1. เปิ ดเสรี อาเซี ยน: โอกาสและความท้าทาย
ของวิชาชีพกฎหมาย
โดย
นายสุ ชาติ ธรรมาพิทักษ์ กุล

2. การก่อตั้งอาเซี ยน
 8 ส.ค. 2510 (1967)
 ณ วังสราญรมย์ กรุ งเทพฯ
 สมาชิ กเริ่ มแรก 5 ประเทศ คือ อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิ ลิปปิ นส์
สิ งคโปร์ และไทย
 ประเทศที่เข้าร่ วมต่อมา




บรู ไน 8 ม.ค. 2527
เวียตนาม 28 ก.ค. 2538
ลาวและพม่า 23 ก.ค. 2540
กัมพูชา 30 เม.ย. 2542

3. วัตถุประสงค์ในการก่อตั้งอาเซี ยน
 ระบุในปฎิญญาอาเซี ยน ว่าเพื่อ



เร่ งรัดการเจริ ญเติบโตทางเศรษฐกิจในภูมิภาค
ให้เกิดความก้าวหน้าทางสังคมและการพัฒนาวัฒนธรรมในภูมิภาค
ส่ งเสริ มสันติภาพและเสถียรภาพในภูมิภาค

4. ศักยภาพของอาเซี ยน
 ประชากร ณ 2555 ประมาณ 600 ล้านคน
 พื้นที่โดยรวม ประมาณ 4.5 ล้านตาราง กม.
 ผลิตภัณฑ์มวลรวมประชาชาติ (GDP) ประมาณ 1200 พันล้าน
ดอลล่าร์ (หนึ่งพันสองร้อยพันล้าน)
 รายได้รวมจากการค้า ประมาณ 1500 พันล้านดอลล่าร์

5. วิสยทัศน์อาเซียน (ASEAN Vision 2020)
ั
ปี 2540 เนื่องในวาระครบรอบ 30 ปี อาเซียน ผูนาอาเซี ยนเห็นว่าจาเป็ นต้องมี
้
ั
ปฏิสมพันธ์กบภายนอกให้มากขึ้น และผูกมัดเป็ นหุ้นส่วนในการพัฒนาภูมิภาค
ั
 ปี 2546 ผูนาอาเซี ยนเห็นพ้องให้จดตั้งประชาคมอาเซี ยน ประกอบด้วย 3 เสา
้
ั
หลัก (3 pillars) คือ

1.
ประชาคมการเมืองและความมันคงอาเซี ยน (ASEAN Political-Security
่
2.
Community—APSC)
ประชาคมเศรษฐกิจอาเซี ยน (ASEAN Economic Community—AEC)
3.
ประชาคมสังคม-วัฒนธรรมอาเซี ยน (ASEAN Socio-Cultural
Community—ASCC)

6. กาหนดเวลาของการก่อตั้งประชาคม
 กาหนดเดิม คือ ภายในปี 2563 (2020)
 ต่อมาที่ประชุมสุ ดยอดอาเซี ยน ครั้งที่ 12 ที่เมืองเซบู ตกลงเร่ งรัด
เฉพาะกระบวนการสร้าง ประชาคมเศรษฐกิจ (AEC) ให้แล้วเสร็ จ
ภายในปี 2558 (2015)

7. ความตกลงต่าง ๆ ที่นามาสู่ AEC
 1992 ASEAN Free Trade Area (AFTA)
 1995 ASEAN Framework Agreement on Services (AFAS)
 1998 ASEAN Investment Area (AIA)
 2004 ASEAN Framework Agreement for the Integration




of Priority Sectors
2009 ASEAN Trade In Goods Agreement
2009 ASEAN Comprehensive Investment Agreement
(ACIA)
2009-2015 Blueprint for Implementation
2010 Master Plan for ASEAN Connectivity (MPAC)

8. เป้ าหมายของ AEC คืออะไร
 เป็ นการรวมตัวกันทางด้านเศรษฐกิจ ของ สมาชิกดั้งเดิม 6 ประเทศ
และสมาชิกใหม่ 4 ประเทศ
 เป้ าหมายหลัก 4 ประการ
1.
2.
3.
4.
เป็ นตลาดและฐานการผลิตร่ วมกัน
สร้างขีดความสามารถในการแข่งขันกับตลาดโลก
พัฒนาเศรษฐกิจอย่างเสมอภาค
เพือเพิมอานาจต่อรองกับเศรษฐกิจโลก
่ ่

9. เป้ าหมาย 1 การเป็ นตลาดและฐานการผลิตร่ วมกัน
 เปิ ดให้มีการเคลื่อนย้ายเสรี ระหว่างประเทศสมาชิกใน 5 สาขา คือ
1.
2.
3.
4.
5.
ด้านสิ นค้า
ด้านบริ การ
ด้านการลงทุน
ด้านเงินทุน และ
ด้านแรงงานฝี มือ

10. เป้ าหมาย 2 สร้างขีดความสามารถในการแข่งขัน
 ร่ วมมือในด้านต่าง ๆ เช่น


นโยบาย โครงสร้าง ระบบภาษี
ร่ วมมือกันพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน เช่นระบบการขนส่ ง โทรคมนาคม
ฯลฯ

11. Priority Sectors 11
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
รายการ
Agro-based products พม่า
Air travel ไทย
Automotives อินโดนีเซี ย
e-ASEAN สิ งคโปร์
Electronics ฟิ ลิปปิ นส์
Fisheries พม่า
Healthcare สิ งคโปร์
Rubber-based products มาเลเซี ย
Textiles & apparels มาเลเซี ย
Tourism ไทย
Wood-based products อินโดนีเซี ย

12. เป้ าหมาย 3 พัฒนาเศรษฐกิจอย่างเสมอภาค
 ลดช่องว่างระดับการพัฒนาระหว่างประเทศสมาชิก
 ส่ งเสริ มกิจการขนาดเล็กและขนาดกลางให้มากขึ้น
 ส่ งเสริ มการถ่ายทอดเทคโนโลยีระหว่างกัน

13. เป้ าหมาย 4 เพิ่มอานาจต่อรองในเวทีโลก
 ประสานนโยบายเศรษฐกิจของสมาชิก
 สร้างเครื อข่ายกับประเทศภายนอกกลุ่ม
 การเคลื่อนย้ายเสรี ในสาขาต่าง ๆ ทาให้เป็ นภูมิภาคที่น่าลงทุน
 ศักยภาพในการเติบโตสูงและรวดเร็ ว
 ประชากรร่ วม 600 ล้านคน ทาให้อาเซี ยนมีบทบาทและความน่าสนใจ
แก่ประเทศภายนอกกลุ่มมากขึ้น (ประมาณ 9% ประชากรโลก)

14. ลักษณะพิเศษของประชาคมเศรษฐกิจอาเซี ยน
 เป็ นการรวมตัวเพื่อประโยชน์ทางเศรษฐกิจของประเทศสมาชิก
 ไม่มีขอตกลงเรื่ องสกุลเงินตรา ประเทศสมาชิกไม่ตองใช้เงินสกุล
้
้
เดียวกัน
 แต่ละประเทศแยกกันบริ หารนโยบายเศรษฐกิจของตนเอง ทั้ง
ทางด้านการเงิน การคลัง รวมทั้งการกาหนดกาแพงภาษีต่อประเทศ
นอกกลุ่ม
 ไม่มีรัฐบาลประชาคม รวมทั้งองค์กรอื่น เช่น รัฐสภา ศาล ฯลฯ แบบ
สหภาพยุโรป

15. ระดับการรวมตัวของกลุ่มประชาคม
 Free Trade Area
 Common market
 Customs Union
 Currency/Monetary Union
 Political Union

16. ผลผูกพันตาม AEC
 กาแพงภาษีของประเทศสมาชิกจะลดลงเหลือ 0-5%
 ปี 2555 เปิ ดเสรี ค่าธรรมเนี ยมการซื้ อขายหลักทรัพย์
 ปี 2556 เพิ่มสัดส่ วนการถือหุ นของนักลงทุนอาเซี ยนในสาขาบริ การ
้
ด้านโลจิสติกส์เป็ น 70%
 ปี 2558 เพิ่มสัดส่ วนการถือหุ นของนักลงทุนอาเซี ยนในสาขาบริ การ
้
ด้านอื่น เป็ น 70%
 ปี 2558 เปิ ดเสรี การเคลื่อนย้ายเงินทุน
 ปี 2558 เปิ ดเสรี การลงทุน
 ปี 2558 เปิ ดเสรี การเคลื่อนย้ายแรงงานฝี มือ

17. สิ่ งที่เราน่าจะเห็นจาก AEC
 น่าจะมีการลงทุนมากขึ้น
 น่าจะมีการเคลื่อนย้ายเงินทุนกันมากขึ้น
 น่าจะมีการเคลื่อนย้ายแรงงานฝี มือกันมากขึ้น
่
 แต่ตอนนี้ ก็มีอยูแล้ว
 ที่เพิมขึ้นจะมาจากกลุ่มอาเซี ยน หรื อจากภายนอกกลุ่ม ?
่

18. โอกาสของไทยในภาพรวม
 ตลาดใหญ่ข้ ึนกว่าเดิมมาก
 เข้าไปในตลาดง่ายกว่าเดิมมาก
 ผูบริ โภคเพิมขึ้น เป็ น 600 ล้านคน
้
่
 เข้ามาลงทุนในไทย (ซึ่ งน่าจะมีโครงสร้างพื้นฐานดีกว่าประเทศอื่นใน
กลุ่ม) เท่ากับได้ตลาดอาเซียน
 ไทยเข้าไปลงทุนในตลาดอาเซียน
 บุคลากรไทยมีโอกาสไปทางานในตลาดเพื่อนบ้านมากขึ้น
 ธุรกิจ/อุตสาหกรรมไทย มีโอกาสได้คนงานฝี มือจากเพื่อนบ้านมาก

19. ความท้าทายในภาพรวมต่อประเทศไทย
 ความพร้อมของภาคธุรกิจ/อุตสาหกรรมไทยเป็ นรายภาค
 ความพร้อมของผูบริ โภคในการรับรู ้และใช้ประโยชน์จากการ
้
เปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น
 ความพร้อมของภาครัฐในการปรับกฎหมายต่าง ๆ ที่จาเป็ นต้อง
เปลี่ยนแปลง
 ความร่ วมมือระหว่างหน่วยงานต่าง ๆ ของภาครัฐและเอกชน

20. ผลกระทบต่อภาคธุรกิจ/อุตสาหกรรมต่าง ๆ







ภาคบริ การ และโลจิสติคส์ (เช่น โทรคมนาคม ธนาคาร ประกันภัย ขนส่ง
ฯลฯ)
ภาควิชาชีพ
อุตสาหกรรมการผลิต
 อาศัยแรงงานน้อย
 อาศัยแรงงานมาก (แรงงานฝี มือ และไม่ใช่แรงงานฝี มือ)
ภาคเกษตร
การท่องเที่ยว
การนาเข้า (สิ นค้าสาเร็ จรู ป และวัตถุดิบ)
การส่งออก (ระหว่างกัน และภายนอกอาเซียน)

21. ภาครัฐ: การเตรี ยมความพร้อมด้านกฎหมายและ
สังคม
 กฎหมายเกี่ยวกับการเคลื่อนย้ายสิ นค้าและบริ การ ได้แก่กลุ่มกฎหมายธุรกิจการค้าระหว่าง






ประเทศ เช่น กฎหมายนาเข้าส่ งออกสิ นค้า, กฎหมายแข่งขันทางการค้า, กฎหมายส่ งเสริ มการ
ลงทุน (ทั้งในและนอกประเทศ) กลุ่มกฎหมายการตอบโต้การทุ่มตลาด-อุดหนุน-ปกป้ อง,
กฎหมายเกี่ยวกับการประกอบธุ รกิจและการทางานของคนต้างด้าว เช่น พรบ. การประกอบธุรกิจ
ต่างด้าว และ พรบ. การทางานของคนต่างด้าว ฯลฯ
กฎหมายธุรกรรมอิเล็กทรอนิกส์ ฯ ต้องสอดคล้องกับประเทศอื่น ๆ ในกลุ่ม เพื่อความผูกพันใน
การทานิ ติกรรมและธุรกรรมต่าง ๆ จะมีผลไปในทิศทางเดียวกัน
กฎหมายภาษีอากร ทั้งภาษีสรรพากร สรรพสามิต และศุลกากร ต้องสอดคล้องกัน
กฎหมายตรวจคนเข้าเมือง
กฦหมายทรัพย์สินทางปั ญญา
กฎหมายเกี่ยวกับการประกอบวิชาชีพอิสระ

22. ผลกระทบด้านโลจิสติคส์และการขนส่ ง
 ระเบียงเศรษฐกิจตะวันออก-ตะวันตก (East-West Economic
ดานัง-ทะวาย (ด่านศุลกากรมุกดาหาร และแม่สอดอาจจะ
ได้รับผลกระทบอย่างมาก)
 ระเบียงเศรษฐกิจตะวันออก-ตะวันตกอาเซียน-อินเดีย
Corridor)

23. ผลกระทบด้านการท่องเที่ยว
 ระเบียงเศรษฐกิจตะวันออก-ตะวันตก
 สามเหลี่ยมเศรษฐกิจ ไทย-ลาว-เขมร
 อนุภูมิภาคแม่โขง ไทย-ลาว-พม่า-จีน ฯลฯ
 ด่านตรวจคนเข้าเมือง กับกฎหมายตรวจคนเข้าเมือง จะมีแนวทาง
ดาเนินการอย่างไร ?
 พาสปอร์ตอาเซียน ?

24. การประกอบวิชาชีพอิสระ
 น่าจะไม่ใช่แรงงานฝี มือ
 ประเด็นใบอนุญาต จะยอมรับของอีกประเทศหนึ่ งว่าเทียบเท่าหรื อไม่
และหลักเกณท์การเทียบ
 ลักษณะพิเศษของวิชาชีพกฎหมาย คือ




เกี่ยวข้องกับภาษาที่จาเป็ นต้องสื่ อให้เข้าใจเนื้อหาและการตีความกฎหมาย
การปรึ กษากฎหมายภายในประเทศ
การปรึ กษากฎหมายต่างประเทศ และระหว่างประเทศ
การว่าความในศาล

25. ผลกระทบต่อภาคการผลิต
 กลุ่มที่มีความพร้อมด้านเทคโนโลยี สิ งคโปร์ มาเลเซี ย ไทย
 กลุ่มที่มีความพร้อมด้านแรงงาน


แรงงานฝี มือ ไทย มาเลเซี ย อินโดนีเซี ย
แรงงานทัวไป เวียตนาม พม่ า ลาว เขมร
่
 กลุ่มที่มีความพร้อมด้านวัตถุดิบ มาเลเซี ย อินโดนีเซี ย ฟิ ลิปปิ นส์
เวียตนาม ลาว หม่ า เขมร
 กลุ่มที่มีความพร้อมด้านเป็ นฐานการผลิต (มีโครงสร้างพื้นฐานพร้อม)
ไทย อินโดนีเซี ย มาเลเซี ย เวียตนาม
 กลุ่มที่มีเงิน (มาก) บรู ไน สิ งคโปร์

26. ผลกระทบต่อภาคการศึกษา
 โอกาส



ระบบการศึกษาที่จะมีการเชื่อมโยงกัน
นักศึกษาแลกเปลี่ยนปรับตัวง่ายขึ้น
การศึกษาต่อเนื่องมีโอกาสมากขึ้น
 ความท้าทาย


อุปสรรคของภาษา ภาษาอังกฤษอย่างเดียวเพียงพอหรื อไม่ ?
จัดหลักสูตรอย่างไร ใครเป็ นผูนาในการดาเนินการ
้

27. ผลกระทบต่อวิชาชีพ (กฎหมาย)
 ปี 2558 คนไทยจะไปทางานในประเทศเพื่อนบ้านได้โดยเสรี ?
 ปี 2558 คนงานต่างด้าวจะทะลักเข้าประเทศไทย ?
 โดยแท้จริ ง คนต่างด้าวเข้ามาทางานในไทยนานมาแล้ว แม้แต่

วิชาชีพกฎหมาย
AEC รองรับการเคลื่อนย้ายแรงงานที่มีทกษะ (skilled labour)
ั
ใน 8 สาขา

28. วิชาชีพที่ยอมรับในเรื่ องคุณสมบัติร่วม
 แพทย์
 ทันตแพทย์
 พยาบาล
 วิศวกร
 สถาปนิก
 ช่างสารวจ
 นักบัญชี
 มัคคุเทศก์/ท่องเที่ยว (ไทยยังสงวนท่าทีไม่ลงนาม)

29. วิชาชีพกฎหมาย
 กฎหมายที่เกี่ยวข้อง



พรบ. ทนายความ 2525
พรบ. การประกอบธุรกิจคนต่างด้าว (ธุรกิจบริ การ)
พรบ. การทางานของคนต่างด้าว
 พระราชกฤษฎี กา

30. แนวทางแก้ไขกฎหมายทนายความ
 ให้คนต่างด้าวสมัตรสอบใบอนุญาตทนายความได้ แต่ตองสอบเป็ น
้
ภาษาไทย
 ยอมให้คนต่างด้าวประกอบวิชาชี พเป็ นที่ปรึ กษากฎหมายต่างประเทศ
โดยขอรับใบอนุญาต โดยบังคับให้ตองจดทะเบียนสานักงานที่
้
ปรึ กษากฎหมายต่างประเทศด้วย
 ยังไม่มีนโยบายแยกใบอนุญาตว่าความและใบอนุญาตที่ปรึ กษา
กฎหมายออกจากกัน
 ใบอนุญาตตลอดชีพอาจยกเลิกในอนาคต

31. โอกาสของนักกฎหมายไทยจาก AEC
 งานเข้ามากขึ้นจากการลงทุนและเคลื่อนย้ายทุนที่เพิมขึ้น
่
 มีโอกาสร่ วมทุนหรื อร่ วมจัดเป็ นกลุ่มสานักงาน กับสานักงาน
กฎหมายในประเทศเพื่อนบ้าน
 มีโอกาสเรี ยนรู ้แนวทางกฎหมายและแนวปฎิบติงานซึ่ งกันและกัน
ั
 อาจจาเป็ นต้องว่าจ้างนักกฎหมายต่างชาติ เข้ามาทางาน เพื่อให้
ความเห็นกฎหมายในประเทศที่คนไทยจะไปลงทุนมากขึ้น

32. ความท้าทาย
 อุปสรรคด้านภาษา
 อุปสรรคด้านความแตกต่างของกฎหมาย เนื่ องจากความล่าช้าในการ
ปรับกฦหมายของภาครัฐให้สอดคล้องกัน
 นักกฎหมายไทยยังให้ความสนใจกฎหมายของอาเซียนน้อย

33. การเตรี ยมความพร้อมของวิชาชีพกฎหมาย
 ควรรู ้พ้ืนฐานระบบกฎหมายของแต่ละประเทศว่าอิงระบบคอม
มันลอว์หรื อระบบประมวลกฎหมาย เพื่อเป็ นฐานทาความเข้ าใจ
 รู ้แนวกฎหมายแพ่งและกฎหมายพาณิ ชย์ของเพื่อนบ้านบ้าง เพื่ออาจ
ให้ ความเห็นเบืองต้ นเกี่ยวกับนิติกรรม สัญญา
้
 รู ้แนวกฎหมายเศรษฐกิจของเพื่อนบ้านบ้าง เพื่ออาจให้ ความเห็น
เบืองต้ นเกี่ยวกับบรรยากาศการค้ าขายและการลงทุน
้
 รู ้แนวกฎหมายการลงทุนและการคุมครองการลงทุนทั้งขาเข้า-ขาออก
้
เพื่ออาจให้ ความเห็นเบืองต้ นกรณี มีข้อพิพาท
้
 เรี ยนรู ้ดานภาษาบ้าง
้

34. ปัญหาและความท้าทายจากอีก 2 เสาหลัก
เสาหลักที่ 2 ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน
่
*การพัฒนาสังคมโดยยกระดับความเป็ นอยูของผูดอยโอกาส ฯ
้้
*การศึกษาอบรม การศึกษาระดับพื้นฐานและสู งกว่า ฯ
*การส่ งเสริ มความร่ วมมือทางสาธารณสุ ขฯ
*การจัดการปั ญหาด้านสิ่ งแวดล้อม และการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยังยืน
่
*ส่ งเสริ มการปฏิสัมพันธ์ระหว่างนักคิด นักเขียน และศิลปิ นในภูมิภาค
เสาหลักที่ 3 ประชาคมการเมือง ความมันคงอาเซียน
่
 มีกติกาและการพัฒนาค่านิ ยมและบรรทัดฐานร่ วมกัน
 ภูมิภาคมีความเป็ นเอกภาพ ความสงบสุ ข แข็งแกร่ ง มีความรับผิดชอบร่ วมกัน
 เป็ นภูมิภาคที่มีพลวัตและมองไปยังโลกภายนอกฯ

35. สวัสดี