SlideShare a Scribd company logo

24

‱
‱
Burim Guri
Burim Guri

op

Education
1 of 53
Download to read offline
VIZATIM Teknik Pjesa 1 MEKANIKË Libri i teorisĂ«
2
3 Përmbajtje Parafjalë........................................................................................................................... 5 1. Njohuri bazë ................................................................................................................ 6 1.1 Mjete vizatimi, Vija................................................................................................... 6 1.3 Diagramat në sistemin koordinativ......................................................................... 10 2. Paraqitja e trupave.................................................................................................... 12 2.1 Projeksioni paralel ................................................................................................. 12 2.2 Projeksioni izometrik sipas DIN 5 .......................................................................... 14 2.3 Projeksioni dimetrik sipas DIN 5............................................................................ 16 2.4 Vrimat në paraqitje hapësinore.............................................................................. 18 2.5 Paraqitje në disa pamje ......................................................................................... 20 2.6 Ndarja e fletës, Vula .............................................................................................. 24 2.7 Ndërtimi i pamjeve që mungojnë ........................................................................... 26 3. Vendosja e përmasave ............................................................................................. 28 3.1 Bazat e vendosjes së përmasave.......................................................................... 28 3.2 Mënyrat e vendosjes së përmasave...................................................................... 30 3.3 Vendosja e përmasave tek pamjet e ndryshme..................................................... 32 3.4 Vendosja e përmasave tek pjesët simetrike .......................................................... 34 3.5 Detalet rrotulluese ................................................................................................. 37 3.6 Rrathët dhe harqet................................................................................................. 38 4. Paraqitja në prerje..................................................................................................... 40 4.1 Prerjet e plota........................................................................................................ 40 4.2 Gjysëmprerjet ........................................................................................................ 42 4.3 Gjysëmprerjet, Paraqitja e ndërprerjeve ................................................................ 44 4.4 Filetot..................................................................................................................... 46 5. Vizatimet e plota........................................................................................................ 48 5.1 Vizatimet e plota.................................................................................................... 48 5.2 Tolerancat, Shënjat e sipërfaqeve ..................................................................... 50 5.3 Vizatimet e pajisjeve në gjëndje të çmontuar..................................................... 52
4 VIZATIM TEKNIK Pjesa 1 MEKANIKË Libri i informacionit AutorĂ«: Wolfgang Bleneck Martin Doh Elmar Reiser Botim i liçensuar dhe i lejuar pĂ«r t’u shpĂ«rndarĂ« vetĂ«m nĂ« ShqipĂ«ri, mbi bazĂ«n e kĂ«tyre librave: H+J 4310 Vizatimi 1 Elektroteknika-Libri i informacionit me aprovimin Holland + Josenhans GmbH & Co. KG, Feuerseeplatz 2 70176 Stuttgart PĂ«rkthimi u aprovua nga shtĂ«pia botuese mĂ« 8 korrik 2011 PĂ«rkthyer nga: Ardita Krasniqi Ripunuar nga: Wolfgang Kappler dhe Ardita Krasniqi PĂ«rgatitur nĂ« kuadĂ«r tĂ« Programit tĂ« GIZ „Arsimi dhe Formimi Profesional nĂ« ShqipĂ«ri“ nga Komponenti 3 „Arsimi Profesional nĂ« Verlindje tĂ« ShqipĂ«risĂ«â€œ. Ky program mbĂ«shtetet nga Ministria Federale Gjermane pĂ«r BashkĂ«punim Ekonomik, BMZ.
5 ParafjalĂ« Ky material mĂ«simor pĂ«rbĂ«het nga libri i teorisĂ« me detyra dhe libri i punĂ«s me fletĂ« tĂ« pĂ«rpunuara detyrash. TĂ« dy kĂ«to pjesĂ« i referohen njera tjetrĂ«s. NĂ« kĂ«tĂ« libĂ«r teorie, pĂ«rmbajtjet janĂ« organizuar nĂ« hapa mĂ«simorĂ« qĂ« sipas kurrikulĂ«s janĂ« tĂ« pĂ«rmbledhura nĂ« fusha specifike teknike. PĂ«rmbajtja e librit shkon pĂ«rtej vizatimit klasik profesinal tĂ« nivelit bazĂ« me fushat e vizatimit teknik dhe teknikĂ«n sĂ« instalimit. NĂ« kapitullin, Qarqet Logjike BazĂ«, Elektronika dhe Masat e SigurisĂ« trajtohen pĂ«rmbajtje nga teknologjia. Duke u nisur nga kjo, nĂ« kĂ«tĂ« libĂ«r janĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dispozicion detyra pĂ«r t’u ushtruar dhe thelluar mĂ« tej. NxĂ«nĂ«si njihet me materialin e ri mĂ«simor nĂ«pĂ«rmjet njĂ« probleme. Pas kĂ«saj, nxĂ«nĂ«si merr informacione nĂ«pĂ«rmjet teksteve dhe vizatimeve qĂ« i lehtĂ«sojnĂ« tĂ« kuptuarit dhe zgjidhjen e problemĂ«s. Detyrat qĂ« kanĂ« njĂ« pike tĂ« kuqe pĂ«rpara, gjenden tek libri i punĂ«s tĂ« printuara nĂ« njĂ« fletĂ« vizatimi. Aty jepet edhe njĂ« pjesĂ« e zgjidhjes, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ajo tĂ« jetĂ« mĂ« e lehtĂ« ose tĂ« kursehet koha pĂ«r punĂ« tĂ« panevojshme vizatimi. Tek detyrat e tjera, nxĂ«nĂ«si mund tĂ« ushtrojĂ« zgjidhjen e detyrave nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pavarur. Ky libĂ«r duhet tĂ« ndihmojĂ« nĂ« PĂ«rballimin e sasisĂ« sĂ« madhe tĂ« materialit mĂ«simor NĂ« tĂ« kuptuarit e lidhjeve funksionale TĂ« menduarin nĂ« sistem NĂ« arritjen e kualifikimeve bazĂ« Zhvillimin e punĂ«s sĂ« pavarur tek nxĂ«nĂ«sit
6 1. Njohuri bazë 1.1 Mjete vizatimi, Vija Problemë Vizatimet teknike shërbejnë si bazë informacioni dhe komunikimi mes projektuesit dhe prodhuesit. Përmbajtja e tyre duhet të jetë e qartë dhe të kuptohet në nivel ndërkombëtar. Realizimi i vizatimit duhet të marrë sa më pak kohë dhe të jetë ndërtuar në mënyrë të tillë, që të jetë i mundur mikrofilmimi dhe rizmadhimi. Këto kërkesa mund të përmbushen vetëm nëse u përmbahemi disa rregullave të caktuara. Këtu bën pjesë veçërisht standarti DIN. Mjetet bazë të vizatimit teknik Portaminat Gjerësia e vijës 0,3 mm/0,5 dhe 0,7 mm Shkalla e fortësisë HB ose H Goma Gomë e kombinuar, me pjesë të fortë dhe të butë. Gomë në formë lapsi për korrigjime të imta. Kompasi Me mekanizëm në mes për rritjen e stabilitetit Plumça me fortësi të ndryshme Vizore trekëndëshe, Shabllone Vizore trekëndeshe Geo (me doreza që hiqen) Këndi 60 ⁰ me ndarje milimetrike (mm) Elektro-Shabllone me simbole çelësash (shabllone rrathësh, rrezesh, shkrimi 2,5 mm dhe 3,5 mm) Gominat në pjesën e poshtme të shabllonit pengojnë fshirjen e vijave të bëra me laps. Pllakë vizatimi me pjesë ballore Format A4, i përshtatshëm veçanërisht gjatë vizatimit në letër pa katrorë Vizatimet me portamina Portamina, gjerësia e vijave 0,25 mm/0,35 mm/0,5 mm dhe 0,7 mm Shabllonet me brinjë për portamina ose gomina Gomë speciale për vizatimet me portamina Formatet e letrës Sipas DIN 476 Vizatimet bëhen sipas formatit të linjës krysore A. Gjatësitë e faqeve japin raportin :1. Nga përgjysmimi i faqes më të gjatë del formati pasues më i vogël. Vula vendoset gjithmonë poshtë djathtas.
7 Vijat tek vizatimi teknik PĂ«r vizatimet teknike, gjerĂ«sitĂ« e vijave janĂ« tĂ« normuara nga 0,13 deri 2,0. Ato shkallĂ«zohen duke u nisur nga , sipas formatit tĂ« fletĂ«s. BrĂ«nda njĂ« vizatimi duhet tĂ« pĂ«rdoren vetĂ«m ato gjerĂ«si vijash qĂ« i pĂ«rkasin tĂ« njĂ«jtit grup vijash, i cili merr emrin e vijĂ«s mĂ« tĂ« gjerĂ«. PĂ«rzgjedhja e grupit tĂ« vijave duhet t’ i pĂ«rshtatet madhĂ«sisĂ« sĂ« pjesĂ«s qĂ« do ndĂ«rtohet. NĂ« planet e qarqeve pĂ«rdoret kryesisht njĂ« gjerĂ«si vije; vetĂ«m nĂ« raste tĂ« theksimit/mostheksimit pĂ«rdoret njĂ« vijĂ« e trashĂ«/ e hollĂ« , psh. b=0,35. Llojet e vijave EmĂ«rtimi VijĂ« e vazhduar kryesore (b) A VijĂ« e vazhduar e hollĂ« (b/4) B VijĂ« me dorĂ« tĂ« lirĂ« (b/4) C VijĂ« e hollĂ« e thyer Maja 30⁰, Vlera e brinjĂ«s 10 b D VijĂ« e gjĂ«rĂ« e ndĂ«rprerĂ« –(b) GjatĂ«sia e vijĂ«s 10 b, Distanca 2,5 b E Vija vijĂ«-vijĂ« (b/2)GjatĂ«sia e vijĂ«s 20 b, Distanca 5 b F VijapikĂ«-vijĂ« e hollĂ« (b/4) GjatĂ«sia e vijĂ«s 40 b, DistancĂ«/PikĂ« 5 b G Vija vijĂ«-pikĂ« e trashĂ« (b) GjatĂ«sia e vijĂ«s 20 b, DistancĂ«/PikĂ« 2,5 b J Vija vijĂ« dy pika e hollĂ« (b/4) GjatĂ«sia e vijĂ«s 40 b,DistancĂ«/PikĂ« (b/4) K ShigjetĂ« GjatĂ«sia afĂ«rsisht 10 b, KĂ«ndi 15⁰ (b/2) - PĂ«rdorimi i llojeve tĂ« vijave BuzĂ« dhe konture tĂ« dukshme, kufizimet e filetos, diametri i bĂ«rthamĂ«s sĂ« filetos sĂ« dados, Simbole A Vija ndihmĂ«se, Vizime, Baza e filetos,Vizatimi i sipĂ«rfaqeve, x-e diagonal, Vija tĂ« pjerrĂ«ta, kornizat e jash me B Vija tĂ« pjerrĂ«ta pĂ«r shkĂ«putjen e detalit, kur ai paraqitet jo i plotĂ«. C,D Trajtimi i sipĂ«rfaqeve. ShkĂ«putja e detaleve prej druri dhe e detaleve me sipĂ«rfaqe tĂ« madhe. E BuzĂ« dhe konture qĂ« nuk duken. F PĂ«r akset e simetrisĂ«, vijat e qendrave tĂ« rrathĂ«ve G Vizatimi i seksionit tĂ« prerjes J Konture tĂ« pjesĂ«ve tĂ« kufizuara nga forma e mĂ«parshme dhe paraqitja sipas pĂ«rzgjedhjes sĂ« dĂ«shiruar; caktimi i kufinjve tĂ« pjesĂ«ve tĂ« lĂ«vizshme, pjesĂ«t pĂ«rpara rrafshit tĂ« prerĂ«, kornizat e jashtme K DetyrĂ« 1.1.1 ‱1.1.1 Ushtrim pĂ«r vijat   BĂ«ni ushtrime me vijat e grupit 0,5. PĂ«rdorni llojet e vijave A, B, F dhe G, nĂ« drejtim horizontal dhe vertikal. Kombinoni tĂ« dy drejtimet dhe bĂ«ni kujdes qĂ« vijat tĂ« mos jenĂ« tĂ« ndĂ«rprera tek qoshet.
8 1.2 Standarti i shkrimit ISO Problemë Vizatimet duhet të përshkruhen qartë, në mënyrë që të lexohen lehtë. Gjatë mikrofilmimit, shkronjat nuk duhet të shndërrohen në njolla dhe të bëhen të palexueshme Nga standarti e shkrimit DIN 16 dhe 17 rrjedh standarti ISO (DIN 6776) e vlefshme në rrafsh ndërkombëtar. Ky shkrim ka është i drejtë, sepse vijat bien pingul tek njëra tjetra. Prandaj ky shkrim është më i përshtatshëm për mikrofilmime. Madhësia e shkrimit dhe gjërësia e vijave përshkallëzohet duke filluar nga dhe gjatë zmadhimit dhe zvogëlimit përputhet me formatin e letrës. Shkrimi mund të bëhet në dy gjerësi (i ngushtë/i gjërë) dhe në dy forma (vertikalisht apo i pjerrët me kënd 75⁰ mbi vijën horizontale). Shkrimi emërtohet sipas lartësisë h të shkronjave të mëdha. Përmasat dhe distancat tek forma e shkrimit B Lartësia h e shkronjave të mëdha 10/10 h Lartësia e shkronjave të vogla 7/10 h Gjerësia e vijave b 1/10 h Distanca më e vogël mes shkronjave 2/10 h Distanca më e vogël mes rreshtave 16/10 h Standarti i shkrimit ISO, vertikalisht, forma e shkrimit B
9 TĂ« shkruarit e shkrimit standart Shkronjat dhe numrat pĂ«rbĂ«hen nga vija. Vija vertikale Vija horizontale DrejtkĂ«ndsha ndimĂ«s tĂ« gjĂ«rĂ«sive tĂ« ndryshme lehtĂ«sojnĂ« vizatimin e shkronjave. Vija tĂ« pjerrĂ«ta Harqe/Forma tĂ« rrumbullakosura Shkalla Sipas DIN 823/DIN ISO 5455 Tek vizatimi teknik i njĂ« objekti, krahas masave duhet tĂ« jepet edhe shkalla, psh. 1:2. Preferohet vizatimi i objektit nĂ« madhĂ«sinĂ« reale. Detyra ‱ 1.2.1 Shkrim i standartizuar 1   Ushtroni shkrimin e standartizuarvertikal nĂ« formĂ«n B dhe madhĂ«sinĂ« 7 mm dhe 3,5 mm. Hiqni vija ndihmĂ«se nĂ« distancĂ« 7 mm dhe 3,5 mm dhe ushtroni shkronjat e mĂ«dha. Filloni me shkronjat pa harqe. ‱ 1.2.2 Shkrim i standartizuar 2   Hiqni vija ndihmĂ«se pĂ«r shkrimin e standartizuar me madhĂ«si 7 mm dhe 3,5 mm. Ushtroni nĂ« fillim shkronjat e vogla dhe shkruani edhe fjalĂ«.
10 1.3 Diagramat nĂ« sistemin koordinativ Problem Vlera e rezistencĂ«s sĂ« njĂ« termistori PTC rritet nĂ« mĂ«nyrĂ« jo tĂ« njĂ« trajtĂ«shme me rritjen e temperaturĂ«s. Nga vlerat e serisĂ« sĂ« eksperimenteve duhet tĂ« krijohet njĂ« diagramĂ«. Me anĂ« tĂ« diagramĂ«s, vlerat e llogaritura, tĂ« matura ose tĂ« vĂ«zhguara mund tĂ« perceptohen shpejt dhe tĂ« paraqiten nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« konkretizuar. KĂ«tu humbet saktĂ«sia qĂ« tĂ« jep tabela e vlerave, por nga ana tjeter vizatimi i kurbĂ«s mundĂ«son pohime tĂ« pĂ«rgjithshme (diskutim rreth kurbĂ«s). Diagramet standartizohen sipas DIN 461. Koordinatat kĂ«nddrejta Ky sistem koordinativ pĂ«rbĂ«het nga dy akse, qĂ« krijojnĂ« njĂ« kĂ«nd 90⁰. Aksi horizontal quhet edhe aksi x, aksi vertikal quhet aksi y. NdĂ«rprerja e kĂ«tyre dy akseve e ndan sipĂ«rfaqen nĂ« katĂ«r pjesĂ«/kuadratĂ«. Çdo aks duhet tĂ« emĂ«rtohet me madhĂ«sine respektive (fizike). Standarti i lejon tĂ« tre llojet e paraqitura tĂ« pĂ«rshkrimit. NĂ«se nga paraqitja grafike duhet tĂ« merren vlera, nĂ« akse duhet tĂ« jepen vlera dhe njĂ«si nĂ« formen e njĂ« shkalle. Shkalla e paraqitjes mund tĂ« pĂ«rzgjidhet sipas dĂ«shirĂ«s dhe e ndryshme pĂ«r tĂ« dy akset. Tre shĂ«mbujt tregojnĂ« shĂ«nimin e akseve sipas standartit. ShĂ«nim NĂ«se jepen edhe zerot, atĂ«herĂ« secila pikĂ« 0 tĂ« paraqitet mĂ« vete. Vendosja ose jo e njĂ«sive matĂ«se bĂ«het sipas dĂ«shirĂ«s. A nĂ« mes, ndĂ«rmjet dy shifrave tĂ« fundit B me njĂ« thyesĂ«. C pas njĂ« simbol formulash me shtesĂ«n ,,in
”. NjĂ«sia matĂ«se nuk mund tĂ« jepet nĂ« kllapa. DiagramĂ« me vija MarrĂ«dhĂ«nia mes dy madhĂ«sive konkretizohet shpesh me anĂ« tĂ« njĂ« diagrame linjash mbi sistemin koordinativ drejtkĂ«ndor. Vlerat e ndryshores sĂ« pavarur, psh. tensionit U, pĂ«rzgjidhen sipas dĂ«shirĂ«s dhe nĂ« varĂ«si tĂ« bashkĂ«sisĂ« pĂ«rkufizuese (dominit). Vlerat e ndryshores sĂ« varur, psh rryma I, varen nga ndryshorja e parĂ«; ato shĂ«nohen tek aksi vertikal. Vlerat e dy akseve krijojnĂ« çifte vlerash (1V/100); ato shĂ«nohen nĂ« sistemin koordinativ si ,,Pika“ (shĂ«njat: x, O, ,●,+,■). Vlerat pozitive vendosen sipas drejtimit tĂ« shigjetĂ«s.
11 Shkallat logaritmike Kur vlerat e njĂ« diagrame linjash pĂ«rfshijnĂ« njĂ« fushĂ« tĂ« madhe, psh. 0,1,Ω...1000 Ω, aksi me keto vlera nuk ndahet njĂ«trajtĂ«sisht (nĂ« mĂ«nyrĂ« lineare) por nĂ« mĂ«nyrĂ« logaritmike. Tek kjo ndarje, distanca me dy fuqive ‚fqinje‘ tĂ« dhjetĂ«s Ă«shtĂ« e barabartĂ« me njĂ« njĂ«si psh. nga 10ÂčΩ deri 10ÂČΩ dhe nga 10ÂČΩ deri 10Âł KĂ«to distanca janĂ« tĂ« njĂ«jta. Diagrama me vektorĂ« NĂ« elektroteknikĂ«, madhĂ«sitĂ« elektrike tĂ« njĂ« qarku me rrymĂ« alternative, psh. U, , , paraqiten me anĂ« tĂ« diagramĂ«s me vektorĂ«. Si aks referimi merret aksi horizontal. NjĂ« pikĂ« çfarĂ«do nĂ« tĂ« shĂ«rben si pikĂ«nisje. Prej kĂ«tu fillon vizatimi i vektorit nĂ«n njĂ« kĂ«nd tĂ« caktuar α mes 0⁰ dhe 360⁰. Drejtimi pozitiv i leximit tĂ« kĂ«ndit Ă«shtĂ« nĂ« drejtim tĂ« kundĂ«rt tĂ« akrepave tĂ« orĂ«s. GjatĂ«sia e vektorit i pĂ«shtatet vlerĂ«s sĂ« brinjĂ«s dmth. vlerĂ«s efektive tĂ« madhĂ«sisĂ« elektrike, psh. Ă» apo U. TĂ« gjithĂ« vektorĂ«t vizatohen nĂ« pozicionin e duhur duke u nisur nga e njĂ«jta pikĂ« dmth. nga i njĂ«jti bosht referimi. GjatĂ« pĂ«rllogaritjeve, vektorĂ«t bashkohen nĂ«pĂ«rmjet zhvendosjeve paralele duke krijuar shumĂ«kĂ«ndĂ«sha tĂ« mbyllur psh. trekĂ«ndĂ«sha kĂ«nddrejtĂ«. Koordinata polare Llampat nuk japin tĂ« njĂ«jtĂ«n fuqi drite I nĂ« tĂ« gjitha drejtimet; kjo varet nga drejtimi nga ku del drita. NjĂ« raport i tillĂ« paraqitet tek njĂ« sistem koordinativ polar. Duke u nisur nga njĂ« pikĂ« e caktuar, kĂ«ndi pĂ«rshkon tĂ« gjitha vlerat, nga 0⁰ deri 360⁰; ai Ă«shtĂ« ndryshorja e varur, psh. fuqia e dritĂ«s sĂ« llampĂ«s regjistrohet si distanca nga pika ku del drita. Sa mĂ« e madhe tĂ« jetĂ« distanca nga kjo pikĂ«, aq mĂ« e madhe Ă«shtĂ« vlera numerike. NĂ« sistemin koordinativ polar regjistrohet (shĂ«nohet) edhe mĂ«nyra e sjelljes sĂ« mikrofonĂ«ve, altoparlantĂ«ve dhe antenave ne drejtime/pozicione tĂ« caktuara. Detyra ‱1.3.1 Rezistenca a) Shpjegoni kuptimin e simboleve tĂ« çelĂ«save/kontaktit. b) Vizatoni tre drejtĂ«zat e rezistencĂ«s I=f(U) nĂ« njĂ« sistem koordinativ. c) Vizatoni me ndihmĂ«n e njĂ« tabele vlerash hiperbolen e fuqisĂ« I=f(U) pĂ«r P=50W. d) Duke u bazuar tek diagrami, pĂ«rcaktoni rrymĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« lejueshme dhe tensionin pĂ«rkatĂ«s pĂ«r P=50 W. 1.3.2 Mikrofoni Karakteristika marrĂ«se e njĂ« mikrofoni dinamik Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« njĂ« tabelĂ« vĂ«rtetĂ«sie. Vizatoni diagramĂ«n direktcionale si diagramĂ« polare. Kendi a ne ° 0 ±30 ±60 ±90 ±120 ±150 ±180 Faktori transmetues ne mV/Pa 1,5 1,45 1,35 1,25 1,0 0,8 0,65 i
12 2. Paraqitja e trupave 2.1 Projeksioni paralel Problemë Kuboidi me një pjesë të hequr duhet të paraqitet në mënyrë të tillë që gjithë përmasat të jenë të dukshme dhe trupi të mund të prodhohet. Vizatimi duhet të bëhet vetëm me vija; ngjyrat dhe hijëzimet nuk lejohen. Veçoritë Mënyra më e thjeshtë për të paraqitur një trup në hapësirë me anë të vizatimit teknik, është projeksion paralel. Ai ka këto veçori: 1. P1. Pjesa e përparme e trupit paraqitet e pashformuar. Gjithë gjerësitë qëndrojnë horizontalisht, gjithë lartësitë vertikalisht. 2. P2. Pamjet e sipërme dhe anësore paraqiten të shformuara. Thellësitë paraqiten me një kënd 45⁰. 3. GGjerësitë dhe lartësitë vizatohen sipas shkallës së dhënë, thellësitë mund të jepen sipas shkallës së dhënë ose të shkurtuara. Për raportin e gjatësive vlen Gjerësia:Lartësia:Gjatësia=1 : 1 : 1 ose Gjerësia:Lartësia:Gjatësia=1 : 1 : 0,5 Projeksioni paralel nuk është i standartizuar. Ai quhet edhe perspektivë kavalieri. Konstruksioni Hapi 1. Trupi i plotë Konturet e trupit vizatohen me vija të holla. Gjerësia dhe lartësia vizatohen sipas shkallës së dhënë, gjatësia mund të paraqitet e shkurtuar ose e pashkurtuar. Gjatësia krijon me drejtimin horizontal një kënd 45⁰. Hapi 2. Pjesët e hequra Në kuboid vizatohen të gjithë pjesët e hequra me vija. Sipas nevojës mund të vizatohen edhe brinjët e padukshme me vija të ndërprera. Shpesh herë këto brinjë nuk vizatohen, meqënese vizatimi mund të rëndohet shume. Brinjët e padukshme duhet të vizatohen vetëm atëherë kur pa ato vizatimi nuk është plotësisht i qartë. Hapi 3. Vizatimi i përfunduar Pasi janë vizatuar të gjitha pjesët e hequra, brinjët e dukshme vizatohen me vija të gjëra e të plota (të pandërprera). Vijat e holla ndihmëse fshihen me gomë. Pasi përfundimit, vizatimi mund të matet edhe një here.
13 ShĂ«mbull NjĂ« profil kĂ«nd Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« hapĂ«sirĂ« nĂ« tre dimensionet e tij. Vizatoni objektin nĂ« projeksion paralel. Me tĂ« gjithĂ« brinjtĂ« e padukshme Pa brinjĂ«t e padukshme Vizatimi pĂ«rfundimtar duhet tĂ« realizohet hap pas hapi. Detyra ‱2.1.1 Profil kĂ«nd Dy profile janĂ« paraqitur nĂ« hapĂ«sirĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni kĂ«to dy objekte nĂ« projeksion paralel nĂ« shkallĂ«n 1:1; gjatĂ«sitĂ« tĂ« vizatohen tĂ« pashkurtuara. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« merren tek vizatimet e dhĂ«na. Dy objektet mund tĂ« vizatohen tek e njĂ«jta fletĂ« A4. 2.1.2 ShinĂ« drejtuese NjĂ« shinĂ« drejtuese Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« hapĂ«sirĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni kĂ«tĂ« objekt nĂ« projeksion paralel nĂ« shkallĂ«n 1:1. a) BashkĂ« me faqet e fshehura b) Pa faqet e fshehura GjatĂ«sitĂ« tĂ« paraqiten tĂ« pashkurtuara. Vizatoni tĂ« dy variantet tek e njĂ«jta faqe A4. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« merren tek vizatimi i dhĂ«nĂ«. Profil kend 1 Profil kend 2 ShinĂ« drejtuese
14 2.2 Projeksioni izometrik sipas DIN 5 ProblemĂ« NjĂ« trup i pĂ«rbĂ«rĂ« Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« projeksion paralel. Tek ky vizatim, pjesa e pasme Ă«shtĂ« paraqitur jo e plotĂ«. NĂ« projeksionin tjetĂ«r paralel, trupi duhet tĂ« vizatohet nĂ« atĂ« mĂ«nyrĂ«, qĂ« pjeset e hequra tĂ« dallohen qartĂ«. VeçoritĂ« PĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« paraqitjen e trupit pĂ«rzgjidhet projeksioni izometrik sipas DIN 5. Ai ka kĂ«to karakteristika; 1. GjerĂ«sitĂ« dhe gjatĂ«sitĂ« formojnĂ« me linjĂ«n horizontale kĂ«ndin 30⁰. TĂ« tre pamjet (pamja e pĂ«rparme, anĂ«sore dhe e sipĂ«rme) janĂ« paraqitur tĂ« ‘deformuara’. LartĂ«sitĂ« janĂ« vizatuar vertikalisht. 2. TĂ« gjitha gjerĂ«sitĂ«, gjatĂ«sitĂ« dhe lartĂ«sitĂ« janĂ« vizatuar sipas pĂ«rmasave tĂ« dhĂ«na. Tek raporti i gjatĂ«sive vlen barazimi i mĂ«poshtĂ«m: GjerĂ«si:LartĂ«si:GjatĂ«si=1:1:1 ose GjerĂ«si:LartĂ«si:GjatĂ«si=1:1:0,5 ShĂ«nim Nga mosshkurtimi i gjerĂ«sive dhe gjatĂ«sitĂ«, trupat nĂ« paraqitjen izometrike, duken mĂ« tĂ« mĂ«dha se ç’janĂ« nĂ« realitet. Hapat qĂ« duhen ndjekur Hapi i parĂ«: Trupi i plotĂ« GjerĂ«sia, thellĂ«sia dhe lartĂ«sia e trupit tĂ« kĂ«rkuar vizatohen me vija tĂ« holla. Vijat e gjerĂ«sisĂ« dhe gjatĂ«sitĂ« formojnĂ« nga njĂ« kĂ«nd 30⁰ me linjĂ«n horizontale. TĂ« tre pĂ«rmasat kryesore (gjerĂ«sia, gjatĂ«sia dhe lartĂ«sia) vizatohen sipas pĂ«rmasave tĂ« dhĂ«na. Hapi i dytĂ«: PjesĂ«t qĂ« hiqen ShĂ«nohen tĂ« gjitha pjesĂ«t qĂ« hiqen nĂ« trup. Me raste, mund tĂ« shĂ«nohen edhe pjeset (faqet) e padukshme me anĂ« tĂ« vijave tĂ« ndĂ«rprera.NĂ« shumicĂ«n e rasteve kjo nuk bĂ«het, sepse vizatim humbet qartĂ«sinĂ«, me pĂ«rjashtim tĂ« rasteve kur vizatimi i tyre Ă«shtĂ«i nevojshĂ«m pĂ«r qartĂ«simin e vizatimit. Hapi i tretĂ«: PĂ«rfundimi i vizatimit Pasi janĂ« vizatuar tĂ« gjitha foletĂ«, gjithĂ« vijat e faqeve tĂ« dukshme theksohen. NĂ«se Ă«shtĂ« e nevojshme, objekti duhet tĂ« matet edhe njĂ« here.
15 ShĂ«mbull NjĂ« objekt Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« hapĂ«sirĂ«. Vizatoni objektin nĂ« projeksion parallel. a) Me gjithĂ« faqet (brinjĂ«t) e padukshme b) Pa brinjĂ«t e padukshme Objekti pĂ«rfundimtar kalon nĂ«pĂ«r disa hapa. Detyra 2.2.1 2.2.2 ‱2.2.1 Objekt me elementĂ« Dy objekte janĂ« paraqitur nĂ« hapĂ«sirĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni tĂ« dy objektet nĂ« projeksion parallel nĂ« shkallĂ«n 1:1; gjatĂ«sitĂ« tĂ« paraqiten tĂ« pashkurtuara. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« merren tek vizatimi i dhĂ«nĂ«. TĂ« dy vizatimet mund tĂ« vizatohen nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n fletĂ« A4. 2.2.3 2.2.2 Objekt me element drejtues NjĂ« element drejtues Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« hapĂ«sirĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin nĂ« projeksion parallel nĂ« shkallĂ«n 1:1. c) Me gjithĂ« faqet (brinjĂ«t) e padukshme d) Pa brinjĂ«t e padukshme GjatĂ«sitĂ« tĂ« paraqiten tĂ« pashkurtuara. Vizatoni tĂ« dy objektet pĂ«rfundimtare nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n fletĂ« A4. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« merren tek vizatimet e dhĂ«na.
16 2.3 Projeksioni dimetrik sipas DIN 5 1 Dimetrik:me dy përmasa (di:dy) Problemë Një detal prej çeliku ëshë paraqitur në projeksion izometrik; vihet re që trupi duket i deformuar dhe jo i natyrshëm. Detali prej çeliku duhet të paraqitet në mënyrë të tillë, që të duket sa më i natyrshëm/real. Veçoritë Për paraqitjen e tij zgjidhet projeksioni dimetrik1 sipas DIN 5. Ai ka këto veçori: 1. Gjerësitë formojnë me linjën horizontale një kënd 7⁰. Pamja e përparme, për arsye të këndit të vogle duket pothuajse e padeformuar. 2. Gjatësitë krijojnë me linjën horizontale një kënd 42⁰. Pamja e pjesëve anësore dhe të sipërme paraqiten të deformuar. 3. Gjerësitë dhe lartësitë vizatohen sipas shkallës së dhënë, thellësitë paraqiten të përgjysmuara. Për raportin e gjatësive vlen Gjerësi : Lartësi :Gjatësi=1:1:0,5 Radha dhe hapat që duhen ndjekur Hapi i parë: Foletë Konturet e trupit përfundimtar vizatohen me vija të holla, ku vijat për gjerësitë krijojnë një kënd 7⁰, linjat për gjatësitë krijojnë me linjën horizontale një kënd 42⁰. Gjerësitë dhe lartësitë e objektit vizatohen sipas shkallës së dhënë, gjatësia paraqitet e përgjysmuar. Hapi i dytë: Foletë Në kuadër vizatohen të gjitha foletë. Në rast nevoje mund të vizatohen edhe brinjët e padukshme me anë të vijave të ndërprera. Hapi i tretë: Përfundimi i vizatimit Pasi janë vizatuar të gjitha foletë, tek të gjitha brinjët e dukshme hiqen viza të plota. Në rast nevoje, objekti mund të matet edhe një here.
17 ShĂ«mbull NjĂ« shinĂ« drejtueseĂ«shtĂ« paraqitur nĂ« projeksion parallel. BrinjĂ«t qĂ« tregojnĂ« gjatĂ«sinĂ«, janĂ« dhĂ«nĂ« tĂ« shkurtuara. Vizatoni objektin nĂ« projeksion dimetrik sipas DIN 5. Objekti duhet tĂ« vizatohet nĂ« atĂ« mĂ«nyrĂ«, qĂ« pamja 1 tĂ« jetĂ« pamje kryesore. Vizatimi pĂ«rfundimtar realizohet hap pas hapi. Trupi i plotĂ« Trupi i plotĂ« me pjeset e hequra Vizatimi pĂ«rfundimtar Detyra ‱2.3.1 ShinĂ« drejtuese   NjĂ« shinĂ« drejtuese Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« projeksion paralel nĂ« shkallĂ«n 1:2. BrinjĂ«t qĂ« paraqesin gjatĂ«sinĂ« janĂ« paraqitur tĂ« shkurtuara. Vizatoni objektin nĂ« projeksion dimetrik sipas DIN 5, nĂ« shkallĂ«n 1:1, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ«: a) Pamja 1 tĂ« jetĂ« pamje kryesore dhe kanali U tĂ« jete i dukshĂ«m nga lart, b) Pamja 1 tĂ« jetĂ« pamja kryesore dhe Kanali T tĂ« jetĂ« i dukshĂ«m nga lart. TĂ« dy pamjet tĂ« vizatohen nĂ« njĂ« fletĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t A4. 2.3.2 Detal me kanal tejpĂ«rtej   NjĂ« detal me kanal tejpĂ«rtej Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« projeksion paralel nĂ« shkallĂ«n 1:2. BrinjĂ«t qĂ« paraqesin gjatĂ«sinĂ« janĂ« dhĂ«nĂ« tĂ« shkurtuara. Vizatoni objektin nĂ« projeksion dimetrik sipas DIN 5 nĂ« shkallĂ«n 1:1, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ«: a) Pamja 1 tĂ« jetĂ« pamja kryesore dhe brinjĂ«t e pjerrĂ«ta tĂ« jenĂ« tĂ« dukshme nga lart, b) Pamja 1 tĂ« jetĂ« pamja kryesore dhe kanalit tĂ« jetĂ« i dukshĂ«m nga lart. TĂ« dy pamjet tĂ« vizatohen njĂ« njĂ« fletĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t A4. Pamja 1 Pamja 1 Pamja 1
18 2.4 Vrimat nĂ« paraqitje hapĂ«sinore ProblemĂ« Zari (kubi) i paraqitur kĂ«tu ka 3 vrima. Ai duhet tĂ« paraqitet nĂ« disa tipe projeksionesh. Vrimat duken aty tĂ« deformuara, nĂ« formĂ«n e elipseve; kĂ«to duhet tĂ« projektohen. Projeksioni paralel Tek projeksioni paralel, pjesa e pĂ«rparme Ă«shtĂ« e padeformuar. Pamjet anĂ«sore dhe tĂ« sipĂ«rme paraqiten tĂ« deformuara. Projektimi kalon nĂ«pĂ«r tre hapa: Hapi i parĂ«: PĂ«rcaktohen qendrat e vrimave dhe paralelogramet ndihmĂ«s, duke pĂ«rfshirĂ« edhe mesoret dhe diagonalet. NĂ« pamjen e pĂ«rparme, paralelogrami mbĂ«shtjelljes Ă«shtĂ« njĂ« katror, brinja e tij Ă«shtĂ« e njĂ«jtĂ« me diametrin e vrimĂ«s. Pamja e sipĂ«rme dhe anĂ«sore e katrorit duken tĂ« deformuara. Hapi i dytĂ«: Vrima nĂ« pamjen e pĂ«rparme vizatohet me rreth.PikĂ«prerjet e rrethit me diagonalen dhe mesoret mund tĂ« shĂ«nohen me numra dhe tĂ« shĂ«rbejnĂ« si ndihmĂ« gjatĂ« projektimit. Nga kĂ«to pika tĂ« ndihmĂ«se tĂ« pamjes sĂ« pĂ«rparme hiqen paralele mbi pamjen anĂ«sore dhe pamjen e sipĂ«rme. Hapi i tretĂ«: Pikat ndihmĂ«se bashkohen pĂ«r tĂ« krijuar njĂ« elips, ndĂ«rsa vetĂ« pikat fshihen. Duhet bĂ«rĂ« kujdes, qĂ« elipsi t’i brĂ«ndashkruhet paralelogramit.
19 Projeksioni izometrik Tek projeksioni izometrik, tĂ« gjitha pamjet janĂ« tĂ« deformuara, vrimat nĂ« tĂ« gjitha pamjet duken si elipse. Konstruksioni i elipsit bĂ«het me ndihmĂ«n e paralelogrameve ndihmĂ«se. Projeksioni dimetrik Tek projeksioni dimetrik, si tek projeksioni izometrik, tĂ« gjitha pamjet janĂ« tĂ« deformuara. Por, deformimi tek pamja e pĂ«rparme Ă«shtĂ« aq i vogĂ«l, sa vrima mund tĂ« vizatohet si rreth. NdĂ«rsa tek pamjet e tjera, vrimat duhet tĂ« vizatohen si elipse. Elipset mund tĂ« vizatohen me dorĂ« tĂ« lirĂ« me ndihmĂ«n e paralelogrameve ndihmĂ«se ose shablloneve tĂ« elipseve. Detyra ‱2.4.1 Element mbĂ«shtetĂ«s   NjĂ« element mbĂ«shtetĂ«s Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« projeksion paralel paralel nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin me dorĂ« tĂ« lirĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:1 a) nĂ« projeksion paralel, ku gjatĂ«sia pĂ«rgjysmohet b) nĂ« projeksion izometrik sipas DIN 5. TĂ« dy paraqitjet duhet tĂ« vizatohen nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n fletĂ«. BrinjĂ«t e padukshme nuk vizatohen. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« mund tĂ« nxirren nga vizatimet e dhĂ«na. 2.4.2 Buloni  NjĂ« bulon Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« projeksion paralel nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin me dorĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:1 sipas DIN 5 a) nĂ« projeksion izometrik b) nĂ« projeksion dimetrik TĂ« dy vizatimet tĂ« bĂ«hen nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n fletĂ«. BrinjĂ«t e padukshme nuk vizatohen. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« nxirren nga vizatimet e dhĂ«na.
20 2.5 Paraqitje në disa pamje Problemë Një objekt me disa elemente duhet të paraqitet në atë mënyrë, që të gjitha faqet të duken të deformuara. Të dukshme duhet të jenë, veçanërisht faqet e poshtme dhe të pasme. Paraqitja shumë afër origjinalit dhe në hapësirë e një objekti nuk është e mundur në një vizatim. Nëse të gjitha faqet duhet të paraqiten të padeformuara, atëherë është e nevojshme që objekti të vizatohet në 6 pamje. Dhe këto janë: Pamja e përparme (pamja kryesore) Pamja anësore nga e majta Pamja e sipërme (pamje nga lart) Pamje anësore nga e djathta Pamja e poshtme (pamja nga poshtë) Pamja e pasme (pamja nga pas) Paraqitja është standartizuar sipas DIN 5. Zakonisht vizatohen të gjashtë pamjet. Si rregull vlen: Pamje vizatohen aq sa nevojiten për të paraqitur dukshem objektin dhe për të mundësuar matjen e tij. Për shumicën e objekteve mjafton paraqitja e tre pamjeve të tij. Në standart nuk përcaktohet se cilat pamje duhet të vizatohen, por në praktikë zakonisht vizatohen këto pamje të objektit: Pamja e përparme Pamja anësore nga e majta Pamja e sipërme (nga lart)
21 Pozicioni i pamjeve Si pamje e parë e objektit përzgjidhet ajo pamje, që e tregon objektin më qartë. Kjo pamje duhet ta tregojë objektin mundësisht në pozicionin që përdoret. Pamja anësore përftohet nga rrotullimi i rrafshit anësor rreth boshtit (OZ me 90⁰) Pamjet e tjera të nevojshme projektohen në mënyrë analoge. Distancave mes pamjeve duhet të jetë e njëjtë. Si ndihmë gjatë projeksionit mund të shërbejë shënimi i kulmeve me numra. Shëmbull: Një kuboid me një pjesë të hequr është paraqitur në projeksion izometrik. Vizatoni objektin sipas standartit DIN 6 në tre pamje. Paraqitje izometrike Paraqitje në tre pamje
22 Detyra 2.5.1 Paraqitje nëpërmjet disa pamjeve Secili nga pesë pesë modelet janë paraqitur në pesë pamjeve; këto janë vizatuar pjesërisht me gabime. Emërtoni pamjet e vizatuara saktë më shkurtimet e mëposhtme: Pamja e përparme (P), pamja anësore e majtë (AM), pamja e sipërme (S), pamja anësore e djathë (PD), pamja e pasme (PP) dhe pamja e poshtme (PO)
23 Detyra 2.5.2 Paraqitje në 3 pamje Tre modele janë dhënë në paraqitje izometrike. Vizatoni pamjen e përparme, anësore të djathtë e të majtë dhe pamjen e sipërme, të 3 modeleve.
24 2.6 Ndarja e fletĂ«s, Vula Problem NĂ« praktikĂ« hasim detale me raporte tĂ« ndryshme brinjĂ«sh. PĂ«r kĂ«to detale tĂ« ndryshme duhet tĂ« pĂ«rdoret ndarja mĂ« e mirĂ« e mundshme e fletĂ«s. Ndarja e fletĂ«s format Çdo vizatim fillon me ndarjen e fletĂ«s sĂ« vizatimit. Duhet patur parasysh si mĂ« poshtĂ«: 1) Forma e detalit dhe pamjet e nevojshme janĂ« vendimtare pĂ«r formatin e fletĂ«s. 2) Distancat mes pamjeve duhet tĂ« jenĂ« tĂ« njĂ«jta. 3) Distanca mes pamjes dhe vijĂ«s anĂ«sore tĂ« fushĂ«s sĂ« vizatimit duhet tĂ« jetĂ« tĂ« paktĂ«n 10 mm. 4) TĂ« gjitha pĂ«rmasat duhet tĂ« jenĂ« aq tĂ« mĂ«dha sa tĂ« jetĂ« e mundur matja. Formati/ pozicioni vertikal Ky format pĂ«rzgjidhet kur detaliĂ«shtĂ« i hollĂ« dhe i gjatĂ«. Pamja vertikale paraqet detalin nĂ« pozicionin e pĂ«rdorimit. NĂ«se nuk ka njĂ« posicion tĂ« qartĂ« pĂ«rdorimi, psh. tek vidhat dhe bulonat, atĂ«herĂ« objekti paraqitet nĂ« pozicionin e prodhimit. Formati/ pozicioni horizontal Ky format pĂ«rzgjidhet, kur objekti Ă«shtĂ« i gjerĂ« dhe i shkurtĂ«r. PĂ«rdorimi i atij apo kĂ«tij format nuk mund tĂ« pĂ«rcaktohet gjithmonĂ« me saktĂ«si; pĂ«r shumĂ« detale, tĂ« dy formatet janĂ« tĂ« pĂ«rshtatshĂ«m. Vula PĂ«r tĂ« prodhuar njĂ« detal, nevojiten shumĂ« tĂ« dhĂ«na. Kjo bĂ«n qĂ« vula tĂ« bĂ«hen tĂ« detajuara dhe ngarkuara. PĂ«r qĂ«llime mĂ«simore mjafton njĂ« vulĂ« me informacione rreth: Detali (emri dhe materiali) Vizatimi ( shkalla dhe data e kryerjes) Vizatuesi (emri dhe klasa) Vula tek vizatimet elektrike strukturohet nĂ« mĂ«nyrĂ« logjike.
25 Detyra ‱2.6.1 ShinĂ« drejtuese   Vizatoni shinĂ«n drejtuese prej çeliku Fe360 nĂ« tre pamje dhe sipas standartit. BĂ«ni kujdes gjatĂ« ndarjes sĂ« hapĂ«sirĂ«s dhe plotĂ«simit me kujdes tĂ« vulĂ«s. ShĂ«nim PjesĂ«t simetrike marrin vija simetrike. ‱2.6.2 KĂ«nd fiskues   Vizatoni kĂ«ndin fiksues prej FeG 440 sipas standartit, nĂ« tre pamje. BĂ«ni kujdes gjatĂ« ndarjes sĂ« hapĂ«sirĂ«s brĂ«nda fletĂ«s dhe gjatĂ« plotĂ«simit tĂ« vulĂ«s. ShĂ«nim Kanalet me funde tĂ« rrumbullakosura janĂ« simetrike. 2.6.3 Drejtues T   Drejtuesi Tprej G-AlSi 12 (Lidhje alumini) Ă«shtĂ« paraqitur si fotografi. Vizatoni kĂ«tĂ« detalnĂ« shkallĂ«n 1:1 nĂ« dy pamje. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« mund tĂ« nxirren nga fotografia. 2.6.4 KllapĂ« KllapĂ« prej CuZn 40 (tunxh) Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« fotografi. Vizatoni detalin nĂ« shkallĂ«n 2:1 nĂ« dy pamje. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« mund tĂ« nxirren nga fotografia.
26 2.7 NdĂ«rtimi i pamjeve qĂ« mungojnĂ« ProblemĂ« Nga kĂ«ndi fiksues janĂ« dhĂ«nĂ« pamja anĂ«sore dhe e sipĂ«rme. PĂ«r t‘a qartĂ«suar detalin, duhet tĂ« vizatohet edhe pamja ballore. PĂ«r plotĂ«simin e njĂ« pamjeje qĂ« mungon, detali duhet tĂ« jetĂ« i mirĂ«pĂ«rcaktuar nga pamjet e tjera tĂ« dhĂ«na. Pamja qĂ« kĂ«rkohet duhet tĂ« vizatohet. PlotĂ«simi kalon zakonisht nĂ«pĂ«r tre hapa. Hapi i parĂ« Nga dy pamjet e dhĂ«na vizatohetdrejtkĂ«ndĂ«shi ndihmĂ«s i pamjes ballore qĂ« kĂ«rkojmĂ«. Vijat ndihmĂ«se vertikale japin gjerĂ«sinĂ« e pamjes ballore; linjat horizontale japin lartĂ«sinĂ«. Hapi i dytĂ« Pamja ballorevizatohet tani me anĂ« tĂ« pikave. Kulmet tek pamjet anĂ«sore dhe tĂ« sipĂ«rme shĂ«nohen me anĂ« tĂ« numrave.Kulmet e pĂ«rbashkĂ«ta tĂ« pamjes anĂ«sore dhe tĂ« sipĂ«rme, shĂ«nohen me tĂ« njĂ«jtin numĂ«r. Duhet patur parasysh, qĂ« pĂ«r arsye tĂ« paraqitjes nĂ« plan/rrafsh, dy ose mĂ« shumĂ« kulme bien mbi njĂ«ra tjetrĂ«n. Duke u nisur nga kulme tĂ« pamjes anĂ«sore dhe tĂ« sipĂ«rme, mund tĂ« konstruktohen (gjenden) pikat pĂ«rkatĂ«se tĂ« pamjes ballore. NĂ« shĂ«mbull kemi paraqitjen e projektimi tĂ« 8 kulmeve Hapi i tretĂ« Pasi janĂ« projektuar tĂ« gjitha kulmet e pamjes ballore, vizatohen brinjĂ«t pĂ«rkatĂ«se dhe vijat simetrike. NĂ« fund, tĂ« gjitha vijat ndihmĂ«se dhe emĂ«rtimet fshihen. ShĂ«nim Pas disa ushtrimeve, emĂ«rtimi i kulmeve tĂ« veçanta mund tĂ« mos bĂ«het fare. NĂ«se pamjet e dhĂ«na nuk e qartĂ«sojnĂ« sa duhet idene e detalit, atĂ«herĂ« mund tĂ« shtohen pamje tĂ« tjera ose mendohen mundĂ«si tĂ« tjera zgjidhjeje
27 Detyra ‱2.7.1 Element kombinues   Elementi kombinues prej Cu Zn 40 Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« pamje anĂ«sore dhe pamje nga lart. Pamja ballore, nuk mund tĂ« pĂ«rcaktohet qartĂ« nga kĂ«to dy pamje. Vizatoni pamjen ballore sipas kĂ«tyre kushteve: a) NĂ« pamjen ballore tĂ« mos paraqiten brinjĂ«t e fshehura, b) NĂ« pamjen e pĂ«rparme tĂ« paraqiten edhe brinjĂ«t padukshme Vizatoni tĂ« dy elementĂ«t kombinues tre pamje mbi njĂ« fletfortmat tĂ« pĂ«rbashkĂ«t A4. Vizatoni nĂ« njĂ«rĂ«n anĂ« trupin nĂ« projeksion izometrik. ‱2.7.2 ShinĂ« drejtuese   Shina drejtuese prej 18 NiCr16 Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni detalinnĂ« shkallĂ«n 1:1 nĂ« njĂ« fletformat A4 dhe konstruktoni pamjet qĂ« mungojnĂ«. BĂ«ni kujdes gjatĂ« ndarjes sĂ« hapĂ«sirĂ«s brĂ«nda fletĂ«s. 2.7.3 Element mbĂ«shtetĂ«s   Elementi mbĂ«shtetĂ«s prej FeG 440 Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« shkallĂ«n1:2. Vizatoni detalin nĂ« shkallĂ«n 1:1 nĂ« njĂ« fletĂ«format a4 dhe vizatoni pamjet qĂ« mungojnĂ«. BĂ«ni kujdes gjatĂ« ndarjes sĂ« hapĂ«sirĂ«s brĂ«nda fletĂ«s.
28 3. Vendosja e përmasave 3.1 Bazat e vendosjes së përmasave Problemë Pllaka me fole dhe vrima duhet të matet në mënyrë të tillë, që të mund të prodhohet saktë. Rregulla bazë Rregullat e matjes janë standartizuarnë DIN 406.Një përmasë përcaktohet nga: Numri që përcakton përmasën Vija e përmasës Vija e nxjerrjes së përmasës Për ta organizuar vizatimin sa më qartë, matja bëhet jashtë objektit. Në këtë rast nevojiten vijat e nxjerrjes së përmasave. Madhësia e shkrimit Për vizatimet në fletëformat A4 përdoren numra me lartësi 2,5 mm ose 3,5 mm, por brënda një vizatimi duhet të përdoret vetëm një lartësi shkrimi. Të gjitha përmasat në vizatim teknik jepen në mm. Që vizatimi teknik të mos rëndohet, njësia mm nuk shkruhet. Shigjetat e përmasave Vijat e përmasave kufizohen me shigjeta. Ato janë të holla. Gjatësia e shigjetës së përmasës varet nga grupi i vijave të përdorura (viza të holla apo të plota). Tek grupi i vijave 0,5, shigjetat janë 2,5 mm të gjata. Shigjetat vendosen brënda gjatësisë së brinjës së nxjerrjes së përmasave dhe vijave. Nëse nga brënda nuk ka më vënd, atëherë shigjetat zëvendësohen me pika. Për vizatimet teknike kompjuterike, shigjetat e vijave të përmasave janë aq të përshtatshme. Sipas DIN 406 mund të përdoren edhe tipe të tjera të vijës së nxjerrjes së përmasave. Brënda një vizatimi mund të përdoret gjithmonë i njëjti tip i vijës së nxjerrjes së përmasave. Numri i përmasës qëndron gjithmonë mbi vijën përkatëse të përmasës, zakonisht në mes të saj. Në rastet kur mungon vëndi, numri i përmasës mund të shënohet mbi zgjatimin e vijës së përmasës.
29 Pozicioni i pĂ«rdorimit Pozicioni i vizatimit tĂ« njĂ« objekti pĂ«rcaktohet nga vula. Ajo vendoset gjithmonĂ« poshtĂ« djathtas. Numrat e pĂ«rmasave tek vizatimi i objektit sipas pozionit tĂ« pĂ«rdorimit duhet tĂ« jenĂ« tĂ« lexueshĂ«m nga poshtĂ« ose djathas. Diametri, KĂ«ndi GjatĂ« matjeve tĂ« harqeve, rrezeve, diametrave, kĂ«ndeve etj., mund tĂ« pĂ«rdoren vija pĂ«rmasash, qĂ« nuk hiqen vertikalisht ose horizontalisht. Edhe nĂ« kĂ«to raste numrat e pĂ«rmasave qĂ«ndrojnĂ« vertikalisht me vijĂ«n. ZinxhirĂ« pĂ«rmasash ZinxhirĂ«t e pĂ«rmasave lejohen nĂ« paraqitjen e pĂ«rmasave; i rĂ«ndĂ«sishĂ«m kĂ«tu Ă«shtĂ« qĂ«llimi qĂ« duhet tĂ« pĂ«rmbushĂ« ky zinxhir. (shiko 3.2). Ndalohen zinxhirĂ«t e mbyllur nĂ« dhĂ«nien e pĂ«rmasave. QartĂ«sia e vizatimit PĂ«r t’ i dhĂ«nĂ« sa mĂ« qartĂ« pĂ«rmasat, duhen patur parasysh kĂ«to pika: 1. Distanca e vijĂ«s sĂ« parĂ« pĂ«r masĂ«s nga brinja e trupit Ă«shtĂ« afĂ«rsisht 10 mm, tĂ« gijtha vijat e tjera duhet tĂ« jenĂ« nĂ« njĂ« largĂ«si prej 7 mm. 2. Vijat e pĂ«rmasave dhe vijat e nxerrjes sĂ« pĂ«rmasave nuk duhet tĂ« ndĂ«rpriten me njĂ«ra tjetrĂ«n. 3. Shigjetat nuk duhet tĂ« bien nĂ« kĂ«nde ose brinjĂ« tĂ« padukshme. 4. Akset e simetrisĂ« mund tĂ« pĂ«rdoren edhe si vija tĂ« nxjerrjes sĂ« pĂ«rmasave.; mĂ« mirĂ« do ishte qĂ« vijat e nxjerrjes sĂ« pĂ«rmasave tĂ« zgjatohen. 5. Numrat e pĂ«rmasave qĂ« bien mbi njĂ«ra tjetrĂ«n, duhet tĂ« shkruhen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« zhvendosur nga njĂ«ri tjetri.
30 3.2 MĂ«nyrat e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave ProblemĂ« Vendosja e pĂ«rmasave nĂ« njĂ« vizatim duhet tĂ« bĂ«het duke patur parasysh: Realizimin/prodhimin e objektit Kontrollin e respektimit tĂ« pĂ«rmasave Funksionin e objektit tĂ« pĂ«rfunduar Duhet tĂ« zhvillohen disa tipe matjesh, qĂ« marrin parasysh veçanĂ«risht tre pikat e lartpĂ«rmĂ«ndura.MĂ«nyra e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave nĂ« shĂ«rbim tĂ« realizimit tĂ« objektit NĂ« kĂ«to raste pĂ«rmasat shĂ«nohen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tillĂ« qĂ« tĂ« lexohen sa mĂ« shpejt, pra pa bĂ«rĂ« llogaritje. Kur saktĂ«sia e pozicionit tĂ« elementĂ«ve tĂ« detalit kundrejt njĂ« sipĂ«rfaqeje bazĂ« ka rĂ«ndĂ«si, bĂ«het vendosja nĂ« paralel e pĂ«rmasave, ku pĂ«rmasat e pozicionit tĂ« elementit i referohen sipĂ«rfaqes bazĂ«. Tek ky sistem matjeje, tĂ« gjitha pĂ«rmasat (pĂ«rveç diametrave dhe rrezeve) nxirren nga brinjĂ«t e referimit. MeqenĂ«se brinjĂ«t e vizatimit nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« janĂ« rrafshe, ato quhen rrafshe referimi. NĂ« kĂ«tĂ« rast tĂ« gjitha pĂ«rmasat janĂ« vendosur si nĂ« njĂ« sistem koordinativ. Prandaj, ky rast i vendosjes sĂ« pĂ«rmasave Ă«shtĂ« i pĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r prodhime nĂ« makineri qĂ« komandohen me numra (Makineri CNC). NĂ« vĂ«nd tĂ« rrafsheve referuese mund tĂ« pĂ«rdoren vija referuese tĂ« pĂ«rmasave. Aksi simetrik i vrimave tĂ« rĂ«ndĂ«sishme si vija referuese. Edhe pĂ«rdorimi i kombinuar i rrafsheve referuese dhe i vijave referuese Ă«shtĂ« i lejuar. Tek objektet e sheshta mjafton paraqitje e nje pamjeje tĂ« vetme; trashĂ«sia e objektit jepet nĂ« kĂ«tĂ« pamje me anĂ« tĂ« shkronjave “t”, psh. t=15. ShĂ«nim NĂ« vizatimet e vjetra, nĂ« vĂ«nd tĂ« t=15, Ă«shtĂ« pĂ«rdorur edhe pĂ«rshkrimi „15 e trashĂ«â€œ. MĂ«nyra e shĂ«nimit tĂ« pĂ«rmasave tĂ« kontrollit. NĂ« kĂ«tĂ« rast duhet vlerĂ«suar pĂ«rmasa aksiale e dy vrimave. ShĂ«mbulli tregon njĂ« mĂ«nyrĂ«shĂ«nimi tĂ« pĂ«rmasĂ«s sĂ« tĂ« kontrollit.. Kjo mĂ«nyrĂ« e vendosjes pĂ«rdoret vetĂ«m nĂ« raste tĂ« veçanta.
31 MĂ«nyra e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave duke marrĂ« parasysh funksionin e detalit (objektit) NĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« vendosjes sĂ« pĂ«rmasave, distancat qĂ« kanĂ« rĂ«ndĂ«si pĂ«r funksionin e detalit duhet tĂ« shĂ«nohen direkt. Edhe kjo mĂ«nyrĂ« e vendosjes sĂ« pĂ«rmasash realizohet me anĂ« tĂ« rrafsheve tĂ« referimit dhe vijave referuese tĂ« pĂ«rmasave. NĂ«se nĂ« shĂ«mbullin 1, madhĂ«sinĂ« e folesĂ« dhe distancat mes vrimave i marrim si tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r funksionin e vizatimit, atĂ«herĂ« pĂ«rmasa e tyre tĂ« vendosen direkt nĂ« vizatim. NĂ« shĂ«mbullin 2, vija referuese horizontale e pĂ«rmasĂ«s kalon pĂ«rmes qendrĂ«s sĂ« vrimĂ«s sĂ« tretĂ«; kjo pjesĂ« e detalit Ă«shtĂ« veçanĂ«risht e rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r funksionin e tij. ShĂ«nim NjĂ« vizatim mund tĂ« pĂ«rfshijĂ« dy ose mĂ« shumĂ« lloje tĂ« vendosjes sĂ« pĂ«rmasave. NjĂ« mĂ«nyrĂ« e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave mund tĂ« jetĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« nĂ« shĂ«rbim tĂ« prodhimit, funksionit dhe kontrollimit. Detyra ‱3.2.1 Shabllone Shabloni prej Fe 360 nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni shablonin 2 herĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:1. a) Me mĂ«nyrĂ«n e vendojes sĂ« pĂ«rmasave, qĂ« i referohet pĂ«rgatitjes/prodhimit tĂ« tij. b) Me mĂ«nyrĂ«n e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave, qĂ« i referohet funksionit tĂ« tij, ku pozicioni dhe madhĂ«sia e foleve tĂ« merren si tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r funksionin. 3.2.2 ‱3.2.2 MbulesĂ« llamarine Mbulesa e llamarinĂ«s prej CuZn 40 Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni detalin nĂ« shkallĂ«n 1:1 duke pĂ«rdorur mĂ«nyrĂ«n e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave nĂ« shĂ«rbim tĂ« pĂ«rshkrimit tĂ« funksionit tĂ« tij. Supozoni qĂ« pĂ«r funksionin e objektit, foletĂ« dhe distancat mes vrimave janĂ« veçanĂ«risht tĂ« rĂ«ndĂ«sishme. 3.2.3 3.2.4 3.2.3 Element kombinues Element kombinues prej CuZn 40 Pb 2 Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1:1 duke pĂ«rdorur mĂ«nyrĂ«n e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave qĂ« i referohet prodhimit tĂ« objektit.
32 3.3 Vendosja e pĂ«rmasave tek pamjet e ndryshme ProblemĂ« NjĂ« objekt duhet tĂ« vizatohet nĂ« disa pamje. Vendosja e pĂ«rmasave duhet tĂ« pĂ«rshtatet pĂ«r tĂ« tre pamjet. 1. Rregullat e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave. GjatĂ« vendosjes sĂ« pĂ«rmasave tĂ« objekteve, qĂ« paraqiten nĂ« disa pamje, vlejnĂ« tĂ« njĂ«jtat rregulla si gjatĂ« vendosjes nĂ« sipĂ«rfaqet e sheshta. Rregullat mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« vendosjes sĂ« pĂ«rmasave janĂ«: 1. 1. PĂ«rmasat e hedhura nuk duhet tĂ« jenĂ« as me tĂ« vogla as mĂ« tĂ« mĂ«dha se objekti. 2. 2. PĂ«rmasat vizatohen nĂ« atĂ« pamje, e cila Ă«shtĂ« edhe pamja mĂ« e dukshme e objektit qĂ« projektohet. 3. 3. PĂ«rmasat duhet tĂ« shpĂ«rndahen nĂ« sa mĂ« pak pamje. 4. Radha e pamjeve pĂ«r vendosjes ne pĂ«rmasave Ă«shtĂ«:: Pamja ballore Pamja anĂ«sore nga e majta Pamja nga sipĂ«r Shpesh mund tĂ« vendosen tĂ« gjitha pĂ«rmasat tek njĂ«ra pamje ose edhe tek njĂ« pamje tjetĂ«r. 5. 4. BrinjĂ«t e padukshme nuk jepen me pĂ«rmasa. 6. 5. Vendosja e pĂ«rmasave tek pamjet e ndryshme duhet t’i pĂ«rmbahet tĂ« njĂ«jtit rrafsh referimi dhe tĂ« njĂ«jtave vija referimi. ShĂ«nim i gabuar i pĂ«rmasave nĂ« njĂ« vizatim Duhet patur kujdes tĂ« mos bĂ«hen gabimet e mĂ«poshtme: 2. 1. ZinxhirĂ« tĂ« mbyllur pĂ«rmasash, pĂ«rmasa gabarite mungon 3. 2. Vendosja e pĂ«rsĂ«ritur e tĂ« njĂ«jtĂ«s pĂ«rmasĂ« 4. 3. Vendosja e pĂ«rmasĂ«s sĂ« njĂ« kulmi tĂ« padukshĂ«m 5. 4. Tek brinja Ă«shtĂ«vendosur pĂ«rmasa nga njĂ« pamje jo e qartĂ« 5. Simboli i diametrit Ă«shtĂ« pĂ«rdorur nĂ« njĂ« vend, ku forma rrethore Ă«shtĂ« e dukshme.
33 Detyra ‱3.3.1 Element kombinues   Element kombinues prej Fe 360 Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« projeksion izometrik nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektikn nĂ« shkallĂ«n 1:1, nĂ« tre pamje dhe vendosni nĂ« tĂ« masat sipas standartit. Funksioni i objektit jepet nga pozicioni i detalit, kurse pĂ«rmasat e kanalit dhe vrimĂ«s kanĂ« rĂ«ndĂ«si tĂ« veçantĂ«. 3.3.2 KĂ«nd fiksues KĂ«nd fiksues prej Fe 410 Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« dy pamje nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni detaliin nĂ« shkallĂ«n 1:1 dhe paraqitni pamjen e sipĂ«rme. Vendosni pĂ«rmasat nĂ« detal sipas standartit. 3.3.3 ShinĂ« kombinuese ShinĂ« kombinuese prej Fe 410 Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« dy pamje dhe nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1:1 dhe paraqitni pamjen nga sipĂ«r. Vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit.
34 3.4 Vendosja e përmasave tek pjesët simetrike Problemë Shumë objekte janë simetrike (me simetri të pjesshme ose të plotë). Gjatë vendosjes të masave në objektet simetrike, simetria duhet patur veçanërisht parasysh, sepse në këtë mënyrë zvogëlohet numri i vendosjes së përmasave. Në këtë rast akset simetrike përdoren si vija referimi të përmasave. Përmasat e mesit Përmasat, që vendosen nga të dy anët e një aksi simetrie, quhen përmasa të simetrisë. Këtu, aksi i simetrisë shërben si vijë referimi për vijat e përmasave. Meqenëse tek vija e referimit nuk fillon apo mbaron asnjë përmasë, ajo është thjesht një vijë indirekte referimi. Hapjet simetrike Edhe tek hapjet simetrike duhet të përdoret vija e simetrisë sii vijë referuese e dhënies së përmasës. Simetria e shumëfishtë Nëse një objekt ka dy akse simetrie, të dyja përdoren si vija referuese për vendosjen e përmasave. Simetri e pjesshme Shumë objekte nuk janë simetrike në tërësinë e tyre por vetëm një pjesë e tyre është e tillë. Në këtë rast, për këtë pjesë, aksi i simetrisë përdoret si vijë indirekte referimi.
35 Detyra ‱3.4.1 Shabllone   Dy shabllonet prej Cu Yn 40 (tunxh) janĂ« paraqitur nĂ« shkallĂ«n 1:2; trashĂ«sia Ă«shtĂ« pĂ«r secilĂ«n nga 2 mm. Vizatoni dy objektet nĂ« shkallĂ«n 1:1 nĂ« njĂ« fletĂ« format tĂ« pĂ«rbashkĂ«t. Vendosni pĂ«rmasat sipas standartit. 3.4.2 Element mbĂ«shtetĂ«s Elementi mbĂ«shtetĂ«s prej G-Cu Sn 5 Zn Pb (brox) Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« dy pamje, nĂ« shkallĂ«n 1:1. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 2:1 nĂ« tre pamje dhe vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit.
36 ProblemĂ« Detalet rrotulluese hasen shpesh nĂ« praktikĂ«. Ato duhet tĂ« vizatohen sipas standartit; Simetria e detaleve rrotulluese duhet tĂ« merret veçanĂ«risht parasysh gjatĂ« vendosjes sĂ« pĂ«rmasave nĂ« vizatim. Pamjet Detalet rrotulluese, ashtu si objektet e tjera, mund tĂ« vizatohen nĂ« tre pamje. PĂ«r arsye tĂ« simetrisĂ«, shpesh mjaftojnĂ« vetĂ«m dy pamje,psh. pamja ballore dhe anĂ«sore; nĂ« shume raste mjafton edhe paraqitja nĂ« njĂ« pamje tĂ« vetme. NĂ«se detali rrotullues vizatohet nĂ« dy pamje, vlerat e gjatĂ«sive dhe diametrit shpĂ«rndahen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« arsyeshme tek tĂ« dy pamjet. Rregull: PĂ«rasa e objektit vendoset nĂ« atĂ« vĂ«nd, ku forma e tij dallohet me qartĂ«. NĂ«se forma rrethore nuk dallohet tek vendi ku janĂ« shĂ«nuar pĂ«rmasat, atĂ«herĂ« numrit tĂ« masĂ«s duhet t’i bashkangjitet edhe simboli i diametrit. ShĂ«nim Detalet rrotulluese mund tĂ« pĂ«rcaktohen edhe nga rrezet ose nga thellĂ«sitĂ« e prerjeve, por kjo nuk Ă«shtĂ« e pĂ«rdorshme nĂ« praktikĂ«, si dhe nuk Ă«shtĂ« nĂ« pĂ«rputhje me standartin. Pozicioni i pĂ«rdorimit, pozicioni i prodhimit Detalet rrotullues nuk kanĂ« pozicion tĂ« miredallueshĂ«m pĂ«rdorimi, prandaj ato vizatohen sipas pozicionit nĂ« tĂ« cilin pĂ«rpunohen, pra me aks rrotullimi horizontal. Masat gjatĂ«sore jepen duke iu referuar prodhimit tĂ« detalit; si rrafsh referues shĂ«rben pjesa ballore, me tĂ« cilĂ«n fillohet pĂ«rpunimi. Prerje tĂ« veçanta shĂ«nohen duke iu referuar funksionit. TĂ« dhĂ«nat e diametrit vendosen djathtas dhe majtas aksit tĂ« simestrisĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« alternuar. NĂ« rast mungese vĂ«ndi, ato vendosen nĂ« mes. Rrafshi i referimit NĂ« shumĂ« raste, psh nĂ« rastin e boshtit motorik detaletduhet tĂ« pĂ«rpunohet nga tĂ« dyja anĂ«t. Vendosja e pĂ«rmasave nĂ« ketĂ« rast bĂ«het duke u nisur nga dy rrafshe referuese.
37 3.5 Detalet rrotulluese Detalet rrotulluese me sipĂ«rfaqe tĂ« sheshta Detalet rrotulluese kanĂ« shpesh sipĂ«rfaqe tĂ« sheshta psh sheshime me frezĂ«, trupa katĂ«kĂ«ndĂ«sh, gjashtĂ«kĂ«ndĂ«sh ose tetĂ«kĂ«ndĂ«sh. MadhĂ«sia apo forma e sipĂ«rfaqeve tĂ« sheshta del qartĂ« nĂ«pĂ«rmjet dy pamjeve, psh. Pamjes ballore dhe anĂ«sore. PĂ«r tĂ« diferencuar sipĂ«rfaqet e sheshta nga ato tĂ« harkuara tĂ« detaleve rrotulluese, mund tĂ« vizatohen me viza tĂ« plota dhe tĂ« holla x-e diagonal. Trupat katĂ«rbrinjĂ«sh janĂ« tĂ« dallueshĂ«m edhe kur jepen vetĂ«m nĂ« njĂ« pamje. NĂ« kĂ«tĂ« rast duhet tĂ« vizatohet edhe x-I diagonal. Numrat e pĂ«rmasave shoqĂ«rohen pĂ«r arsye sqaruese me shenjĂ«n ShtehĂ«zimet Detalet rrotulluese shtehĂ«zohen tek tehat. PĂ«rmasa e shtehĂ«zimit jepet nĂ«pĂ«rmjet kĂ«ndit tĂ« shtehĂ«zimitpsh 30⁰dhe gjerĂ«sisĂ« sĂ« shtehĂ«zimit, psh.2 mm. Tek kĂ«ndi i shtehĂ«zimit45⁰ lejohet edhe njĂ« vendosje e thjeshtĂ«zuar i pĂ«rmasĂ«s. PĂ«rshkrimi 2x45⁰ do tĂ« thotĂ«: gjerĂ«sia e shtehĂ«zimit 2 mm, kĂ«ndi i shtehĂ«zimit 45⁰. Detyra ‱3.5.1 Detalet rrotulluese   Dy detale rrotulluese prej Fe 360 janĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« hapĂ«sirĂ«. Vizatoni a) Boshti nĂ« njĂ« pamje b) Trupin katĂ«rbrinjĂ«sh nĂ« dy pamje NĂ« shkallĂ«n 1:1 mbi njĂ« fletĂ« format tĂ« pĂ«rbashkĂ«t dhe vendosni pĂ«rmasat sipas standartit. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« nxirren nga vizatimi i dhĂ«nĂ«.
38 3.6 Rrathët dhe harqet Problemë Shumë objekte kanë rrathë ose harqe; ato duhet të vizatohen sipas standartit dhe të vendosen përmasat. Rrathë të plotë Një rreth, psh. një vrimë, përcaktohet qartë nga pika qëndrore dhe diametri. Për vendosjes së përmasës së diametrit ka mënyra të ndryshme: Tek diametrat e mëdhenj, vendosja e përmasës bëhet brënda rrethit, Tek diametrat e mesëm, vendosja e përmasës bëhet jashtë rrethit, Tek diametrat shumë të vegjël, vendësja e përmasës bëhet në një shigjetë të vetme, që shoqërohet me simbolin e diametrit. Vrimat me të njëjtën madhësi dhe funksion Nëse një objekt ka disa vrima që kanë të njëjtën madhësi dhe funksion dhe që kanë të njëjtin diameter, ky diametër shënohet vetëm një here. Rrathë jo të plotë Tek rrathët jo të plotë, vendosja e përmasës bëhet me një shigjetë dhe me një symbol diametrik. Harqet Nëse një objekt kufizohet nga pjesërrathësh, psh një çerek rrethi, një gjysëm rrethi, atëherë këtu duhet dhënë rrezja e rrethit. Vija e përmasës fillon, në këtë rast,në qëndër të rrethit, dhe përdoret shigjeta. Që masa të kuptohet dukshëm si masë rrezeje, përpara saj vendoset shkronja R, psh. R12. Tek harqet me rreze të vogël (R<12 mm, për arsye të mungesës së vëndit, vizatimi i akseve të simetrisë bëhet me vështirësi. Në këtë rast, qëndra shënohet me anë të pike të mbushur ose boshe. Për të rritur qartësinë në rastet e mungesës së vëndit, numri i përmasës mund të shënohet edhe tek zgjatimi i vijës së përmasës, afër qëndrës.
39 Harqe tĂ« vogla dhe tĂ« mĂ«dha Tek harqet me rreze shumĂ« tĂ« vogel (R<3 mm) qĂ«ndra nuk shĂ«nohet fare pĂ«r arsye tĂ« mungesĂ«s sĂ« vĂ«ndit. E njĂ«jta gjĂ« vlen edhe pĂ«r harqet me rreze shumĂ« tĂ« madhe, ku qĂ«ndra bie jashtĂ« vizatimit. Viza e pĂ«rmasĂ«s, tek tĂ« dy rastet, drejtohet pĂ«r nga qĂ«ndra. RrathĂ«t me vrimĂ« NĂ«se qĂ«ndrat e vrimave qĂ«llojnĂ« mbi njĂ« rreth(rrethi me vrimĂ«), atĂ«herĂ« distancat mes vrimave jepen me anĂ« tĂ« kĂ«ndit. Tek vendosjetsimetrike, Ă«shtĂ« e mjaftueshme, nĂ«se kĂ«ndi jepet vetĂ«m njĂ« here. NĂ«se objekti ka shumĂ« vrima, atĂ«herĂ« paraqitja nĂ« vizatim bĂ«het mĂ« e thjeshtĂ«zuar. Sektori i harqeve nĂ« shĂ«mbull ka pesĂ« vrima tĂ« njĂ«jta, prej tĂ« cilave janĂ« vizatuar vetĂ«m tre. Numri i ndarjeve pĂ«rcaktohet nga e dhĂ«na 4x15⁰. Kjo paraqitje e thjeshtĂ«zuar pĂ«rdoret edhe tek rrathĂ«t e plotĂ« dhe objektet e drejtĂ«. Sferat Objektet sferike vizatohen si rrathĂ«t. PĂ«r tĂ« qartĂ«suar emĂ«rtimin, numri i masĂ«s shoqĂ«rohet me fjalĂ«n ,,sferĂ«â€œ. Detyra ‱3.6.1 Shabllone   Shabllonet prej CuZn 40 Pb 2 (tunxh) Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1;1 dhe vizatoninĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipasstandartit.
40 4. Paraqitja në prerje 4.1 Prerjet e plota Problemë Shumë objekte përmbajnë detaje si vrimat, hapje dhe fileto, që nuk mund të dallohen nga jashtë. Paraqitja e objektit duhet të bëhet në atë mënyrë, që këto detaje të dallohen qartë. Parimi Trupat me boshllëqe brënda tyre, të cilat nuk dallohen nga jashtë, mund të vizatohen qartë nëpërmjet seksionit të prerjes. Sipërfaqet e prera kthehen me pamje nga poshtë, nga lart apo në njërën anë. Paraqitja seksionare ka avantazhin se nëpërmjet saj shfaqen brinjët e padukshme. Tek këto brinjë që shfaqen qartë, mund të vendosen përmasat përkatëse. Brinjët e padukshme nuk paraqiten tek prerjet, prandaj paraqitja seksionare është e thjeshtë dhe e qartë. Prerja dhe mënyra e emërtimit Që seksioni të emërtohet qartë, duhet të shënohet në fillim me një vijë të ndërprerë me pika. Sipas nevojës, mund të përdoren edhe shigjeta ; shigjetat tregojnë, në këtë rast, pamjen në prerje. Emërtimi i mënyrës së prerjes është i nevojshëm tek prerjet e komplikuara ose prerjet e shumëfishta. Sipërfaqet e prera/ seksionet vijëzohen me vijë të vazhduar të hollë. Vijëzimet janë në kënd 45⁰ me vijën horizontale. Distanca e vijëzimeve me njëra tjetrën varet nga madhësia e vizatimit; tek fletformatet A4, kjo distancë është 2 deri 4 mm. Prerja në disa rrafshe Nëse detalet që duhet të paraqiten në vizatim, nuk janë në të njëjtin rrafsh, atëherë prerjet mund të bëhen në rrafshe të ndryshme. Prerja shënohet nëpërmjet vijave të ndërprera me pika dhe shkronja të mëdha. Vija lihet e pandërprerë në fillimin dhe fundin e saj, si dhe qoshet e prerjes. Shënim Nga prerja në rrafshe të ndryshme nuk dalin brinjë të tjera.
41 Elemente standarte NĂ«se njĂ« trup pĂ«rmban brinjĂ« pĂ«rforcuese, vrima, pyka apo elemente standarte psh vida, atĂ«herĂ« kĂ«to nuk priten, edhe nĂ«se bien brĂ«nda rrafshit tĂ« prerjes. Trupat simetrikĂ« Tek trupat simetrikĂ« Ă«shtĂ« e nevojshme qĂ« tĂ« bĂ«het emĂ«rtimi i prerjes. Rrafshi i prerjes nĂ« kĂ«tĂ« rast kalon nĂ«pĂ«r aksin e simetrisĂ«. Detyra ‱4.1.1 Detal krah  Detali krah prej Fe 360 Ă«shtĂ« paraqitur nĂ«fotografi. Vizatoni detalin nĂ« pamje ballore dhe nga prapa, nĂ« shkallĂ«n 1:1. Pamja ballore tĂ« paraqitet nĂ« prerje. Vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit. 4.1.2 PllakĂ« bazamenti Pllaka e bazamentit prej 16 Mn Cr 5 Ă«shtĂ« paraqitur nga lart, nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1:1. Vizatoni pamjen pĂ«rkatĂ«se ballore nĂ« prerje, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« gjitha vrimat tĂ« bĂ«hen tĂ« dukshme. Jepni prerjet dhe vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit.
42 4.2 Gjysëmprerjet Problemë Një detal rrotullues përmban vrima të ndryshme. Objekti duhet të projektohet (duke marrë parasysh edhe simetrinë), që nëpërmjet të një pamjeje të vetme të dallohen qartë si sipërfaqja e sipërme ashtu edhe vrimat. Paraqitja e një gjysëmprerjeje Detalet rrotullues me vrima dhe hapësira të tjera brënda tyre shpesh paraqiten me anë të një gjysëmprerjeje. Tek kjo paraqitje, të gjitha të dhënat e nevojshme për prodhimin e detalit, vendosen në të njëjtën pamje. Si sipërfaqja ashtu edhe vrimat, dhe hapësirat e brëndshme të objektit mund të dallohen qartë në të njëjtën pamje. Ne detal bejme gjysempamje dhe gjysemprerje, ku prerja behet gjithmone djathtas. Ashtu si tek prerja e plotë/seksioni i plotë, as këtu nuk dalin brinjë të tjera pas prerjes. Brinjët e padukshmenuk vizatohen tek pjesët me seksion prerje as tek ato pa seksion prerje, sepse ato nuk japin asnjë informacion shtesë dhe mund të rëndojnë vizatimin. Meqenëse tek paraqitja me gjysëmprerje, dallohen qartë si sipërfaqja, ashtu edhe hapësira brënda objektit, mund të mos vizatohen pamja e sipërme dhe anësore. Nëse pamja e sipërme dhe anësore vizatohen, atëherë mund të vizatohet edhe prerja në të. Vendosja e përmasave Gjatë vendosjes së përmasave duhet patur parasysh simetria e objektit që vizatohet; aksi i simetrisë është vija referuese e vendosjes së përmasave. Të gjitha përmasat rrethore të diametrit shoqërohen me simbolin përkatës të diametrit. Vijat e përmasave të diametrat e brendshëm nuk kanë gjatësinë e diametrit, por e tejkalojnë pak aksin e simetrisë. Ato marrin vetëm një shigjetë në pjesën e prerjes.
43 Shpimet Vrimat nĂ« gjysĂ«mpamje, Paraqiten vetĂ«m me anĂ« tĂ« akseve tĂ« simetrisĂ«. Ato lejohen tĂ« pĂ«rdoren nĂ« vendosjen e pĂ«rmasave. Detyra ‱4.2.1 Manikota  Manikota prej Fe 410 Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« fotografi. Vizatoni objektin nĂ« posicion prodhimi nĂ« shkallĂ«n 1:2 dhe nĂ« gjysĂ«mprerje, si dhe vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipasstandartit. ZĂ«vendĂ«soni fileton M10 me njĂ« vrimĂ« me diametĂ«r 10 mm. 4.2.2 FlanxhĂ« Flanxha prej Fe 360 Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« shkallĂ«n 1:2. NĂ« pozicionin e pĂ«rdorimit, ajo qĂ«ndron horizontalisht, ndĂ«rsa cilindri me vrimĂ« tregon lart. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1;1 nĂ« pamje ballore dhe tĂ« sipĂ«rme; pjesa ballore tĂ« paraqitet me gjysĂ«mprerje. ShĂ«noni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit. Shpime tĂ« tejpĂ«rtejshme
44 4.3 Gjysëmprerjet, Paraqitja e ndërprerjeve Problemë Boshti i shkallëzuar përmban kanal kiavet dhe vrima qendre, që dallohen me vështirësi nga jashtë. Këto detaje duhet të paraqiten qartë; por, boshti i shkallëzuar nuk pritet në gjithë gjatësinë e tij, sepse paraqitja e tij do ishte e vështirë; prandaj, duhet të përdorim prerje të pjesshme. Boshtet e shkallëzuara Shkallëzimet, pykat, brinjët përforcuese si dhe elemente të ndryshme standarte, psh. vidat dhe përçinat, sipas normës DIN 6, nuk paraqiten në prerje gjatësore. Hapësirat boshe në të tilla objekte, ndërpriten dhe vizatohen në një prerje të pjesshme. Ndërprerja kufizohet me vija të hequra me dorë të lirë, ndërsa sipërfaqja e prerjes vijëzohet. Vijat e përmasës dhe ndihmëse të përmasës lejohet të kalojnë nëpër sipërfaqen e vijëzuar. Nëse përmasat vendosen brënda sipërfaqes së vijëzuar, atëherë kjo hapësirë i rezorvohet numrit të masës. Numrat e përmasave nuk duhet të priten nga vijëzimet apo vija të tjera. Nëse objekti përmban disa prerje të pjesshme, atëherë të gjithë këto prerje vijëzohen njësoj. Nëse detaji nuk qartësohet nga kjo prerje e pjesshme, atëherë vizatohet një pamje tjetër (këtu: pamja nga lart) Profile Profilet e thjeshta mund të vizatohen në një pamje.Këtu seksioni i prerjes mund të vizatohet brënda pamjes.
45 Paraqitja e shkĂ«putjes Trupat shumĂ« tĂ« gjatĂ«, pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« vĂ«ndit nuk vizatohen nĂ« gjithĂ« gjatĂ«sinĂ« e tyre, por tĂ« shkĂ«putur. Vija qĂ« paraqet shkĂ«putjen vizatohet me dorĂ« tĂ« lirĂ«. NĂ« vizatimin e paraqitur kĂ«tu, janĂ« paraqitur kĂ«tĂ« objekte me shkĂ«putje: a) a) Boshti i drejtĂ« i pashkallĂ«zuar b) b) Tub c) c) PllakĂ« me vrima Detyra ‱4.3.1 Boshte tĂ« shkallĂ«zuara  Boshti i shkallĂ«zuar prej Fe 490 Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni boshtin e shkallĂ«zuar nĂ« pamje ballore dhe nga sipĂ«r, dhe vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit. TĂ« dy vrimat dhe kanali janĂ« paraqitur nĂ« prerje tĂ« pjesshme. 4.3.2 ShufĂ«r profil Shufra profil rej Fe 410 Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« shkallĂ«n 1:2 nĂ« dy pamje. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1:1 dhe vendosninĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit. NjĂ« ndĂ«r pesĂ« vrimat e njĂ«jta Ă«shtĂ« paraqitur si prerje e pjesshme. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« nxirren nga vizatimi.
46 4.4 Filetot ProblemĂ« Filetot janĂ« njĂ« pjesĂ« thelbĂ«sore e shumĂ«detaleve. Ato duhet tĂ« paraqiten si dhe t’u vendosen pĂ«rmasat sipas standartit.. Filetot nuk vizatohen si origjinali, sepse kjo Ă«shtĂ« e vĂ«shtirĂ«, merr shumĂ« kohĂ« dhe do kishte kosto tĂ« lartĂ«. Filetot paraqiten me anĂ« tĂ« simboleve tĂ« pĂ«rcaktuara nĂ« DIN 27 dhe shĂ«nohen me pĂ«rmasa sipas DIN 406. Filetoja e jashtme Tek filetot e jashtme, vijat e kontureve (diametrat e jashtĂ«m) dhe kufizimet e filetos (mbylljet e filetos) vizatohen si brinjĂ« tĂ« dukshme trupi me anĂ« tĂ« vizave tĂ« trasha tĂ« pandĂ«rprera. Vija e filetos shĂ«nohet me viza tĂ« holla tĂ« pandĂ«rprera. Nga e majta,diametri i filetos jepet nĂ«pĂ«rmjet njĂ« Ÿ e njĂ« rrethi me anĂ« tĂ« vijave tĂ« holla tĂ« pandĂ«rprera. Filetot e padukshme vizatohen me Ÿ e rrethit me anĂ« tĂ« vijave tĂ« holla tĂ« ndĂ«rprera. PĂ«r tĂ« realizar njĂ« fileto, duhet tĂ« jepen, lloji i filetos psh. fileto metrike, diametri i jashtĂ«m dhe gjatĂ«sia e filetos. M 10 Fileto metrike normale me diametĂ«r tĂ« jashtĂ«m 10 mm. M 10x1 Fileto metrike e imĂ«t me diametĂ«r tĂ« jashtĂ«m 10 mm dhe gradienti i filetos mm. M 10x30 vidĂ« gjashtĂ«kĂ«ndĂ«she me fileto metrike NĂ« figure, filetoja nĂ« pamje anĂ«sore Ă«shtĂ« e padukshme. Fileto e brĂ«ndshme Filetoja e brĂ«ndshme nĂ« prerjet e marra paralel me aksin e vrimĂ«s paraqitet me vijĂ« tĂ« vazhduar pĂ«r diametrin e brĂ«ndshĂ«m dhe me vijĂ« tĂ« vazhduar tĂ« hollĂ« pĂ«r diamtrin e jashtĂ«m. GjatĂ«sia e filetos jo nĂ« gjithĂ« gjatĂ«sinĂ« e vrimĂ«skufizohet me njĂ« vijĂ« tĂ« trashĂ« tĂ« pandĂ«rprerĂ«. Kur filetoja Ă«shtĂ« e padukshme, diametri i jashtĂ«m dhe i brĂ«ndshĂ«m paraqitet me vija tĂ« ndĂ«rprera. ParĂ« nĂ« drejtim tĂ« aksit, vrima e bĂ«rthamĂ«s sĂ« filetĂ«s sĂ« brĂ«ndshme vizatohet me rreth tĂ« plotĂ« me anĂ« tĂ« vizave tĂ« trasha tĂ« pandĂ«rprera. Diametri i jashtĂ«m vizatohet me Ÿ e rrethit me anĂ« tĂ« vizave tĂ« holla tĂ« pandĂ«rprera. ShĂ«nimi i masave bĂ«het nĂ« diametrin e jashtĂ«m.
47 Lidhjet me fileto PĂ«r tĂ« mĂ«njanuar brinjĂ«t e padukshme, lidhjet me vida vizatohen zakonisht nĂ« prerje. KĂ«tu duhen patur parasysh kĂ«to pika: 1. Detale tĂ« ndryshme tĂ« lidhjes me fileto pĂ«rcaktohen nĂ« prerje me anĂ« tĂ« vijĂ«zimeve tĂ« ndryshme. 2. Trupi i bulonit, koka e bulonit, rondela dhe dadoja nuk priten. 3. Filetoja e trupit tĂ« bulonit shihet vetĂ«m aty ku nuk mbulohet nga dadoja. Detyra ‱4.4.1 Bulon me kokĂ« rrethore   Bulon me kokĂ« rrethore prej Fe 410 Ă«shtĂ« paraqitur si fotografi. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 2:1 nĂ« njĂ« pamje dhe vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit. Filetoja e brĂ«ndshme Ă«shtĂ« tĂ« paraqitet nĂ« prerje tĂ« pjesshme. Masat qĂ« mungojnĂ« tĂ« nxirren nga fotografia. ‱4.4.2 Buloni me kokĂ« 6-kĂ«ndĂ«she   Buloni me kokĂ« 6-kĂ«ndĂ«she prej Cu Zn 40 (tunxh) Ă«shtĂ« paraqitur si fotografi. Vizatoni njĂ« objekt nĂ« shkallĂ«n 2:1 nĂ« njĂ« pamje dhe vizatoni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit. Vrima tĂ« paraqitet si prerje e pjesshme. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« nxirren nga fotografia. 4.4.3 ManikotĂ« lidhĂ«se ManikotĂ« lidhĂ«se prej Cu Zn40 (tunxh) Ă«shtĂ« paraqitur si fotografi. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1:2 me anĂ« tĂ« Âœ pamje dhe Âœ prerje. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« nxirren nga fotografia.
48 5. Vizatimet e plota 5.1 Vizatimet e plota ProblemĂ« Veglat, makineritĂ«, aparaturat etj. pĂ«rbĂ«hen nga shumĂ« detale. Ato duhet tĂ« vizatohen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tillĂ« qĂ« ndĂ«rtimi mekanik dhe bashkĂ«veprimi i detaleve me njĂ«ri tjetrin tĂ« dallohen qartĂ«. Vizatimi pĂ«rmbledhĂ«s NdĂ«rtimi mekanik dhe funksioni qartĂ«sohen/theksohen nĂ« njĂ« vizataim pĂ«rmbledhĂ«s. Ai e tregon pajisjen nĂ« gjĂ«ndje tĂ« montuar, mundĂ«sisht nĂ« pozicionin e pĂ«rdorimit. NĂ« njĂ« vizatim tĂ« tillĂ« Ă«shtĂ« e nevojshmĂ« tĂ« paraqiten tĂ« gjitha detalet; edhe mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme Ă«shtĂ« qĂ« montimi i pjesĂ«ve me njĂ«ra tjetrĂ«n dhe bashveprimi i tyre tĂ« dallohen qartĂ«. Çdo detal i vizatimit pĂ«rmbledhĂ«s emĂ«rtohet me nga njĂ« numĂ«r pozicioni. Numrat e pozicionit vizatohen dy herĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dhenj se numrat e masave. Ata duhet tĂ« renditen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« qartĂ« e tĂ« dukshme jashtĂ« objektit dhe duhet tĂ« jenĂ« paralel me vulĂ«n. Numri i pozicionit duhet vendosur nĂ« njĂ« radhĂ« ose nĂ« njĂ« kolonĂ«. Vula e detaleve PĂ«r çdo vizatim pĂ«rmbledhĂ«s kemi disa lista me lidhje me numra pozicioni tĂ« detaleve, pĂ«rshkrimin dhe sasinĂ« e pjesĂ«ve si dhe materialin. MeqĂ« nĂ« praktikĂ« punohet zakonisht me elementĂ« standartĂ«, lista pĂ«rmban edhe tĂ« dhĂ«na rreth standartit pĂ«rkatĂ«s PjesĂ«t e veçanta NĂ« vizatimin pĂ«rmbledhĂ«s pĂ«rdoren prerjet dhe seksionet e thjeshta ose tĂ« pĂ«rbĂ«ra. Prerjet mund tĂ« jenĂ« tĂ« plota, tĂ« pjesshme ose tĂ« bashkuara me pamje e prerje tĂ« ndryshme. NĂ« vizatimin pĂ«rmbledhĂ«s dadot, randelat, boshtet etj. paraqiten tĂ« paprera. NĂ« kĂ«to raste, pĂ«r tĂ« treguar ndonjĂ« element tĂ« kĂ«tyre detaleve pĂ«rdoren prerjet e pjesshme.
49
50 5.2 Tolerancat, ShĂ«njat e sipĂ«rfaqeve ProblemĂ« Detaletduhet tĂ« pĂ«rmbushin disa kritere nĂ« lidhje me respektimin e pĂ«rmasave dhe cilĂ«sinĂ« e sipĂ«rfaqes. KĂ«to kritere duhet tĂ« shĂ«nohen qartĂ« dhe sipas standartit nĂ« vizatim. Tolerancat Detaletnuk mund tĂ« prodhohen me saktĂ«si absolute; pĂ«rmasa e detalit tĂ« prodhuar shmanget pak nga pĂ«rmasa e dhĂ«nĂ«. Shmangjet e lejuara mund tĂ« mbahen tĂ« vogla nĂ« krahasim me pĂ«rmasĂ«n e dhĂ«nĂ«, por duhet ditur se çdo rritje e saktĂ«sisĂ« sĂ« prodhimit rrit shumĂ« edhe koston e prodhimit. NĂ« lidhje me kĂ«tĂ«, vlen rregulli kryesor: “Sa mĂ« e pasaktĂ« tĂ« jetĂ« e mundur, dhe sa mĂ« e saktĂ« tĂ« jetĂ« e nevojshme”. Krahas vendosjes sĂ« pĂ«rmasave nĂ« vizatim duhet tĂ« vendosen edhe tolerancat, psh. 50±0,1. MĂ«nyra e shĂ«nimit tĂ« tolerances nĂ« vizatim Ă«shtĂ« me anĂ« tĂ« shmangieve tĂ« lejuara (nĂ« mm) qĂ« shkruhen nĂ« krah tĂ« pĂ«rmasĂ«s sĂ« dhĂ«nĂ«.Shpesh, toleranca jepet pĂ«r gjithĂ« vizatimin; PĂ«rmasat me tolerancĂ« tjetĂ«r jepen veçmas. Standarti ISO NĂ« praktikĂ« tolerancat shĂ«nohen shpesh sipas standartit ISO; kjo vlen sidomos pĂ«r vendosjet. NjĂ«vendosje tregon, se si dy pjesĂ« (vrima dhe boshti) hyjnĂ« tek njĂ«ra tjetra. PjesĂ«t qĂ« futen hyjnĂ« tek njĂ«ra tjetra quhen ‘vendosje me hapĂ«sirë’. NĂ«se dy pjesĂ«t futen me vĂ«shtirĂ«si tek njĂ«ra tjetra, ateherĂ« kemi tĂ« bĂ«jmĂ« me ‘vendosje me shtrĂ«ngim. Standarti ISO pĂ«rdor shkronja pĂ«r dhĂ«nien e pozicionit, dhe numra pĂ«r dhĂ«nien e madhĂ«sisĂ« ose fushĂ«s sĂ« tolerancĂ«s. ShĂ«njat e sipĂ«rfaqeve SipĂ«rfaqet e objekteve duhet tĂ« pĂ«rmbushin disa kritere, psh. NĂ« lidhje me pĂ«rpunimin e ashpĂ«rsisĂ«. TĂ« dhĂ«nat nĂ« lidhje me sipĂ«rfaqen shoqĂ«rohen me shenjĂ«n . SipĂ«rfaqja jepet edhe me shĂ«nime tĂ« tjera (fjalĂ«, numra ose simbole). Vizatimi kĂ«tu, paraeit disa nga tĂ« dhĂ«nat qĂ« pĂ«rdoren mĂ« shpesh nĂ« lidhje me sipĂ«rfaqen.
51 Detyra 5.2.1 ‱5.2.1 Sharra rrethore NjĂ« sharrĂ« rrehtore shtĂ« paraqitur i plotĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:1. ShkĂ«putni nga vizatimi dorezĂ«n (detali 1) nĂ« shkallĂ«n 2:1 dhe vendosni nĂ« vizatim pĂ«rmasat si pas standartit, me tĂ« gjitha tĂ« dhĂ«nat e nevojshme pĂ«r prodhim. Vrima qĂ« mban pjesĂ«n 2 duhet tĂ« ketĂ« njĂ« tolerancĂ« sipas H7 dhe tĂ« prodhohet me shkallĂ« ashpĂ«rsie 3,2ÎŒm. Gjitha pjesĂ«t e tjera prodhohen me njĂ« tolerancĂ« ±0,1. Shpjegoni kĂ«tĂ« vendosje tolerance: 5.2.2 Xhunta NjĂ« xhuntĂ« Ă«shtĂ« paraqitur e plotĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:1. Nxirrni nga vizatimi nĂ« shkallĂ«n 2:1 detalin 1 (piruni) dhe krahun me nr. 3 dhe vendosni nĂ« vizatim pĂ«rmasat sipas standartit, me tĂ« gjitha tĂ« dhĂ«nat e nevojshme pĂ«r prodhim. PĂ«rpiquni tĂ« kuptoni, çfarĂ« funksioni ka xhunta dhe shoqĂ«roni pĂ«rmasat me toleranca tĂ« pranueshme.
52 5.3 Vizatimet e pajisjeve nĂ« gjĂ«ndje tĂ« çmontuar ProblemĂ« NjĂ« rele termike dhe siguresa (mbajtĂ«sja) pĂ«rkatĂ«se duhet tĂ« vizatohen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tillĂ« qĂ« tĂ« dallohen lehtĂ«. Pajisje qĂ« pĂ«rmbajnĂ« shumĂ« detaje, paraqiten shpesh me anĂ« tĂ« njĂ« skeme çmontimi. Parimi Tek njĂ« skemĂ« çmontimi, detajet e njĂ« pajisjeje vizatohen njĂ«ra pas tjetrĂ«s nĂ« njĂ« linjĂ«, pajisja “çmontohet ” nĂ« drejtim tĂ« njĂ« aksi çmontimi tĂ« pĂ«rcaktuar mĂ« parĂ«. NĂ«pĂ«rmjet zbĂ«rthimit tĂ« detajeve nga njĂ«ri -tjetri, ndĂ«rtimi i pajisjes qartĂ«sohet shumĂ«. Skemat e çmontimit pĂ«rdoren mbi tĂ« gjitha tek vizatimet teknike qĂ« kanĂ« lidhje me prodhimin, montimin, riparimin dhe zhvillimin. Drejtimi i çmontimit Vizatimi mund tĂ« paraqitetnĂ« njĂ« ose disa drejtime. Vendimtare Ă«shtĂ« ndĂ«rtimi i pajisjes qĂ« vizatohet. NĂ« shĂ«mbullin e mĂ«sipĂ«rm (rele termike) Ă«shtĂ« zgjedhur njĂ« drejtim çmontimi, nĂ« shĂ«mbullin e mĂ«poshtĂ«m (grupi koronĂ«-pinjon) detajet janĂ« çmontuar nĂ« dy drejtime.
53 Detyra 5.3.1 Mbrojtje me rele termike Një mbrojtje me rele termike është paraqitur si skemë çmontimi. Emërtoni pjesët e veçanta, të pajisura me numra dhe përshkruani funksionin e tyre. 5.3.2 Grupi koronë-pinjon Një grup koronë-pinjon është paraqitur në skemë çmontimi. Emërtoni pjesët e veçanta, të pajisura me numra dhe përshkruani funksionin e tyre. 5.3.3 Motor asinkron me rrymë alternative 3 fazore. Një motor asinkron me rrymë alternative 3 fazore është paraqitur në skemë çmontimi. Emërtoni pjesët e veçanta, të pajisura me numra dhe përshkruani funksionin e tyre.

Recommended

Rezistenca e Materialeve - Detyra per ushtrime
Rezistenca e Materialeve - Detyra per ushtrimeRezistenca e Materialeve - Detyra per ushtrime
Rezistenca e Materialeve - Detyra per ushtrime
meritonberisha50702
 
LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-
LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-
LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-Rrahim Maksuti
 
Udhezues per-ndertim
Udhezues per-ndertimUdhezues per-ndertim
Udhezues per-ndertimFerit Fazliu
 
Përpunimi përmbarues (përfundimtar-final)-INXHINIERIA EKONOMIKE
Përpunimi përmbarues (përfundimtar-final)-INXHINIERIA EKONOMIKEPërpunimi përmbarues (përfundimtar-final)-INXHINIERIA EKONOMIKE
Përpunimi përmbarues (përfundimtar-final)-INXHINIERIA EKONOMIKERrahim Maksuti
 
Planimetria e shtepise
Planimetria e shtepise Planimetria e shtepise
Planimetria e shtepise
emma e
 
Statistik.ppt
Statistik.pptStatistik.ppt
Statistik.ppt
Fitim Sulejmani
 
E Drejta E Punes
E Drejta E PunesE Drejta E Punes
E Drejta E Punesbande7
 
Vetitë mekanike të materialeve dhe detaleve-Përkthim
Vetitë mekanike të materialeve dhe detaleve-PërkthimVetitë mekanike të materialeve dhe detaleve-Përkthim
Vetitë mekanike të materialeve dhe detaleve-PërkthimRrahim Maksuti
 

Recommended

Rezistenca e Materialeve - Detyra per ushtrime
Rezistenca e Materialeve - Detyra per ushtrimeRezistenca e Materialeve - Detyra per ushtrime
Rezistenca e Materialeve - Detyra per ushtrime
meritonberisha50702
 
LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-
LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-
LËVIZJET THEMELORE TE MAKINAT METALPRERËSE-Rrahim Maksuti
 
Udhezues per-ndertim
Udhezues per-ndertimUdhezues per-ndertim
Udhezues per-ndertimFerit Fazliu
 
Përpunimi përmbarues (përfundimtar-final)-INXHINIERIA EKONOMIKE
Përpunimi përmbarues (përfundimtar-final)-INXHINIERIA EKONOMIKEPërpunimi përmbarues (përfundimtar-final)-INXHINIERIA EKONOMIKE
Përpunimi përmbarues (përfundimtar-final)-INXHINIERIA EKONOMIKERrahim Maksuti
 
Planimetria e shtepise
Planimetria e shtepise Planimetria e shtepise
Planimetria e shtepise
emma e
 
Statistik.ppt
Statistik.pptStatistik.ppt
Statistik.ppt
Fitim Sulejmani
 
E Drejta E Punes
E Drejta E PunesE Drejta E Punes
E Drejta E Punesbande7
 
Vetitë mekanike të materialeve dhe detaleve-Përkthim
Vetitë mekanike të materialeve dhe detaleve-PërkthimVetitë mekanike të materialeve dhe detaleve-Përkthim
Vetitë mekanike të materialeve dhe detaleve-PërkthimRrahim Maksuti
 
Konstruksione Arkitektonike - Pyetje mbi kuptimin e konstruksioneve ne arkite...
Konstruksione Arkitektonike - Pyetje mbi kuptimin e konstruksioneve ne arkite...Konstruksione Arkitektonike - Pyetje mbi kuptimin e konstruksioneve ne arkite...
Konstruksione Arkitektonike - Pyetje mbi kuptimin e konstruksioneve ne arkite...
Architecture
 
Madhesite mesatare
Madhesite mesatareMadhesite mesatare
Madhesite mesatareMenaxherat
 
Struganje
StruganjeStruganje
Struganje
radojecvrkotic
 
Ligjerata 7-karakteristikat themelore teknologjike të përpunimit me prerje
Ligjerata 7-karakteristikat themelore teknologjike të përpunimit me prerjeLigjerata 7-karakteristikat themelore teknologjike të përpunimit me prerje
Ligjerata 7-karakteristikat themelore teknologjike të përpunimit me prerjeRrahim Maksuti
 
Vetitë mekanike-libri
Vetitë mekanike-libriVetitë mekanike-libri
Vetitë mekanike-libriRrahim Maksuti
 
Termodinamika dhe Ligjet e saj.
Termodinamika dhe Ligjet e saj. Termodinamika dhe Ligjet e saj.
Termodinamika dhe Ligjet e saj. Gen Ndoci
 
Teste Ekonometri Master
Teste Ekonometri MasterTeste Ekonometri Master
Teste Ekonometri MasterMuhamet Sopa
 
Leksion 1 pilotat
Leksion 1 pilotatLeksion 1 pilotat
Leksion 1 pilotatPaolo Xhezo
 
Distribucioni i mostrave dhe intervalet e besimit per mesatare dhe proporcion
Distribucioni i mostrave dhe intervalet e besimit per mesatare dhe proporcionDistribucioni i mostrave dhe intervalet e besimit per mesatare dhe proporcion
Distribucioni i mostrave dhe intervalet e besimit per mesatare dhe proporcionMenaxherat
 
PĂ«rpunimi me derdhje- hyrje -metodat e derdhjes-procesi teknologjik-INXHINIER...
PĂ«rpunimi me derdhje- hyrje -metodat e derdhjes-procesi teknologjik-INXHINIER...PĂ«rpunimi me derdhje- hyrje -metodat e derdhjes-procesi teknologjik-INXHINIER...
PĂ«rpunimi me derdhje- hyrje -metodat e derdhjes-procesi teknologjik-INXHINIER...Rrahim Maksuti
 
TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT ME PRERJE (HEQJE ASHKLE-GËDHENDJE), NOCIONI, PËRDOR...
TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT ME PRERJE (HEQJE ASHKLE-GËDHENDJE), NOCIONI, PËRDOR...TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT ME PRERJE (HEQJE ASHKLE-GËDHENDJE), NOCIONI, PËRDOR...
TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT ME PRERJE (HEQJE ASHKLE-GËDHENDJE), NOCIONI, PËRDOR...Rrahim Maksuti
 
Shfaqja e Menaxhimit Shkencor - Frederick W. Taylor
Shfaqja e Menaxhimit Shkencor - Frederick W. TaylorShfaqja e Menaxhimit Shkencor - Frederick W. Taylor
Shfaqja e Menaxhimit Shkencor - Frederick W. Taylor
Kujtim Hameli
 
Ushtrime në Statistikë
Ushtrime në StatistikëUshtrime në Statistikë
Ushtrime në StatistikëStudentët e Pejës
 
Monotonia, ekstremumet, perkulshmeria e nje funksioni
Monotonia, ekstremumet, perkulshmeria e nje funksioniMonotonia, ekstremumet, perkulshmeria e nje funksioni
Monotonia, ekstremumet, perkulshmeria e nje funksioni
Maja
 
Leksion 6 çatite
Leksion 6 çatiteLeksion 6 çatite
Leksion 6 çatitePaolo Xhezo
 
Metodologjia kerkimore shkencore, prof. dr. Ali Jakupi
Metodologjia kerkimore shkencore, prof. dr. Ali JakupiMetodologjia kerkimore shkencore, prof. dr. Ali Jakupi
Metodologjia kerkimore shkencore, prof. dr. Ali JakupiMenaxherat
 
Siperfaqja e figurave gjeometrike
Siperfaqja e figurave gjeometrikeSiperfaqja e figurave gjeometrike
Siperfaqja e figurave gjeometrike
Klodian Tashi
 
Ekonometria 1dhe 2me_detyrat_e_komentume_1
Ekonometria 1dhe 2me_detyrat_e_komentume_1Ekonometria 1dhe 2me_detyrat_e_komentume_1
Ekonometria 1dhe 2me_detyrat_e_komentume_1
kushtrim11
 
Ushtrime nga lenda e statistikes
Ushtrime nga lenda e statistikesUshtrime nga lenda e statistikes
Ushtrime nga lenda e statistikeskulla 2010
 
Analize statistikore
Analize statistikoreAnalize statistikore
Analize statistikoreMenaxherat
 
Detyra nga fizika_-_www.unik-place.blogspot.com (1)
Detyra nga fizika_-_www.unik-place.blogspot.com (1)Detyra nga fizika_-_www.unik-place.blogspot.com (1)
Detyra nga fizika_-_www.unik-place.blogspot.com (1)
Burim Guri
 
Tik klasa 12 viti shkollor 2011
Tik klasa 12 viti shkollor 2011Tik klasa 12 viti shkollor 2011
Tik klasa 12 viti shkollor 2011
Burim Guri
 

More Related Content

What's hot

Konstruksione Arkitektonike - Pyetje mbi kuptimin e konstruksioneve ne arkite...
Konstruksione Arkitektonike - Pyetje mbi kuptimin e konstruksioneve ne arkite...Konstruksione Arkitektonike - Pyetje mbi kuptimin e konstruksioneve ne arkite...
Konstruksione Arkitektonike - Pyetje mbi kuptimin e konstruksioneve ne arkite...
Architecture
 
Madhesite mesatare
Madhesite mesatareMadhesite mesatare
Madhesite mesatareMenaxherat
 
Struganje
StruganjeStruganje
Struganje
radojecvrkotic
 
Ligjerata 7-karakteristikat themelore teknologjike të përpunimit me prerje
Ligjerata 7-karakteristikat themelore teknologjike të përpunimit me prerjeLigjerata 7-karakteristikat themelore teknologjike të përpunimit me prerje
Ligjerata 7-karakteristikat themelore teknologjike të përpunimit me prerjeRrahim Maksuti
 
Vetitë mekanike-libri
Vetitë mekanike-libriVetitë mekanike-libri
Vetitë mekanike-libriRrahim Maksuti
 
Termodinamika dhe Ligjet e saj.
Termodinamika dhe Ligjet e saj. Termodinamika dhe Ligjet e saj.
Termodinamika dhe Ligjet e saj. Gen Ndoci
 
Teste Ekonometri Master
Teste Ekonometri MasterTeste Ekonometri Master
Teste Ekonometri MasterMuhamet Sopa
 
Leksion 1 pilotat
Leksion 1 pilotatLeksion 1 pilotat
Leksion 1 pilotatPaolo Xhezo
 
Distribucioni i mostrave dhe intervalet e besimit per mesatare dhe proporcion
Distribucioni i mostrave dhe intervalet e besimit per mesatare dhe proporcionDistribucioni i mostrave dhe intervalet e besimit per mesatare dhe proporcion
Distribucioni i mostrave dhe intervalet e besimit per mesatare dhe proporcionMenaxherat
 
PĂ«rpunimi me derdhje- hyrje -metodat e derdhjes-procesi teknologjik-INXHINIER...
PĂ«rpunimi me derdhje- hyrje -metodat e derdhjes-procesi teknologjik-INXHINIER...PĂ«rpunimi me derdhje- hyrje -metodat e derdhjes-procesi teknologjik-INXHINIER...
PĂ«rpunimi me derdhje- hyrje -metodat e derdhjes-procesi teknologjik-INXHINIER...Rrahim Maksuti
 
TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT ME PRERJE (HEQJE ASHKLE-GËDHENDJE), NOCIONI, PËRDOR...
TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT ME PRERJE (HEQJE ASHKLE-GËDHENDJE), NOCIONI, PËRDOR...TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT ME PRERJE (HEQJE ASHKLE-GËDHENDJE), NOCIONI, PËRDOR...
TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT ME PRERJE (HEQJE ASHKLE-GËDHENDJE), NOCIONI, PËRDOR...Rrahim Maksuti
 
Shfaqja e Menaxhimit Shkencor - Frederick W. Taylor
Shfaqja e Menaxhimit Shkencor - Frederick W. TaylorShfaqja e Menaxhimit Shkencor - Frederick W. Taylor
Shfaqja e Menaxhimit Shkencor - Frederick W. Taylor
Kujtim Hameli
 
Monotonia, ekstremumet, perkulshmeria e nje funksioni
Monotonia, ekstremumet, perkulshmeria e nje funksioniMonotonia, ekstremumet, perkulshmeria e nje funksioni
Monotonia, ekstremumet, perkulshmeria e nje funksioni
Maja
 
Leksion 6 çatite
Leksion 6 çatiteLeksion 6 çatite
Leksion 6 çatitePaolo Xhezo
 
Metodologjia kerkimore shkencore, prof. dr. Ali Jakupi
Metodologjia kerkimore shkencore, prof. dr. Ali JakupiMetodologjia kerkimore shkencore, prof. dr. Ali Jakupi
Metodologjia kerkimore shkencore, prof. dr. Ali JakupiMenaxherat
 
Siperfaqja e figurave gjeometrike
Siperfaqja e figurave gjeometrikeSiperfaqja e figurave gjeometrike
Siperfaqja e figurave gjeometrike
Klodian Tashi
 
Ekonometria 1dhe 2me_detyrat_e_komentume_1
Ekonometria 1dhe 2me_detyrat_e_komentume_1Ekonometria 1dhe 2me_detyrat_e_komentume_1
Ekonometria 1dhe 2me_detyrat_e_komentume_1
kushtrim11
 
Ushtrime nga lenda e statistikes
Ushtrime nga lenda e statistikesUshtrime nga lenda e statistikes
Ushtrime nga lenda e statistikeskulla 2010
 
Analize statistikore
Analize statistikoreAnalize statistikore
Analize statistikoreMenaxherat
 

What's hot (20)

Konstruksione Arkitektonike - Pyetje mbi kuptimin e konstruksioneve ne arkite...
Konstruksione Arkitektonike - Pyetje mbi kuptimin e konstruksioneve ne arkite...Konstruksione Arkitektonike - Pyetje mbi kuptimin e konstruksioneve ne arkite...
Konstruksione Arkitektonike - Pyetje mbi kuptimin e konstruksioneve ne arkite...
 
Madhesite mesatare
Madhesite mesatareMadhesite mesatare
Madhesite mesatare
 
Struganje
StruganjeStruganje
Struganje
 
Ligjerata 7-karakteristikat themelore teknologjike të përpunimit me prerje
Ligjerata 7-karakteristikat themelore teknologjike të përpunimit me prerjeLigjerata 7-karakteristikat themelore teknologjike të përpunimit me prerje
Ligjerata 7-karakteristikat themelore teknologjike të përpunimit me prerje
 
Vetitë mekanike-libri
Vetitë mekanike-libriVetitë mekanike-libri
Vetitë mekanike-libri
 
Termodinamika dhe Ligjet e saj.
Termodinamika dhe Ligjet e saj. Termodinamika dhe Ligjet e saj.
Termodinamika dhe Ligjet e saj.
 
Teste Ekonometri Master
Teste Ekonometri MasterTeste Ekonometri Master
Teste Ekonometri Master
 
Leksion 1 pilotat
Leksion 1 pilotatLeksion 1 pilotat
Leksion 1 pilotat
 
Distribucioni i mostrave dhe intervalet e besimit per mesatare dhe proporcion
Distribucioni i mostrave dhe intervalet e besimit per mesatare dhe proporcionDistribucioni i mostrave dhe intervalet e besimit per mesatare dhe proporcion
Distribucioni i mostrave dhe intervalet e besimit per mesatare dhe proporcion
 
PĂ«rpunimi me derdhje- hyrje -metodat e derdhjes-procesi teknologjik-INXHINIER...
PĂ«rpunimi me derdhje- hyrje -metodat e derdhjes-procesi teknologjik-INXHINIER...PĂ«rpunimi me derdhje- hyrje -metodat e derdhjes-procesi teknologjik-INXHINIER...
PĂ«rpunimi me derdhje- hyrje -metodat e derdhjes-procesi teknologjik-INXHINIER...
 
TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT ME PRERJE (HEQJE ASHKLE-GËDHENDJE), NOCIONI, PËRDOR...
TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT ME PRERJE (HEQJE ASHKLE-GËDHENDJE), NOCIONI, PËRDOR...TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT ME PRERJE (HEQJE ASHKLE-GËDHENDJE), NOCIONI, PËRDOR...
TEKNOLOGJIA E PËRPUNIMIT ME PRERJE (HEQJE ASHKLE-GËDHENDJE), NOCIONI, PËRDOR...
 
Shfaqja e Menaxhimit Shkencor - Frederick W. Taylor
Shfaqja e Menaxhimit Shkencor - Frederick W. TaylorShfaqja e Menaxhimit Shkencor - Frederick W. Taylor
Shfaqja e Menaxhimit Shkencor - Frederick W. Taylor
 
Ushtrime në Statistikë
Ushtrime në StatistikëUshtrime në Statistikë
Ushtrime në Statistikë
 
Monotonia, ekstremumet, perkulshmeria e nje funksioni
Monotonia, ekstremumet, perkulshmeria e nje funksioniMonotonia, ekstremumet, perkulshmeria e nje funksioni
Monotonia, ekstremumet, perkulshmeria e nje funksioni
 
Leksion 6 çatite
Leksion 6 çatiteLeksion 6 çatite
Leksion 6 çatite
 
Metodologjia kerkimore shkencore, prof. dr. Ali Jakupi
Metodologjia kerkimore shkencore, prof. dr. Ali JakupiMetodologjia kerkimore shkencore, prof. dr. Ali Jakupi
Metodologjia kerkimore shkencore, prof. dr. Ali Jakupi
 
Siperfaqja e figurave gjeometrike
Siperfaqja e figurave gjeometrikeSiperfaqja e figurave gjeometrike
Siperfaqja e figurave gjeometrike
 
Ekonometria 1dhe 2me_detyrat_e_komentume_1
Ekonometria 1dhe 2me_detyrat_e_komentume_1Ekonometria 1dhe 2me_detyrat_e_komentume_1
Ekonometria 1dhe 2me_detyrat_e_komentume_1
 
Ushtrime nga lenda e statistikes
Ushtrime nga lenda e statistikesUshtrime nga lenda e statistikes
Ushtrime nga lenda e statistikes
 
Analize statistikore
Analize statistikoreAnalize statistikore
Analize statistikore
 

Viewers also liked

Detyra nga fizika_-_www.unik-place.blogspot.com (1)
Detyra nga fizika_-_www.unik-place.blogspot.com (1)Detyra nga fizika_-_www.unik-place.blogspot.com (1)
Detyra nga fizika_-_www.unik-place.blogspot.com (1)
Burim Guri
 
Tik klasa 12 viti shkollor 2011
Tik klasa 12 viti shkollor 2011Tik klasa 12 viti shkollor 2011
Tik klasa 12 viti shkollor 2011
Burim Guri
 
ushtrime matlab
ushtrime matlab ushtrime matlab
ushtrime matlab
Burim Guri
 
Algoritmet
AlgoritmetAlgoritmet
Algoritmet
Burim Guri
 
Elektroteknikë
Elektroteknikë Elektroteknikë
Elektroteknikë
Burim Guri
 
Vektoret
VektoretVektoret
Vektoret
matematicieni
 
Modelimi i detaleve të makinave me ndihmën e
Modelimi i detaleve të makinave me ndihmën eModelimi i detaleve të makinave me ndihmën e
Modelimi i detaleve të makinave me ndihmën eMustaf Ameti
 
Numrat e plote
Numrat e ploteNumrat e plote
Numrat e plote
Burim Guri
 

Viewers also liked (8)

Detyra nga fizika_-_www.unik-place.blogspot.com (1)
Detyra nga fizika_-_www.unik-place.blogspot.com (1)Detyra nga fizika_-_www.unik-place.blogspot.com (1)
Detyra nga fizika_-_www.unik-place.blogspot.com (1)
 
Tik klasa 12 viti shkollor 2011
Tik klasa 12 viti shkollor 2011Tik klasa 12 viti shkollor 2011
Tik klasa 12 viti shkollor 2011
 
ushtrime matlab
ushtrime matlab ushtrime matlab
ushtrime matlab
 
Algoritmet
AlgoritmetAlgoritmet
Algoritmet
 
Elektroteknikë
Elektroteknikë Elektroteknikë
Elektroteknikë
 
Vektoret
VektoretVektoret
Vektoret
 
Modelimi i detaleve të makinave me ndihmën e
Modelimi i detaleve të makinave me ndihmën eModelimi i detaleve të makinave me ndihmën e
Modelimi i detaleve të makinave me ndihmën e
 
Numrat e plote
Numrat e ploteNumrat e plote
Numrat e plote
 

More from Burim Guri

programi-mesimor-klasa-5-per-zbatim-korrik-2021-web-faqe.doc
programi-mesimor-klasa-5-per-zbatim-korrik-2021-web-faqe.docprogrami-mesimor-klasa-5-per-zbatim-korrik-2021-web-faqe.doc
programi-mesimor-klasa-5-per-zbatim-korrik-2021-web-faqe.doc
Burim Guri
 
microbit-cards.pdf
microbit-cards.pdfmicrobit-cards.pdf
microbit-cards.pdf
Burim Guri
 
4b_Display_Cards.pdf
4b_Display_Cards.pdf4b_Display_Cards.pdf
4b_Display_Cards.pdf
Burim Guri
 
Typing
TypingTyping
Typing
Burim Guri
 
Robotika
RobotikaRobotika
Robotika
Burim Guri
 
Ligjerata robotika
Ligjerata robotika Ligjerata robotika
Ligjerata robotika
Burim Guri
 

More from Burim Guri (6)

programi-mesimor-klasa-5-per-zbatim-korrik-2021-web-faqe.doc
programi-mesimor-klasa-5-per-zbatim-korrik-2021-web-faqe.docprogrami-mesimor-klasa-5-per-zbatim-korrik-2021-web-faqe.doc
programi-mesimor-klasa-5-per-zbatim-korrik-2021-web-faqe.doc
 
microbit-cards.pdf
microbit-cards.pdfmicrobit-cards.pdf
microbit-cards.pdf
 
4b_Display_Cards.pdf
4b_Display_Cards.pdf4b_Display_Cards.pdf
4b_Display_Cards.pdf
 
Typing
TypingTyping
Typing
 
Robotika
RobotikaRobotika
Robotika
 
Ligjerata robotika
Ligjerata robotika Ligjerata robotika
Ligjerata robotika
 

24

  • 2. 2
  • 3. 3 PĂ«rmbajtje ParafjalĂ«........................................................................................................................... 5 1. Njohuri bazĂ« ................................................................................................................ 6 1.1 Mjete vizatimi, Vija................................................................................................... 6 1.3 Diagramat nĂ« sistemin koordinativ......................................................................... 10 2. Paraqitja e trupave.................................................................................................... 12 2.1 Projeksioni paralel ................................................................................................. 12 2.2 Projeksioni izometrik sipas DIN 5 .......................................................................... 14 2.3 Projeksioni dimetrik sipas DIN 5............................................................................ 16 2.4 Vrimat nĂ« paraqitje hapĂ«sinore.............................................................................. 18 2.5 Paraqitje nĂ« disa pamje ......................................................................................... 20 2.6 Ndarja e fletĂ«s, Vula .............................................................................................. 24 2.7 NdĂ«rtimi i pamjeve qĂ« mungojnĂ« ........................................................................... 26 3. Vendosja e pĂ«rmasave ............................................................................................. 28 3.1 Bazat e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave.......................................................................... 28 3.2 MĂ«nyrat e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave...................................................................... 30 3.3 Vendosja e pĂ«rmasave tek pamjet e ndryshme..................................................... 32 3.4 Vendosja e pĂ«rmasave tek pjesĂ«t simetrike .......................................................... 34 3.5 Detalet rrotulluese ................................................................................................. 37 3.6 RrathĂ«t dhe harqet................................................................................................. 38 4. Paraqitja nĂ« prerje..................................................................................................... 40 4.1 Prerjet e plota........................................................................................................ 40 4.2 GjysĂ«mprerjet ........................................................................................................ 42 4.3 GjysĂ«mprerjet, Paraqitja e ndĂ«rprerjeve ................................................................ 44 4.4 Filetot..................................................................................................................... 46 5. Vizatimet e plota........................................................................................................ 48 5.1 Vizatimet e plota.................................................................................................... 48 5.2 Tolerancat, ShĂ«njat e sipĂ«rfaqeve ..................................................................... 50 5.3 Vizatimet e pajisjeve nĂ« gjĂ«ndje tĂ« çmontuar..................................................... 52
  • 4. 4 VIZATIM TEKNIK Pjesa 1 MEKANIKË Libri i informacionit AutorĂ«: Wolfgang Bleneck Martin Doh Elmar Reiser Botim i liçensuar dhe i lejuar pĂ«r t’u shpĂ«rndarĂ« vetĂ«m nĂ« ShqipĂ«ri, mbi bazĂ«n e kĂ«tyre librave: H+J 4310 Vizatimi 1 Elektroteknika-Libri i informacionit me aprovimin Holland + Josenhans GmbH & Co. KG, Feuerseeplatz 2 70176 Stuttgart PĂ«rkthimi u aprovua nga shtĂ«pia botuese mĂ« 8 korrik 2011 PĂ«rkthyer nga: Ardita Krasniqi Ripunuar nga: Wolfgang Kappler dhe Ardita Krasniqi PĂ«rgatitur nĂ« kuadĂ«r tĂ« Programit tĂ« GIZ „Arsimi dhe Formimi Profesional nĂ« ShqipĂ«ri“ nga Komponenti 3 „Arsimi Profesional nĂ« Verlindje tĂ« ShqipĂ«risĂ«â€œ. Ky program mbĂ«shtetet nga Ministria Federale Gjermane pĂ«r BashkĂ«punim Ekonomik, BMZ.
  • 5. 5 ParafjalĂ« Ky material mĂ«simor pĂ«rbĂ«het nga libri i teorisĂ« me detyra dhe libri i punĂ«s me fletĂ« tĂ« pĂ«rpunuara detyrash. TĂ« dy kĂ«to pjesĂ« i referohen njera tjetrĂ«s. NĂ« kĂ«tĂ« libĂ«r teorie, pĂ«rmbajtjet janĂ« organizuar nĂ« hapa mĂ«simorĂ« qĂ« sipas kurrikulĂ«s janĂ« tĂ« pĂ«rmbledhura nĂ« fusha specifike teknike. PĂ«rmbajtja e librit shkon pĂ«rtej vizatimit klasik profesinal tĂ« nivelit bazĂ« me fushat e vizatimit teknik dhe teknikĂ«n sĂ« instalimit. NĂ« kapitullin, Qarqet Logjike BazĂ«, Elektronika dhe Masat e SigurisĂ« trajtohen pĂ«rmbajtje nga teknologjia. Duke u nisur nga kjo, nĂ« kĂ«tĂ« libĂ«r janĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dispozicion detyra pĂ«r t’u ushtruar dhe thelluar mĂ« tej. NxĂ«nĂ«si njihet me materialin e ri mĂ«simor nĂ«pĂ«rmjet njĂ« probleme. Pas kĂ«saj, nxĂ«nĂ«si merr informacione nĂ«pĂ«rmjet teksteve dhe vizatimeve qĂ« i lehtĂ«sojnĂ« tĂ« kuptuarit dhe zgjidhjen e problemĂ«s. Detyrat qĂ« kanĂ« njĂ« pike tĂ« kuqe pĂ«rpara, gjenden tek libri i punĂ«s tĂ« printuara nĂ« njĂ« fletĂ« vizatimi. Aty jepet edhe njĂ« pjesĂ« e zgjidhjes, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ajo tĂ« jetĂ« mĂ« e lehtĂ« ose tĂ« kursehet koha pĂ«r punĂ« tĂ« panevojshme vizatimi. Tek detyrat e tjera, nxĂ«nĂ«si mund tĂ« ushtrojĂ« zgjidhjen e detyrave nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pavarur. Ky libĂ«r duhet tĂ« ndihmojĂ« nĂ« PĂ«rballimin e sasisĂ« sĂ« madhe tĂ« materialit mĂ«simor NĂ« tĂ« kuptuarit e lidhjeve funksionale TĂ« menduarin nĂ« sistem NĂ« arritjen e kualifikimeve bazĂ« Zhvillimin e punĂ«s sĂ« pavarur tek nxĂ«nĂ«sit
  • 6. 6 1. Njohuri bazĂ« 1.1 Mjete vizatimi, Vija ProblemĂ« Vizatimet teknike shĂ«rbejnĂ« si bazĂ« informacioni dhe komunikimi mes projektuesit dhe prodhuesit. PĂ«rmbajtja e tyre duhet tĂ« jetĂ« e qartĂ« dhe tĂ« kuptohet nĂ« nivel ndĂ«rkombĂ«tar. Realizimi i vizatimit duhet tĂ« marrĂ« sa mĂ« pak kohĂ« dhe tĂ« jetĂ« ndĂ«rtuar nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tillĂ«, qĂ« tĂ« jetĂ« i mundur mikrofilmimi dhe rizmadhimi. KĂ«to kĂ«rkesa mund tĂ« pĂ«rmbushen vetĂ«m nĂ«se u pĂ«rmbahemi disa rregullave tĂ« caktuara. KĂ«tu bĂ«n pjesĂ« veçërisht standarti DIN. Mjetet bazĂ« tĂ« vizatimit teknik Portaminat GjerĂ«sia e vijĂ«s 0,3 mm/0,5 dhe 0,7 mm Shkalla e fortĂ«sisĂ« HB ose H Goma GomĂ« e kombinuar, me pjesĂ« tĂ« fortĂ« dhe tĂ« butĂ«. GomĂ« nĂ« formĂ« lapsi pĂ«r korrigjime tĂ« imta. Kompasi Me mekanizĂ«m nĂ« mes pĂ«r rritjen e stabilitetit Plumça me fortĂ«si tĂ« ndryshme Vizore trekĂ«ndĂ«she, Shabllone Vizore trekĂ«ndeshe Geo (me doreza qĂ« hiqen) KĂ«ndi 60 ⁰ me ndarje milimetrike (mm) Elektro-Shabllone me simbole çelĂ«sash (shabllone rrathĂ«sh, rrezesh, shkrimi 2,5 mm dhe 3,5 mm) Gominat nĂ« pjesĂ«n e poshtme tĂ« shabllonit pengojnĂ« fshirjen e vijave tĂ« bĂ«ra me laps. PllakĂ« vizatimi me pjesĂ« ballore Format A4, i pĂ«rshtatshĂ«m veçanĂ«risht gjatĂ« vizatimit nĂ« letĂ«r pa katrorĂ« Vizatimet me portamina Portamina, gjerĂ«sia e vijave 0,25 mm/0,35 mm/0,5 mm dhe 0,7 mm Shabllonet me brinjĂ« pĂ«r portamina ose gomina GomĂ« speciale pĂ«r vizatimet me portamina Formatet e letrĂ«s Sipas DIN 476 Vizatimet bĂ«hen sipas formatit tĂ« linjĂ«s krysore A. GjatĂ«sitĂ« e faqeve japin raportin :1. Nga pĂ«rgjysmimi i faqes mĂ« tĂ« gjatĂ« del formati pasues mĂ« i vogĂ«l. Vula vendoset gjithmonĂ« poshtĂ« djathtas.
  • 7. 7 Vijat tek vizatimi teknik PĂ«r vizatimet teknike, gjerĂ«sitĂ« e vijave janĂ« tĂ« normuara nga 0,13 deri 2,0. Ato shkallĂ«zohen duke u nisur nga , sipas formatit tĂ« fletĂ«s. BrĂ«nda njĂ« vizatimi duhet tĂ« pĂ«rdoren vetĂ«m ato gjerĂ«si vijash qĂ« i pĂ«rkasin tĂ« njĂ«jtit grup vijash, i cili merr emrin e vijĂ«s mĂ« tĂ« gjerĂ«. PĂ«rzgjedhja e grupit tĂ« vijave duhet t’ i pĂ«rshtatet madhĂ«sisĂ« sĂ« pjesĂ«s qĂ« do ndĂ«rtohet. NĂ« planet e qarqeve pĂ«rdoret kryesisht njĂ« gjerĂ«si vije; vetĂ«m nĂ« raste tĂ« theksimit/mostheksimit pĂ«rdoret njĂ« vijĂ« e trashĂ«/ e hollĂ« , psh. b=0,35. Llojet e vijave EmĂ«rtimi VijĂ« e vazhduar kryesore (b) A VijĂ« e vazhduar e hollĂ« (b/4) B VijĂ« me dorĂ« tĂ« lirĂ« (b/4) C VijĂ« e hollĂ« e thyer Maja 30⁰, Vlera e brinjĂ«s 10 b D VijĂ« e gjĂ«rĂ« e ndĂ«rprerĂ« –(b) GjatĂ«sia e vijĂ«s 10 b, Distanca 2,5 b E Vija vijĂ«-vijĂ« (b/2)GjatĂ«sia e vijĂ«s 20 b, Distanca 5 b F VijapikĂ«-vijĂ« e hollĂ« (b/4) GjatĂ«sia e vijĂ«s 40 b, DistancĂ«/PikĂ« 5 b G Vija vijĂ«-pikĂ« e trashĂ« (b) GjatĂ«sia e vijĂ«s 20 b, DistancĂ«/PikĂ« 2,5 b J Vija vijĂ« dy pika e hollĂ« (b/4) GjatĂ«sia e vijĂ«s 40 b,DistancĂ«/PikĂ« (b/4) K ShigjetĂ« GjatĂ«sia afĂ«rsisht 10 b, KĂ«ndi 15⁰ (b/2) - PĂ«rdorimi i llojeve tĂ« vijave BuzĂ« dhe konture tĂ« dukshme, kufizimet e filetos, diametri i bĂ«rthamĂ«s sĂ« filetos sĂ« dados, Simbole A Vija ndihmĂ«se, Vizime, Baza e filetos,Vizatimi i sipĂ«rfaqeve, x-e diagonal, Vija tĂ« pjerrĂ«ta, kornizat e jash me B Vija tĂ« pjerrĂ«ta pĂ«r shkĂ«putjen e detalit, kur ai paraqitet jo i plotĂ«. C,D Trajtimi i sipĂ«rfaqeve. ShkĂ«putja e detaleve prej druri dhe e detaleve me sipĂ«rfaqe tĂ« madhe. E BuzĂ« dhe konture qĂ« nuk duken. F PĂ«r akset e simetrisĂ«, vijat e qendrave tĂ« rrathĂ«ve G Vizatimi i seksionit tĂ« prerjes J Konture tĂ« pjesĂ«ve tĂ« kufizuara nga forma e mĂ«parshme dhe paraqitja sipas pĂ«rzgjedhjes sĂ« dĂ«shiruar; caktimi i kufinjve tĂ« pjesĂ«ve tĂ« lĂ«vizshme, pjesĂ«t pĂ«rpara rrafshit tĂ« prerĂ«, kornizat e jashtme K DetyrĂ« 1.1.1 ‱1.1.1 Ushtrim pĂ«r vijat   BĂ«ni ushtrime me vijat e grupit 0,5. PĂ«rdorni llojet e vijave A, B, F dhe G, nĂ« drejtim horizontal dhe vertikal. Kombinoni tĂ« dy drejtimet dhe bĂ«ni kujdes qĂ« vijat tĂ« mos jenĂ« tĂ« ndĂ«rprera tek qoshet.
  • 8. 8 1.2 Standarti i shkrimit ISO ProblemĂ« Vizatimet duhet tĂ« pĂ«rshkruhen qartĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« lexohen lehtĂ«. GjatĂ« mikrofilmimit, shkronjat nuk duhet tĂ« shndĂ«rrohen nĂ« njolla dhe tĂ« bĂ«hen tĂ« palexueshme Nga standarti e shkrimit DIN 16 dhe 17 rrjedh standarti ISO (DIN 6776) e vlefshme nĂ« rrafsh ndĂ«rkombĂ«tar. Ky shkrim ka Ă«shtĂ« i drejtĂ«, sepse vijat bien pingul tek njĂ«ra tjetra. Prandaj ky shkrim Ă«shtĂ« mĂ« i pĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r mikrofilmime. MadhĂ«sia e shkrimit dhe gjĂ«rĂ«sia e vijave pĂ«rshkallĂ«zohet duke filluar nga dhe gjatĂ« zmadhimit dhe zvogĂ«limit pĂ«rputhet me formatin e letrĂ«s. Shkrimi mund tĂ« bĂ«het nĂ« dy gjerĂ«si (i ngushtĂ«/i gjĂ«rĂ«) dhe nĂ« dy forma (vertikalisht apo i pjerrĂ«t me kĂ«nd 75⁰ mbi vijĂ«n horizontale). Shkrimi emĂ«rtohet sipas lartĂ«sisĂ« h tĂ« shkronjave tĂ« mĂ«dha. PĂ«rmasat dhe distancat tek forma e shkrimit B LartĂ«sia h e shkronjave tĂ« mĂ«dha 10/10 h LartĂ«sia e shkronjave tĂ« vogla 7/10 h GjerĂ«sia e vijave b 1/10 h Distanca mĂ« e vogĂ«l mes shkronjave 2/10 h Distanca mĂ« e vogĂ«l mes rreshtave 16/10 h Standarti i shkrimit ISO, vertikalisht, forma e shkrimit B
  • 9. 9 TĂ« shkruarit e shkrimit standart Shkronjat dhe numrat pĂ«rbĂ«hen nga vija. Vija vertikale Vija horizontale DrejtkĂ«ndsha ndimĂ«s tĂ« gjĂ«rĂ«sive tĂ« ndryshme lehtĂ«sojnĂ« vizatimin e shkronjave. Vija tĂ« pjerrĂ«ta Harqe/Forma tĂ« rrumbullakosura Shkalla Sipas DIN 823/DIN ISO 5455 Tek vizatimi teknik i njĂ« objekti, krahas masave duhet tĂ« jepet edhe shkalla, psh. 1:2. Preferohet vizatimi i objektit nĂ« madhĂ«sinĂ« reale. Detyra ‱ 1.2.1 Shkrim i standartizuar 1   Ushtroni shkrimin e standartizuarvertikal nĂ« formĂ«n B dhe madhĂ«sinĂ« 7 mm dhe 3,5 mm. Hiqni vija ndihmĂ«se nĂ« distancĂ« 7 mm dhe 3,5 mm dhe ushtroni shkronjat e mĂ«dha. Filloni me shkronjat pa harqe. ‱ 1.2.2 Shkrim i standartizuar 2   Hiqni vija ndihmĂ«se pĂ«r shkrimin e standartizuar me madhĂ«si 7 mm dhe 3,5 mm. Ushtroni nĂ« fillim shkronjat e vogla dhe shkruani edhe fjalĂ«.
  • 10. 10 1.3 Diagramat nĂ« sistemin koordinativ Problem Vlera e rezistencĂ«s sĂ« njĂ« termistori PTC rritet nĂ« mĂ«nyrĂ« jo tĂ« njĂ« trajtĂ«shme me rritjen e temperaturĂ«s. Nga vlerat e serisĂ« sĂ« eksperimenteve duhet tĂ« krijohet njĂ« diagramĂ«. Me anĂ« tĂ« diagramĂ«s, vlerat e llogaritura, tĂ« matura ose tĂ« vĂ«zhguara mund tĂ« perceptohen shpejt dhe tĂ« paraqiten nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« konkretizuar. KĂ«tu humbet saktĂ«sia qĂ« tĂ« jep tabela e vlerave, por nga ana tjeter vizatimi i kurbĂ«s mundĂ«son pohime tĂ« pĂ«rgjithshme (diskutim rreth kurbĂ«s). Diagramet standartizohen sipas DIN 461. Koordinatat kĂ«nddrejta Ky sistem koordinativ pĂ«rbĂ«het nga dy akse, qĂ« krijojnĂ« njĂ« kĂ«nd 90⁰. Aksi horizontal quhet edhe aksi x, aksi vertikal quhet aksi y. NdĂ«rprerja e kĂ«tyre dy akseve e ndan sipĂ«rfaqen nĂ« katĂ«r pjesĂ«/kuadratĂ«. Çdo aks duhet tĂ« emĂ«rtohet me madhĂ«sine respektive (fizike). Standarti i lejon tĂ« tre llojet e paraqitura tĂ« pĂ«rshkrimit. NĂ«se nga paraqitja grafike duhet tĂ« merren vlera, nĂ« akse duhet tĂ« jepen vlera dhe njĂ«si nĂ« formen e njĂ« shkalle. Shkalla e paraqitjes mund tĂ« pĂ«rzgjidhet sipas dĂ«shirĂ«s dhe e ndryshme pĂ«r tĂ« dy akset. Tre shĂ«mbujt tregojnĂ« shĂ«nimin e akseve sipas standartit. ShĂ«nim NĂ«se jepen edhe zerot, atĂ«herĂ« secila pikĂ« 0 tĂ« paraqitet mĂ« vete. Vendosja ose jo e njĂ«sive matĂ«se bĂ«het sipas dĂ«shirĂ«s. A nĂ« mes, ndĂ«rmjet dy shifrave tĂ« fundit B me njĂ« thyesĂ«. C pas njĂ« simbol formulash me shtesĂ«n ,,in
”. NjĂ«sia matĂ«se nuk mund tĂ« jepet nĂ« kllapa. DiagramĂ« me vija MarrĂ«dhĂ«nia mes dy madhĂ«sive konkretizohet shpesh me anĂ« tĂ« njĂ« diagrame linjash mbi sistemin koordinativ drejtkĂ«ndor. Vlerat e ndryshores sĂ« pavarur, psh. tensionit U, pĂ«rzgjidhen sipas dĂ«shirĂ«s dhe nĂ« varĂ«si tĂ« bashkĂ«sisĂ« pĂ«rkufizuese (dominit). Vlerat e ndryshores sĂ« varur, psh rryma I, varen nga ndryshorja e parĂ«; ato shĂ«nohen tek aksi vertikal. Vlerat e dy akseve krijojnĂ« çifte vlerash (1V/100); ato shĂ«nohen nĂ« sistemin koordinativ si ,,Pika“ (shĂ«njat: x, O, ,●,+,■). Vlerat pozitive vendosen sipas drejtimit tĂ« shigjetĂ«s.
  • 11. 11 Shkallat logaritmike Kur vlerat e njĂ« diagrame linjash pĂ«rfshijnĂ« njĂ« fushĂ« tĂ« madhe, psh. 0,1,Ω...1000 Ω, aksi me keto vlera nuk ndahet njĂ«trajtĂ«sisht (nĂ« mĂ«nyrĂ« lineare) por nĂ« mĂ«nyrĂ« logaritmike. Tek kjo ndarje, distanca me dy fuqive ‚fqinje‘ tĂ« dhjetĂ«s Ă«shtĂ« e barabartĂ« me njĂ« njĂ«si psh. nga 10ÂčΩ deri 10ÂČΩ dhe nga 10ÂČΩ deri 10Âł KĂ«to distanca janĂ« tĂ« njĂ«jta. Diagrama me vektorĂ« NĂ« elektroteknikĂ«, madhĂ«sitĂ« elektrike tĂ« njĂ« qarku me rrymĂ« alternative, psh. U, , , paraqiten me anĂ« tĂ« diagramĂ«s me vektorĂ«. Si aks referimi merret aksi horizontal. NjĂ« pikĂ« çfarĂ«do nĂ« tĂ« shĂ«rben si pikĂ«nisje. Prej kĂ«tu fillon vizatimi i vektorit nĂ«n njĂ« kĂ«nd tĂ« caktuar α mes 0⁰ dhe 360⁰. Drejtimi pozitiv i leximit tĂ« kĂ«ndit Ă«shtĂ« nĂ« drejtim tĂ« kundĂ«rt tĂ« akrepave tĂ« orĂ«s. GjatĂ«sia e vektorit i pĂ«shtatet vlerĂ«s sĂ« brinjĂ«s dmth. vlerĂ«s efektive tĂ« madhĂ«sisĂ« elektrike, psh. Ă» apo U. TĂ« gjithĂ« vektorĂ«t vizatohen nĂ« pozicionin e duhur duke u nisur nga e njĂ«jta pikĂ« dmth. nga i njĂ«jti bosht referimi. GjatĂ« pĂ«rllogaritjeve, vektorĂ«t bashkohen nĂ«pĂ«rmjet zhvendosjeve paralele duke krijuar shumĂ«kĂ«ndĂ«sha tĂ« mbyllur psh. trekĂ«ndĂ«sha kĂ«nddrejtĂ«. Koordinata polare Llampat nuk japin tĂ« njĂ«jtĂ«n fuqi drite I nĂ« tĂ« gjitha drejtimet; kjo varet nga drejtimi nga ku del drita. NjĂ« raport i tillĂ« paraqitet tek njĂ« sistem koordinativ polar. Duke u nisur nga njĂ« pikĂ« e caktuar, kĂ«ndi pĂ«rshkon tĂ« gjitha vlerat, nga 0⁰ deri 360⁰; ai Ă«shtĂ« ndryshorja e varur, psh. fuqia e dritĂ«s sĂ« llampĂ«s regjistrohet si distanca nga pika ku del drita. Sa mĂ« e madhe tĂ« jetĂ« distanca nga kjo pikĂ«, aq mĂ« e madhe Ă«shtĂ« vlera numerike. NĂ« sistemin koordinativ polar regjistrohet (shĂ«nohet) edhe mĂ«nyra e sjelljes sĂ« mikrofonĂ«ve, altoparlantĂ«ve dhe antenave ne drejtime/pozicione tĂ« caktuara. Detyra ‱1.3.1 Rezistenca a) Shpjegoni kuptimin e simboleve tĂ« çelĂ«save/kontaktit. b) Vizatoni tre drejtĂ«zat e rezistencĂ«s I=f(U) nĂ« njĂ« sistem koordinativ. c) Vizatoni me ndihmĂ«n e njĂ« tabele vlerash hiperbolen e fuqisĂ« I=f(U) pĂ«r P=50W. d) Duke u bazuar tek diagrami, pĂ«rcaktoni rrymĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« lejueshme dhe tensionin pĂ«rkatĂ«s pĂ«r P=50 W. 1.3.2 Mikrofoni Karakteristika marrĂ«se e njĂ« mikrofoni dinamik Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« njĂ« tabelĂ« vĂ«rtetĂ«sie. Vizatoni diagramĂ«n direktcionale si diagramĂ« polare. Kendi a ne ° 0 ±30 ±60 ±90 ±120 ±150 ±180 Faktori transmetues ne mV/Pa 1,5 1,45 1,35 1,25 1,0 0,8 0,65 i
  • 12. 12 2. Paraqitja e trupave 2.1 Projeksioni paralel ProblemĂ« Kuboidi me njĂ« pjesĂ« tĂ« hequr duhet tĂ« paraqitet nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tillĂ« qĂ« gjithĂ« pĂ«rmasat tĂ« jenĂ« tĂ« dukshme dhe trupi tĂ« mund tĂ« prodhohet. Vizatimi duhet tĂ« bĂ«het vetĂ«m me vija; ngjyrat dhe hijĂ«zimet nuk lejohen. VeçoritĂ« MĂ«nyra mĂ« e thjeshtĂ« pĂ«r tĂ« paraqitur njĂ« trup nĂ« hapĂ«sirĂ« me anĂ« tĂ« vizatimit teknik, Ă«shtĂ« projeksion paralel. Ai ka kĂ«to veçori: 1. P1. Pjesa e pĂ«rparme e trupit paraqitet e pashformuar. GjithĂ« gjerĂ«sitĂ« qĂ«ndrojnĂ« horizontalisht, gjithĂ« lartĂ«sitĂ« vertikalisht. 2. P2. Pamjet e sipĂ«rme dhe anĂ«sore paraqiten tĂ« shformuara. ThellĂ«sitĂ« paraqiten me njĂ« kĂ«nd 45⁰. 3. GGjerĂ«sitĂ« dhe lartĂ«sitĂ« vizatohen sipas shkallĂ«s sĂ« dhĂ«nĂ«, thellĂ«sitĂ« mund tĂ« jepen sipas shkallĂ«s sĂ« dhĂ«nĂ« ose tĂ« shkurtuara. PĂ«r raportin e gjatĂ«sive vlen GjerĂ«sia:LartĂ«sia:GjatĂ«sia=1 : 1 : 1 ose GjerĂ«sia:LartĂ«sia:GjatĂ«sia=1 : 1 : 0,5 Projeksioni paralel nuk Ă«shtĂ« i standartizuar. Ai quhet edhe perspektivĂ« kavalieri. Konstruksioni Hapi 1. Trupi i plotĂ« Konturet e trupit vizatohen me vija tĂ« holla. GjerĂ«sia dhe lartĂ«sia vizatohen sipas shkallĂ«s sĂ« dhĂ«nĂ«, gjatĂ«sia mund tĂ« paraqitet e shkurtuar ose e pashkurtuar. GjatĂ«sia krijon me drejtimin horizontal njĂ« kĂ«nd 45⁰. Hapi 2. PjesĂ«t e hequra NĂ« kuboid vizatohen tĂ« gjithĂ« pjesĂ«t e hequra me vija. Sipas nevojĂ«s mund tĂ« vizatohen edhe brinjĂ«t e padukshme me vija tĂ« ndĂ«rprera. Shpesh herĂ« kĂ«to brinjĂ« nuk vizatohen, meqĂ«nese vizatimi mund tĂ« rĂ«ndohet shume. BrinjĂ«t e padukshme duhet tĂ« vizatohen vetĂ«m atĂ«herĂ« kur pa ato vizatimi nuk Ă«shtĂ« plotĂ«sisht i qartĂ«. Hapi 3. Vizatimi i pĂ«rfunduar Pasi janĂ« vizatuar tĂ« gjitha pjesĂ«t e hequra, brinjĂ«t e dukshme vizatohen me vija tĂ« gjĂ«ra e tĂ« plota (tĂ« pandĂ«rprera). Vijat e holla ndihmĂ«se fshihen me gomĂ«. Pasi pĂ«rfundimit, vizatimi mund tĂ« matet edhe njĂ« here.
  • 13. 13 ShĂ«mbull NjĂ« profil kĂ«nd Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« hapĂ«sirĂ« nĂ« tre dimensionet e tij. Vizatoni objektin nĂ« projeksion paralel. Me tĂ« gjithĂ« brinjtĂ« e padukshme Pa brinjĂ«t e padukshme Vizatimi pĂ«rfundimtar duhet tĂ« realizohet hap pas hapi. Detyra ‱2.1.1 Profil kĂ«nd Dy profile janĂ« paraqitur nĂ« hapĂ«sirĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni kĂ«to dy objekte nĂ« projeksion paralel nĂ« shkallĂ«n 1:1; gjatĂ«sitĂ« tĂ« vizatohen tĂ« pashkurtuara. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« merren tek vizatimet e dhĂ«na. Dy objektet mund tĂ« vizatohen tek e njĂ«jta fletĂ« A4. 2.1.2 ShinĂ« drejtuese NjĂ« shinĂ« drejtuese Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« hapĂ«sirĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni kĂ«tĂ« objekt nĂ« projeksion paralel nĂ« shkallĂ«n 1:1. a) BashkĂ« me faqet e fshehura b) Pa faqet e fshehura GjatĂ«sitĂ« tĂ« paraqiten tĂ« pashkurtuara. Vizatoni tĂ« dy variantet tek e njĂ«jta faqe A4. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« merren tek vizatimi i dhĂ«nĂ«. Profil kend 1 Profil kend 2 ShinĂ« drejtuese
  • 14. 14 2.2 Projeksioni izometrik sipas DIN 5 ProblemĂ« NjĂ« trup i pĂ«rbĂ«rĂ« Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« projeksion paralel. Tek ky vizatim, pjesa e pasme Ă«shtĂ« paraqitur jo e plotĂ«. NĂ« projeksionin tjetĂ«r paralel, trupi duhet tĂ« vizatohet nĂ« atĂ« mĂ«nyrĂ«, qĂ« pjeset e hequra tĂ« dallohen qartĂ«. VeçoritĂ« PĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« paraqitjen e trupit pĂ«rzgjidhet projeksioni izometrik sipas DIN 5. Ai ka kĂ«to karakteristika; 1. GjerĂ«sitĂ« dhe gjatĂ«sitĂ« formojnĂ« me linjĂ«n horizontale kĂ«ndin 30⁰. TĂ« tre pamjet (pamja e pĂ«rparme, anĂ«sore dhe e sipĂ«rme) janĂ« paraqitur tĂ« ‘deformuara’. LartĂ«sitĂ« janĂ« vizatuar vertikalisht. 2. TĂ« gjitha gjerĂ«sitĂ«, gjatĂ«sitĂ« dhe lartĂ«sitĂ« janĂ« vizatuar sipas pĂ«rmasave tĂ« dhĂ«na. Tek raporti i gjatĂ«sive vlen barazimi i mĂ«poshtĂ«m: GjerĂ«si:LartĂ«si:GjatĂ«si=1:1:1 ose GjerĂ«si:LartĂ«si:GjatĂ«si=1:1:0,5 ShĂ«nim Nga mosshkurtimi i gjerĂ«sive dhe gjatĂ«sitĂ«, trupat nĂ« paraqitjen izometrike, duken mĂ« tĂ« mĂ«dha se ç’janĂ« nĂ« realitet. Hapat qĂ« duhen ndjekur Hapi i parĂ«: Trupi i plotĂ« GjerĂ«sia, thellĂ«sia dhe lartĂ«sia e trupit tĂ« kĂ«rkuar vizatohen me vija tĂ« holla. Vijat e gjerĂ«sisĂ« dhe gjatĂ«sitĂ« formojnĂ« nga njĂ« kĂ«nd 30⁰ me linjĂ«n horizontale. TĂ« tre pĂ«rmasat kryesore (gjerĂ«sia, gjatĂ«sia dhe lartĂ«sia) vizatohen sipas pĂ«rmasave tĂ« dhĂ«na. Hapi i dytĂ«: PjesĂ«t qĂ« hiqen ShĂ«nohen tĂ« gjitha pjesĂ«t qĂ« hiqen nĂ« trup. Me raste, mund tĂ« shĂ«nohen edhe pjeset (faqet) e padukshme me anĂ« tĂ« vijave tĂ« ndĂ«rprera.NĂ« shumicĂ«n e rasteve kjo nuk bĂ«het, sepse vizatim humbet qartĂ«sinĂ«, me pĂ«rjashtim tĂ« rasteve kur vizatimi i tyre Ă«shtĂ«i nevojshĂ«m pĂ«r qartĂ«simin e vizatimit. Hapi i tretĂ«: PĂ«rfundimi i vizatimit Pasi janĂ« vizatuar tĂ« gjitha foletĂ«, gjithĂ« vijat e faqeve tĂ« dukshme theksohen. NĂ«se Ă«shtĂ« e nevojshme, objekti duhet tĂ« matet edhe njĂ« here.
  • 15. 15 ShĂ«mbull NjĂ« objekt Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« hapĂ«sirĂ«. Vizatoni objektin nĂ« projeksion parallel. a) Me gjithĂ« faqet (brinjĂ«t) e padukshme b) Pa brinjĂ«t e padukshme Objekti pĂ«rfundimtar kalon nĂ«pĂ«r disa hapa. Detyra 2.2.1 2.2.2 ‱2.2.1 Objekt me elementĂ« Dy objekte janĂ« paraqitur nĂ« hapĂ«sirĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni tĂ« dy objektet nĂ« projeksion parallel nĂ« shkallĂ«n 1:1; gjatĂ«sitĂ« tĂ« paraqiten tĂ« pashkurtuara. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« merren tek vizatimi i dhĂ«nĂ«. TĂ« dy vizatimet mund tĂ« vizatohen nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n fletĂ« A4. 2.2.3 2.2.2 Objekt me element drejtues NjĂ« element drejtues Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« hapĂ«sirĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin nĂ« projeksion parallel nĂ« shkallĂ«n 1:1. c) Me gjithĂ« faqet (brinjĂ«t) e padukshme d) Pa brinjĂ«t e padukshme GjatĂ«sitĂ« tĂ« paraqiten tĂ« pashkurtuara. Vizatoni tĂ« dy objektet pĂ«rfundimtare nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n fletĂ« A4. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« merren tek vizatimet e dhĂ«na.
  • 16. 16 2.3 Projeksioni dimetrik sipas DIN 5 1 Dimetrik:me dy pĂ«rmasa (di:dy) ProblemĂ« NjĂ« detal prej çeliku Ă«shĂ« paraqitur nĂ« projeksion izometrik; vihet re qĂ« trupi duket i deformuar dhe jo i natyrshĂ«m. Detali prej çeliku duhet tĂ« paraqitet nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tillĂ«, qĂ« tĂ« duket sa mĂ« i natyrshĂ«m/real. VeçoritĂ« PĂ«r paraqitjen e tij zgjidhet projeksioni dimetrik1 sipas DIN 5. Ai ka kĂ«to veçori: 1. GjerĂ«sitĂ« formojnĂ« me linjĂ«n horizontale njĂ« kĂ«nd 7⁰. Pamja e pĂ«rparme, pĂ«r arsye tĂ« kĂ«ndit tĂ« vogle duket pothuajse e padeformuar. 2. GjatĂ«sitĂ« krijojnĂ« me linjĂ«n horizontale njĂ« kĂ«nd 42⁰. Pamja e pjesĂ«ve anĂ«sore dhe tĂ« sipĂ«rme paraqiten tĂ« deformuar. 3. GjerĂ«sitĂ« dhe lartĂ«sitĂ« vizatohen sipas shkallĂ«s sĂ« dhĂ«nĂ«, thellĂ«sitĂ« paraqiten tĂ« pĂ«rgjysmuara. PĂ«r raportin e gjatĂ«sive vlen GjerĂ«si : LartĂ«si :GjatĂ«si=1:1:0,5 Radha dhe hapat qĂ« duhen ndjekur Hapi i parĂ«: FoletĂ« Konturet e trupit pĂ«rfundimtar vizatohen me vija tĂ« holla, ku vijat pĂ«r gjerĂ«sitĂ« krijojnĂ« njĂ« kĂ«nd 7⁰, linjat pĂ«r gjatĂ«sitĂ« krijojnĂ« me linjĂ«n horizontale njĂ« kĂ«nd 42⁰. GjerĂ«sitĂ« dhe lartĂ«sitĂ« e objektit vizatohen sipas shkallĂ«s sĂ« dhĂ«nĂ«, gjatĂ«sia paraqitet e pĂ«rgjysmuar. Hapi i dytĂ«: FoletĂ« NĂ« kuadĂ«r vizatohen tĂ« gjitha foletĂ«. NĂ« rast nevoje mund tĂ« vizatohen edhe brinjĂ«t e padukshme me anĂ« tĂ« vijave tĂ« ndĂ«rprera. Hapi i tretĂ«: PĂ«rfundimi i vizatimit Pasi janĂ« vizatuar tĂ« gjitha foletĂ«, tek tĂ« gjitha brinjĂ«t e dukshme hiqen viza tĂ« plota. NĂ« rast nevoje, objekti mund tĂ« matet edhe njĂ« here.
  • 17. 17 ShĂ«mbull NjĂ« shinĂ« drejtueseĂ«shtĂ« paraqitur nĂ« projeksion parallel. BrinjĂ«t qĂ« tregojnĂ« gjatĂ«sinĂ«, janĂ« dhĂ«nĂ« tĂ« shkurtuara. Vizatoni objektin nĂ« projeksion dimetrik sipas DIN 5. Objekti duhet tĂ« vizatohet nĂ« atĂ« mĂ«nyrĂ«, qĂ« pamja 1 tĂ« jetĂ« pamje kryesore. Vizatimi pĂ«rfundimtar realizohet hap pas hapi. Trupi i plotĂ« Trupi i plotĂ« me pjeset e hequra Vizatimi pĂ«rfundimtar Detyra ‱2.3.1 ShinĂ« drejtuese   NjĂ« shinĂ« drejtuese Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« projeksion paralel nĂ« shkallĂ«n 1:2. BrinjĂ«t qĂ« paraqesin gjatĂ«sinĂ« janĂ« paraqitur tĂ« shkurtuara. Vizatoni objektin nĂ« projeksion dimetrik sipas DIN 5, nĂ« shkallĂ«n 1:1, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ«: a) Pamja 1 tĂ« jetĂ« pamje kryesore dhe kanali U tĂ« jete i dukshĂ«m nga lart, b) Pamja 1 tĂ« jetĂ« pamja kryesore dhe Kanali T tĂ« jetĂ« i dukshĂ«m nga lart. TĂ« dy pamjet tĂ« vizatohen nĂ« njĂ« fletĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t A4. 2.3.2 Detal me kanal tejpĂ«rtej   NjĂ« detal me kanal tejpĂ«rtej Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« projeksion paralel nĂ« shkallĂ«n 1:2. BrinjĂ«t qĂ« paraqesin gjatĂ«sinĂ« janĂ« dhĂ«nĂ« tĂ« shkurtuara. Vizatoni objektin nĂ« projeksion dimetrik sipas DIN 5 nĂ« shkallĂ«n 1:1, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ«: a) Pamja 1 tĂ« jetĂ« pamja kryesore dhe brinjĂ«t e pjerrĂ«ta tĂ« jenĂ« tĂ« dukshme nga lart, b) Pamja 1 tĂ« jetĂ« pamja kryesore dhe kanalit tĂ« jetĂ« i dukshĂ«m nga lart. TĂ« dy pamjet tĂ« vizatohen njĂ« njĂ« fletĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t A4. Pamja 1 Pamja 1 Pamja 1
  • 18. 18 2.4 Vrimat nĂ« paraqitje hapĂ«sinore ProblemĂ« Zari (kubi) i paraqitur kĂ«tu ka 3 vrima. Ai duhet tĂ« paraqitet nĂ« disa tipe projeksionesh. Vrimat duken aty tĂ« deformuara, nĂ« formĂ«n e elipseve; kĂ«to duhet tĂ« projektohen. Projeksioni paralel Tek projeksioni paralel, pjesa e pĂ«rparme Ă«shtĂ« e padeformuar. Pamjet anĂ«sore dhe tĂ« sipĂ«rme paraqiten tĂ« deformuara. Projektimi kalon nĂ«pĂ«r tre hapa: Hapi i parĂ«: PĂ«rcaktohen qendrat e vrimave dhe paralelogramet ndihmĂ«s, duke pĂ«rfshirĂ« edhe mesoret dhe diagonalet. NĂ« pamjen e pĂ«rparme, paralelogrami mbĂ«shtjelljes Ă«shtĂ« njĂ« katror, brinja e tij Ă«shtĂ« e njĂ«jtĂ« me diametrin e vrimĂ«s. Pamja e sipĂ«rme dhe anĂ«sore e katrorit duken tĂ« deformuara. Hapi i dytĂ«: Vrima nĂ« pamjen e pĂ«rparme vizatohet me rreth.PikĂ«prerjet e rrethit me diagonalen dhe mesoret mund tĂ« shĂ«nohen me numra dhe tĂ« shĂ«rbejnĂ« si ndihmĂ« gjatĂ« projektimit. Nga kĂ«to pika tĂ« ndihmĂ«se tĂ« pamjes sĂ« pĂ«rparme hiqen paralele mbi pamjen anĂ«sore dhe pamjen e sipĂ«rme. Hapi i tretĂ«: Pikat ndihmĂ«se bashkohen pĂ«r tĂ« krijuar njĂ« elips, ndĂ«rsa vetĂ« pikat fshihen. Duhet bĂ«rĂ« kujdes, qĂ« elipsi t’i brĂ«ndashkruhet paralelogramit.
  • 19. 19 Projeksioni izometrik Tek projeksioni izometrik, tĂ« gjitha pamjet janĂ« tĂ« deformuara, vrimat nĂ« tĂ« gjitha pamjet duken si elipse. Konstruksioni i elipsit bĂ«het me ndihmĂ«n e paralelogrameve ndihmĂ«se. Projeksioni dimetrik Tek projeksioni dimetrik, si tek projeksioni izometrik, tĂ« gjitha pamjet janĂ« tĂ« deformuara. Por, deformimi tek pamja e pĂ«rparme Ă«shtĂ« aq i vogĂ«l, sa vrima mund tĂ« vizatohet si rreth. NdĂ«rsa tek pamjet e tjera, vrimat duhet tĂ« vizatohen si elipse. Elipset mund tĂ« vizatohen me dorĂ« tĂ« lirĂ« me ndihmĂ«n e paralelogrameve ndihmĂ«se ose shablloneve tĂ« elipseve. Detyra ‱2.4.1 Element mbĂ«shtetĂ«s   NjĂ« element mbĂ«shtetĂ«s Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« projeksion paralel paralel nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin me dorĂ« tĂ« lirĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:1 a) nĂ« projeksion paralel, ku gjatĂ«sia pĂ«rgjysmohet b) nĂ« projeksion izometrik sipas DIN 5. TĂ« dy paraqitjet duhet tĂ« vizatohen nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n fletĂ«. BrinjĂ«t e padukshme nuk vizatohen. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« mund tĂ« nxirren nga vizatimet e dhĂ«na. 2.4.2 Buloni  NjĂ« bulon Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« projeksion paralel nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin me dorĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:1 sipas DIN 5 a) nĂ« projeksion izometrik b) nĂ« projeksion dimetrik TĂ« dy vizatimet tĂ« bĂ«hen nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n fletĂ«. BrinjĂ«t e padukshme nuk vizatohen. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« nxirren nga vizatimet e dhĂ«na.
  • 20. 20 2.5 Paraqitje nĂ« disa pamje ProblemĂ« NjĂ« objekt me disa elemente duhet tĂ« paraqitet nĂ« atĂ« mĂ«nyrĂ«, qĂ« tĂ« gjitha faqet tĂ« duken tĂ« deformuara. TĂ« dukshme duhet tĂ« jenĂ«, veçanĂ«risht faqet e poshtme dhe tĂ« pasme. Paraqitja shumĂ« afĂ«r origjinalit dhe nĂ« hapĂ«sirĂ« e njĂ« objekti nuk Ă«shtĂ« e mundur nĂ« njĂ« vizatim. NĂ«se tĂ« gjitha faqet duhet tĂ« paraqiten tĂ« padeformuara, atĂ«herĂ« Ă«shtĂ« e nevojshme qĂ« objekti tĂ« vizatohet nĂ« 6 pamje. Dhe kĂ«to janĂ«: Pamja e pĂ«rparme (pamja kryesore) Pamja anĂ«sore nga e majta Pamja e sipĂ«rme (pamje nga lart) Pamje anĂ«sore nga e djathta Pamja e poshtme (pamja nga poshtĂ«) Pamja e pasme (pamja nga pas) Paraqitja Ă«shtĂ« standartizuar sipas DIN 5. Zakonisht vizatohen tĂ« gjashtĂ« pamjet. Si rregull vlen: Pamje vizatohen aq sa nevojiten pĂ«r tĂ« paraqitur dukshem objektin dhe pĂ«r tĂ« mundĂ«suar matjen e tij. PĂ«r shumicĂ«n e objekteve mjafton paraqitja e tre pamjeve tĂ« tij. NĂ« standart nuk pĂ«rcaktohet se cilat pamje duhet tĂ« vizatohen, por nĂ« praktikĂ« zakonisht vizatohen kĂ«to pamje tĂ« objektit: Pamja e pĂ«rparme Pamja anĂ«sore nga e majta Pamja e sipĂ«rme (nga lart)
  • 21. 21 Pozicioni i pamjeve Si pamje e parĂ« e objektit pĂ«rzgjidhet ajo pamje, qĂ« e tregon objektin mĂ« qartĂ«. Kjo pamje duhet ta tregojĂ« objektin mundĂ«sisht nĂ« pozicionin qĂ« pĂ«rdoret. Pamja anĂ«sore pĂ«rftohet nga rrotullimi i rrafshit anĂ«sor rreth boshtit (OZ me 90⁰) Pamjet e tjera tĂ« nevojshme projektohen nĂ« mĂ«nyrĂ« analoge. Distancave mes pamjeve duhet tĂ« jetĂ« e njĂ«jtĂ«. Si ndihmĂ« gjatĂ« projeksionit mund tĂ« shĂ«rbejĂ« shĂ«nimi i kulmeve me numra. ShĂ«mbull: NjĂ« kuboid me njĂ« pjesĂ« tĂ« hequr Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« projeksion izometrik. Vizatoni objektin sipas standartit DIN 6 nĂ« tre pamje. Paraqitje izometrike Paraqitje nĂ« tre pamje
  • 22. 22 Detyra 2.5.1 Paraqitje nĂ«pĂ«rmjet disa pamjeve Secili nga pesĂ« pesĂ« modelet janĂ« paraqitur nĂ« pesĂ« pamjeve; kĂ«to janĂ« vizatuar pjesĂ«risht me gabime. EmĂ«rtoni pamjet e vizatuara saktĂ« mĂ« shkurtimet e mĂ«poshtme: Pamja e pĂ«rparme (P), pamja anĂ«sore e majtĂ« (AM), pamja e sipĂ«rme (S), pamja anĂ«sore e djathĂ« (PD), pamja e pasme (PP) dhe pamja e poshtme (PO)
  • 23. 23 Detyra 2.5.2 Paraqitje nĂ« 3 pamje Tre modele janĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« paraqitje izometrike. Vizatoni pamjen e pĂ«rparme, anĂ«sore tĂ« djathtĂ« e tĂ« majtĂ« dhe pamjen e sipĂ«rme, tĂ« 3 modeleve.
  • 24. 24 2.6 Ndarja e fletĂ«s, Vula Problem NĂ« praktikĂ« hasim detale me raporte tĂ« ndryshme brinjĂ«sh. PĂ«r kĂ«to detale tĂ« ndryshme duhet tĂ« pĂ«rdoret ndarja mĂ« e mirĂ« e mundshme e fletĂ«s. Ndarja e fletĂ«s format Çdo vizatim fillon me ndarjen e fletĂ«s sĂ« vizatimit. Duhet patur parasysh si mĂ« poshtĂ«: 1) Forma e detalit dhe pamjet e nevojshme janĂ« vendimtare pĂ«r formatin e fletĂ«s. 2) Distancat mes pamjeve duhet tĂ« jenĂ« tĂ« njĂ«jta. 3) Distanca mes pamjes dhe vijĂ«s anĂ«sore tĂ« fushĂ«s sĂ« vizatimit duhet tĂ« jetĂ« tĂ« paktĂ«n 10 mm. 4) TĂ« gjitha pĂ«rmasat duhet tĂ« jenĂ« aq tĂ« mĂ«dha sa tĂ« jetĂ« e mundur matja. Formati/ pozicioni vertikal Ky format pĂ«rzgjidhet kur detaliĂ«shtĂ« i hollĂ« dhe i gjatĂ«. Pamja vertikale paraqet detalin nĂ« pozicionin e pĂ«rdorimit. NĂ«se nuk ka njĂ« posicion tĂ« qartĂ« pĂ«rdorimi, psh. tek vidhat dhe bulonat, atĂ«herĂ« objekti paraqitet nĂ« pozicionin e prodhimit. Formati/ pozicioni horizontal Ky format pĂ«rzgjidhet, kur objekti Ă«shtĂ« i gjerĂ« dhe i shkurtĂ«r. PĂ«rdorimi i atij apo kĂ«tij format nuk mund tĂ« pĂ«rcaktohet gjithmonĂ« me saktĂ«si; pĂ«r shumĂ« detale, tĂ« dy formatet janĂ« tĂ« pĂ«rshtatshĂ«m. Vula PĂ«r tĂ« prodhuar njĂ« detal, nevojiten shumĂ« tĂ« dhĂ«na. Kjo bĂ«n qĂ« vula tĂ« bĂ«hen tĂ« detajuara dhe ngarkuara. PĂ«r qĂ«llime mĂ«simore mjafton njĂ« vulĂ« me informacione rreth: Detali (emri dhe materiali) Vizatimi ( shkalla dhe data e kryerjes) Vizatuesi (emri dhe klasa) Vula tek vizatimet elektrike strukturohet nĂ« mĂ«nyrĂ« logjike.
  • 25. 25 Detyra ‱2.6.1 ShinĂ« drejtuese   Vizatoni shinĂ«n drejtuese prej çeliku Fe360 nĂ« tre pamje dhe sipas standartit. BĂ«ni kujdes gjatĂ« ndarjes sĂ« hapĂ«sirĂ«s dhe plotĂ«simit me kujdes tĂ« vulĂ«s. ShĂ«nim PjesĂ«t simetrike marrin vija simetrike. ‱2.6.2 KĂ«nd fiskues   Vizatoni kĂ«ndin fiksues prej FeG 440 sipas standartit, nĂ« tre pamje. BĂ«ni kujdes gjatĂ« ndarjes sĂ« hapĂ«sirĂ«s brĂ«nda fletĂ«s dhe gjatĂ« plotĂ«simit tĂ« vulĂ«s. ShĂ«nim Kanalet me funde tĂ« rrumbullakosura janĂ« simetrike. 2.6.3 Drejtues T   Drejtuesi Tprej G-AlSi 12 (Lidhje alumini) Ă«shtĂ« paraqitur si fotografi. Vizatoni kĂ«tĂ« detalnĂ« shkallĂ«n 1:1 nĂ« dy pamje. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« mund tĂ« nxirren nga fotografia. 2.6.4 KllapĂ« KllapĂ« prej CuZn 40 (tunxh) Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« fotografi. Vizatoni detalin nĂ« shkallĂ«n 2:1 nĂ« dy pamje. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« mund tĂ« nxirren nga fotografia.
  • 26. 26 2.7 NdĂ«rtimi i pamjeve qĂ« mungojnĂ« ProblemĂ« Nga kĂ«ndi fiksues janĂ« dhĂ«nĂ« pamja anĂ«sore dhe e sipĂ«rme. PĂ«r t‘a qartĂ«suar detalin, duhet tĂ« vizatohet edhe pamja ballore. PĂ«r plotĂ«simin e njĂ« pamjeje qĂ« mungon, detali duhet tĂ« jetĂ« i mirĂ«pĂ«rcaktuar nga pamjet e tjera tĂ« dhĂ«na. Pamja qĂ« kĂ«rkohet duhet tĂ« vizatohet. PlotĂ«simi kalon zakonisht nĂ«pĂ«r tre hapa. Hapi i parĂ« Nga dy pamjet e dhĂ«na vizatohetdrejtkĂ«ndĂ«shi ndihmĂ«s i pamjes ballore qĂ« kĂ«rkojmĂ«. Vijat ndihmĂ«se vertikale japin gjerĂ«sinĂ« e pamjes ballore; linjat horizontale japin lartĂ«sinĂ«. Hapi i dytĂ« Pamja ballorevizatohet tani me anĂ« tĂ« pikave. Kulmet tek pamjet anĂ«sore dhe tĂ« sipĂ«rme shĂ«nohen me anĂ« tĂ« numrave.Kulmet e pĂ«rbashkĂ«ta tĂ« pamjes anĂ«sore dhe tĂ« sipĂ«rme, shĂ«nohen me tĂ« njĂ«jtin numĂ«r. Duhet patur parasysh, qĂ« pĂ«r arsye tĂ« paraqitjes nĂ« plan/rrafsh, dy ose mĂ« shumĂ« kulme bien mbi njĂ«ra tjetrĂ«n. Duke u nisur nga kulme tĂ« pamjes anĂ«sore dhe tĂ« sipĂ«rme, mund tĂ« konstruktohen (gjenden) pikat pĂ«rkatĂ«se tĂ« pamjes ballore. NĂ« shĂ«mbull kemi paraqitjen e projektimi tĂ« 8 kulmeve Hapi i tretĂ« Pasi janĂ« projektuar tĂ« gjitha kulmet e pamjes ballore, vizatohen brinjĂ«t pĂ«rkatĂ«se dhe vijat simetrike. NĂ« fund, tĂ« gjitha vijat ndihmĂ«se dhe emĂ«rtimet fshihen. ShĂ«nim Pas disa ushtrimeve, emĂ«rtimi i kulmeve tĂ« veçanta mund tĂ« mos bĂ«het fare. NĂ«se pamjet e dhĂ«na nuk e qartĂ«sojnĂ« sa duhet idene e detalit, atĂ«herĂ« mund tĂ« shtohen pamje tĂ« tjera ose mendohen mundĂ«si tĂ« tjera zgjidhjeje
  • 27. 27 Detyra ‱2.7.1 Element kombinues   Elementi kombinues prej Cu Zn 40 Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« pamje anĂ«sore dhe pamje nga lart. Pamja ballore, nuk mund tĂ« pĂ«rcaktohet qartĂ« nga kĂ«to dy pamje. Vizatoni pamjen ballore sipas kĂ«tyre kushteve: a) NĂ« pamjen ballore tĂ« mos paraqiten brinjĂ«t e fshehura, b) NĂ« pamjen e pĂ«rparme tĂ« paraqiten edhe brinjĂ«t padukshme Vizatoni tĂ« dy elementĂ«t kombinues tre pamje mbi njĂ« fletfortmat tĂ« pĂ«rbashkĂ«t A4. Vizatoni nĂ« njĂ«rĂ«n anĂ« trupin nĂ« projeksion izometrik. ‱2.7.2 ShinĂ« drejtuese   Shina drejtuese prej 18 NiCr16 Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni detalinnĂ« shkallĂ«n 1:1 nĂ« njĂ« fletformat A4 dhe konstruktoni pamjet qĂ« mungojnĂ«. BĂ«ni kujdes gjatĂ« ndarjes sĂ« hapĂ«sirĂ«s brĂ«nda fletĂ«s. 2.7.3 Element mbĂ«shtetĂ«s   Elementi mbĂ«shtetĂ«s prej FeG 440 Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« shkallĂ«n1:2. Vizatoni detalin nĂ« shkallĂ«n 1:1 nĂ« njĂ« fletĂ«format a4 dhe vizatoni pamjet qĂ« mungojnĂ«. BĂ«ni kujdes gjatĂ« ndarjes sĂ« hapĂ«sirĂ«s brĂ«nda fletĂ«s.
  • 28. 28 3. Vendosja e pĂ«rmasave 3.1 Bazat e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave ProblemĂ« Pllaka me fole dhe vrima duhet tĂ« matet nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tillĂ«, qĂ« tĂ« mund tĂ« prodhohet saktĂ«. Rregulla bazĂ« Rregullat e matjes janĂ« standartizuarnĂ« DIN 406.NjĂ« pĂ«rmasĂ« pĂ«rcaktohet nga: Numri qĂ« pĂ«rcakton pĂ«rmasĂ«n Vija e pĂ«rmasĂ«s Vija e nxjerrjes sĂ« pĂ«rmasĂ«s PĂ«r ta organizuar vizatimin sa mĂ« qartĂ«, matja bĂ«het jashtĂ« objektit. NĂ« kĂ«tĂ« rast nevojiten vijat e nxjerrjes sĂ« pĂ«rmasave. MadhĂ«sia e shkrimit PĂ«r vizatimet nĂ« fletĂ«format A4 pĂ«rdoren numra me lartĂ«si 2,5 mm ose 3,5 mm, por brĂ«nda njĂ« vizatimi duhet tĂ« pĂ«rdoret vetĂ«m njĂ« lartĂ«si shkrimi. TĂ« gjitha pĂ«rmasat nĂ« vizatim teknik jepen nĂ« mm. QĂ« vizatimi teknik tĂ« mos rĂ«ndohet, njĂ«sia mm nuk shkruhet. Shigjetat e pĂ«rmasave Vijat e pĂ«rmasave kufizohen me shigjeta. Ato janĂ« tĂ« holla. GjatĂ«sia e shigjetĂ«s sĂ« pĂ«rmasĂ«s varet nga grupi i vijave tĂ« pĂ«rdorura (viza tĂ« holla apo tĂ« plota). Tek grupi i vijave 0,5, shigjetat janĂ« 2,5 mm tĂ« gjata. Shigjetat vendosen brĂ«nda gjatĂ«sisĂ« sĂ« brinjĂ«s sĂ« nxjerrjes sĂ« pĂ«rmasave dhe vijave. NĂ«se nga brĂ«nda nuk ka mĂ« vĂ«nd, atĂ«herĂ« shigjetat zĂ«vendĂ«sohen me pika. PĂ«r vizatimet teknike kompjuterike, shigjetat e vijave tĂ« pĂ«rmasave janĂ« aq tĂ« pĂ«rshtatshme. Sipas DIN 406 mund tĂ« pĂ«rdoren edhe tipe tĂ« tjera tĂ« vijĂ«s sĂ« nxjerrjes sĂ« pĂ«rmasave. BrĂ«nda njĂ« vizatimi mund tĂ« pĂ«rdoret gjithmonĂ« i njĂ«jti tip i vijĂ«s sĂ« nxjerrjes sĂ« pĂ«rmasave. Numri i pĂ«rmasĂ«s qĂ«ndron gjithmonĂ« mbi vijĂ«n pĂ«rkatĂ«se tĂ« pĂ«rmasĂ«s, zakonisht nĂ« mes tĂ« saj. NĂ« rastet kur mungon vĂ«ndi, numri i pĂ«rmasĂ«s mund tĂ« shĂ«nohet mbi zgjatimin e vijĂ«s sĂ« pĂ«rmasĂ«s.
  • 29. 29 Pozicioni i pĂ«rdorimit Pozicioni i vizatimit tĂ« njĂ« objekti pĂ«rcaktohet nga vula. Ajo vendoset gjithmonĂ« poshtĂ« djathtas. Numrat e pĂ«rmasave tek vizatimi i objektit sipas pozionit tĂ« pĂ«rdorimit duhet tĂ« jenĂ« tĂ« lexueshĂ«m nga poshtĂ« ose djathas. Diametri, KĂ«ndi GjatĂ« matjeve tĂ« harqeve, rrezeve, diametrave, kĂ«ndeve etj., mund tĂ« pĂ«rdoren vija pĂ«rmasash, qĂ« nuk hiqen vertikalisht ose horizontalisht. Edhe nĂ« kĂ«to raste numrat e pĂ«rmasave qĂ«ndrojnĂ« vertikalisht me vijĂ«n. ZinxhirĂ« pĂ«rmasash ZinxhirĂ«t e pĂ«rmasave lejohen nĂ« paraqitjen e pĂ«rmasave; i rĂ«ndĂ«sishĂ«m kĂ«tu Ă«shtĂ« qĂ«llimi qĂ« duhet tĂ« pĂ«rmbushĂ« ky zinxhir. (shiko 3.2). Ndalohen zinxhirĂ«t e mbyllur nĂ« dhĂ«nien e pĂ«rmasave. QartĂ«sia e vizatimit PĂ«r t’ i dhĂ«nĂ« sa mĂ« qartĂ« pĂ«rmasat, duhen patur parasysh kĂ«to pika: 1. Distanca e vijĂ«s sĂ« parĂ« pĂ«r masĂ«s nga brinja e trupit Ă«shtĂ« afĂ«rsisht 10 mm, tĂ« gijtha vijat e tjera duhet tĂ« jenĂ« nĂ« njĂ« largĂ«si prej 7 mm. 2. Vijat e pĂ«rmasave dhe vijat e nxerrjes sĂ« pĂ«rmasave nuk duhet tĂ« ndĂ«rpriten me njĂ«ra tjetrĂ«n. 3. Shigjetat nuk duhet tĂ« bien nĂ« kĂ«nde ose brinjĂ« tĂ« padukshme. 4. Akset e simetrisĂ« mund tĂ« pĂ«rdoren edhe si vija tĂ« nxjerrjes sĂ« pĂ«rmasave.; mĂ« mirĂ« do ishte qĂ« vijat e nxjerrjes sĂ« pĂ«rmasave tĂ« zgjatohen. 5. Numrat e pĂ«rmasave qĂ« bien mbi njĂ«ra tjetrĂ«n, duhet tĂ« shkruhen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« zhvendosur nga njĂ«ri tjetri.
  • 30. 30 3.2 MĂ«nyrat e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave ProblemĂ« Vendosja e pĂ«rmasave nĂ« njĂ« vizatim duhet tĂ« bĂ«het duke patur parasysh: Realizimin/prodhimin e objektit Kontrollin e respektimit tĂ« pĂ«rmasave Funksionin e objektit tĂ« pĂ«rfunduar Duhet tĂ« zhvillohen disa tipe matjesh, qĂ« marrin parasysh veçanĂ«risht tre pikat e lartpĂ«rmĂ«ndura.MĂ«nyra e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave nĂ« shĂ«rbim tĂ« realizimit tĂ« objektit NĂ« kĂ«to raste pĂ«rmasat shĂ«nohen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tillĂ« qĂ« tĂ« lexohen sa mĂ« shpejt, pra pa bĂ«rĂ« llogaritje. Kur saktĂ«sia e pozicionit tĂ« elementĂ«ve tĂ« detalit kundrejt njĂ« sipĂ«rfaqeje bazĂ« ka rĂ«ndĂ«si, bĂ«het vendosja nĂ« paralel e pĂ«rmasave, ku pĂ«rmasat e pozicionit tĂ« elementit i referohen sipĂ«rfaqes bazĂ«. Tek ky sistem matjeje, tĂ« gjitha pĂ«rmasat (pĂ«rveç diametrave dhe rrezeve) nxirren nga brinjĂ«t e referimit. MeqenĂ«se brinjĂ«t e vizatimit nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« janĂ« rrafshe, ato quhen rrafshe referimi. NĂ« kĂ«tĂ« rast tĂ« gjitha pĂ«rmasat janĂ« vendosur si nĂ« njĂ« sistem koordinativ. Prandaj, ky rast i vendosjes sĂ« pĂ«rmasave Ă«shtĂ« i pĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r prodhime nĂ« makineri qĂ« komandohen me numra (Makineri CNC). NĂ« vĂ«nd tĂ« rrafsheve referuese mund tĂ« pĂ«rdoren vija referuese tĂ« pĂ«rmasave. Aksi simetrik i vrimave tĂ« rĂ«ndĂ«sishme si vija referuese. Edhe pĂ«rdorimi i kombinuar i rrafsheve referuese dhe i vijave referuese Ă«shtĂ« i lejuar. Tek objektet e sheshta mjafton paraqitje e nje pamjeje tĂ« vetme; trashĂ«sia e objektit jepet nĂ« kĂ«tĂ« pamje me anĂ« tĂ« shkronjave “t”, psh. t=15. ShĂ«nim NĂ« vizatimet e vjetra, nĂ« vĂ«nd tĂ« t=15, Ă«shtĂ« pĂ«rdorur edhe pĂ«rshkrimi „15 e trashĂ«â€œ. MĂ«nyra e shĂ«nimit tĂ« pĂ«rmasave tĂ« kontrollit. NĂ« kĂ«tĂ« rast duhet vlerĂ«suar pĂ«rmasa aksiale e dy vrimave. ShĂ«mbulli tregon njĂ« mĂ«nyrĂ«shĂ«nimi tĂ« pĂ«rmasĂ«s sĂ« tĂ« kontrollit.. Kjo mĂ«nyrĂ« e vendosjes pĂ«rdoret vetĂ«m nĂ« raste tĂ« veçanta.
  • 31. 31 MĂ«nyra e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave duke marrĂ« parasysh funksionin e detalit (objektit) NĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« vendosjes sĂ« pĂ«rmasave, distancat qĂ« kanĂ« rĂ«ndĂ«si pĂ«r funksionin e detalit duhet tĂ« shĂ«nohen direkt. Edhe kjo mĂ«nyrĂ« e vendosjes sĂ« pĂ«rmasash realizohet me anĂ« tĂ« rrafsheve tĂ« referimit dhe vijave referuese tĂ« pĂ«rmasave. NĂ«se nĂ« shĂ«mbullin 1, madhĂ«sinĂ« e folesĂ« dhe distancat mes vrimave i marrim si tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r funksionin e vizatimit, atĂ«herĂ« pĂ«rmasa e tyre tĂ« vendosen direkt nĂ« vizatim. NĂ« shĂ«mbullin 2, vija referuese horizontale e pĂ«rmasĂ«s kalon pĂ«rmes qendrĂ«s sĂ« vrimĂ«s sĂ« tretĂ«; kjo pjesĂ« e detalit Ă«shtĂ« veçanĂ«risht e rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r funksionin e tij. ShĂ«nim NjĂ« vizatim mund tĂ« pĂ«rfshijĂ« dy ose mĂ« shumĂ« lloje tĂ« vendosjes sĂ« pĂ«rmasave. NjĂ« mĂ«nyrĂ« e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave mund tĂ« jetĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« nĂ« shĂ«rbim tĂ« prodhimit, funksionit dhe kontrollimit. Detyra ‱3.2.1 Shabllone Shabloni prej Fe 360 nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni shablonin 2 herĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:1. a) Me mĂ«nyrĂ«n e vendojes sĂ« pĂ«rmasave, qĂ« i referohet pĂ«rgatitjes/prodhimit tĂ« tij. b) Me mĂ«nyrĂ«n e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave, qĂ« i referohet funksionit tĂ« tij, ku pozicioni dhe madhĂ«sia e foleve tĂ« merren si tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r funksionin. 3.2.2 ‱3.2.2 MbulesĂ« llamarine Mbulesa e llamarinĂ«s prej CuZn 40 Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni detalin nĂ« shkallĂ«n 1:1 duke pĂ«rdorur mĂ«nyrĂ«n e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave nĂ« shĂ«rbim tĂ« pĂ«rshkrimit tĂ« funksionit tĂ« tij. Supozoni qĂ« pĂ«r funksionin e objektit, foletĂ« dhe distancat mes vrimave janĂ« veçanĂ«risht tĂ« rĂ«ndĂ«sishme. 3.2.3 3.2.4 3.2.3 Element kombinues Element kombinues prej CuZn 40 Pb 2 Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1:1 duke pĂ«rdorur mĂ«nyrĂ«n e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave qĂ« i referohet prodhimit tĂ« objektit.
  • 32. 32 3.3 Vendosja e pĂ«rmasave tek pamjet e ndryshme ProblemĂ« NjĂ« objekt duhet tĂ« vizatohet nĂ« disa pamje. Vendosja e pĂ«rmasave duhet tĂ« pĂ«rshtatet pĂ«r tĂ« tre pamjet. 1. Rregullat e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave. GjatĂ« vendosjes sĂ« pĂ«rmasave tĂ« objekteve, qĂ« paraqiten nĂ« disa pamje, vlejnĂ« tĂ« njĂ«jtat rregulla si gjatĂ« vendosjes nĂ« sipĂ«rfaqet e sheshta. Rregullat mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« vendosjes sĂ« pĂ«rmasave janĂ«: 1. 1. PĂ«rmasat e hedhura nuk duhet tĂ« jenĂ« as me tĂ« vogla as mĂ« tĂ« mĂ«dha se objekti. 2. 2. PĂ«rmasat vizatohen nĂ« atĂ« pamje, e cila Ă«shtĂ« edhe pamja mĂ« e dukshme e objektit qĂ« projektohet. 3. 3. PĂ«rmasat duhet tĂ« shpĂ«rndahen nĂ« sa mĂ« pak pamje. 4. Radha e pamjeve pĂ«r vendosjes ne pĂ«rmasave Ă«shtĂ«:: Pamja ballore Pamja anĂ«sore nga e majta Pamja nga sipĂ«r Shpesh mund tĂ« vendosen tĂ« gjitha pĂ«rmasat tek njĂ«ra pamje ose edhe tek njĂ« pamje tjetĂ«r. 5. 4. BrinjĂ«t e padukshme nuk jepen me pĂ«rmasa. 6. 5. Vendosja e pĂ«rmasave tek pamjet e ndryshme duhet t’i pĂ«rmbahet tĂ« njĂ«jtit rrafsh referimi dhe tĂ« njĂ«jtave vija referimi. ShĂ«nim i gabuar i pĂ«rmasave nĂ« njĂ« vizatim Duhet patur kujdes tĂ« mos bĂ«hen gabimet e mĂ«poshtme: 2. 1. ZinxhirĂ« tĂ« mbyllur pĂ«rmasash, pĂ«rmasa gabarite mungon 3. 2. Vendosja e pĂ«rsĂ«ritur e tĂ« njĂ«jtĂ«s pĂ«rmasĂ« 4. 3. Vendosja e pĂ«rmasĂ«s sĂ« njĂ« kulmi tĂ« padukshĂ«m 5. 4. Tek brinja Ă«shtĂ«vendosur pĂ«rmasa nga njĂ« pamje jo e qartĂ« 5. Simboli i diametrit Ă«shtĂ« pĂ«rdorur nĂ« njĂ« vend, ku forma rrethore Ă«shtĂ« e dukshme.
  • 33. 33 Detyra ‱3.3.1 Element kombinues   Element kombinues prej Fe 360 Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« projeksion izometrik nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektikn nĂ« shkallĂ«n 1:1, nĂ« tre pamje dhe vendosni nĂ« tĂ« masat sipas standartit. Funksioni i objektit jepet nga pozicioni i detalit, kurse pĂ«rmasat e kanalit dhe vrimĂ«s kanĂ« rĂ«ndĂ«si tĂ« veçantĂ«. 3.3.2 KĂ«nd fiksues KĂ«nd fiksues prej Fe 410 Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« dy pamje nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni detaliin nĂ« shkallĂ«n 1:1 dhe paraqitni pamjen e sipĂ«rme. Vendosni pĂ«rmasat nĂ« detal sipas standartit. 3.3.3 ShinĂ« kombinuese ShinĂ« kombinuese prej Fe 410 Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« dy pamje dhe nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1:1 dhe paraqitni pamjen nga sipĂ«r. Vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit.
  • 34. 34 3.4 Vendosja e pĂ«rmasave tek pjesĂ«t simetrike ProblemĂ« ShumĂ« objekte janĂ« simetrike (me simetri tĂ« pjesshme ose tĂ« plotĂ«). GjatĂ« vendosjes tĂ« masave nĂ« objektet simetrike, simetria duhet patur veçanĂ«risht parasysh, sepse nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ« zvogĂ«lohet numri i vendosjes sĂ« pĂ«rmasave. NĂ« kĂ«tĂ« rast akset simetrike pĂ«rdoren si vija referimi tĂ« pĂ«rmasave. PĂ«rmasat e mesit PĂ«rmasat, qĂ« vendosen nga tĂ« dy anĂ«t e njĂ« aksi simetrie, quhen pĂ«rmasa tĂ« simetrisĂ«. KĂ«tu, aksi i simetrisĂ« shĂ«rben si vijĂ« referimi pĂ«r vijat e pĂ«rmasave. MeqenĂ«se tek vija e referimit nuk fillon apo mbaron asnjĂ« pĂ«rmasĂ«, ajo Ă«shtĂ« thjesht njĂ« vijĂ« indirekte referimi. Hapjet simetrike Edhe tek hapjet simetrike duhet tĂ« pĂ«rdoret vija e simetrisĂ« sii vijĂ« referuese e dhĂ«nies sĂ« pĂ«rmasĂ«s. Simetria e shumĂ«fishtĂ« NĂ«se njĂ« objekt ka dy akse simetrie, tĂ« dyja pĂ«rdoren si vija referuese pĂ«r vendosjen e pĂ«rmasave. Simetri e pjesshme ShumĂ« objekte nuk janĂ« simetrike nĂ« tĂ«rĂ«sinĂ« e tyre por vetĂ«m njĂ« pjesĂ« e tyre Ă«shtĂ« e tillĂ«. NĂ« kĂ«tĂ« rast, pĂ«r kĂ«tĂ« pjesĂ«, aksi i simetrisĂ« pĂ«rdoret si vijĂ« indirekte referimi.
  • 35. 35 Detyra ‱3.4.1 Shabllone   Dy shabllonet prej Cu Yn 40 (tunxh) janĂ« paraqitur nĂ« shkallĂ«n 1:2; trashĂ«sia Ă«shtĂ« pĂ«r secilĂ«n nga 2 mm. Vizatoni dy objektet nĂ« shkallĂ«n 1:1 nĂ« njĂ« fletĂ« format tĂ« pĂ«rbashkĂ«t. Vendosni pĂ«rmasat sipas standartit. 3.4.2 Element mbĂ«shtetĂ«s Elementi mbĂ«shtetĂ«s prej G-Cu Sn 5 Zn Pb (brox) Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« dy pamje, nĂ« shkallĂ«n 1:1. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 2:1 nĂ« tre pamje dhe vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit.
  • 36. 36 ProblemĂ« Detalet rrotulluese hasen shpesh nĂ« praktikĂ«. Ato duhet tĂ« vizatohen sipas standartit; Simetria e detaleve rrotulluese duhet tĂ« merret veçanĂ«risht parasysh gjatĂ« vendosjes sĂ« pĂ«rmasave nĂ« vizatim. Pamjet Detalet rrotulluese, ashtu si objektet e tjera, mund tĂ« vizatohen nĂ« tre pamje. PĂ«r arsye tĂ« simetrisĂ«, shpesh mjaftojnĂ« vetĂ«m dy pamje,psh. pamja ballore dhe anĂ«sore; nĂ« shume raste mjafton edhe paraqitja nĂ« njĂ« pamje tĂ« vetme. NĂ«se detali rrotullues vizatohet nĂ« dy pamje, vlerat e gjatĂ«sive dhe diametrit shpĂ«rndahen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« arsyeshme tek tĂ« dy pamjet. Rregull: PĂ«rasa e objektit vendoset nĂ« atĂ« vĂ«nd, ku forma e tij dallohet me qartĂ«. NĂ«se forma rrethore nuk dallohet tek vendi ku janĂ« shĂ«nuar pĂ«rmasat, atĂ«herĂ« numrit tĂ« masĂ«s duhet t’i bashkangjitet edhe simboli i diametrit. ShĂ«nim Detalet rrotulluese mund tĂ« pĂ«rcaktohen edhe nga rrezet ose nga thellĂ«sitĂ« e prerjeve, por kjo nuk Ă«shtĂ« e pĂ«rdorshme nĂ« praktikĂ«, si dhe nuk Ă«shtĂ« nĂ« pĂ«rputhje me standartin. Pozicioni i pĂ«rdorimit, pozicioni i prodhimit Detalet rrotullues nuk kanĂ« pozicion tĂ« miredallueshĂ«m pĂ«rdorimi, prandaj ato vizatohen sipas pozicionit nĂ« tĂ« cilin pĂ«rpunohen, pra me aks rrotullimi horizontal. Masat gjatĂ«sore jepen duke iu referuar prodhimit tĂ« detalit; si rrafsh referues shĂ«rben pjesa ballore, me tĂ« cilĂ«n fillohet pĂ«rpunimi. Prerje tĂ« veçanta shĂ«nohen duke iu referuar funksionit. TĂ« dhĂ«nat e diametrit vendosen djathtas dhe majtas aksit tĂ« simestrisĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« alternuar. NĂ« rast mungese vĂ«ndi, ato vendosen nĂ« mes. Rrafshi i referimit NĂ« shumĂ« raste, psh nĂ« rastin e boshtit motorik detaletduhet tĂ« pĂ«rpunohet nga tĂ« dyja anĂ«t. Vendosja e pĂ«rmasave nĂ« ketĂ« rast bĂ«het duke u nisur nga dy rrafshe referuese.
  • 37. 37 3.5 Detalet rrotulluese Detalet rrotulluese me sipĂ«rfaqe tĂ« sheshta Detalet rrotulluese kanĂ« shpesh sipĂ«rfaqe tĂ« sheshta psh sheshime me frezĂ«, trupa katĂ«kĂ«ndĂ«sh, gjashtĂ«kĂ«ndĂ«sh ose tetĂ«kĂ«ndĂ«sh. MadhĂ«sia apo forma e sipĂ«rfaqeve tĂ« sheshta del qartĂ« nĂ«pĂ«rmjet dy pamjeve, psh. Pamjes ballore dhe anĂ«sore. PĂ«r tĂ« diferencuar sipĂ«rfaqet e sheshta nga ato tĂ« harkuara tĂ« detaleve rrotulluese, mund tĂ« vizatohen me viza tĂ« plota dhe tĂ« holla x-e diagonal. Trupat katĂ«rbrinjĂ«sh janĂ« tĂ« dallueshĂ«m edhe kur jepen vetĂ«m nĂ« njĂ« pamje. NĂ« kĂ«tĂ« rast duhet tĂ« vizatohet edhe x-I diagonal. Numrat e pĂ«rmasave shoqĂ«rohen pĂ«r arsye sqaruese me shenjĂ«n ShtehĂ«zimet Detalet rrotulluese shtehĂ«zohen tek tehat. PĂ«rmasa e shtehĂ«zimit jepet nĂ«pĂ«rmjet kĂ«ndit tĂ« shtehĂ«zimitpsh 30⁰dhe gjerĂ«sisĂ« sĂ« shtehĂ«zimit, psh.2 mm. Tek kĂ«ndi i shtehĂ«zimit45⁰ lejohet edhe njĂ« vendosje e thjeshtĂ«zuar i pĂ«rmasĂ«s. PĂ«rshkrimi 2x45⁰ do tĂ« thotĂ«: gjerĂ«sia e shtehĂ«zimit 2 mm, kĂ«ndi i shtehĂ«zimit 45⁰. Detyra ‱3.5.1 Detalet rrotulluese   Dy detale rrotulluese prej Fe 360 janĂ« dhĂ«nĂ« nĂ« hapĂ«sirĂ«. Vizatoni a) Boshti nĂ« njĂ« pamje b) Trupin katĂ«rbrinjĂ«sh nĂ« dy pamje NĂ« shkallĂ«n 1:1 mbi njĂ« fletĂ« format tĂ« pĂ«rbashkĂ«t dhe vendosni pĂ«rmasat sipas standartit. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« nxirren nga vizatimi i dhĂ«nĂ«.
  • 38. 38 3.6 RrathĂ«t dhe harqet ProblemĂ« ShumĂ« objekte kanĂ« rrathĂ« ose harqe; ato duhet tĂ« vizatohen sipas standartit dhe tĂ« vendosen pĂ«rmasat. RrathĂ« tĂ« plotĂ« NjĂ« rreth, psh. njĂ« vrimĂ«, pĂ«rcaktohet qartĂ« nga pika qĂ«ndrore dhe diametri. PĂ«r vendosjes sĂ« pĂ«rmasĂ«s sĂ« diametrit ka mĂ«nyra tĂ« ndryshme: Tek diametrat e mĂ«dhenj, vendosja e pĂ«rmasĂ«s bĂ«het brĂ«nda rrethit, Tek diametrat e mesĂ«m, vendosja e pĂ«rmasĂ«s bĂ«het jashtĂ« rrethit, Tek diametrat shumĂ« tĂ« vegjĂ«l, vendĂ«sja e pĂ«rmasĂ«s bĂ«het nĂ« njĂ« shigjetĂ« tĂ« vetme, qĂ« shoqĂ«rohet me simbolin e diametrit. Vrimat me tĂ« njĂ«jtĂ«n madhĂ«si dhe funksion NĂ«se njĂ« objekt ka disa vrima qĂ« kanĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n madhĂ«si dhe funksion dhe qĂ« kanĂ« tĂ« njĂ«jtin diameter, ky diametĂ«r shĂ«nohet vetĂ«m njĂ« here. RrathĂ« jo tĂ« plotĂ« Tek rrathĂ«t jo tĂ« plotĂ«, vendosja e pĂ«rmasĂ«s bĂ«het me njĂ« shigjetĂ« dhe me njĂ« symbol diametrik. Harqet NĂ«se njĂ« objekt kufizohet nga pjesĂ«rrathĂ«sh, psh njĂ« çerek rrethi, njĂ« gjysĂ«m rrethi, atĂ«herĂ« kĂ«tu duhet dhĂ«nĂ« rrezja e rrethit. Vija e pĂ«rmasĂ«s fillon, nĂ« kĂ«tĂ« rast,nĂ« qĂ«ndĂ«r tĂ« rrethit, dhe pĂ«rdoret shigjeta. QĂ« masa tĂ« kuptohet dukshĂ«m si masĂ« rrezeje, pĂ«rpara saj vendoset shkronja R, psh. R12. Tek harqet me rreze tĂ« vogĂ«l (R<12 mm, pĂ«r arsye tĂ« mungesĂ«s sĂ« vĂ«ndit, vizatimi i akseve tĂ« simetrisĂ« bĂ«het me vĂ«shtirĂ«si. NĂ« kĂ«tĂ« rast, qĂ«ndra shĂ«nohet me anĂ« tĂ« pike tĂ« mbushur ose boshe. PĂ«r tĂ« rritur qartĂ«sinĂ« nĂ« rastet e mungesĂ«s sĂ« vĂ«ndit, numri i pĂ«rmasĂ«s mund tĂ« shĂ«nohet edhe tek zgjatimi i vijĂ«s sĂ« pĂ«rmasĂ«s, afĂ«r qĂ«ndrĂ«s.
  • 39. 39 Harqe tĂ« vogla dhe tĂ« mĂ«dha Tek harqet me rreze shumĂ« tĂ« vogel (R<3 mm) qĂ«ndra nuk shĂ«nohet fare pĂ«r arsye tĂ« mungesĂ«s sĂ« vĂ«ndit. E njĂ«jta gjĂ« vlen edhe pĂ«r harqet me rreze shumĂ« tĂ« madhe, ku qĂ«ndra bie jashtĂ« vizatimit. Viza e pĂ«rmasĂ«s, tek tĂ« dy rastet, drejtohet pĂ«r nga qĂ«ndra. RrathĂ«t me vrimĂ« NĂ«se qĂ«ndrat e vrimave qĂ«llojnĂ« mbi njĂ« rreth(rrethi me vrimĂ«), atĂ«herĂ« distancat mes vrimave jepen me anĂ« tĂ« kĂ«ndit. Tek vendosjetsimetrike, Ă«shtĂ« e mjaftueshme, nĂ«se kĂ«ndi jepet vetĂ«m njĂ« here. NĂ«se objekti ka shumĂ« vrima, atĂ«herĂ« paraqitja nĂ« vizatim bĂ«het mĂ« e thjeshtĂ«zuar. Sektori i harqeve nĂ« shĂ«mbull ka pesĂ« vrima tĂ« njĂ«jta, prej tĂ« cilave janĂ« vizatuar vetĂ«m tre. Numri i ndarjeve pĂ«rcaktohet nga e dhĂ«na 4x15⁰. Kjo paraqitje e thjeshtĂ«zuar pĂ«rdoret edhe tek rrathĂ«t e plotĂ« dhe objektet e drejtĂ«. Sferat Objektet sferike vizatohen si rrathĂ«t. PĂ«r tĂ« qartĂ«suar emĂ«rtimin, numri i masĂ«s shoqĂ«rohet me fjalĂ«n ,,sferĂ«â€œ. Detyra ‱3.6.1 Shabllone   Shabllonet prej CuZn 40 Pb 2 (tunxh) Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1;1 dhe vizatoninĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipasstandartit.
  • 40. 40 4. Paraqitja nĂ« prerje 4.1 Prerjet e plota ProblemĂ« ShumĂ« objekte pĂ«rmbajnĂ« detaje si vrimat, hapje dhe fileto, qĂ« nuk mund tĂ« dallohen nga jashtĂ«. Paraqitja e objektit duhet tĂ« bĂ«het nĂ« atĂ« mĂ«nyrĂ«, qĂ« kĂ«to detaje tĂ« dallohen qartĂ«. Parimi Trupat me boshllĂ«qe brĂ«nda tyre, tĂ« cilat nuk dallohen nga jashtĂ«, mund tĂ« vizatohen qartĂ« nĂ«pĂ«rmjet seksionit tĂ« prerjes. SipĂ«rfaqet e prera kthehen me pamje nga poshtĂ«, nga lart apo nĂ« njĂ«rĂ«n anĂ«. Paraqitja seksionare ka avantazhin se nĂ«pĂ«rmjet saj shfaqen brinjĂ«t e padukshme. Tek kĂ«to brinjĂ« qĂ« shfaqen qartĂ«, mund tĂ« vendosen pĂ«rmasat pĂ«rkatĂ«se. BrinjĂ«t e padukshme nuk paraqiten tek prerjet, prandaj paraqitja seksionare Ă«shtĂ« e thjeshtĂ« dhe e qartĂ«. Prerja dhe mĂ«nyra e emĂ«rtimit QĂ« seksioni tĂ« emĂ«rtohet qartĂ«, duhet tĂ« shĂ«nohet nĂ« fillim me njĂ« vijĂ« tĂ« ndĂ«rprerĂ« me pika. Sipas nevojĂ«s, mund tĂ« pĂ«rdoren edhe shigjeta ; shigjetat tregojnĂ«, nĂ« kĂ«tĂ« rast, pamjen nĂ« prerje. EmĂ«rtimi i mĂ«nyrĂ«s sĂ« prerjes Ă«shtĂ« i nevojshĂ«m tek prerjet e komplikuara ose prerjet e shumĂ«fishta. SipĂ«rfaqet e prera/ seksionet vijĂ«zohen me vijĂ« tĂ« vazhduar tĂ« hollĂ«. VijĂ«zimet janĂ« nĂ« kĂ«nd 45⁰ me vijĂ«n horizontale. Distanca e vijĂ«zimeve me njĂ«ra tjetrĂ«n varet nga madhĂ«sia e vizatimit; tek fletformatet A4, kjo distancĂ« Ă«shtĂ« 2 deri 4 mm. Prerja nĂ« disa rrafshe NĂ«se detalet qĂ« duhet tĂ« paraqiten nĂ« vizatim, nuk janĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtin rrafsh, atĂ«herĂ« prerjet mund tĂ« bĂ«hen nĂ« rrafshe tĂ« ndryshme. Prerja shĂ«nohet nĂ«pĂ«rmjet vijave tĂ« ndĂ«rprera me pika dhe shkronja tĂ« mĂ«dha. Vija lihet e pandĂ«rprerĂ« nĂ« fillimin dhe fundin e saj, si dhe qoshet e prerjes. ShĂ«nim Nga prerja nĂ« rrafshe tĂ« ndryshme nuk dalin brinjĂ« tĂ« tjera.
  • 41. 41 Elemente standarte NĂ«se njĂ« trup pĂ«rmban brinjĂ« pĂ«rforcuese, vrima, pyka apo elemente standarte psh vida, atĂ«herĂ« kĂ«to nuk priten, edhe nĂ«se bien brĂ«nda rrafshit tĂ« prerjes. Trupat simetrikĂ« Tek trupat simetrikĂ« Ă«shtĂ« e nevojshme qĂ« tĂ« bĂ«het emĂ«rtimi i prerjes. Rrafshi i prerjes nĂ« kĂ«tĂ« rast kalon nĂ«pĂ«r aksin e simetrisĂ«. Detyra ‱4.1.1 Detal krah  Detali krah prej Fe 360 Ă«shtĂ« paraqitur nĂ«fotografi. Vizatoni detalin nĂ« pamje ballore dhe nga prapa, nĂ« shkallĂ«n 1:1. Pamja ballore tĂ« paraqitet nĂ« prerje. Vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit. 4.1.2 PllakĂ« bazamenti Pllaka e bazamentit prej 16 Mn Cr 5 Ă«shtĂ« paraqitur nga lart, nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1:1. Vizatoni pamjen pĂ«rkatĂ«se ballore nĂ« prerje, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« gjitha vrimat tĂ« bĂ«hen tĂ« dukshme. Jepni prerjet dhe vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit.
  • 42. 42 4.2 GjysĂ«mprerjet ProblemĂ« NjĂ« detal rrotullues pĂ«rmban vrima tĂ« ndryshme. Objekti duhet tĂ« projektohet (duke marrĂ« parasysh edhe simetrinĂ«), qĂ« nĂ«pĂ«rmjet tĂ« njĂ« pamjeje tĂ« vetme tĂ« dallohen qartĂ« si sipĂ«rfaqja e sipĂ«rme ashtu edhe vrimat. Paraqitja e njĂ« gjysĂ«mprerjeje Detalet rrotullues me vrima dhe hapĂ«sira tĂ« tjera brĂ«nda tyre shpesh paraqiten me anĂ« tĂ« njĂ« gjysĂ«mprerjeje. Tek kjo paraqitje, tĂ« gjitha tĂ« dhĂ«nat e nevojshme pĂ«r prodhimin e detalit, vendosen nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n pamje. Si sipĂ«rfaqja ashtu edhe vrimat, dhe hapĂ«sirat e brĂ«ndshme tĂ« objektit mund tĂ« dallohen qartĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n pamje. Ne detal bejme gjysempamje dhe gjysemprerje, ku prerja behet gjithmone djathtas. Ashtu si tek prerja e plotĂ«/seksioni i plotĂ«, as kĂ«tu nuk dalin brinjĂ« tĂ« tjera pas prerjes. BrinjĂ«t e padukshmenuk vizatohen tek pjesĂ«t me seksion prerje as tek ato pa seksion prerje, sepse ato nuk japin asnjĂ« informacion shtesĂ« dhe mund tĂ« rĂ«ndojnĂ« vizatimin. MeqenĂ«se tek paraqitja me gjysĂ«mprerje, dallohen qartĂ« si sipĂ«rfaqja, ashtu edhe hapĂ«sira brĂ«nda objektit, mund tĂ« mos vizatohen pamja e sipĂ«rme dhe anĂ«sore. NĂ«se pamja e sipĂ«rme dhe anĂ«sore vizatohen, atĂ«herĂ« mund tĂ« vizatohet edhe prerja nĂ« tĂ«. Vendosja e pĂ«rmasave GjatĂ« vendosjes sĂ« pĂ«rmasave duhet patur parasysh simetria e objektit qĂ« vizatohet; aksi i simetrisĂ« Ă«shtĂ« vija referuese e vendosjes sĂ« pĂ«rmasave. TĂ« gjitha pĂ«rmasat rrethore tĂ« diametrit shoqĂ«rohen me simbolin pĂ«rkatĂ«s tĂ« diametrit. Vijat e pĂ«rmasave tĂ« diametrat e brendshĂ«m nuk kanĂ« gjatĂ«sinĂ« e diametrit, por e tejkalojnĂ« pak aksin e simetrisĂ«. Ato marrin vetĂ«m njĂ« shigjetĂ« nĂ« pjesĂ«n e prerjes.
  • 43. 43 Shpimet Vrimat nĂ« gjysĂ«mpamje, Paraqiten vetĂ«m me anĂ« tĂ« akseve tĂ« simetrisĂ«. Ato lejohen tĂ« pĂ«rdoren nĂ« vendosjen e pĂ«rmasave. Detyra ‱4.2.1 Manikota  Manikota prej Fe 410 Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« fotografi. Vizatoni objektin nĂ« posicion prodhimi nĂ« shkallĂ«n 1:2 dhe nĂ« gjysĂ«mprerje, si dhe vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipasstandartit. ZĂ«vendĂ«soni fileton M10 me njĂ« vrimĂ« me diametĂ«r 10 mm. 4.2.2 FlanxhĂ« Flanxha prej Fe 360 Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« shkallĂ«n 1:2. NĂ« pozicionin e pĂ«rdorimit, ajo qĂ«ndron horizontalisht, ndĂ«rsa cilindri me vrimĂ« tregon lart. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1;1 nĂ« pamje ballore dhe tĂ« sipĂ«rme; pjesa ballore tĂ« paraqitet me gjysĂ«mprerje. ShĂ«noni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit. Shpime tĂ« tejpĂ«rtejshme
  • 44. 44 4.3 GjysĂ«mprerjet, Paraqitja e ndĂ«rprerjeve ProblemĂ« Boshti i shkallĂ«zuar pĂ«rmban kanal kiavet dhe vrima qendre, qĂ« dallohen me vĂ«shtirĂ«si nga jashtĂ«. KĂ«to detaje duhet tĂ« paraqiten qartĂ«; por, boshti i shkallĂ«zuar nuk pritet nĂ« gjithĂ« gjatĂ«sinĂ« e tij, sepse paraqitja e tij do ishte e vĂ«shtirĂ«; prandaj, duhet tĂ« pĂ«rdorim prerje tĂ« pjesshme. Boshtet e shkallĂ«zuara ShkallĂ«zimet, pykat, brinjĂ«t pĂ«rforcuese si dhe elemente tĂ« ndryshme standarte, psh. vidat dhe pĂ«rçinat, sipas normĂ«s DIN 6, nuk paraqiten nĂ« prerje gjatĂ«sore. HapĂ«sirat boshe nĂ« tĂ« tilla objekte, ndĂ«rpriten dhe vizatohen nĂ« njĂ« prerje tĂ« pjesshme. NdĂ«rprerja kufizohet me vija tĂ« hequra me dorĂ« tĂ« lirĂ«, ndĂ«rsa sipĂ«rfaqja e prerjes vijĂ«zohet. Vijat e pĂ«rmasĂ«s dhe ndihmĂ«se tĂ« pĂ«rmasĂ«s lejohet tĂ« kalojnĂ« nĂ«pĂ«r sipĂ«rfaqen e vijĂ«zuar. NĂ«se pĂ«rmasat vendosen brĂ«nda sipĂ«rfaqes sĂ« vijĂ«zuar, atĂ«herĂ« kjo hapĂ«sirĂ« i rezorvohet numrit tĂ« masĂ«s. Numrat e pĂ«rmasave nuk duhet tĂ« priten nga vijĂ«zimet apo vija tĂ« tjera. NĂ«se objekti pĂ«rmban disa prerje tĂ« pjesshme, atĂ«herĂ« tĂ« gjithĂ« kĂ«to prerje vijĂ«zohen njĂ«soj. NĂ«se detaji nuk qartĂ«sohet nga kjo prerje e pjesshme, atĂ«herĂ« vizatohet njĂ« pamje tjetĂ«r (kĂ«tu: pamja nga lart) Profile Profilet e thjeshta mund tĂ« vizatohen nĂ« njĂ« pamje.KĂ«tu seksioni i prerjes mund tĂ« vizatohet brĂ«nda pamjes.
  • 45. 45 Paraqitja e shkĂ«putjes Trupat shumĂ« tĂ« gjatĂ«, pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« vĂ«ndit nuk vizatohen nĂ« gjithĂ« gjatĂ«sinĂ« e tyre, por tĂ« shkĂ«putur. Vija qĂ« paraqet shkĂ«putjen vizatohet me dorĂ« tĂ« lirĂ«. NĂ« vizatimin e paraqitur kĂ«tu, janĂ« paraqitur kĂ«tĂ« objekte me shkĂ«putje: a) a) Boshti i drejtĂ« i pashkallĂ«zuar b) b) Tub c) c) PllakĂ« me vrima Detyra ‱4.3.1 Boshte tĂ« shkallĂ«zuara  Boshti i shkallĂ«zuar prej Fe 490 Ă«shtĂ« vizatuar nĂ« shkallĂ«n 1:2. Vizatoni boshtin e shkallĂ«zuar nĂ« pamje ballore dhe nga sipĂ«r, dhe vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit. TĂ« dy vrimat dhe kanali janĂ« paraqitur nĂ« prerje tĂ« pjesshme. 4.3.2 ShufĂ«r profil Shufra profil rej Fe 410 Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« shkallĂ«n 1:2 nĂ« dy pamje. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1:1 dhe vendosninĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit. NjĂ« ndĂ«r pesĂ« vrimat e njĂ«jta Ă«shtĂ« paraqitur si prerje e pjesshme. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« nxirren nga vizatimi.
  • 46. 46 4.4 Filetot ProblemĂ« Filetot janĂ« njĂ« pjesĂ« thelbĂ«sore e shumĂ«detaleve. Ato duhet tĂ« paraqiten si dhe t’u vendosen pĂ«rmasat sipas standartit.. Filetot nuk vizatohen si origjinali, sepse kjo Ă«shtĂ« e vĂ«shtirĂ«, merr shumĂ« kohĂ« dhe do kishte kosto tĂ« lartĂ«. Filetot paraqiten me anĂ« tĂ« simboleve tĂ« pĂ«rcaktuara nĂ« DIN 27 dhe shĂ«nohen me pĂ«rmasa sipas DIN 406. Filetoja e jashtme Tek filetot e jashtme, vijat e kontureve (diametrat e jashtĂ«m) dhe kufizimet e filetos (mbylljet e filetos) vizatohen si brinjĂ« tĂ« dukshme trupi me anĂ« tĂ« vizave tĂ« trasha tĂ« pandĂ«rprera. Vija e filetos shĂ«nohet me viza tĂ« holla tĂ« pandĂ«rprera. Nga e majta,diametri i filetos jepet nĂ«pĂ«rmjet njĂ« Ÿ e njĂ« rrethi me anĂ« tĂ« vijave tĂ« holla tĂ« pandĂ«rprera. Filetot e padukshme vizatohen me Ÿ e rrethit me anĂ« tĂ« vijave tĂ« holla tĂ« ndĂ«rprera. PĂ«r tĂ« realizar njĂ« fileto, duhet tĂ« jepen, lloji i filetos psh. fileto metrike, diametri i jashtĂ«m dhe gjatĂ«sia e filetos. M 10 Fileto metrike normale me diametĂ«r tĂ« jashtĂ«m 10 mm. M 10x1 Fileto metrike e imĂ«t me diametĂ«r tĂ« jashtĂ«m 10 mm dhe gradienti i filetos mm. M 10x30 vidĂ« gjashtĂ«kĂ«ndĂ«she me fileto metrike NĂ« figure, filetoja nĂ« pamje anĂ«sore Ă«shtĂ« e padukshme. Fileto e brĂ«ndshme Filetoja e brĂ«ndshme nĂ« prerjet e marra paralel me aksin e vrimĂ«s paraqitet me vijĂ« tĂ« vazhduar pĂ«r diametrin e brĂ«ndshĂ«m dhe me vijĂ« tĂ« vazhduar tĂ« hollĂ« pĂ«r diamtrin e jashtĂ«m. GjatĂ«sia e filetos jo nĂ« gjithĂ« gjatĂ«sinĂ« e vrimĂ«skufizohet me njĂ« vijĂ« tĂ« trashĂ« tĂ« pandĂ«rprerĂ«. Kur filetoja Ă«shtĂ« e padukshme, diametri i jashtĂ«m dhe i brĂ«ndshĂ«m paraqitet me vija tĂ« ndĂ«rprera. ParĂ« nĂ« drejtim tĂ« aksit, vrima e bĂ«rthamĂ«s sĂ« filetĂ«s sĂ« brĂ«ndshme vizatohet me rreth tĂ« plotĂ« me anĂ« tĂ« vizave tĂ« trasha tĂ« pandĂ«rprera. Diametri i jashtĂ«m vizatohet me Ÿ e rrethit me anĂ« tĂ« vizave tĂ« holla tĂ« pandĂ«rprera. ShĂ«nimi i masave bĂ«het nĂ« diametrin e jashtĂ«m.
  • 47. 47 Lidhjet me fileto PĂ«r tĂ« mĂ«njanuar brinjĂ«t e padukshme, lidhjet me vida vizatohen zakonisht nĂ« prerje. KĂ«tu duhen patur parasysh kĂ«to pika: 1. Detale tĂ« ndryshme tĂ« lidhjes me fileto pĂ«rcaktohen nĂ« prerje me anĂ« tĂ« vijĂ«zimeve tĂ« ndryshme. 2. Trupi i bulonit, koka e bulonit, rondela dhe dadoja nuk priten. 3. Filetoja e trupit tĂ« bulonit shihet vetĂ«m aty ku nuk mbulohet nga dadoja. Detyra ‱4.4.1 Bulon me kokĂ« rrethore   Bulon me kokĂ« rrethore prej Fe 410 Ă«shtĂ« paraqitur si fotografi. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 2:1 nĂ« njĂ« pamje dhe vendosni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit. Filetoja e brĂ«ndshme Ă«shtĂ« tĂ« paraqitet nĂ« prerje tĂ« pjesshme. Masat qĂ« mungojnĂ« tĂ« nxirren nga fotografia. ‱4.4.2 Buloni me kokĂ« 6-kĂ«ndĂ«she   Buloni me kokĂ« 6-kĂ«ndĂ«she prej Cu Zn 40 (tunxh) Ă«shtĂ« paraqitur si fotografi. Vizatoni njĂ« objekt nĂ« shkallĂ«n 2:1 nĂ« njĂ« pamje dhe vizatoni nĂ« tĂ« pĂ«rmasat sipas standartit. Vrima tĂ« paraqitet si prerje e pjesshme. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« nxirren nga fotografia. 4.4.3 ManikotĂ« lidhĂ«se ManikotĂ« lidhĂ«se prej Cu Zn40 (tunxh) Ă«shtĂ« paraqitur si fotografi. Vizatoni objektin nĂ« shkallĂ«n 1:2 me anĂ« tĂ« Âœ pamje dhe Âœ prerje. PĂ«rmasat qĂ« mungojnĂ« tĂ« nxirren nga fotografia.
  • 48. 48 5. Vizatimet e plota 5.1 Vizatimet e plota ProblemĂ« Veglat, makineritĂ«, aparaturat etj. pĂ«rbĂ«hen nga shumĂ« detale. Ato duhet tĂ« vizatohen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tillĂ« qĂ« ndĂ«rtimi mekanik dhe bashkĂ«veprimi i detaleve me njĂ«ri tjetrin tĂ« dallohen qartĂ«. Vizatimi pĂ«rmbledhĂ«s NdĂ«rtimi mekanik dhe funksioni qartĂ«sohen/theksohen nĂ« njĂ« vizataim pĂ«rmbledhĂ«s. Ai e tregon pajisjen nĂ« gjĂ«ndje tĂ« montuar, mundĂ«sisht nĂ« pozicionin e pĂ«rdorimit. NĂ« njĂ« vizatim tĂ« tillĂ« Ă«shtĂ« e nevojshmĂ« tĂ« paraqiten tĂ« gjitha detalet; edhe mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme Ă«shtĂ« qĂ« montimi i pjesĂ«ve me njĂ«ra tjetrĂ«n dhe bashveprimi i tyre tĂ« dallohen qartĂ«. Çdo detal i vizatimit pĂ«rmbledhĂ«s emĂ«rtohet me nga njĂ« numĂ«r pozicioni. Numrat e pozicionit vizatohen dy herĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dhenj se numrat e masave. Ata duhet tĂ« renditen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« qartĂ« e tĂ« dukshme jashtĂ« objektit dhe duhet tĂ« jenĂ« paralel me vulĂ«n. Numri i pozicionit duhet vendosur nĂ« njĂ« radhĂ« ose nĂ« njĂ« kolonĂ«. Vula e detaleve PĂ«r çdo vizatim pĂ«rmbledhĂ«s kemi disa lista me lidhje me numra pozicioni tĂ« detaleve, pĂ«rshkrimin dhe sasinĂ« e pjesĂ«ve si dhe materialin. MeqĂ« nĂ« praktikĂ« punohet zakonisht me elementĂ« standartĂ«, lista pĂ«rmban edhe tĂ« dhĂ«na rreth standartit pĂ«rkatĂ«s PjesĂ«t e veçanta NĂ« vizatimin pĂ«rmbledhĂ«s pĂ«rdoren prerjet dhe seksionet e thjeshta ose tĂ« pĂ«rbĂ«ra. Prerjet mund tĂ« jenĂ« tĂ« plota, tĂ« pjesshme ose tĂ« bashkuara me pamje e prerje tĂ« ndryshme. NĂ« vizatimin pĂ«rmbledhĂ«s dadot, randelat, boshtet etj. paraqiten tĂ« paprera. NĂ« kĂ«to raste, pĂ«r tĂ« treguar ndonjĂ« element tĂ« kĂ«tyre detaleve pĂ«rdoren prerjet e pjesshme.
  • 49. 49
  • 50. 50 5.2 Tolerancat, ShĂ«njat e sipĂ«rfaqeve ProblemĂ« Detaletduhet tĂ« pĂ«rmbushin disa kritere nĂ« lidhje me respektimin e pĂ«rmasave dhe cilĂ«sinĂ« e sipĂ«rfaqes. KĂ«to kritere duhet tĂ« shĂ«nohen qartĂ« dhe sipas standartit nĂ« vizatim. Tolerancat Detaletnuk mund tĂ« prodhohen me saktĂ«si absolute; pĂ«rmasa e detalit tĂ« prodhuar shmanget pak nga pĂ«rmasa e dhĂ«nĂ«. Shmangjet e lejuara mund tĂ« mbahen tĂ« vogla nĂ« krahasim me pĂ«rmasĂ«n e dhĂ«nĂ«, por duhet ditur se çdo rritje e saktĂ«sisĂ« sĂ« prodhimit rrit shumĂ« edhe koston e prodhimit. NĂ« lidhje me kĂ«tĂ«, vlen rregulli kryesor: “Sa mĂ« e pasaktĂ« tĂ« jetĂ« e mundur, dhe sa mĂ« e saktĂ« tĂ« jetĂ« e nevojshme”. Krahas vendosjes sĂ« pĂ«rmasave nĂ« vizatim duhet tĂ« vendosen edhe tolerancat, psh. 50±0,1. MĂ«nyra e shĂ«nimit tĂ« tolerances nĂ« vizatim Ă«shtĂ« me anĂ« tĂ« shmangieve tĂ« lejuara (nĂ« mm) qĂ« shkruhen nĂ« krah tĂ« pĂ«rmasĂ«s sĂ« dhĂ«nĂ«.Shpesh, toleranca jepet pĂ«r gjithĂ« vizatimin; PĂ«rmasat me tolerancĂ« tjetĂ«r jepen veçmas. Standarti ISO NĂ« praktikĂ« tolerancat shĂ«nohen shpesh sipas standartit ISO; kjo vlen sidomos pĂ«r vendosjet. NjĂ«vendosje tregon, se si dy pjesĂ« (vrima dhe boshti) hyjnĂ« tek njĂ«ra tjetra. PjesĂ«t qĂ« futen hyjnĂ« tek njĂ«ra tjetra quhen ‘vendosje me hapĂ«sirë’. NĂ«se dy pjesĂ«t futen me vĂ«shtirĂ«si tek njĂ«ra tjetra, ateherĂ« kemi tĂ« bĂ«jmĂ« me ‘vendosje me shtrĂ«ngim. Standarti ISO pĂ«rdor shkronja pĂ«r dhĂ«nien e pozicionit, dhe numra pĂ«r dhĂ«nien e madhĂ«sisĂ« ose fushĂ«s sĂ« tolerancĂ«s. ShĂ«njat e sipĂ«rfaqeve SipĂ«rfaqet e objekteve duhet tĂ« pĂ«rmbushin disa kritere, psh. NĂ« lidhje me pĂ«rpunimin e ashpĂ«rsisĂ«. TĂ« dhĂ«nat nĂ« lidhje me sipĂ«rfaqen shoqĂ«rohen me shenjĂ«n . SipĂ«rfaqja jepet edhe me shĂ«nime tĂ« tjera (fjalĂ«, numra ose simbole). Vizatimi kĂ«tu, paraeit disa nga tĂ« dhĂ«nat qĂ« pĂ«rdoren mĂ« shpesh nĂ« lidhje me sipĂ«rfaqen.
  • 51. 51 Detyra 5.2.1 ‱5.2.1 Sharra rrethore NjĂ« sharrĂ« rrehtore shtĂ« paraqitur i plotĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:1. ShkĂ«putni nga vizatimi dorezĂ«n (detali 1) nĂ« shkallĂ«n 2:1 dhe vendosni nĂ« vizatim pĂ«rmasat si pas standartit, me tĂ« gjitha tĂ« dhĂ«nat e nevojshme pĂ«r prodhim. Vrima qĂ« mban pjesĂ«n 2 duhet tĂ« ketĂ« njĂ« tolerancĂ« sipas H7 dhe tĂ« prodhohet me shkallĂ« ashpĂ«rsie 3,2ÎŒm. Gjitha pjesĂ«t e tjera prodhohen me njĂ« tolerancĂ« ±0,1. Shpjegoni kĂ«tĂ« vendosje tolerance: 5.2.2 Xhunta NjĂ« xhuntĂ« Ă«shtĂ« paraqitur e plotĂ« nĂ« shkallĂ«n 1:1. Nxirrni nga vizatimi nĂ« shkallĂ«n 2:1 detalin 1 (piruni) dhe krahun me nr. 3 dhe vendosni nĂ« vizatim pĂ«rmasat sipas standartit, me tĂ« gjitha tĂ« dhĂ«nat e nevojshme pĂ«r prodhim. PĂ«rpiquni tĂ« kuptoni, çfarĂ« funksioni ka xhunta dhe shoqĂ«roni pĂ«rmasat me toleranca tĂ« pranueshme.
  • 52. 52 5.3 Vizatimet e pajisjeve nĂ« gjĂ«ndje tĂ« çmontuar ProblemĂ« NjĂ« rele termike dhe siguresa (mbajtĂ«sja) pĂ«rkatĂ«se duhet tĂ« vizatohen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tillĂ« qĂ« tĂ« dallohen lehtĂ«. Pajisje qĂ« pĂ«rmbajnĂ« shumĂ« detaje, paraqiten shpesh me anĂ« tĂ« njĂ« skeme çmontimi. Parimi Tek njĂ« skemĂ« çmontimi, detajet e njĂ« pajisjeje vizatohen njĂ«ra pas tjetrĂ«s nĂ« njĂ« linjĂ«, pajisja “çmontohet ” nĂ« drejtim tĂ« njĂ« aksi çmontimi tĂ« pĂ«rcaktuar mĂ« parĂ«. NĂ«pĂ«rmjet zbĂ«rthimit tĂ« detajeve nga njĂ«ri -tjetri, ndĂ«rtimi i pajisjes qartĂ«sohet shumĂ«. Skemat e çmontimit pĂ«rdoren mbi tĂ« gjitha tek vizatimet teknike qĂ« kanĂ« lidhje me prodhimin, montimin, riparimin dhe zhvillimin. Drejtimi i çmontimit Vizatimi mund tĂ« paraqitetnĂ« njĂ« ose disa drejtime. Vendimtare Ă«shtĂ« ndĂ«rtimi i pajisjes qĂ« vizatohet. NĂ« shĂ«mbullin e mĂ«sipĂ«rm (rele termike) Ă«shtĂ« zgjedhur njĂ« drejtim çmontimi, nĂ« shĂ«mbullin e mĂ«poshtĂ«m (grupi koronĂ«-pinjon) detajet janĂ« çmontuar nĂ« dy drejtime.
  • 53. 53 Detyra 5.3.1 Mbrojtje me rele termike NjĂ« mbrojtje me rele termike Ă«shtĂ« paraqitur si skemĂ« çmontimi. EmĂ«rtoni pjesĂ«t e veçanta, tĂ« pajisura me numra dhe pĂ«rshkruani funksionin e tyre. 5.3.2 Grupi koronĂ«-pinjon NjĂ« grup koronĂ«-pinjon Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« skemĂ« çmontimi. EmĂ«rtoni pjesĂ«t e veçanta, tĂ« pajisura me numra dhe pĂ«rshkruani funksionin e tyre. 5.3.3 Motor asinkron me rrymĂ« alternative 3 fazore. NjĂ« motor asinkron me rrymĂ« alternative 3 fazore Ă«shtĂ« paraqitur nĂ« skemĂ« çmontimi. EmĂ«rtoni pjesĂ«t e veçanta, tĂ« pajisura me numra dhe pĂ«rshkruani funksionin e tyre.