Aji's Health Forum with Dr. Bikram Prasad Gajurel on Alzheimer's and Dementia
- 2. डिमेन्सिया
• िमय िढ्दै जााँदा बिस्तािै बिस्तािै माननिहरुिो िौद्चिि क्षमता ि
िाययहरुमा चगिािट आउाँदैजाने ि िमय िढ्दै जााँदा िढ्दै जाने िोग
- 3. िौद्चिि क्षमता ि िाययहरु
• स्मिण शन्क्त िा िम्झन िक्ने क्षमता
• िोल्न िक्ने क्षमता; िोलेिो िुझ्न िक्ने क्षमता
• िहह आचिण ि िानन व्यहोिा देखाउने क्षमता
• िाटाघाटा ि ठाउाँिहििो पहहचान गने क्षमता
• आफ्नु िरिपरि ि
ु न अगाडि, ि
ु न पछाडि, ि
ु न दाहहने, ि
ु न देब्रे, ि
ु न
पूिय, ि
ु न पन्चचम, ि
ु न उत्ति, ि
ु न दक्षक्षण आहद छ
ु टाउन िक्ने क्षमता
• आफ
ु ले देखेिो, िुनेिो, छोएिो, िुाँघेिो ि स्िाद शलएिो चचसन िक्ने
क्षमता
• योजना िनाउने ि िाययिम्पादन गने क्षमता
- 5. डिमेन्सिया: किन हुसछ ?
• हाम्रो मन्स्तष्ििो फिि फिि भागमा फिि फिि िौद्चिि क्षमता ि
िाययहरुलाई ननयसिण ि िमसिय गने क्षेिहरु हुसछन
• ती क्षेिहरुमा ि
ु नै िािणिि निालाई बिगाि गने प्रोहटन ि असय
ि
े शमिलहरु िसनगई िमय अनुिाि क्रमैले जम्मा हुदै जासछन
• त्यििी जम्मा भएिा तत्िहरुले मन्स्तष्ििा निाहरुलाई िाम गनय
निक्नेगिी बिगाि गदयछन
• असतत: यी क्षेिहरुिा निाहरु िुक्दै जासछन ि हाम्रो मन्स्तष्िले
िौद्चिि क्षमता ि िाययहरुलाई ननयसिण ि िमसिय गने िाम गनय
छोड्छ ि डिमेन्सियािा लक्षणहरू देखा पदयछन
• त्यििी बिगाि गने प्रोहटन ि ि
े शमिलहरु किन िसदछन भसने ि
ु िािो
िेिै अनुिसिान भैिहेिो छ ति ठ्याक्ि
ै िािण पत्ता लागेिो छैन
- 10. डिमेन्सियािा लक्षणहरू
• हाम्रो मन्स्तष्ििो जुन भागिो निा पहहले िुक्छन त्यिै अनुिाििो
लक्षणहरु देखा पदयछन ि जुन क्रम िंगै निा िुक्दै जासछन त्यहह
क्रम अनुिाि लक्षणहरु िढ्दै जासछन
• िोग िमय अनुिाि बिस्तािै बिस्तािै िढ्दै जासछ किनकि निा
िुक्नेपनन िमय अनुिाि िढ्दै जासछ
• स्मिण शन्क्त िा िम्झन िक्ने क्षमता घट्दै जासछ; नयााँ ि
ु िाहरु
बिियदै जाने ि िुरुिुरुमा पुिाना ि
ु िा िन्म्झने, अहहले ि
े गिेिो, ि
े
भनेिो, ि
े खाएिो एिनछनमा बिियने, िििामान िाखेिो बिियने, पनछ
हुदै गएपनछ क्रमिै पुिाना ि
ु िा पनन बिियदै जाने
- 11. डिमेन्सियािा लक्षणहरू…
• अनौठो अनौठो ब्यिहाि गने, रििाउने, ििाउने, बिना िािण झगिा गने,
अपशब्द: िोल्ने, वपटपाट गने, जहााँपायो त्यहह हदिा वपिाि गने, हदिा
वपिाि खेलाउने अथिा ि
े हह नगिी चुपचाप लागेि िशििाख्ने, ि
े हह
ि
ु िामा पनन ध्यान नहदने
• िोल्न िक्ने क्षमता घट्दै जाने, पनछ िोशलनै िसद हुने; हामीले िोलेिो
बििामीले ि
े हह पनन निुझ्ने
• घििो िोठाहरु ि
ु न िहााँ छन ् बिियने, ि
ु न अगाडि, ि
ु न पछाडि, ि
ु न
दाहहने, ि
ु न देब्रे, ि
ु न पूिय, ि
ु न पन्चचम, ि
ु न उत्ति, ि
ु न दक्षक्षण थाहा
नपाउने, िाटो बििेि हिाउने
- 12. डिमेन्सियािा लक्षणहरू…
• ि
ु नै पनन िाम िििी गने भनेि योजना िनाउन निक्ने ि आफ्नु
िामहरुिो िाययिम्पादन गनय निक्ने
• आफ
ु ले देखेिो, िुनेिो, छोएिो, िुाँघेिो ि स्िाद शलएिो चचसन निक्ने
• नभएिो ि
ु िा देख्ने (जस्तै मासछे आएिो, जनािि आएिो, ि
े टाि
े टी
खेलेिो), िोहह निोले पनन ि
ु िाहरु िुसने, अिाजहरु िुसने
• पनछ गएि ि
े िहह हो िा ि
े गलत िो िा भ्रम हो छ
ु टाउन निक्ने:
िल्पना गिेिो ि
ु िा िा िोचेिो ि
ु िा िााँचो हो जस्तो लाग्ने जस्तैकि: िाघ
िन्म्झयो भने आखा अगाडि िाघ नै देख्ने, आगो िन्म्झयो भने आाँखा
अगाडि आगो नै देख्ने
- 13. डिमेन्सियािा लक्षणहरू…
• यो मेिो िोचाई मािै हो भनेि छ
ु टाउन निक्ने त्यिैले मरििि
े िो मासछेहरु
पनन जीउदै छन् जस्तो लाग्ने, भूतप्रेत देख्ने
• िमय िढ्दै गएपनछ मासछे पनन चचसन छोड्ने, बिस्तािै आफ्नो अनुहाि
ऐनामा हेदाय आफ
ु लाई नै नचचसने, मासछेलाई भूत भसठासने, आफ्नो छाया
ऐनामा हेदाय नचचनेि भूत भसठासने, ििाईिाख्ने
• बििामीहरु त्यिैले नयााँ ठाउाँ जादा िा नयााँ मासछे देख्दा ििाउने, आवत्तने,
छट्पट गछयन; घििाट ितै पनन जान नमासने
• जनत िमय िढ्दै जासछ नया ि
ु िा त बिशिय नै हाल्छन ति क्रम िंग पुिाना
ि
ु िा पनन बिशियन थाल्छन
- 14. जसम स्ि
ु ल एिएलिी बिहे िच्चा विदेश िुिा डिमेन्सिया ि
े हह याद
बितेिो छैन
2000 2005 2020 2030 2035 2040 2050 2060 2062
- 15. जसम स्ि
ु ल एिएलिी बिहे िच्चा विदेश बुवा क
े हह याै
बबतेको छैि
2000 2005 2020 2030 2035 2040 2050 2065
- 16. जसम स्ि
ु ल एिएलिी बिहे िच्चा ववैेश क
े हह याै
छैि
2000 2005 2020 2030 2035 2040 2068
- 17. जसम स्ि
ु ल एिएलिी बिहे बच्चा क
े हह याै
छैि
2000 2005 2020 2030 2035 2070
- 18. जसम स्ि
ु ल एिएलिी बबहे क
े हह याै
छैि
2000 2005 2020 2030 2073
- 19. जसम स्ि
ु ल एसएलसी क
े हह याै
छैि
2000 2005 2020 2075
- 21. डिमेन्सियािा किशिमहरु
• Alzheimer Disease: बिियनेिाट िुरु हुसछ
• Frontotemporal Dementia: िाननव्यहोिा परिितयनिाट िुरु हुसछ
• Progressive Aphasia: िोल्न निक्ने िा िोलेिो िुझ्न निक्नेिाट िुरु हुसछ
• Lewy Body Dementia: बिियने अथिा िेिुि हुने ति िहहले हठि िहहले
िेहठि जस्तो भइिाख्ने
• Vascular Dementia: बिस्तािै निढेि चिणिध्ि रुपमा िढ्ने
• Parkinson Disease Dementia: पकि
य सिन िोग लागेिो एि िषय पनछ िुरु हुने
- 22. िहहले जचाउन लैजाने?
• िोगिो शंिा लाग्ने बितीि
ै
• न्स्थि अिस्थामा िहेिो बििामीिो एक्िािी अिस्था बिचिएमा
• िाक्टििो िल्लाह अनुिाि
• ज्िोिो आउदा, ननदाउने िा लठ्ठ पाने औषिीले िा िगतमा खिािी आहद
भएमा अिस्था एक्िािी बििन िक्छ
• िेिै चचसता गने, मनमा िेिै ि
ु िा खेलाउने, िेिै तनाि भएिो िेलामा, ननद्रा
नपिेिो िेलामापनन ि
ु िाहरु बिियने हुसछ
- 23. ि
े ि
े जचाउनु पछय
• MRI/CT Scan Brain
• TFT, Vitamin B12
• HIV I, II
• VDRL, TPHA
• CBC, Sugar, RFT, LFT, Calcium, Albumin
• Lipid Profile
- 24. उपचाि
• अहहलेिम्म यिलाई ननिोपाने ि
ु नैपनन उपचाि उपलब्ि छैन; बििामीिो
लक्षणहरू अशल िम गने मािै हो
• िानीव्यहोिामा परिितयन भएिो बििामीिो मनोचचकित्शििो िल्लाह अनुिाि
पनन उपचाि गनुयपछय
• Donepezil
• Memantine
• Rivastigmine
• Galantamine
• Aducanumab
- 25. ध्यान हदनु पने ि
ु िाहरु
• बििामीलाई ििै नतन-चाि जनाले शमलेि हेिचाह गनुयपछय
• माया गनुयपछय
• झगिा गनुयहुसन; िम्झाउनु पछय
• चचप्लने लड्ने ठाउाँमा िमात्न शमल्ने ठाउाँ िनाउनु पछय
• िोठामा ठुलो ठुलो अक्षिले िुझ्नेगिी ि
े ि
े िहााँ िहााँ छ लेखेि टास्नुपछय
• बििामीलाई देउिो ि िााँझ िुत्न हदनु हुदैन; ब्यायाम गिाउने, िूलाउने
आहद गिाउनु पछय
• िानत िोठामा िम पािोििो िवत्त िाशलिाख्ने गनुयपछय
- 26. ध्यान हदनु पने ि
ु िाहरु…
• एउटै ि
ु िा िा िाम दोहोिाई िहेमा अिो ि
ु िा िा िाम गिाएि भुलाइहदने
गनुयपछय
• ििै देखेिो ठाउाँ ि मासछेहरु नहुदा अनन नौलो ठाउाँ ि मासछेहरु देख्दा
आवत्तने ि ििाउने हुसछन त्यिैले
• िि
े िम्म नयााँ ठाउाँमा नलैजाने
• हेिचाह गने मासछे नफ
े ने
• हदिा वपिाि जुन पायो तेहह िेला गने िा जहा पायो तेहह गने गिेिो छ
भने हदउिो २-२ घण्टामा ि िानत ४-४ घण्टामा टोइलेटमा लगेि गिाउने
िोशिि गदाय फाइदा हुसछ; िााँझ ि िानत पानी िेिै नै िम हदनुपछय
- 27. ध्यान हदनु पने ि
ु िाहरु…
• डिमेन्सिया भएिो बििामीलाई अरु िोग पनन लाग्निक्छ
• उमेि अनुिाििो मुटुिो िोग ि मन्स्तष्िघात नहोि भनेि १-२ िषयमा
जेनिल चेिअप गिाउनु पछय
• उमेि अनुिाििो भ्यान्क्िनहरु लगाईहदनुपछय
• िम्मि, घुाँिा, गियन दुख्नेलाई जचाएि कफन्जयोथेिापी गिाउनुपछय
• बििमीिो आाँखा देख्ने ि िान िुसने िमस्याले पनन बििामीहरु िेिुि हुने
आवत्तने हुन िक्छन त्यिैले आाँखा ि िानमा िमस्या छ कि भनेि
जचाउनु पछय
- 28. ध्यान हदनु पने ि
ु िाहरु…
• डिमेन्सिया भएपनन बििामीले गनयिक्ने िाम गनय हदने जस्तै िििफाई गने,
खानेि
ु िा िाट्ने, वपलेट-चगलाि शमलाउने, भााँिाि
ुाँ िा माज्ने; बििामीले यस्तो
ि
ु िा पनछिम्म पनन बििेिो हुसनन् अनन यस्तो िाम गनय एिदमै िमाउछन्
• पुिाना फोटा, गीत, शभडियो देखाउने गनुयपछय; यस्तो गनय पनन एिदमै
िमाउछन्
• ति, एउटा ननन्चचत िमयपनछ (िोग िुरु भएिो ५ -१० िषय) स्याहाि गनय
एिदमै गािो हुसछ
- 29. डिमेन्सिया हुनिाट िििी िच्ने ?
• ननयशमत ब्यायाम गने
• किताि, पि-पबििा ननयशमत पहढिाख्ने
• िागिब्जी प्रिस्त खाने
• फलफ
ू ल, दहह, िाजु, िदाम, ओख्खि ननयशमत खाने
• ब्लि प्रेििलाई ननयसिणमा िाख्ने (१३०/८० भसदा िम)
• िुगिलाई ननयसिणमा िाख्ने
• चुिोट, खैनी आहद िुतीजसय पदाथय ि िक्िी, बियि नखाने
• मोटोपना घटाउने (बि यम आइ १८.५ - २३ शभि िाख्ने)
- 30. बि यम आइ (Body Mass Index)
• तौल किलोमा नाप्ने
• उचाई मीटिमा नाप्ने
• बि यम आइ =
• १८.५ – २३ बबचमा राख्ने
तौल
-----------------
उचाई X उचाई