0 50,3 62,3 118,8 120,0 107,6 110,2 111,3 109,2
55,8 6,3 49,5 62,1 118,9 120,2 107,7 110,3 111,4 109,2
52,9 7,6 45,4 60,5 119,5 121,0 108,0 110,8 112,1 109,5
57,0 4,5 52,5 61,5 118,7 119,6 107,8 110,1 110,9 109,3
73,1 8,9 64,1 82,0 115,5 117,3 103,7 107,3 108,9 105,8
85,9 11,2 74,7 97,1 113,0 115,2 100,7 105,1 107,0 103,2
111,0 17,4 93,6 128,4 108,0 111,4 94,5 100,8 103,8 97,7
138,0 15,6 122,4 153,6 102,6 105,7 89,5 96,1 98,8 93,4
156,8 18,3 138,4 175,1 98,9 102,5 85,3 92,8 96,0 89,7
186,4 15,9 170,5 202,2 93,0 96,2 79,9 87,7 90,4 84,9

TAFLA 3
0
50
100
150
200
250
1780 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0
Hitastig(°C)
Hiti stamma í keri 23 Skála B
Stammi 1
Stammi 2
Stammi 3
Stammi 4
Stammi 5
Stammi 6
Stammi 7
Stammi 8
Stammi 9
Stammi 10

Síða 24 af 32

VIÐAUKI B – TOGÞOL STAMMA
Í línuriti 7 gefur að líta togþol m.v. hæð frá samsetningu en það er bersýnilega alveg eins
og línurit 3 þar sem hitastigsmælingarnar eru gerðar í sömu punktum og hæðin er gefin
upp í.

LÍNURIT 7

85
90
95
100
105
110
115
1780 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0
Togþol (MPa)
Hæð frá samsetningu (mm)
Togþol eftir lengd stamma eftir 102 klst

Síða 25 af 32

Viðauki C ‐ Staðall DIN 50125 – Undirbúningur sýnis

Síða 26 af 32

VIÐAUKI C – NIÐURSTÖÐUR TOGÞOLSPRÓFUNARINNAR

Síða 27 af 32

Síða 28 af 32

Línurit 8 sýnir togþolsprófun á sýni 1.

LÍNURIT 8

Síða 29 af 32


LÍNURIT 9

Síða 30 af 32


LÍNURIT 10

Síða 31 af 32

VIÐAUKI D – HEIMILDASKRÁ
Conrad Vogel, Celia Juhl, Ernst Maahn, Metallugi for ingeniører, 9. Útgáfa, Polyteknisk
Forlag, Danmörk 2001.
James M. Gere, Mechanics of Materials, 5. Útgáfa, Brooks/Cole, BNA 2001.
Dietmar Falk, Peter Krauser, Günther Tiedt, Töflubók fyrir málm og véltækni, 7. Útgáfa,
Iðnú bókaútgáfa, Reykjavík 2003.
www.matweb.com

Síða 32 af 32

Bognun stamma

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Bognun stamma