Οι σημειώσεις της παρουσίασης του 33ου κεφαλαίου της Γεωγραφίας της Ε' τάξης Περισσότερες πληροφορίες για την παρουσίαση και την ανάπτυξη του κεφαλαίου στην ιστοσελίδα της "Σχολικής Αποθήκης" στο link: http://educationalstorageegeo.weebly.com/33-eta-deltaiotaomicroniotakappaetatauiotakappa942-deltaiotaalpha943rhoepsilonsigmaeta-tauetasigmaf-epsilonlambdalambda940deltaalphasigmaf.html

1. Διοίκηση - Οργάνωση
της Ελλάδας
10ος Κύκλος

2. Κεφάλαια κύκλου
● 33ο: Η διοικητική διαίρεση της
Ελλάδας
● 34ο: Τα γεωγραφικά
διαμερίσματα και οι περιφέρειες
της Ελλάδας
● 35ο: Οι νομοί της Ελλάδας
Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος
Το video να προβληθεί δυο φορές, μια χωρίς υπότιτλους και μια με υπότιτλους,
ανάμεσα στις προβολές μπορούν να γίνουν ερωτήσεις όπως:
● Τι είναι το μεγάλο κτίριο πίσω από την Έλλη;
● Τι είδους θέματα διαχειρίζεται;
● Η Έλλη ανέφερε την ΚΕΔΕ. Ποιος θυμάται τι είναι;
● Ποιοι νομίζετε ότι συμμετέχουν σε αυτήν την ένωση;
● Τι μπορεί να εννοεί λέγοντας ότι μπορεί κάποτε και εσείς να συμμετέχετε σαν
μέλος σε κάποια συνεδρίαση;
Όσες ερωτήσεις δεν απαντηθούν επαναλαμβάνονται μετά την δεύτερη προβολή
Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα κεφάλαια του κύκλου

3. Η διοικητική διαίρεση της Ελλάδας
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
● Γιατί είναι απαραίτητη η
διοικητική διαίρεση της
χώρας μας
● Για τους Οργανισμούς
Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Κεφάλαιο
33ο
Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος
Το video να προβληθεί δυο φορές, μια χωρίς υπότιτλους και μια με υπότιτλους,
ανάμεσα στις προβολές μπορούν να γίνουν ερωτήσεις όπως:
Ερωτήσεις:
● Ποιοι είναι οι λόγοι που το κράτος προχώρησε στην αποκέντρωση της
διοίκησης; (επίλυση ευκολότερα και γρηγορότερα των προβλημάτων,
δυνατότητα εκλογής δημάρχου, περιφεριάρχη κλπ)
● Γιατί αυτή η διοίκηση ονομάζεται αυτοδιοίκηση ή τοπική αυτοδιοίκηση (γιατί η
διοίκηση της περιοχής γίνεται τοπικά από αιρετούς δημάρχους)
Όσες ερωτήσεις δεν απαντηθούν επαναλαμβάνονται μετά την δεύτερη προβολή
Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι στόχοι του μαθήματος

4. Εικόνα 33.1α: Τροχονόμος
Εικόνα 33.1β: Βοσκός
Οι διπλανές εικόνες
δείχνουν κατοίκους
διαφορετικών περιοχών
της χώρας μας. Συζητήστε
τα προβλήματα που
αντιμετωπίζει ο καθένας
από αυτούς στην
καθημερινή του ζωή.
To ποικιλόμορφο
ανάγλυφο της πατρίδας μας
διαμορφώνει διαφορετικά
γεωμορφολογικά
χαρακτηριστικά σε κάθε
περιοχή. Τα χαρακτηριστικά
αυτά με τη σειρά τους
καθορίζουν τον τρόπο ζωής
των κατοίκων της περιοχής.
Είστε κάτοικοι ενός ορεινού
χωριού στην Πίνδο. Τα προβλήματα
που αντιμετωπίζετε κατά τη
διάρκεια του χειμώνα είναι πολλά.
Πιστεύετε ότι για την επίλυσή τους
θα πρέπει να συναντήσετε
ορισμένους αρμόδιους στην Αθήνα
ή είναι προτιμότερη η συνεργασία
με τον υπεύθυνο του δήμου, στον
οποίο ανήκει το χωριό σας;
Για την άμεση και καλύτερη
αντιμετώπιση των τοπικών
προβλημάτων, που δημιουργούνται σε
μια περιοχή, το κράτος δημιούργησε τις
μικρότερες διοικητικές διαιρέσεις της
χώρας. Έτσι οι διοικητικές αρχές κάθε
περιοχής, οι οποίες γνωρίζουν
καλύτερα τα προβλήματά της, μπορούν
να προτείνουν και να εφαρμόζουν τις
καλύτερες λύσεις για τα τοπικά θέματα.
Εικόνα 33.1α - Τροχονόμος: Στην εικόνα βλέπουμε έναν τροχονόμο σε μια μεγάλη
πόλη, έργο τους οποίου είναι η ρύθμιση της κυκλοφορίας. Ο τροχονόμος αυτός
καθημερινά έρχεται αντιμέτωπος με χιλιάδες οδηγούς και αυτοκίνητα, την
ηχορύπανση από τα κορναρίσματα, τα καυσαέρια των αυτοκινήτων, καθώς και τα
τεντωμένα νεύρα των οδηγών.
Εικόνα 33.1β - Βοσκός: Στην εικόνα βλέπουμε ένα βοσκό σ’ ένα χωριό, ο οποίος
καθημερινά έχει να φροντίσει τα πρόβατά του. Το χειμώνα, σε περίπτωση σφοδρής
χιονόπτωσης, θα πρέπει να φροντίσει τα πρόβατά του να έχουν εξασφαλισμένη
τροφή και να μην αρρωστήσουν, ενώ θα πρέπει να έχει διαμορφώσει κατάλληλα ένα
χώρο για να μένουν και εκεί να προσέχει μήπως φύγει κανένα ή πάει κάποιος να τα
κλέψει η πλησιάσει κάποια αγέλη λύκων για να τα φάει.
Προβλήματα ορεινού χωριού
Για αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι
κάτοικοι των ορεινών χωριών της Πίνδου είναι προτιμότερα να απευθυνθούν στους
υπεύθυνους του δήμου στον οποίο ανήκουν, οι οποίοι γνωρίζουν καλύτερα την
περιοχή και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της και μπορούν να προτείνουν και να
εφαρμόζουν γρηγορότερα και πληρέστε τις καλύτερς λύσει τα τα τοπικά θέματα.

5. Καλλικράτης - Διοικητική Οργάνωση της Ελλάδας
Για την επίτευξη του στόχου αυτού στη χώρα μας εφαρμόζεται από το 2011 ένας νέος τρόπος
διοίκησης του κράτους που ονομάζεται “Καλλικράτης”. Στο νέο σχέδιο της διοικητικής οργάνωσης του
κράτους περιλαμβάνονται δύο βαθμοί Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Α’ Βαθμός Οργανισμών Τοπικής
Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.)
325 ΔΗΜΟΙ
Β’ Βαθμός Οργανισμών Τοπικής
Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.)
13 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ
7 ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΕΣ
ΔΙΟΙΚΗΣΕΙΣ
Τοπική Αυτοδιοίκηση - Εκλογές
Κράτος - Διορισμός
Σύμφωνα με το Σύνταγμα, η Διοίκηση του Κράτους οργανώνεται
στην βάση :
(α) της Διοικητικής Αποκέντρωσης, άρθρο 101 «Η διοίκηση του Κράτους
οργανώνεται σύμφωνα με το αποκεντρωτικό σύστημα» και
(β) της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, άρθρο 102 «Η διοίκηση των τοπικών
υποθέσεων ανήκει στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και
δεύτερου βαθμού».
Επομένως, η σύσταση και λειτουργία των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων
προκύπτει ως Συνταγματική Επιταγή.
Περισσότερες λεπτομέρειες για το καθένα από αυτά στις επόμενες διαφάνειες.

6. Α’ Βαθμός Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμοι)
Οι δήμοι συγκροτούν τους Οργανισμούς
Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) πρώτου βαθμού. Με
τον Καλλικράτη έγιναν 325 νέοι δήμοι σε όλη τη χώρα
που έχουν σημαντικές αρμοδιότητες σχετικές με
τοπικά ζητήματα. Ο δήμος διοικείται από το δημοτικό
συμβούλιο, επικεφαλής του οποίου είναι ο εκλεγμένος
δήμαρχος. Οι νησιώτικοι δήμοι αναλαμβάνουν να
ασκούν πιο εκτεταμένες αρμοδιότητες από ό,τι οι
υπόλοιποι δήμοι, όπως είναι θέματα υγείας κ.ά. Ώστε
να αποφευχθούν μετακινήσεις πολιτών σε άλλα νησιά
ή σε άλλους τόπους.
Χάρτης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας
Ας συζητήσουμε ποια προβλήματα μπορεί
να συζητήσει το δημοτικό συμβούλιο του δήμου.
Τα προβλήματα που αφορούν το συμβούλιο ενός δημοτικού διαμερίσματος έχουν
να κάνουν με την περιοχή που ανήκει, όπως είναι η κατασκευή πεζοδρομίων, η
δεντροφύτευση, η αξιοποίηση των ακινήτων που βρίσκονται στην περιοχή του
διαμερίσματος, έργα ύδρευσης και αποχέτευση της περιοχής, η κυκλοφορία και τα
μέσα συγκοινωνίας της περιοχής, η αλλαγή των ορίων του δημοτικού διαμερίσματος,
γέφυρες, πλατείες, χώροι αναψυχής, η αποκομιδή των σκουπιδιών κ.ά.
Το δημοτικό συμβούλιο του δήμου αποφασίζει για κάθε θέμα σχετικό με τις
αρμοδιότητες του δήμου, όπως είναι ο ετήσιος προϋπολογισμός του δήμου, η
επιβολή φόρων, τελών και δικαιωμάτων, η εκποίηση και η ανταλλαγή δημοτικών
ακινήτων, η σύναψη δανείων, η ίδρυση και λειτουργία παιδικών και υγειονομικών
σταθμών, η ίδρυση και λειτουργία πολιτιστικών κέντρων κ.ά.
Σημείωση: Το εικονίδιο ΚΕΔΕ οείναι link για τονσχετικό ιστότοπο.

7. Α’ Βαθμός Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμοι)
Πολλοί δήμοι και κοινότητες της χώρας
μας έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στην
εξέλιξη της ελληνικής ιστορίας. Ο
Μιστράς και η Μονεμβασιά, που
βλέπουμε στην παρακάτω εικόνα, είναι
δύο από τους δήμους αυτούς.
Εικόνα 33.2: Μιστράς Εικόνα 33.3: Μονεμβασιά
Σε κάθε δήμο υπάρχουν
Κέντρα Εξυπηρέτησης
Πολιτών (Κ.Ε.Π.) για να
παρέχουν στους πολίτες βασικές
υπηρεσίες του κράτους.
Ερώτησεις:
● Που βρίσκονται τα Κ.Ε.Π της πόλης μας
● Τι μπορεί να κάνει κάποιος εκεί.
Το εικονίδιο ΚΕΠ είναι link για τον σχετικό ιστότοπο.

8. Β’ Βαθμός Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Περιφέρειες)
Συζητήστε την περίπτωση της κατασκευής του δρόμου που ενώνει την περιφερειακή ενότητα Λασιθίου
με την περιφερειακή ενότητα Χανίων. Το ζήτημα αφορά τους κατοίκους μόνο των δύο περιφερειακών
ενοτήτων ή τους κατοίκους ολόκληρης της Κρήτης; Γιατί;
Η κατασκευή του δρόμου που ενώνει την περιφερειακή ενότητα Λασιθίου με την
περιφερειακή ενότητα Χανίων είναι ένα συγκοινωνιακό έργο που αφορά τους
κατοίκους ολόκληρης της Κρήτης γιατί αυτός ο μεγάλος δρόμος θα διασχίζει όλη την
Κρήτη και θα μπορεί να εξυπηρετήσει τις μεταφορές και τις μετακινήσεις των κατοίκων
όλων των νομών της Κρήτης

9. Β’ Βαθμός Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Περιφέρειες)
Υπάρχουν σημαντικά προβλήματα και θέματα κοινά
για πολλές γειτονικές περιφέρειες, που ενδιαφέρουν
χιλιάδες κατοίκους. Η κατασκευή μεγάλων δρόμων,
γεφυρών, αεροδρομίων, φραγμάτων, τεχνητών λιμνών και
άλλων αναπτυξιακών έργων απευθύνονται σε ένα μεγάλο
μέρος του πληθυσμού της Ελλάδας.
Για το λόγο αυτό η χώρα μας χωρίστηκε σε 13
μεγάλες περιφέρειες, οι οποίες αποτελούνται από
περιοχές με κοινά χαρακτηριστικά κι επομένως έχουν
κοινά προβλήματα.
Οι περιφέρειες συγκροτούν τους Οργανισμούς
Τοπικής Αυτοδιοίκησης δευτέρου βαθμού και
διοικούνται από αιρετούς περιφερειάρχες, δηλαδή από
περιφερειάρχες που τους εκλέγει ο λαός.
Χάρτης περιφερειών Ελλάδας
Σημείωση: Η εικόνα της ΕΝ.Π.Ε., είναι link για τον σχετικό ιστότοπο

10. Αποκεντρωμένες διοικήσεις
Σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης η χώρα
χωρίζεται σε 7 αποκεντρωμένες διοικήσεις, οι
οποίες ασχολούνται με θέματα και υποθέσεις
του κράτους
Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση αποτελεί βαθμίδα της ελληνικής
δημόσιας διοίκησης, η οποία συστάθηκε το 2011, όταν τέθηκε σε ισχύ
διοικητική διαίρεση του προγράμματος «Καλλικράτης».
Συνολικά συστάθηκαν επτά Αποκεντρωμένες Διοικήσεις με
χώρο ευθύνης που περιλαμβάνει από μία έως τρεις περιφέρειες και
καθήκον την εφαρμογή των κυβερνητικών πολιτικών σε περιφερειακό
επίπεδο. Επικεφαλής τους είναι ο Γενικός Γραμματέας, ο οποίος
διορίζεται από την Κυβέρνηση και λειτουργεί βάσει των οδηγιών της.
Στη λειτουργία τους συμμετέχει επίσης ένα συμβούλιο, όπου
εκπροσωπούνται οι οικείες περιφέρειες και δήμοι, αλλά αυτό έχει
επικουρικό χαρακτήρα και δεν μπορεί να λάβει αποφάσεις.
Η σύσταση των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων έγινε για να
αναλάβουν βασικές αρμοδιότητες των Περιφερειών, μετά την
καθιέρωση των τελευταίων ως αυτοδιοικούμενων οργανισμών.
Πρόκειται για αρμοδιότητες που, είτε λόγω των διατάξεων του
Συντάγματος είτε λόγω του χαρακτήρα τους, αποφασίστηκε να μην
περάσουν στην τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά να παραμείνουν στην
ευθύνη του κράτους.
Oι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις είναι αυτοτελείς διοικητικές μονάδες αρμόδιες με
αποστολή τις εκτελεστικές και ελεγκτικές δραστηριότητες του κράτους στην περιοχή
ευθύνης τους.
Ειδικότερα η Αποκεντρωμένη Διοίκηση διαχειρίζεται:
● Κρατικές υποθέσεις που για συνταγματικούς λόγους δεν μπορούν να
διεκπεραιωθούν από την τοπική αυτοδιοίκηση (έλεγχος νομιμότητας των
πράξεων της τοπικής αυτοδιοίκησης, προστασία δασών, διαχείριση της
δημόσιας περιουσίας και του κρατικού πλούτου κλπ)
● Κρατικές υποθέσεις που σταδιακά αποκεντρώνονται από την κεντρική
διοίκηση, με στόχο τη δημιουργία ενός επιτελικού και ευέλικτου κράτους.
● Κρατικές υποθέσεις που αποβλέπουν στην άμεση και ποιοτική εξυπηρέτηση
του πολίτη.

11. Μεγάλα περιφερειακά έργα
Ας συζητήσουμε μαζί για τα μεγάλα περιφερειακά έργα που έγιναν τα τελευταία χρόνια στη χώρα
μας (γέφυρα Ρίου, αεροδρόμιο Ε. Βενιζέλος κ.ά.). Εξυπηρετούν μόνο τους κατοίκους των περιφερειών,
στις οποίες υλοποιήθηκαν;
Τα μεγάλα περιφερειακά και αναπτυξιακά έργα που έγιναν τα τελευταία χρόνια στη
χώρα μας δεν εξυπηρετούν μόνο τους κατοίκους των περιφερειών στις οποίες
υλοποιήθηκαν αλλά όλους τους Έλληνες και τους ξένους που θέλουν να επισκεφτούν
τη χώρα μας.
Έτσι, για παράδειγμα το αεροδρόμιο “Ελευθέριος Βενιζέλος” ενώνει την Αθήνα με
όλα τα αεροδρόμια της χώρας και τα μεγάλα αεροδρόμια του εξωτερικού και
εξυπηρετεί όλους όσοι θέλουν να ταξιδέψουν αεροπορικώς από και προς τη χώρα
μας.
Η γέφυρα του Ρίου ενώνει, αντίστοιχα την Πελοπόννησο με τη Στερεά Ελλάδα και
εξυπηρετεί όλους όσοι θέλουν να ταξιδέψουν οδικώς από και προς την Πελοπόννησο
σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα.

12. Ομαδική δραστηριότητα
Ας επισκεφθούμε τις Αρχές της περιοχής μας (Κοινότητα, Δήμο), αφού πρώτα σε συνεργασία με τη
δασκάλα ή το δάσκαλό μας έχουμε ορίσει την ημέρα της επίσκεψης. Θα έχουμε έτοιμο έναν κατάλογο με τα
προβλήματα του τόπου μας (δρόμο, γέφυρα κ.ά.), για να τα συζητήσουμε και να βρούμε λύση.
Προβλήματα της περιοχής για επίλυση από τον Δήμαρχο
Θα πρέπει να ετοιμάσουμε έναν κατάλογο με τα προβλήματα του τόπου μας, τα
οποία όμως αφορούν τις Αρχές της περιοχής μας σε πρώτο διοικητικό επίπεδο,
δηλαδή σε επίπεδο κοινότητας ή δήμου. Έτσι, στον κατάλογό μας θα αναφέρονται
θέματα σχετικά με την κατασκευή δρόμων και πεζοδρομίων, τη δεντροφύτευση, την
κατασκευή πάρκου, τα προβλήματα ύδρευσης και αποχέτευσης, τη φωταγώγηση της
περιοχής μας, την κατασκευή γέφυρας, το βάψιμο και συντήρηση παλιών κτιρίων, την
αποκομιδή των σκουπιδιών και την καθαριότητα της περιοχής, της λειτουργία τοπικής
συγκοινωνίας, την ίδρυση και λειτουργία πολιτιστικού συλλόγου κ.ά.

13. Ο Καλλικράτης, ένας σπουδαίος αρχιτέκτονας
Αν θέλεις, διάβασε κι αυτό...
Ο Καλλικράτης, ένας σπουδαίος αρχιτέκτονας
Ο Καλλικράτης υπήρξε ένας από τους
μεγαλύτερους αρχιτέκτονες της αρχαιότητας.
Σύμφωνα με αναφορές του αρχαίου Έλλην Ιστορικού
Πλούταρχου, συμμετείχε ενεργά στην ανέγερση
μεγάλων έργων της αρχαίας Αθήνας. Συγκεκριμένα
εργάστηκε στην κατασκευή των Μακρών Τειχών της
πόλης την περίοδο 460-450π.Χ., στην επιδιόρθωση
τμήματος των περιφερειακών τειχών της Αθήνα και
στην ανοικοδόμηση του ναού αφιερωμένου στην
Άπτερο Νίκη στην Ακρόπολη.
Ο Καλλικράτης συμμετείχε μαζί με τον αρχιτέκτονα
Ικτίνο στην κατασκευή του Παρθενώνα, του
μεγαλύτερου και λαμπρότερου μνημείου της
Ακρόπολης.

14. Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητες
Δραστηριότητα 1.
Συμπλήρωσε το κείμενο με
τις λέξεις της παρένθεσης:
Κλικ στην παραπάνω εικόνα για
μεταφορά στην εφαρμογή
Δραστηριότητα 3.Παρακάτω δίνονται ορισμένες
αρμοδιότητες. Ξεχώρισέ τες σε
αρμοδιότητες Δημάρχου και
Περιφερειάρχη.Γράψε αντίστοιχα Δ και Π στα
κουτάκια.
Κλικ στην εικόνα γιαμεταφορά στην εφαρμογή
Δραστηριότητα 2
Ώρα για δημοτικές εκλογές
στην τάξη! Αφού έχετε
εκλέξει τον Δήμαρχο, τον
Αντιδήμαρχο και το Δημοτικό
Συμβούλιο, οι υπόλοιποι
«δημότες» θέστε ένα ζήτημα
που σας απασχολεί και
προσπαθήστε να βρείτε τη
λύση εκείνη η οποία θα
ικανοποιήσει όλους. Στις
γραμμές που ακολουθούν να
αναφέρετε το θέμα που σας
προβληματίζει
Δραστηριότητα 2
Θέματα που μπορεί να προκύψουν:
Δομές
Ίδρυση Παιδικού Σταθμού, Κέντρου Δημιουργικής Απασχόλησης, Βιβλιοθήκης,
Πνευματικού Κέντρου, Γυμναστηρίου κ.ά.
Αφού τεθεί το ζήτημα θα πρέπει:
● Να πάρει την έγκριση του Δημοτικού Συμβουλίου
Να γίνει μελέτη έτσι ώστε:
● Να βρεθούν τα κονδύλια
● Να βρεθεί ο χώρος
● Να στελεχωθεί με προσωπικό
● Να ληφθεί μέριμνα για έξοδα λειτουργίας (θέρμανση κλπ) και συντήρησής του
Υπηρεσίες
Διάνοιξη δρόμου, Φωτισμός περιοχής, κ.ά
Αφού τεθεί το ζήτημα θα πρέπει:
● Να πάρει την έγκριση του Δημοτικού Συμβουλίου

15. Να γίνει μελέτη έτσι ώστε:
● Να βρεθούν τα κονδύλια
● Να πραγματοποιηθεί το έργο από τις δημοτικές επιχειρήσεις ή τον ανάδοχο
● Να ληφθεί μέριμνα για την συντήρησή του

16. Ώρα για διάβασμα.
Καλή
συνέχεια!!!
Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος