SlideShare a Scribd company logo
Here is where your presentation begins
Təbii qazlar əsasən metan sırası
karbohidrogenlərdən ibarət olub, yer
qabığında əmələ gələn qaz şəklində
faydalı qazıntı yataqlarından hasil
olunur. Təbii qazlar yanacaq və kimya
sənayesi üçün xammal kimi istifadə
olunur. Yanar təbii qazların əsas
komponenti (98%-ə qədər) metan CH4
hesab edilir. Təbii qazların tərkibində
karbohidrogenlərlə yanaşı azot – N2,
karbon qazı – CO2, hidrogen sulfid
qazı – H2S, su buxarları və başqa
qazlar da ola bilər.
Təbii qazları aşağıdakı 3 qrupa bölmək olar:
1. Təmiz qaz yataqlarından çıxarılan qazlar. Bu
qazlar əsasən metandan ibarət olur və quru
qazlar hesab edilir. Qazın 11 tərkibində ağır
karbohidrogenlərin (propan və yuxarı – C3+)
miqdarı 50 q/m3 -dan az olarsa, qaz quru hesab
edilir.
2. Qaz – kondensat yataqlarından çıxarılan təbii
qazlar. Bu qazlar quru qaz və kondensat
buxarlarının qarışığından ibarətdir. Kondensat
buxarları ağır karbohidrogen buxarlarının (C5H12
və yuxarı) qarışığından ibarət olur.
3. Neft yataqlarından neftlə birlikdə çıxarılan qazlar (bu qazları
səmt qazları da adlandırırlar). Əvvəllər bu qazlar mədənlərdə
yandırılırdı. Hal-hazırda yaxşı yanacaq və qiymətli kimyəvi
xammal hesab edilən həmin təbii qazlar yığılaraq istifadə olunur.
Səmt qazlarının tərkibində metanla bərabər kifayət qədər ağır
fraksiyalar (karbohidrogenlər) da olur (150 q/m3 -dan çox) və
yağlı (varlı) qazlar hesab olunur. Quru qazların propan – butan
fraksiyaları və C5+ ağır karbohidrogenləri ilə qarışığından ibarət
olan qaz qarışıqları yağlı qazlar hesab olunur. Qaz emalı
zavodlarında səmt qazlarından qaz benzini və propan – butan
fraksiyalarını ayırırlar. Bu fraksiyalar maye qaz şəklində şəhər və
qəsəbələrin qaz təchizatı üçün istifadə olunur.
Səmt qazları və neftin stabilləşməsindən alınan qazlar
neftin çıxarılması zamanı əldə olunur (şəkil 4.2). Adətən,
neft yataqlarının yuxarı hissəsində bir hissəsi neftdə həll
olunan qaz papağı yerləşir. Quyudan neft həll olunmuş
qazla birlikdə trapayırıcıya (2) daxil olur. Burada qaz
nefdən ayrılır və yuxarı ştuserdən çıxır. Neft isə orta
ştuserdən çənə (3) göndərilir
Səmt qazların yığılması,
hazırlanması və nəqli
Trap-ayırıcıdan qaz qaz emalı qurğusuna yönəldilir və orada
absorbsiya üsulu ilə asan sıxılabilən qazlar çıxarılır.
Mayeləşmiş qazlar absorbentdən ayrılaraq stabilləşdirmə
kalonunda (7) ayrı-ayrı karbohidrogenlərə ayrılır.
Səmt qazının qaz emalı zavodunda emalı nəticəsində
tərkibində olan metan, etan və propan hissəsi «quru» qaz,
həmçinin maye qazlar (propan, butan, izo-butan) və
avtomobil benzininin komponenti olan stabil qaz benzini
alını.
QM-8 kompressorunun bazasında gücü 550 a.q
olan KS -550 çoxbloklu avtonom kompressor
stansiyası istehsal edilir və bu stansiya
mədənlərdə neft qazının (səmt qazı) yığılması,
hazırlanması və nəqli üçün nəzərdə tutulur
KS-550 kompressor stansiyasının komplektinə qazmühərrikli
kompressoru, radiator-ventilyasiya qurğusu, separatorlar, yağ
süzgəcləri, hava təmizləyici və səsboğucu blokları, həmçinin boru
kəmərləri, birləşdirici bloklar və digər hissələr daxildir. Qazın nəql
edilməsi üçün istifadə olunan qurğulardan biri şırnaqlı
kompressorlar və ya qaz ejektorlarıdır. Şırnaqlı kompressorun (qaz
ejektorunun) prinsipial sxemi şəkil 2.3-də göstərilmişdir.
Bu kompressorun əsas elementləri qəbul kamerası (1), konfuzor (2), yüksək təzyiqli
işçi qazın lazım olan şırnağını yaratmağa imkan verən fəal saplo borusu (3), aşağı
təzyiqli, sorulan qazın şırnağını yaradan passiv saplo (həlqəvi yarıq) (4),
qarışdırma kamerası (5) və qazın sonradan nəqli üçün onun lazımi təzyiqli
qarışığını formalaşdıran diffuzordan (6) ibarətdir. Saploda (3) yüksək basqılı işçi
qaz kəskin olaraq axma sürətini artırır. Bu zaman onun temperaturu ani olaraq
aşağı düşür. Qaz axınının böyük sürətli olması ilə əlaqədar olaraq şırnaq ejektorun
divarları və ətraf mühitlə istilik mübadiləsində olmur və ona görə də temperatur
qazın ejektora daxil olma temperaturundan xeyli aşağı olur. İşçi qaz şırnağı böyük
sürətə malikdir və onun ətrafında aşağı təzyiqli mühit yarandığı üçün qəbul
kamerasından (1) aşağı təzyiqli qazın sorulmasına imkan yaranır.
Qarışdırma kamerasında və diffuzorda aktiv və sorulan qazın qarışması baş
verir. Bu zaman onların temperatur və axma sürətləri bərabərləşir, qurğudan
çıxış yolunda qazların tormozlanması zamanı isə həmin parametrlərin
artması baş verir. Ejeksiya prosesi işçi qazın enerji və təzyiqinin itməsi ilə
müşahidə olunur. Qazşırnaqlı qurğuların işinin səmərəliliyini xarakterizə edən
əsas parametrlər aşağıdakılardır:
Ejeksiya əmsalı. Bu əmsal sorma və işçi qazların çəki sərflərinin nisbətini
xarakterizə edir;
Faydalı iş əmsalı, sorma qazının sıxılması zamanı görülən işin işçi qazın
genişlənməsi zamanı yaranan işə olan nisbətini xarakterizə edir. Bu əmsal
ejektorlar üçün faktiki olaraq 30 %-dən çox olmadığı üçün onların tətbiq
sahəsini xeyli məhdudlaşdırır. Lakin izafi təzyiqli işçi qazı olduqda, 58 əksər
hallarda ejektorların tətbiqi iqtisadi cəhətdən əlverişli ola bilər, çünki, onlar
sadə konstruksiyaya malik olmaqla mexaniki kompressorlardan daha ucuz
başa gəlir və quraşdırmaları çox asandır
Ejektorlardan əsasən, aşağı təzyiqli neft (səmt)
qazlarının sıxılması üçün yüksək basqılı təbii qazların
istifadəsi zamanı magistral qaz kəmərlərində aşağı
təzyiqli qazın təzyiqini artırmaq üçün qazın izafi
enerjisindən istifadə olunduqda, separasiyanın birinci
pilləsində qazın enerjisindən istifadə etmək hesabına
aşağı pilləli separasiyadan neft qazlarının yığımı və
nəqli zamanı və s. hallarda istifadə olunur. Ən sadə və
ən geniş tətbiq olunan ejektorlardan EQ-P/D tipli
qurğunu göstərmək olar (şəkil 2.4). Burada E -ejektor; Q
- qaz; P -işçi təzyiq; D -qəbul kamerasının sorma
borusunun diametrini göstərir.
Ejektorun kamerası (1) standart hissələrdən qaynaq edilərək yığılır. Qarışdırma
kamerası (2) qızdırma zamanı istiliyin yaxşı qəbulu və hidratyaranmanın qarşısını
almaq üçün xüsusi quruluşa malikdir. Diffuzor (6) nazik list poladdan hazırlanmaqla
yüksək təzyiqli xarici örtüklə (5) təchiz olunur. 1 və 2 kameralarının flənsləri və
diffuzorun örtüyü arasında kipləşdiricilərdən (3) istifadə olunur ki, qızdırma zamanı
hermetiklik yaxşı təmin olunsun. Ejeksiyanın rejimlərinin dəyişilməsi, yəni fəal
saplonun diametrinin və diffuzorun giriş ölçüsünün azaldılması və ya artırılması
zamanı diffuzor dəyişməz qalır. Qızdırıcının alışqanına qaz ştuserdən (4) götürülür.
Diffuzor və onun örtüyü arasında qalan boşluq qızdırıcıya daxil olan qazın
hazırlanması üçün sadə qravitasiya separatoru kimi istifadə olunur.
N-butan və
n-pentanın əldə
edilməsi
C3-C4
parafinlərin
alınmasında
xammal
qaz kükürdü (maye, küm
şəkilli, üyüdülmüş, qranul
Şəkilli)
Helium, arqon
Yanacaq
02
01 04
05
Səmt qazlarının emalı istiqamətləri
Qazanxana yanacağı,
mayeləşdirilmiş yanacaq
03
Beləliklə, hal-hazırda qaz emal zavodlarında təbii qazın emalı,
onun ilkin emalı, müxtəlif növ yanacaqların istehsalı, bəzi fərdi
karbohidrogenlərin alınması və odorant kimi istifadə olunan helium
və təbii merkaptanlar qarışığının alınması ilə məhdudlaşır.
Perspektivdə təbii və səmt qazlarının emalının inkişaf variantarını
nəzərdən keçirdikdə, əsas məsələlərdən biri kimi neft-qaz
ehtiyatlarının və qaz-kondensat xammalının emalı üzrə fəaliyyətdə
olan qurğuların vəziyyətinin və güclərinin təhlili durur.
Diqqətinizə görə
təşəkkürlər

More Related Content

Featured

Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Kurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
SpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Lily Ray
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
Rajiv Jayarajah, MAppComm, ACC
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
Christy Abraham Joy
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
Vit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
MindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
RachelPearson36
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Applitools
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work
GetSmarter
 
ChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slidesChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slides
Alireza Esmikhani
 
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike RoutesMore than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
Project for Public Spaces & National Center for Biking and Walking
 
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
DevGAMM Conference
 
Barbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy PresentationBarbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy Presentation
Erica Santiago
 
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them wellGood Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Saba Software
 

Featured (20)

Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work
 
ChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slidesChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slides
 
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike RoutesMore than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
 
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
 
Barbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy PresentationBarbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy Presentation
 
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them wellGood Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
 

AA.pptx

  • 1. Here is where your presentation begins
  • 2. Təbii qazlar əsasən metan sırası karbohidrogenlərdən ibarət olub, yer qabığında əmələ gələn qaz şəklində faydalı qazıntı yataqlarından hasil olunur. Təbii qazlar yanacaq və kimya sənayesi üçün xammal kimi istifadə olunur. Yanar təbii qazların əsas komponenti (98%-ə qədər) metan CH4 hesab edilir. Təbii qazların tərkibində karbohidrogenlərlə yanaşı azot – N2, karbon qazı – CO2, hidrogen sulfid qazı – H2S, su buxarları və başqa qazlar da ola bilər.
  • 3. Təbii qazları aşağıdakı 3 qrupa bölmək olar: 1. Təmiz qaz yataqlarından çıxarılan qazlar. Bu qazlar əsasən metandan ibarət olur və quru qazlar hesab edilir. Qazın 11 tərkibində ağır karbohidrogenlərin (propan və yuxarı – C3+) miqdarı 50 q/m3 -dan az olarsa, qaz quru hesab edilir. 2. Qaz – kondensat yataqlarından çıxarılan təbii qazlar. Bu qazlar quru qaz və kondensat buxarlarının qarışığından ibarətdir. Kondensat buxarları ağır karbohidrogen buxarlarının (C5H12 və yuxarı) qarışığından ibarət olur.
  • 4. 3. Neft yataqlarından neftlə birlikdə çıxarılan qazlar (bu qazları səmt qazları da adlandırırlar). Əvvəllər bu qazlar mədənlərdə yandırılırdı. Hal-hazırda yaxşı yanacaq və qiymətli kimyəvi xammal hesab edilən həmin təbii qazlar yığılaraq istifadə olunur. Səmt qazlarının tərkibində metanla bərabər kifayət qədər ağır fraksiyalar (karbohidrogenlər) da olur (150 q/m3 -dan çox) və yağlı (varlı) qazlar hesab olunur. Quru qazların propan – butan fraksiyaları və C5+ ağır karbohidrogenləri ilə qarışığından ibarət olan qaz qarışıqları yağlı qazlar hesab olunur. Qaz emalı zavodlarında səmt qazlarından qaz benzini və propan – butan fraksiyalarını ayırırlar. Bu fraksiyalar maye qaz şəklində şəhər və qəsəbələrin qaz təchizatı üçün istifadə olunur.
  • 5. Səmt qazları və neftin stabilləşməsindən alınan qazlar neftin çıxarılması zamanı əldə olunur (şəkil 4.2). Adətən, neft yataqlarının yuxarı hissəsində bir hissəsi neftdə həll olunan qaz papağı yerləşir. Quyudan neft həll olunmuş qazla birlikdə trapayırıcıya (2) daxil olur. Burada qaz nefdən ayrılır və yuxarı ştuserdən çıxır. Neft isə orta ştuserdən çənə (3) göndərilir Səmt qazların yığılması, hazırlanması və nəqli
  • 6.
  • 7. Trap-ayırıcıdan qaz qaz emalı qurğusuna yönəldilir və orada absorbsiya üsulu ilə asan sıxılabilən qazlar çıxarılır. Mayeləşmiş qazlar absorbentdən ayrılaraq stabilləşdirmə kalonunda (7) ayrı-ayrı karbohidrogenlərə ayrılır. Səmt qazının qaz emalı zavodunda emalı nəticəsində tərkibində olan metan, etan və propan hissəsi «quru» qaz, həmçinin maye qazlar (propan, butan, izo-butan) və avtomobil benzininin komponenti olan stabil qaz benzini alını.
  • 8. QM-8 kompressorunun bazasında gücü 550 a.q olan KS -550 çoxbloklu avtonom kompressor stansiyası istehsal edilir və bu stansiya mədənlərdə neft qazının (səmt qazı) yığılması, hazırlanması və nəqli üçün nəzərdə tutulur
  • 9. KS-550 kompressor stansiyasının komplektinə qazmühərrikli kompressoru, radiator-ventilyasiya qurğusu, separatorlar, yağ süzgəcləri, hava təmizləyici və səsboğucu blokları, həmçinin boru kəmərləri, birləşdirici bloklar və digər hissələr daxildir. Qazın nəql edilməsi üçün istifadə olunan qurğulardan biri şırnaqlı kompressorlar və ya qaz ejektorlarıdır. Şırnaqlı kompressorun (qaz ejektorunun) prinsipial sxemi şəkil 2.3-də göstərilmişdir.
  • 10.
  • 11. Bu kompressorun əsas elementləri qəbul kamerası (1), konfuzor (2), yüksək təzyiqli işçi qazın lazım olan şırnağını yaratmağa imkan verən fəal saplo borusu (3), aşağı təzyiqli, sorulan qazın şırnağını yaradan passiv saplo (həlqəvi yarıq) (4), qarışdırma kamerası (5) və qazın sonradan nəqli üçün onun lazımi təzyiqli qarışığını formalaşdıran diffuzordan (6) ibarətdir. Saploda (3) yüksək basqılı işçi qaz kəskin olaraq axma sürətini artırır. Bu zaman onun temperaturu ani olaraq aşağı düşür. Qaz axınının böyük sürətli olması ilə əlaqədar olaraq şırnaq ejektorun divarları və ətraf mühitlə istilik mübadiləsində olmur və ona görə də temperatur qazın ejektora daxil olma temperaturundan xeyli aşağı olur. İşçi qaz şırnağı böyük sürətə malikdir və onun ətrafında aşağı təzyiqli mühit yarandığı üçün qəbul kamerasından (1) aşağı təzyiqli qazın sorulmasına imkan yaranır.
  • 12. Qarışdırma kamerasında və diffuzorda aktiv və sorulan qazın qarışması baş verir. Bu zaman onların temperatur və axma sürətləri bərabərləşir, qurğudan çıxış yolunda qazların tormozlanması zamanı isə həmin parametrlərin artması baş verir. Ejeksiya prosesi işçi qazın enerji və təzyiqinin itməsi ilə müşahidə olunur. Qazşırnaqlı qurğuların işinin səmərəliliyini xarakterizə edən əsas parametrlər aşağıdakılardır: Ejeksiya əmsalı. Bu əmsal sorma və işçi qazların çəki sərflərinin nisbətini xarakterizə edir; Faydalı iş əmsalı, sorma qazının sıxılması zamanı görülən işin işçi qazın genişlənməsi zamanı yaranan işə olan nisbətini xarakterizə edir. Bu əmsal ejektorlar üçün faktiki olaraq 30 %-dən çox olmadığı üçün onların tətbiq sahəsini xeyli məhdudlaşdırır. Lakin izafi təzyiqli işçi qazı olduqda, 58 əksər hallarda ejektorların tətbiqi iqtisadi cəhətdən əlverişli ola bilər, çünki, onlar sadə konstruksiyaya malik olmaqla mexaniki kompressorlardan daha ucuz başa gəlir və quraşdırmaları çox asandır
  • 13. Ejektorlardan əsasən, aşağı təzyiqli neft (səmt) qazlarının sıxılması üçün yüksək basqılı təbii qazların istifadəsi zamanı magistral qaz kəmərlərində aşağı təzyiqli qazın təzyiqini artırmaq üçün qazın izafi enerjisindən istifadə olunduqda, separasiyanın birinci pilləsində qazın enerjisindən istifadə etmək hesabına aşağı pilləli separasiyadan neft qazlarının yığımı və nəqli zamanı və s. hallarda istifadə olunur. Ən sadə və ən geniş tətbiq olunan ejektorlardan EQ-P/D tipli qurğunu göstərmək olar (şəkil 2.4). Burada E -ejektor; Q - qaz; P -işçi təzyiq; D -qəbul kamerasının sorma borusunun diametrini göstərir.
  • 14.
  • 15. Ejektorun kamerası (1) standart hissələrdən qaynaq edilərək yığılır. Qarışdırma kamerası (2) qızdırma zamanı istiliyin yaxşı qəbulu və hidratyaranmanın qarşısını almaq üçün xüsusi quruluşa malikdir. Diffuzor (6) nazik list poladdan hazırlanmaqla yüksək təzyiqli xarici örtüklə (5) təchiz olunur. 1 və 2 kameralarının flənsləri və diffuzorun örtüyü arasında kipləşdiricilərdən (3) istifadə olunur ki, qızdırma zamanı hermetiklik yaxşı təmin olunsun. Ejeksiyanın rejimlərinin dəyişilməsi, yəni fəal saplonun diametrinin və diffuzorun giriş ölçüsünün azaldılması və ya artırılması zamanı diffuzor dəyişməz qalır. Qızdırıcının alışqanına qaz ştuserdən (4) götürülür. Diffuzor və onun örtüyü arasında qalan boşluq qızdırıcıya daxil olan qazın hazırlanması üçün sadə qravitasiya separatoru kimi istifadə olunur.
  • 16. N-butan və n-pentanın əldə edilməsi C3-C4 parafinlərin alınmasında xammal qaz kükürdü (maye, küm şəkilli, üyüdülmüş, qranul Şəkilli) Helium, arqon Yanacaq 02 01 04 05 Səmt qazlarının emalı istiqamətləri Qazanxana yanacağı, mayeləşdirilmiş yanacaq 03
  • 17. Beləliklə, hal-hazırda qaz emal zavodlarında təbii qazın emalı, onun ilkin emalı, müxtəlif növ yanacaqların istehsalı, bəzi fərdi karbohidrogenlərin alınması və odorant kimi istifadə olunan helium və təbii merkaptanlar qarışığının alınması ilə məhdudlaşır. Perspektivdə təbii və səmt qazlarının emalının inkişaf variantarını nəzərdən keçirdikdə, əsas məsələlərdən biri kimi neft-qaz ehtiyatlarının və qaz-kondensat xammalının emalı üzrə fəaliyyətdə olan qurğuların vəziyyətinin və güclərinin təhlili durur.