ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΕΜΠΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΗΣ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

1. ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ
Το νερό καλύπτει το 71% της επιφάνειας της
γης. Το μεγάλο ποσοστό από αυτό (97%) είναι
το θαλάσσιο νερό των ωκεανών.
Το νερό αποτελεί επίσης το κύριο συστατικό
των οργανισμών του πλανήτη μας.
Τα εσωτερικά ή αλλιώς γλυκά νερά είναι ζωτική
υπόθεση και πολλές φορές προϋπόθεση για
αμέτρητες ανθρώπινες δραστηριότητες.

2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ
Πανταχού παρόν
Ανομοιογενές
Ανανεώσιμο
Κοινή περιουσία
Χρησιμοποιήσιμο σε μεγάλες ποσότητες
Πολύ φθηνό

3. ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ
Το νερό υπάρχει με την υγρή του μορφή σε
μεγάλο εύρος θερμοκρασιών.
Το νερό αλλάζει θερμοκρασία πολύ αργά.
Το υγρό νερό χρειάζεται πολύ θερμότητα για να
εξαερωθεί.
Το υγρό νερό μπορεί να διαλύσει πλήθος
χημικών ενώσεων.
Η επιφάνεια του νερού έχει χαρακτηριστική
επιφανειακή τάση και παράλληλα δημιουργεί τη
δυνατότητα προσκόλλησης και επικάλυψης ενός
στερεού.
Αντίθετα με άλλα υγρά το νερό διαστέλλεται όταν
παγώνει.

4. ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
(ΚΥΚΛΟΣ ΝΕΡΟΥ)
Η συνολική ποσότητα του νερού στον πλανήτη
μας μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι αρκετά
σταθερή, αλλά όχι και η διαθεσιμότητά του. Το
νερό βρίσκεται σε συνεχή μετακίνηση και
μπορεί να θεωρηθεί ότι διακινείται μέσα σε ένα
κλειστό κύκλωμα (υδρολογικός κύκλος).
Ουσιαστικά είναι η διαδικασία που
περιλαμβάνει τη μεταφορά της υγρασίας από
τη θάλασσα στην ατμόσφαιρα και πίσω) στη γη.

6. ΕΞΑΤΜΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΠΝΟΗ
Ο υδρολογικός κύκλος ενεργοποιείται από την
ηλιακή ενέργεια η οποία προκαλεί την εξάτμιση
του νερού από τη θάλασσα.
Μια άλλη ειδική μορφή εξάτμισης είναι η
διαπνοή.
Η συνολική διαδικασία μεταφοράς του νερού
στην ατμόσφαιρα καλείται εξατμισοδιαπνοή.

7. Όταν το νερό επιστρέψει στην επιφάνεια με τη
μορφή των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων,
περίπου τα 2/3 ξαναγυρίζουν στην ατμόσφαιρα
με εξάτμιση από το έδαφος και τις διάφορες
υδάτινες επιφάνειες και με τη διαδικασία της
εξατμισοδιαπνοής από τη βλάστηση.Το
υπόλοιπο νερό απορρέει επιφανειακά ή διηθείται
στο έδαφος.
Ένα μέρος από το νερό που διηθήθηκε
δημιουργεί προσωρινή κατάσταση κορεσμού
στο επιφανειακό έδαφος, κινείται πλευρικά και
καταλήγει πάλι στην επιφάνεια του εδάφους ή
στην κοίτη κάποιου ρεύματος. Αυτό το νερό
αποτελεί τη λεγόμενη ενδορροή.

8. Ό,τι νερό έχει απομείνει διηθείται βαθύτερα και
φτάνει στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα
μετατρεπόμενο σε υπόγειο νερό. Το νερό αυτό
επίσης κινείται πλευρικά και μπορεί να
οδηγηθεί σε υδάτινα ρεύματα, και αυτό
ονομάζεται βασική απορροή. Τέλος, ένα μέρος
του επιφανειακού και υπόγειου νερού καταλήγει
στη θάλασσα από όπου αρχίζει εκ νέου ο
κύκλος.
μέσα στον υδρολογικό κύκλο μπορεί να
παρατηρηθεί:
- Μεταφορά νερού.
- Προσωρινή αποθήκευση.
- Μεταβολή της κατάστασης του νερού.

9. ΥΔΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ
Το συνολικό υδατικό δυναμικό της υδρογείου
με βάση ανέρχεται περίπου σε 1,4
τρισεκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα.
Περίπου το 97,4% είναι το θαλασσινό νερό.
Από το υπόλοιπο το 2% περίπου- είναι σε
στερεή κατάσταση (πάγος).
Λιγότερο επομένως από το 1% είναι διαθέσιμο
γλυκό νερό.

10. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΝΕΡΟΥ
Επιφανειακό νερό
εδαφικό νερό
εκμεταλλεύσιμο νερό
υπόγειο νερό
Ο όρος λεκάνη χρησιμοποιείται συνήθως για
να υποδηλώνει παρόμοιες
τοποθεσίες/κοιλότητες που συγκρατούν
νερό.

11. ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟ ΝΕΡΟ
οι ωκεανοί
οι θάλασσες
τα πελάγη
οι λιμνοθάλασσες
οι λίμνες
τα έλη
οι ποταμοί
οι χείμαρροι

12. ΕΔΑΦΙΚΟ ΝΕΡΟ
Νερό της βαρύτητας ή ελεύθερο νερό
τριχοειδές νερό
υγροσκοπικό νερό (εδαφική υγρασία)
υπόγειο νερό

13. ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΙΜΟ ΝΕΡΟ
Επιφανειακοί
υπόγειοι
Τα επιφανειακά και τα υπόγεια νερά έχουν
κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τα δια-
φοροποιούν μεταξύ τους:
α) Ως προς το χώρο
β) Ως προς το χρόνο
γ) Ως προς το κόστος εκμετάλλευσης
δ) Ως προς την ποιότητα του νερού

14. ΥΠΟΓΕΙΟ ΝΕΡΟ
Ο όγκος των υπόγειων νερών αντιστοιχεί στο 98%
περίπου του εκμεταλλεύσιμου γλυκού νερού.
Όμως πάνω από το μισό περίπου των υπόγειων
νερών βρίσκεται σε τόσο μεγάλα βάθη που δεν
είναι εκμεταλλεύσιμο, λόγω κόστους και κακής
ποιότητας.
Υπάρχουν στρώματα εδάφους διαπερατά,
ημιπεραστά και αδιαπέραστα.

15. Τα διάκενα των γεωλογικών σχηματισμών στα
οποία μπορεί να κινηθεί το υπόγειο νερό λέγονται
υδροφορείς.Η θέση της ανώτατης στάθμης του
νερού στο έδαφος αποτελεί το βασικό κριτήριο
για την ταξινόμηση των υδροφορέων.
Υπάρχουν 2 ζώνες
α)η ζώνη αερισμού (ή ακόρεστη ζώνη)
β) η ζώνη κορεσμού (ή κορεσμένη ζώνη)
Το άνω όριο της ζώνης κορεσμού καλείται
υδροφόρος.
Στην ακόρεστη ζώνη το νερό κινείται κατά την
κατακόρυφη διεύθυνση, ενώ στην κορεσμένη
κατά την οριζόντια.

16. ΧΡΗΣΕΙΣ ΝΕΡΟΥ
Οι απαιτήσεις σε νερό έχουν αυξηθεί από τη
δεκαετία του '50 μέχρι σήμερα τουλάχιστον
πέντε φορές.
Η κατά κεφαλή κατανάλωση του νερού
τριπλασιάστηκε.
Η γεωργία απαιτεί το 60% της συνολικής
κατανάλωσης νερού.
Η βιομηχανία η απαιτεί το 23% της
παγκόσμιας κατανάλωσης.
Η αστική - οικιακή χρήση απαιτεί το 8%
περίπου της παγκόσμιας κατανάλωσης.

17. ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΩΝ
"Ρύπανση θεωρείται η εισαγωγή από τον
άνθρωπο στο περιβάλλον άμεσα ή έμμεσα
ουσιών και ενέργειας με αποτέλεσμα
βλαπτικές συνέπειες στους ζώντες
οργανισμούς, κινδύνους για την ανθρώπινη
υγεία, παρεμπόδιση των δραστηριοτήτων
που γίνονται στη θάλασσα, στις λίμνες και
στα ποτάμια (συμπεριλαμβανομένης και της α-
λιείας), υποβάθμιση της ποιότητας των υδάτων
προς χρήση και για ψυχαγωγικούς σκοπούς".

18. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ
Αν αθροιστούν οι ανθρώπινες ανάγκες για
νερό εμφανίζονται καθησυχαστικά ακόμη
μικρότερες από τις ποσότητες που διαθέτει
ετήσια η φύση. Αυτό όμως αποτελεί
ψευδαίσθηση.
Μεγάλες ποσότητες των ομβρίων υδάτων
χάνονται στις πλημμύρες ή πέφτουν σε μέρη
τόσο απόμακρα που είναι αδύνατη η
συλλογή τους
η ρύπανση ελαττώνει γρήγορα τα αποθέματα
νερού που μπορούν να χρησιμοποιηθούν

19. ΟΡΙΣΜΟΣ
Η διαχείριση των υδατικών πόρων είναι η
συνεχής διαδικασία κάθε ανθρώπινης
επέμβασης σε αυτούς που συνίστανται σε
ένα σύνολο μέτρων και δράστηριοτήτων
απαραίτητων για την ικανοποίηση διαφόρων
χρήσεων νερού.
Η διαδικασία αυτή πρέπει να αποβλέπει στην
πληρέστερη δυνατή κάλυψη των σημερινών
και μελλοντικών αναγκών για κάθε χρήση, με
βάση ένα ορθολογικό προγραμματισμό που
να εξασφαλίζει ταυτόχρονα την προστασία
των υδατικών αποθεμάτων από την
υποβάθμιση ή την εξάντληση.

20. ΣΤΟΧΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ
- να εξασφαλίζει νερό επαρκούς ποσότητας και
κατάλληλης ποιότητας για την ικανοποίηση
των αγροτικών, βιομηχανικών, οικιακών,
ενεργειακών και άλλων αναγκών
- να προστατεύει τους υδατικούς πόρους από
τη ρύπανση
- να προφυλάσσει από τα ακραία υδρολογικά
φαινόμενα (πλημμύρες -ξηρασίες).

21. ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΑΤΙΚΩΝ
ΠΟΡΩΝ
- η αντικειμενικά ισομερής κατανομή του νερού
μεταξύ των χρηστών
- η ορθολογικότερη και οικονομικά βέλτιστη
χρήση του νερού για το παρόν και το μέλλον
- η προστασία των υδατικών πόρων και του
περιβάλλοντος
- η βιώσιμη ανάπτυξη

22. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ
ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ
Η χώρα μας διαθέτει επαρκείς υδατικούς
πόρους, επιφανειακούς και υπόγειους,
αλλά η γεωμορφολογική της σύνθεση, η
γεωλογική δομή, η άνιση κατανομή των
ατμοσφαιρικών κατακριμνησμάτων στο χώρο
και στο χρόνο και τέλος η άνιση κατανομή
των δραστηριοτήτων, και επομένως των
υδατικών αναγκών, μειώνουν σημαντικά τη
διαθέσιμη ποσότητα και δυσκολεύουν την
αξιοποίηση.

23. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ
- Ως προς την κατανομή των βροχοπτώσεων,
η οποία είναι άνιση και ως προς το χώρο και
ως προς το χρόνο
- Ως προς την κατανομή της ζήτησης, η οποία
είναι άνιση και ως προς το χώρο και ως προς
το χρόνο.
- Ως προς τη μορφολογία της επιφάνειας της
χώρας, με τη δημιουργία πολλών μικρών
υδατικών ρευμάτων

24. ΚΥΡΙΕΣ ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ
τα αστικά λύματα
τα βιομηχανικά απόβλητα
η γεωργική ρύπανση

25. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΑ
ΚΑΤΑΚΡΗΜΝΙΣΜΑΤΑ
Υπάρχουν γύρω στις 30χώρες που
χαρακτηρίζονται ως "άνυδρες" συγκεντρωμένες
κυρίως στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Υπάρχουν χώρες που δέχονται σε μέγεθος
αρκετά ετήσια κατακρημνίσματα, αλλά το
μεγαλύτερο μέρος πέφτει μια φορά το χρόνο,
στην Ινδία για παράδειγμα.
Η Ελλάδα διακρίνεται για τη μεγάλη
ανισοκατανομή, τόσο σε ό,τι αφορά το ετήσιο
μέγεθος όσο και το χώρο και το χρόνο των
ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων που
δέχεται.

26. ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ
Ταμιευτήρες – φράγματα
άντληση υπόγειου νερού
αφαλάτωση
έλεγχος καιρικών συνθηκών