5. Η Έριν Μπρόκοβιτς είναι μια άνεργη, διαζευγμένη μητέρα τριών παιδιών. Όταν χάνει τη δίκη
εναντίον ενός γιατρού που την τράκαρε, ζητά από το δικηγόρο της Εντ Μάζρι αν μπορεί να
της βρει δουλειά. Ο Εντ την προσλαμβάνει σαν υπάλληλο στο δικηγορικό του γραφείο. Εκεί η
Έριν κατά λάθος θα βρει μια υπόθεση που περιλαμβάνει ιατρικά αρχεία και μια προσφορά
της PG&E να αγοράσει το σπίτι της Ντόνα Τζένσεν στο Χίνκλεϊ της Καλιφόρνια.
Τότε η Έριν ξεκινά να ερευνά την συγκεκριμένη υπόθεση, πεπεισμένη ότι τα γεγονότα κάτι
κρύβουν και πείθει τον Εντ να της επιτρέψει να ασχοληθεί περισσότερο με την έρευνά της.
Μετά από πολύ ψάξιμο, ανακαλύπτει μια συγκάλυψη βιομηχανικής δηλητηρίασης στο νερό
της πόλης Χίνκλεϊ που απειλεί την υγεία όλων των κατοίκων. Βρίσκει ότι η PG&E είναι
υπεύθυνη για τα μακροχρόνια προβλήματα υγείας που παρουσιάζουν οι κάτοικοι του Χίνκλεϊ
και αποφασίζει να φέρει την υπόθεση στα δικαστήρια.
Ένας μυστηριώδης άντρας θα συναντήσει την Έριν σε ένα μπαρ. Ο άντρας ισχυρίζεται ότι
έχει στην κατοχή του κατεστραμμένα έγγραφα της PG&E. Με τα έγγραφα αυτά ανακαλύπτει
ότι υψηλόβαθμο στέλεχος των κεντρικών γραφείων της PG&E στο Σαν Φρανσίσκο ήταν
ενήμερο για τη μόλυνση του νερού και δεν έκανε τίποτα αλλά αντίθετα συμβούλεψε να το
κρατήσουν μυστικό.
Τα στοιχεία εξετάστηκαν από δικαστή χωρίς ενόρκους και η PG&E αναγκάστηκε να
συμβιβαστεί και να πληρώσει το ποσό των 333 εκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία
μοιράστηκαν στους 634 κατοίκους.
6. Πληροφορίες για το χρώμιο
Το όνομα χρώμιο βγαίνει από την λατινική λέξη chromium και από την ελληνική
λέξη χρώμα, επειδή έχει πολλές έγχρωμες ενώσεις.
Είναι το χημικό στοιχείο με χημικό σύμβολο Cr.
Ατομικό αριθμό 24.
Είναι το πρώτο στοιχείο της ομάδας 6.
Το χημικά καθαρό χρώμιο, στις συνηθισμένες συνθήκες, είναι χαλυβί,
γυαλιστερό, σκληρό και εύθραυστο μέταλλο, με υψηλή θερμοκρασία τήξης.
7. Τι είναι το εξασθενές χρώμιο;
Ίσως δεν υπάρχει χημικό στοιχείο στο οποίο ταιριάζει τόσο επάξια αυτό το όνομα.
Τα χρώματα των ενώσεων του χρωμίου και των διαλυμάτων τους ουσιαστικά
καλύπτουν όλο το ορατό φάσμα: από το ιώδες (άλατα του Cr(ΙIΙ)) έως το βαθύ
κόκκινο (ορισμένες ενώσεις του Cr(VI)).
Είναι γνωστές ενώσεις του χρωμίου με αριθμούς οξείδωσης από -1 έως +6, ωστόσο
οι πιο συνήθεις είναι οι ενώσεις του δισθενούς χρωμίου Cr(II) του τρισθενούς
χρωμίου Cr(III) και του εξασθενούς χρωμίου Cr(VI).
Το χρώμιο βρίσκεται στη φύση κυρίως ως τρισθενές, με κυριότερο ορυκτό
τον χρωμίτη Fe(Mg)Cr2O4, που αποτελεί το βασικό μετάλλευμα χρωμίου.
Υπάρχουν και ορισμένα σπάνια ορυκτά όπου το χρώμιο είναι εξασθενές από τα
οποία το γνωστότερο είναι ο κροκοΐτης, με χημικό τύπο PbCrO4 (χρωμικός
μόλυβδος).
8. Επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία
A. Εργασιακό περιβάλλον-υψηλές εκθέσεις-πνεύμονες-
εισπνοή-κατάποση.
Το χρώμιο εισέρχεται στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της αναπνοής και της
κατανάλωσης τροφής και ποτών που το περιέχουν. Το τρισθενές χρώμιο, Cr(III),
θεωρείται απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τον οργανισμό, αφού φαίνεται να συμμετέχει
στον παράγοντα ανοχής της γλυκόζης.
O παράγοντας GTF μαζί με την ινσουλίνη ρυθμίζουν την ποσότητα της γλυκόζης στο
αίμα.'Ελλειψη χρωμίου, όπως παρατηρήθηκε σε πειραματόζωα, προκαλεί αύξηση
του σακχάρου στο αίμα και εμφάνιση γλυκόζης στα ούρα .
Ενδείκνυται η πρόσληψη 30 έως 50 μgCr(III) ημερησίως, ενώ ποσότητες μέχρι 200
μg δεν έχει αναφερθεί ότι προκαλούν προβλήματα υγείας . Αντίθετα, το εξασθενές
χρώμιο έχει χαρακτηριστεί ως αποδεδειγμένο καρκινογόνο.
Επιδημιολογικές μελέτες σε εργάτες παραγωγής χρωμικών, πιγμέντων και
μεταλλικών επιστρώσεων χρωμίου έδειξαν ότι εισπνοή σκόνης που περιέχει Cr(VI)
προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα και της ρινικής κοιλότητας.
9. Β. Χρώμιο στο πόσιμο νερό.
Μελέτες σε πειραματόζωα έδειξαν ότι η πόση νερού επιβαρυμένου με Cr(VI) μπορεί να
προκαλέσει καρκίνο του γαστρεντερικού συστήματος. Ωστόσο, δεν είναι σαφές αν τα
επίπεδα που προσδιορίζονται σε πόσιμα ύδατα είναι ικανά να προκαλέσουν καρκίνο.
Σύμφωνα με την IARC, το Cr(VI) που προσλαμβάνεται με το νερό μετατρέπεται σε μεγάλο
ποσοστό σε Cr(III) στο όξινο περιβάλλον του στομάχου, καθώς το Cr(III) δεν μπορεί να
διαπεράσει την κυτταρική μεμβράνη.
Μετά από τις ανησυχίες που προκάλεσε η προβολή της κινηματογραφικής ταινίας "Erin
Brockovitch", πραγματοποιήθηκαν πειράματα με ποντίκια και επίμυες στα οποία για δύο
χρόνια δινόταν νερό με 14 έως 516 mg Na2Cr2O7.2H2O/L.
Φυσικά οι συγκεντρώσεις αυτές είναι πολύ μεγάλες. Η μικρότερη αντιστοιχεί σε
συγκέντρωση Cr(VI) περίπου δέκα φορές μεγαλύτερη από εκείνη του πλέον ρυπασμένου με
Cr(VI) νερού της Καλιφόρνιας, που θα μπορούσε να πιει ο άνθρωπος.
Τα πειράματα έδειξαν γαστρεντερική απορρόφηση του Cr(VI) και την ανάπτυξη καλοήθων
και κακοήθων όγκων σε σημεία και όργανα των πειραματόζωων, όπου πολύ σπάνια
εμφανίζονται όγκοι.
11. Εξασθενές χρώμιο & Ασωπός
ποταμός
Ο ποταμός κινδυνεύει σοβαρά από την ρύπανση που επήλθε στον υδροφόρο
ορίζοντα από τα ακατέργαστα λύματα που διοχετεύουν με παράνομους υπόγειους
αγωγούς οι βιομηχανίες της ευρύτερης περιοχής.
Γίνονται προσπάθειες ώστε να καθαριστεί το ποτάμι από τα τοξικά λύματα καθώς
επίσης και νέοι τρόποι υδροδότησης της περιοχής.
Ο δήμος έχει ζητήσει, με ηλεκτρονική επιστολή, από την
Αμερικανίδα ακτιβίστρια, Έριν Μπρόκοβιτς, να αναλάβει την υπόθεση.
Η Μπρόκοβιτς ανταποκρίθηκε άμεσα και ζήτησε μέσω μηνύματός της στη σελίδα του
κινήματος Friends of the Earth τη συλλογή υπογραφών για αποστολή μηνύματος στον
Αμερικανό πρέσβη στην Ελλάδα, με το οποίο θα του ζητείται να ασκήσει πίεση στην
ελληνική κυβέρνηση για λύση του προβλήματος.
Επιπλέον η Μπρόκοβιτς συμμετείχε και σε συνέδριο που θα πραγματοποιηθεί για το
θέμα αυτό στο Ευρωκοινοβούλιο στις 15 Απριλίου 2009.
12. Νομοθετικά Όρια
Στο πόσιμο νερό έχει θεσπιστεί με την Οδηγία 98/83/EC ως ανώτατο
επιτρεπτό όριο ολικού χρωμίου τα 50 μg/L . Ωστόσο, δεν υπάρχει
ανώτατο επιτρεπτό όριο ειδικά για το εξασθενές χρώμιο.
Στις ΗΠΑ, η ΕΡΑ έχει θεσπίσει ως ανώτατο επιτρεπτό όριο ολικού
χρωμίου στο πόσιμο και υπόγειο νερό τα 100 μg/L, θεωρώντας αυτό το
επίπεδο ασφαλές για την υγεία του ανθρώπου .
Στην Ελλάδα, με την ΚΥΑ 4859/726 ρυθμίζονται οι εκπομπές ολικού
χρωμίου από απόβλητα βιομηχανιών σε υδάτινους αποδέκτες, σε
συγκεντρώσεις που κυμαίνονται (ανάλογα με τον αποδέκτη) από 0,6 έως
3 mg/L .
Οι εκπομπές ρύπων των βιομηχανιών στην Ελλάδα (φυσικά και του
εξασθενούς χρωμίου) μπορούν να καθοριστούν από τις Νομαρχιακές
Αυτοδιοικήσεις, κατά περίπτωση και κυμαίνονται για το Cr(VI) από 0,3
έως 1 mg/L στα υγρά απόβλητα. 'Οριο για το έδαφος δεν έχει θεσπιστεί
ακόμα.
13. Συνέχεια Νομοθετικών Ορίων…
Η έκθεση σε Cr(VI) από τον αέρα στον εργασιακό χώρο είναι πιο σημαντική και
επικίνδυνη.
Ο OSHA(Occupational Safety and Health Administration) και ο NIOSH(National
Institute for Occupational Safety and Health) των ΗΠΑ έχουν θεσπίσει επιτρεπτά
όρια έκθεσης και προτεινόμενα όρια για τους εργασιακούς χώρους.
Το νέο PEL(Permissible Exposure Limit) για το Cr(VI) στον αέρα εργασιακού χώρου
όπου εκτελούνται συγκολλήσεις μετάλλων κατά τη διάρκεια 8ώρου είναι 5 μg/m3, ενώ
υπάρχουν δεκάδες ρυθμίσεις κατά περίπτωση .
Το PEL (Permissible Exposure Limit) για διάφορες καρκινογόνες ενώσεις του Cr(VI)
στον αέρα εργασιακού χώρου είναι ακόμα μικρότερο: μόλις 1 μg/m3 .
14. Ρύπανση με απόβλητα από
βυτιοφόρα.
Βυτιοφόρα ρίχνουν απευθείας στον Ασωπό επικίνδυνα
στερεά και υγρά απόβλητα από τις βιομηχανίες της
περιοχής των Οινοφύτων για να γλιτώσουν το κόστος
της μεταφοράς τους σε μονάδες βιολογικού καθαρισμού.
Αυτό προκύπτει από τις καταγραφές Γεωλογικών και
Μεταλλευτικών Ερευνών σε περισσότερα από 135
σημεία της κοίτης του ποταμού.
Η συγκεκριμένη μελέτη (που, σύμφωνα με
πληροφορίες, κατέδειξε υψηλά ποσοστά εξασθενούς
χρωμίου, μόλυβδου, αρσενικού και άλλων τοξικών
βαρέων μετάλλων στα νερά του Ασωπού και αποτύπωσε
την εκτεταμένη ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα από
τη Θήβα έως τον Ωρωπό) φυλάσσεται ως
επτασφράγιστο μυστικό.
15. Ουσίες που βρέθηκαν εκεί…
Στην «Αναγνωριστική υδρογεωλογική - υδροχημική έρευνα ποιοτικής επιβάρυνσης των
υπόγειων νερών της ευρύτερης περιοχής της λεκάνης του Ασωπού», που εκπονήθηκε
από τον Τομέα Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος του ΙΓΜΕ, καταγράφονται
συγκεντρώσεις που ξεπερνούν τα 100 μικρογραμμάρια εξασθενούς χρωμίου ανά λίτρο
νερού.
Αυτές εντοπίζονται στην Παραλία Αυλίδος, βορειοανατολικά του Αγίου Θωμά, δυτικά από
τα Οινόφυτα και νοτιοανατολικά του Ασπροκάμπου.
16. Χωρίς δικαίωμα στην υγεία…
Πέραν των περιβαλλοντικών, έχει γίνει και μελέτη για τις επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων
της περιοχής. Συγκεκριμένα, επιδημιολογική μελέτη του πανεπιστημίου Αθηνών, που
δημοσιεύτηκε το 2010 και αφορά τη δεκαετία 1999-2009, έδειξε τη σοβαρή επίδραση που έχει
στην υγεία των κατοίκων των περιοχής η διαμονή ή/και εργασία στη βιομηχανική ζώνη,
αναδεικνύοντας την πολυετή ρύπανση του Ασωπού.
Μάλιστα, η έρευνα απέδειξε πως το ¼ των θανάτων την περίοδο αυτή οφειλόταν σε καρκίνο
(118 στους 474 θανάτους). Η έρευνα αυτή δεν αξιοποιήθηκε, ενώ ο δήμος και η περιφέρεια
αποποιήθηκαν των ευθυνών τους να ενημερώσουν τους κατοίκους για τις επιδράσεις της
βιομηχανίας στη ζωή τους.
Τον Ιανουάριο του 2013, η Διεθνής Ομοσπονδία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προσέφυγε στην
επιτροπή κοινωνικών δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης και δικαιώθηκε
καταδικάζοντας το ελληνικό κράτος, την περιφέρεια και το δήμο για παραβίαση του
δικαιώματος στην υγεία.
Το σκεπτικό της απόφασης ανέφερε συγκεκριμένα: «Το ελληνικό κράτος δεν έχει προβεί στις
απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να εξαλείψει ή μειώσει την επιζήμια επίδραση της
μόλυνσης στην υγεία των ενδιαφερόμενων ανθρώπων και να εξασφαλίσει ότι οι άνθρωποι
μπορούν να απολαμβάνουν πλήρως τα δικαιώματά τους επί της προστασίας της υγείας τους».