2. Aanpassingen in Adlib om
zilvermerken als thesaurusterm
te kunnen gebruiken
Arno van Os, registrator & applicatiebeheerderAdlib gebruikersdag 8 nov 2018
Ik zocht nog naar een korte pakkende titel voor deze presentatie. Ik heb deze hopelijk gevonden en als eerste dia toegevoegd. Ik had hem trouwens ook als laatste dia kunnen toevoegen, waarbij ik de hoop had kunnen uitspreken, dat u allemaal tot het eind van deze presentatie uw aandacht hebt kunnen vasthouden.
Met de volgende dia begint mijn presentatie echt en daarmee zijn we direct weer terug in de wereld die wij als inventarisatoren, beschrijvers en applicatiebeheerders van collectiemanagementsystemen zo goed kennen.
In deze presentatie horen jullie welke velden zijn toegevoegd aan een bestaande Adlib applicatie en welke aanpassingen er verder zijn gedaan, om het mogelijk te maken zilvermerken als thesaurusterm te kunnen gebruiken.
In 2018 startte stagiaire Loes Dorrestein een project waarbij het boekbeslag op onze museale boeken ontsloten zou gaan worden. Hiervoor was het nodig, dat er scherpe foto’s van de aanwezige zilvermerken gemaakt zouden worden. Na een zoektocht bleek de Dino-Lite USB Microscope een goed middel te zijn om aan deze wensen tegemoet te komen. Rechts boven ziet u een afbeelding van de flexibele arm met USB microscoop, die het museum aanschafte. Er werden met deze nieuwe camera ruim 150 foto’s gemaakt van zilvermerken. Maar hoe moesten we deze zilvermerken nu gaan invoeren in onze Adlib applicatie?
Om niet zelf het wiel uit te hoeven vinden, werd er navraag gedaan bij onder andere het Rijksmuseum Amsterdam en het Centraal Museum in Utrecht. Beide instellingen hadden beschrijvingsregels waarbij de bestaande velden op het tabblad Opschriften/merken werden gebruikt.
Wanneer wij deze handelwijze zouden volgen, zou het tabblad Opschriften/merken er zo uit gezien kunnen hebben. Er zouden per merk minimaal vier velden moeten worden ingevoerd, welke invoer bij een volgend object met hetzelfde merk herhaald zou moeten worden.
In onze ogen zijn merken, die op vele objecten herhaald kunnen voorkomen, echter uitermate geschikt om als term toe te voegen aan de Adlib Thesaurus.
De velden die onze Thesaurus bood zouden zonder aanpassingen zo gevuld kunnen worden, dat bijvoorbeeld in de Scope Note de interpretatie van het betreffende beschreven merk zou kunnen worden ingevoerd.
Voor merksoorten als jaarletters, meestertekens en stadsmerken zou het echter fijn zijn als er aan de term gegevens toegevoegd konden worden die aangeven wanneer, waar en door wie een merk gebruikt zou zijn.
Een kopie van het Zoomscherm thesaurusterm werd gebruikt om de velden toe te voegen waarmee kon worden aangegeven wanneer, waar en door wie een merk werd gebruikt. Een voordeel hiervan was dat dat de inhoud van de velden Gebruikt in en Gebruikt door ook uit thesauri afkomstig zouden zijn en dus alleen gecontroleerde termen zouden kunnen bevatten. Dit tweede scherm thesaurusterm met daarin deze extra velden is zo ingesteld, dat dit het algemene scherm thesaurusterm vervangt als de ingevulde Soort term een merken-term bevat.
Om de ingevoerde term vanuit de Thesaurus te kunnen gebruiken als keuzelijsterm in Objecten is er met behulp van een opslag-adapl voor gezorgd, dat automatisch de gegevens uit de ‘wie, wanneer en waar’-velden tussen vierkante haken in een leesbare logische vorm worden toegevoegd aan de ingevoerde beschrijving van het merk.
Tijdens het invoeren van de zilvermerken ontdekten we snel dat de toegevoegde velden allemaal herhaalbaar gemaakt moesten worden; merken konden in verschillende tijdvakken, plaatsen en door verschillende personen gebruikt zijn.
Bij het veld Precisie behorend bij het datumveld In gebruik tot werd de optie ‘of’ toegevoegd, waardoor kon worden aangegeven dat een merk de ene of de andere jaaraanduiding zou kunnen inhouden.
Om aan te kunnen geven dat een merk tot het moment van drukken van het gebruikte naslagwerk in gebruik is geweest, is in veld Precisie bij veld In gebruik tot ook de keuzemogelijkheid ‘heden’ toegevoegd, volgend op het ingevoerde jaartal waarin het naslagwerk werd gedrukt. Na opslag van de term is het dan voor de lezer naar we hopen duidelijk hoe de term is ingezet.
Om een merk echt te kunnen herkennen is het toevoegen van een zo scherp mogelijke afbeelding van het merk een belangrijke toevoeging. Daarom is er ook een Reproductiereferentieveld toegevoegd waarmee het betreffende, reeds ook aan een object gekoppelde plaatje, kan worden toegevoegd.
Om alle merktekens op metaal in de thesaurus snel allemaal te kunnen vinden, is er een vooraf ingestelde zoekingang op alle betreffende termsoorten zoals ‘belastingteken’,’essayeursteken’,’gehalteteken’,’herkeur’ enz. gemaakt, waarbij de gebruiker dan zelf een gezochte term kan toevoegen. Hierdoor wordt in de thesaurus alleen maar gezocht naar records met de vooraf ingestelde soorten merktekens.
Ook is bij deze zoekingang een apart lijstscherm toegevoegd waarbij er ook een afbeelding wordt getoond. Bij overige thesaurustermen is een afbeelding niet aanwezig.
Na aanpassing van de thesaurus werden in Objecten twee gekoppelde velden toegevoegd, waarmee merken op metaal via de thesaurus ontsloten zouden gaan worden: De velden Soort merk en Merk werden toegevoegd, waarbij de variabele invoer van het Soort merk de eerst weergegeven opties in het veld Term zou gaan bepalen.
De waarde ‘meesterteken’ in Soort merk zal bij dubbelklikken in het veld Merk alle reeds ingevoerde meestertekens als invoeropties weergeven.
Als een merk niet gevonden wordt in de bestaande thesaurus, kan via een Zoomscherm vanuit Objecten een nieuwe thesaurusterm worden aangemaakt, waarbij met behulp van gebruikte naslagwerken alle nuttige ‘wanneer, waar en wie’-informatie kan worden toegevoegd.
De beste foto’s die van de merken zijn gemaakt, zijn toegevoegd aan de thesaurus en alle foto’s van de merken zijn ook gekoppeld aan de betreffende objecten, waarbij in de Titel van de reproductie alleen een aanduiding is weergegeven van het soort merk; de overige merkgegevens staan in de thesaurus.
Het zou wat mij betreft mooier zijn als de foto’s van de betreffende merken eenvoudig gekoppeld zouden kunnen worden aan de betreffende veldgroep op het tabblad Opschriften/merken, waardoor alle bij elkaar behorende informatie ook werkelijk bij elkaar te vinden zou zijn. Een foto zou dan binnen een object aan een merk of opschrift gekoppeld moeten kunnen worden.
Ik hoop dat Museum Catharijneconvent met wat er nu is gebouwd de komende jaren de kennis over hun metaalcollectie kan gaan uitbreiden. Hiervoor zullen er nog vele honderden beschrijvingen en minimaal net zoveel foto’s aan de bestaande informatie toegevoegd moeten worden.
Misschien zijn jullie net als wij nu van mening, dat het invoeren van zilvermerken als thesaurusterm een verstandige keuze is geweest.
Ik hoop dat Museum Catharijneconvent met wat er nu is gebouwd de komende jaren de kennis over hun metaalcollectie kan gaan uitbreiden. Hiervoor zullen er nog vele honderden beschrijvingen en minimaal net zoveel foto’s aan de bestaande informatie toegevoegd moeten worden.
Misschien zijn jullie net als wij nu van mening, dat het invoeren van zilvermerken als thesaurusterm een verstandige keuze is geweest.
Ik hoop dat Museum Catharijneconvent met wat er nu is gebouwd de komende jaren de kennis over hun metaalcollectie kan gaan uitbreiden. Hiervoor zullen er nog vele honderden beschrijvingen en minimaal net zoveel foto’s aan de bestaande informatie toegevoegd moeten worden. En wat is een Adlibveld zonder heldere invoerafspraken? De uitgebreide beschrijvingsregels die het museum nu voor het beschrijven van merken heeft opgesteld, beslaat 15 pagina’s en bevat onder meer een tabel met illustraties waarmee contouren van merken kunnen worden beschreven.
Misschien zijn jullie net als wij nu van mening, dat het invoeren van zilvermerken als thesaurusterm een verstandige keuze is geweest.