Afetlere hazirlikta halk sağliğinin rolü(fazlası için www.tipfakultesi.org)
•Download as PPT, PDF•
1 like•2,100 views
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
More from www.tipfakultesi. org
More from www.tipfakultesi. org (20)
Afetlere hazirlikta halk sağliğinin rolü(fazlası için www.tipfakultesi.org)
- 1. AFETLERE HAZIRLIKTA HALK SAĞLIĞININ ROLÜ Dr. Nalan Akış
- 2. AFET • Yaygın bir biçimde ortaya çıkan, • ağır hasar, yaralanma , can ve mal kaybına neden olan, • toplumun kendi olanaklarıyla baş edemeyeceği büyüklükte bir yıkıma neden olan, • ulusal veya uluslar arası yardımı gerektiren olay ya da durum.
- 3. AFETLERİN SINIFLANDIRILMASI 1. DOĞAL AFETLER • Sel • Deprem • Hortum • Volkanik patlama • Tsunami • Yangın • Toprak kayması • Çığ • 2. KARMAŞIK İNSANİ ACİLLER (Olağan dışı durumların ardından gıda, sağlık ve diğer sosyal hizmetlerin yavaş kasıtlı ve planlı olmasa da kontrolden çıkması ve etnik sonuçlar (ayrımcılık, soykırım), yoksulluk, işsizlik, anarşi ve benzeri durumların oluşması) 3. İNSAN ELİYLE OLAN AFETLER • Kompleks aciller – Toplu göçler – Savaşlar • Teknolojik afetler – Kimyasal afetler – Nükleer afetler • Yerleşim birimlerine yakın afetler – Trafik kazaları – Uçak kazaları – Deniz kazaları
- 4. Afetler neden halk sağlığı alanına girer? • Halk sağlığı yaklaşımında en önemli sağlık sorunu – En sık görülen – En çok sakat bırakan – En çok öldüren sorunlar
- 5. • Doğal afetler son 20 yılda 1.5 milyon kişinin hayatını kaybetmesine neden olmuştur. • Doğal afetlerden etkilenen insanların %98’i gelişmekte olan ülkelerde yaşamaktadır.
- 8. TSUNAMİ
- 10. BÜYÜK KİMYASAL KAZALAR Tarih Yer Olay Kayıplar 1952 Londra Hava kirliliği 4000 ölüm 1979 Kanada Klorin taşıyan tren raydan çıktı 216 bin kişi etkilendi ve tıbbi kontrolden geçti 1984 Hindistan/ Bhopal Pestisid sanayiinden, metil izosiyanat sızması 3000 ani, 3000 sonradan ölüm, 200 bin yaralı ve 6 bin sakat 1984 Meksico City Likit petrol gazı patlaması 500 ölüm, 5000 yaralanma
- 11. Avrupa, tarihindeki en büyük çevre felaketiyle karşı karşıya, Ekim 2010
- 12. AFETLERİN ETKİLERİ • Tıbbi (mortalite, morbidite, kayıp) • Halk sağlığı sorunları (temel sağlık hizmetlerine ulaşımın bozulması, temel hizmetlerin bozulması (su, gıda, sanitasyon, enerji, barınma), iletişimin bozulması (haberleşme, ulaşım) • Sosyal sorunlar (Etkilenen insanların sayısı, evsizlerin sayısı) • Ekonomik sorunlar • Hasar (işyeri, çevre, evler, alt yapı)
- 13. Afetlerde ortaya çıkabilecek sağlık sorunları ve bunların çevre koşullarıyla ilgisi AFET SONRASI RİSK FAKTÖRLERİ
- 14. • Afetlerden önce ve sonra halk sağlığı hizmetlerinin yeri ve önemi nedir?
- 15. • Halk sağlığı hizmetlerini düşündüğümüzde afet bölgesinde çalışacak bir hekim neler yapmalıdır?
- 16. • Temel sağlık hizmetlerinin yürütülmesi • Sağlıklı içme suyu sağlanması • Atıkların uygun şekilde ortadan kaldırılması • Bağışıklama • Halkın eğitimi • Uygun gıda sağlanması
- 17. • Etkilenen nüfusun • özellikleri, • kaynakları, • olanaklarının neler olduğu, • oluşan ve oluşabilecek sağlık sorunlarının neler olduğuna dair bilgi toplar, değerlendirir, hizmetlerin planlanmasında kullanır
- 18. • Riskli gruplarını (çocuk, gebe, kadın, yaşlı, engelli, etnik azınlık…) saptar ve bunlara yönelik hizmetlerin yapılandırılmasını sağlar • Geçici yerleşim yerlerinin oluşturulması • Bulaşıcı hastalıkların önlenmesi • Koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinin planlanması • Diğer kurumlarla işbirliği
- 19. • Bunlar nasıl yapılacak?
- 20. Bilgi toplama – Ölüm hızı – Yaralanmalar – Kayıplar – Riskli gruplar – Çevreye ait veriler (su, çöp, kanalizasyon, vektörler…) – Sağlık hizmetlerinin sunumuna ait veriler (sağlık birimleri kaç tane, nerede, ne durumda, çalışan sayısı ve durumları, bina altyapı durumu..) – Beslenme, ulaşım, iletişim olanakları ne durumda..
- 21. Günlük kaba ölüm hızı Günlük ölüm sayısı/toplam nüfus x 10.000 • Eğer günlük kaba ölüm hızı: 1/10.000’in altında ise afet kontrol altına alınabilir. 1/10.000’in üstünde ise çok ciddi, 2/10.000’in üstünde ise kontrol edilemeyecek, 5/10.000’in üstünde ise çok büyük bir afet olarak değerlendirebiliriz.
- 22. • Bilgiye (veriye) nasıl ulaşalım?
- 23. • Önceki kayıtlardan yararlanmak • Bölgede gözlem yapmak • Saha notları tutmak ve bu notları değerlendirmek • Harita geliştirmek • Referans kişilerle görüşme yapmak
- 24. Karar vermek için veri toplamak • Veri toplama • Veri analizi • Veri yanıtı (sonuç)
Editor's Notes
- Bir olayın afet olarak nitelenmesini belirleyen en önemli özellik, olaya sunuk kalan toplumun (yerleşim biriminin) olayın sonuçları ile baş edememesi ve dış yardıma gereksinim duymasıdır. Burada dış yardımdan kasıt olay yerinin dışındaki herhangi bir birimden (bir köy için komşu köylerden/kasabadan, kasaba için ilden ya da hükümet merkezinden veya uluslar arası yardım) gereksinimi olmasıdır. Eğer bu sorun ile sunuk kalan toplum yardımsız olarak baş edebiliyorsa bu afet değildir.
- Klasik sınıflama budur. Bunlar kendi içinde de afeti başlatan olaya göre sınıflanmaktadır. Klasik olarak doğal afetlere bağlı olan afetlere doğal afetler, insan eylemleri sonucu oluşanlara da yapay afetler denmektedir. Buna karşılık sonuçları açısından, hiçbir afet türü doğal olaylara bağlı değildir. Örneğin bir deprem ya da sel olayında, afetin tetikleyicisi yer sarsıntısı ya da su taşkını olmakla birlikte, çevrede yarattığı yıkımın düzeyi toplumların yapısı (ekonomik- kültürel) ve bu yapının belirlediği tavır ve davranışlarla, yani insan eylemleriyle yakından ilgilidir. Karmaşık insani aciller Olağan dışı durumların ardından (savaş, sivil karışıklık/ kargaşa ve doğal afetler vb) gıda, sağlık ve diğer sosyal hizmetlerin yavaş yavaş kasıtlı ve planlı olmasa da kontrolden çıkması ve etnik sonuçlar (ayrımcılık, soykırım), yoksulluk, işsizlik, anarşi ve benzeri durumların oluşması. Bu kavram toplumun sağlık gereksinimlerinin artması, savaşlara, saldırılara bağlı ağır fiziksel yaralanmalar, temel sanitasyon ve hastalıklara karşı korunmanın yetersizliği, beslenme bozukluğu, artmış mortalite ile karakterizedir.
- Halk sağlığı, hastalıkların önlenmesi, erken tanı ve tedavi, insanların ruhsal, bedensel sağlıklarının geliştirilmesi, ortalama insan ömrünün uzatılması, uygun beslenmenin sağlanması, sağlıklı içme suyu ve sanitasyon sağlanma, çevrenin korunması, enfeksiyonların kontrol alınması… gibi konularla ilgilenir ve toplumun sağlık düzeyini yükseltmeyi hedefler.
- Macaristan'da bir alüminyum fabrikasında atık barajlarının yıkılmasının ardından çevreye yayılan ağır metaller içeren kızıl çamurun Tuna Nehri'ne ulaştığı bildirildi. Çevre örgütü Greenpeace ise olayın Doğu Avrupa'nın son 20-30 yılda yaşadığı en büyük üç çevre felaketinden biri olduğunu söyledi. Örgüt yetkilileri, çamurun içinde doğal yaşamı tehdit edecek miktarda arsenik ve civa bulunduğunu tespit ettiklerini bildirdi. Doğal Hayatı Koruma Derneği (WWF) de insanlar ve ekosistem için uzun dönemli riskler konusunda uyarıda bulundu.
- Afet öncesi: Afet öncesinde var olan sağlık hizmetlerinin gücü ve niteliği afetten sonraki sağlık hizmetlerini de belirler. Sağlık hizmetlerinin tüm zamanlarda (olağan koşullarda da) iyi yapılandırımış olması gerekir. Bu çalışmalar içinde halk sağlığı yaklaşımının önemi vardır. Afet sonrası: Özellikle afetten sonraki ilk 24-48 saat sonra halk sağlığı hizmetleri önem kazanır. Halk sağlığı hizmetleri koruyuculuk yaklaşımını temel alır. Afet durumlarında tedavi ve rehabilite edici hizmetlerle bir bütün içinde afetin etkilerini azaltmak için çalışmalar yapar.
- Kullanılan en iyi sağlık göstergesidir En önemli bilgilerden birisi ölüm bilgisidir. Günlük olarak meydana gelen ölümler 10.000 kişi için hesaplanabilir. Eğer ölüm hızı hesaplanabilirse olayın boyutlarını anlamamız için çok değerli bir sağlık göstergesine ulaştık demektir. Pek çok gelişmekte olan ülkede günlük kaba ölüm hızı on binde 0.5 dır. Gelişmiş ülkelerde ise on binde 0.2 dır. 5 yaş altı çocuk ölüm hızı için, kaba ölüm hızı ile belirtilen değerin yaklaşık iki katı göz önüne alınmalıdır. Ör. < 2.0 / 10.000 nüfus / gün kontrol altına alınabilir.