1. 1956 – 20061956 – 2006
ODTÜ’nün kuruluşununODTÜ’nün kuruluşunun
50. yılı50. yılı
bellek dizisibellek dizisi
2. 6 Ocak 19696 Ocak 1969
Tarihte bir kilometre taşıTarihte bir kilometre taşı
3. Gazeteler:Gazeteler:
“ABD Ankara Büyükelçisi Robert Komer’in otomobili
dün ODTÜ Rektörlüğü önünde
bir kısım öğrenci tarafından yakılmıştır.”
Günaydın Gazetesi, 7 Ocak 1969, SalıGünaydın Gazetesi, 7 Ocak 1969, Salı
5. Rektör:Rektör:
“Her yönü ile yerilecek bir kaba kuvvet
gösterisi oldu. Rektöre bir nezaket
ziyaretinde bulunan dost bir elçinin arabası
herkesin gözleri önünde gösterilerle
yakıldı !”
ABD Büyükelçiliği:ABD Büyükelçiliği:
“Müttefik bir ülkenin temsilcisinin, büyük bir
Türk Üniversitesi Rektörü
tarafından öğle yemeğine
davet edildiği bir sırada,
otomobilinin ufak bir müfrit
grup tarafından ateşe
verilmesi gerçekten üzücü
bir husustur.”
6. Komer Türkiye’ye iki ay önce, Kasım 1968’deKomer Türkiye’ye iki ay önce, Kasım 1968’de
gelmişti. Uçağı İstanbul Yeşilköy havaalanına inergelmişti. Uçağı İstanbul Yeşilköy havaalanına iner
inmez protesto gösterileriyle karşılanmıştı.inmez protesto gösterileriyle karşılanmıştı.
7. ODTÜ’lü öğrenciler de Komer’in BüyükelçiODTÜ’lü öğrenciler de Komer’in Büyükelçi
olarak atanmasına karşı gösterilerde yerolarak atanmasına karşı gösterilerde yer
alıyorlardı.alıyorlardı.
“Vietnam halkının Hanço (kasap) ünvanını verdiği casus-
elçi
Türkiye’ye neden geliyor?”
“Türk gençliği 1930 yılında Alman Casusluk Teşkilatı
üyesi
Von Pappen’in Türkiye Büyükelçiliğini Mustafa Kemal’in
reddettiğini hatırlıyor.
Diyor ki, biz Mustafa Kemal gençliği olarak
böyle bir adamın Türkiye’de elçilik yapmasını sakıncalı
buluyoruz.”
8. 28 Kasım 1968’de dağıtılan bildiride Komer28 Kasım 1968’de dağıtılan bildiride Komer
“istenmeyen adam” ilan ediliyordu...“istenmeyen adam” ilan ediliyordu...
ODTÜ öğrencisi
Komer’in 28 Kasım’da
geleceğini bildiği için
sabahtan itibaren
hazırlandı… Öğleden
sonra derslere
girmemeye ve
Komer’i protesto
etmek için Esenboğa
Havaalanına gitmeye
karar verildi.
9. Komer’in Ankara’ya gelişi Esenboğa’da 1000Komer’in Ankara’ya gelişi Esenboğa’da 1000
kadar öğrencinin katılımıyla protesto edildi.kadar öğrencinin katılımıyla protesto edildi.
Esenboğa’daki
protestolar
nedeniyle
Komer’in uçağı
Mürted askeri
havaalanına
indi.
10. …… derken Komer ODTÜ’yü ziyaret etmekderken Komer ODTÜ’yü ziyaret etmek
istediğini bildirdi.istediğini bildirdi.
ODTÜ Rektörü Kemal Kurdaş’a göre Komer, ismini
övgüyle duyduğu bu üniversiteye gelmek istediğini
Rektöre üçüncü kez söylüyordu.
Rektör Kurdaş, “Bu fırtına estikçe Komer’e fazla
yaklaşamazdım. Ama üniversiteme 7,7 milyon
dolar yardımda bulunacak bir ülkenin elçisine
karşı uzak da duramazdım” diye düşünüyordu.
““ODTÜ Yıllarım”, Kemal Kurdaş, METU Press,ODTÜ Yıllarım”, Kemal Kurdaş, METU Press,
19981998
11. Sonunda elçi yemeğeSonunda elçi yemeğe
davet edildi ve davetdavet edildi ve davet
son ana kadar gizlison ana kadar gizli
tutuldu.tutuldu.
Ancak öğrenciler,Ancak öğrenciler,
Komer’in gelişinin planlıKomer’in gelişinin planlı
olduğunuolduğunu
düşünüyorlardı.düşünüyorlardı.
“Kirli geçmişi ile ülkemize
gelmeden bütün anti-emperyalist
güçlerin nefretini kazanmış olan
Komer’in
Orta Doğu Teknik Üniversitesi’ni
ziyareti üzerinde dikkatle durmak
gerekir.”
12. “Daha Türkiye’ye ayak bastığı
an diğer anti-emperyalist güçler
yanında ODTÜ öğrencilerini de
karşısında bulan
ve binden fazla ODTÜ’lünün
kendisini protesto için
havaalanına koştuğu Komer,
işte bu üniversiteye öğrencilerin
en kalabalık olduğu bir saatte ve
büyük bir gösteriş içinde
gelmiştir.”
8 Ocak 1969 tarihli bildiriden, ODTÜ Öğrenci8 Ocak 1969 tarihli bildiriden, ODTÜ Öğrenci
DernekleriDernekleri
13. …… ve işte o gün...ve işte o gün...
ABD Büyükelçisi Robert
Komer, 1969 model
Cadillac marka siyah
renkli 06 CA 001 plakalı
makam otomobiliyle
6 Ocak 1969 günü
saat 12:30’da ODTÜ’ye
gelir.
Haberi alan öğrenciler
Rektörlük önünde
toplanır. Öğrenciler
Komer’in arabasını
sallamaya başlar. Bir
çelik boruyu manivela gibi
kullanıp arabayı ters
çevirirler.
14. …… ve işte o an...ve işte o an...
Yapacak tek şey vardır
artık... Araba ateşe
verilir.
Nurhak’ta bir Şafak Vakti, Turhan FeyizoğluNurhak’ta bir Şafak Vakti, Turhan Feyizoğlu
Öğrenciler seslenir:
“Halk savaşının ilk
meşalesi burada
yakıldı!”
Devrilen otomobilin
benzin deposundan
benzin akmaya başlar.
15. Rektör Kurdaş o anı anlatıyor:Rektör Kurdaş o anı anlatıyor:
“Misafirlerimizi yemeğe davet ettim, masaya oturduk. Fakat
çok geçmeden kötü haberler birbiri ardına gelmeye başladı.
Öğrenciler toplanıyorlar… Çok kalabalıklaştılar… Arabayı
devirmeye çalışıyorlar… Camını kırdılar… Devirdiler…
Arabayı yaktılar…”
““ODTÜ Yıllarım”, Kemal Kurdaş, METU Press,ODTÜ Yıllarım”, Kemal Kurdaş, METU Press,
19981998
Saat 13:15. Telefon çalıyor. Arayan İçişleri Bakanı FarukSaat 13:15. Telefon çalıyor. Arayan İçişleri Bakanı Faruk
Sükan. Rektör Kurdaş’ın ifadesine göre telefonda “bir bacağıSükan. Rektör Kurdaş’ın ifadesine göre telefonda “bir bacağı
kopmuş kedi gibi” bağırıyor.kopmuş kedi gibi” bağırıyor.
…… ve polis ODTÜ’ye giremiyor.ve polis ODTÜ’ye giremiyor.
Aralarında şu tarihi konuşma geçiyor:Aralarında şu tarihi konuşma geçiyor:
- Sefiri kandırıp oraya yemeğe davet ettin, tuzağa
düşürdün,
arabayı yaktırdın. Bütün gücümle üniversiteye giriyorum.
Karşıdaki benzin istasyonunda 250 polisim bekliyor.
- Polisin üniversiteye bir adım bile atmasına izin
vermiyorum. Girersen karşında beni bulursun.
16. İzleyen günlerde öğrenciler çeşitli bildirilerİzleyen günlerde öğrenciler çeşitli bildiriler
yayınlıyorlardı:yayınlıyorlardı:
“Hiçbir güç tarihin akışını durduramayacaktır.
Arkadaşlarımıza yapılacak en ufak bir haksızlık, en keskin
şekilde karşılığını alacaktır. Hodri meydan!”
ODTÜ Sosyalist Fikir Kulübü, 8 OcakODTÜ Sosyalist Fikir Kulübü, 8 Ocak
19691969
“Türkiye’ye gelmesini protesto ettiğimiz elçinin Üniversitemize
daveti haklı bir tepki uyandırmıştır. Fakat bu tepki haklılığını
tamamen yitirecek bir saldırı halini almıştır.”
ODTÜ Sosyal Demokrasi Derneği, 8 OcakODTÜ Sosyal Demokrasi Derneği, 8 Ocak
19691969“Olay, kamuoyuna
dost ve müttefik bir devletin temsilcisinin bir resmi kuruluşa
yaptığı olağan nezaket ziyareti olarak,
karşı tepki ise
bir avuç anarşistin konukseverliğe yakışmayacak şekilde olay
çıkarması olarak duyurulmak istenmektedir… Arkadaşlarımızı
bu tuzağa düşmemeye çağırırız.”
ODTÜ Öğrenci Dernekleri, 10 Ocak 1969ODTÜ Öğrenci Dernekleri, 10 Ocak 1969
17. Sorumluluk kimin?Sorumluluk kimin?
“Sorumluluk tüm olarak birkaç anarşist öğrencinin ve bunları
dikkate almadan Komer’i okulumuza çağıran yöneticilerindir.”
ODTÜ Öğrenci Birliği, 7 Ocak 1969ODTÜ Öğrenci Birliği, 7 Ocak 1969
“Dost Amerika deyip Vietnam katilini yurdumuza çağıranlar gibi
ODTÜ Rektörü Kurdaş da Amerika’ya oynuyor. Olay bir tertiptir.
Kurdaş deşifre olmuştur. Öğrenci Birliği de aynı yanlış tutum
içindedir”.
ODTÜ Sosyalist Fikir Kulübü, 8 Ocak 1969ODTÜ Sosyalist Fikir Kulübü, 8 Ocak 1969
“Şu kanıya vardım ki arabayı siz yaktırdınız. Maksadınız polisi
üniversiteye sokup bir çatışma çıkartarak kan akıtmak, olayı
büyütmekti. Tertipçi sizsiniz.”
Kemal Kurdaş,Kemal Kurdaş,
İçişleri Bakanı’na telefonla,İçişleri Bakanı’na telefonla,
7 Ocak 19697 Ocak 1969
18. Elçi otomobilsiz mi kalacak?Elçi otomobilsiz mi kalacak?
“Türkiye Komer için yeni bir otomobil ithal edecek...
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, Büyükelçiliklere ait makam
otomobillerinin tahribi halinde bunların mahalli hükümetlerce
tazmin edilmesinin normal olduğunu söylemiştir.”
Günaydın Gazetesi, 8 Ocak 1969Günaydın Gazetesi, 8 Ocak 1969
“Malum araba”nın parçaları artık
ODTÜ’lüler için kıymetli birer
anıydı... Ahmet Sönmez arşivindenAhmet Sönmez arşivinden
19. 9 Ocak 1969, saat 11:00’de ODTÜ’de, arabanın9 Ocak 1969, saat 11:00’de ODTÜ’de, arabanın
yakıldığı yerde geniş katılımlı bir basın toplantısıyakıldığı yerde geniş katılımlı bir basın toplantısı
düzenleniyor...düzenleniyor...
“Amerikan Elçisi Komer’in arabasının ODTÜ’lü öğrenciler
tarafından yakılmasını anarşist bir olay gibi görmüyoruz. Olay,
ODTÜ’lü yurtsever öğrencilerin milli bir tepkisidir.
Anayasasının başlangıcında bağımsızlık ilkesi bulunan bir
ülkede bağımlılık durumu varsa, bu ülke halkı tabii ki Milli
Kurtuluş Savaşı verecektir. Anayasamız gerçek yurtseverlere
bağımsızlık için mücadeleyi emretmektedir..”
ODTÜ Makina Mühendisliği Öğrenci Derneği ODTÜ Elektrik Mühendisliği Öğrenci Derneği
ODTÜ Mimarlık Fakültesi Öğrenci Derneği ODTÜ İdari İlimler Öğrenci Derneği
ODTÜ Hazırlık Sınıfları Öğrenci Derneği ODTÜ Sosyalist Fikir Kulübü
Ankara Ü. Veteriner Fakültesi Öğrenci Derneği BYYO Fikir Kulübü
Veteriner Fakültesi Fikir Kulübü Ziraat Fakültesi Fikir Kulübü
SBF Öğrenci Derneği SBF Sosyalist Fikir Kulübü
DTCF Fikir Kulübü Tıp Fakültesi Öğrenci Derneği
Yüksek Öğretmen Okulu Öğrenci Derneği Hukuk Fakültesi Öğrenci Derneği
Ankara İTİA Öğrenci Derneği Hacettepe Üniversitesi Öğrenci Birliği
Fen Fakültesi Öğrenci Örgütü Kimya Fakültesi Talebe Cemiyeti
21. Öğrenciler okulun kapatılmasını kabul etmiyor,Öğrenciler okulun kapatılmasını kabul etmiyor,
eylemler sürüyor...eylemler sürüyor...
“Devrimci ODTÜ
öğrencilerini
sindirmek için
alınan tatil kararı
sorumsuzca
alınmış anlamsız
bir karardır.
DERSLERİN
DEVAMINI
İSTİYORUZ!”
ODTÜ Kimya Müh.ODTÜ Kimya Müh.
Öğrenci DerneğiÖğrenci Derneği
22. “Öğretim üyeleri aralarında Üniversitenin tekrar eğitime
başlaması için imza toplamaktadır. Ve Akademik Konseyin
aldığı karar gerekçesine uymadığı için de Danıştaya dava
açılmış bulunmaktadır.
ÜNİVERSİTE MUTLAKA AÇILACAKTIR.
DERSLER EN KISA ZAMANDA BAŞLAYACAKTIR.”
ODTÜ Mimarlık Fakültesi ÖğrencileriODTÜ Mimarlık Fakültesi Öğrencileri
“Öğrenci Birliği temsilcileri büyük çabalarına rağmen Akademik
Konseyin Üniversitemizin akademik çalışmalarını 10 Şubat
1969 Pazartesi gününe kadar tatil edilmesi kararını
engelleyememiştir.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, tarihinde ilk kez tatil
edilmektedir.”
ODTÜ Öğrenci BirliğiODTÜ Öğrenci Birliği
24. ODTÜ Rektörlüğü’nün kapatma kararı 11 OcakODTÜ Rektörlüğü’nün kapatma kararı 11 Ocak
1969’da Danıştay tarafından bozuluyor.1969’da Danıştay tarafından bozuluyor.
“… Danıştaya yansıyan haksız ve art niyetli kapatma kararı 11
Ocak 1969 günü bozulmuştur. Üniversite açıktır, öğrenciler
üniversitenin sahibidir.
Biz aşağıda imzası bulunan kuruluşlar, olayın küçük bir grup
tarafından yapılmadığını, işbirlikçilerin dışında herkesin
katıldığı ve onayladığı bir eylem olduğunu söylüyoruz.
Öğrencilerin ve halkın Amerika’ya ve emperyalizme karşı elele
direnişinin ateşi yakılmıştır...”
Yurt genelindeki öğrenci dernekleri ortak bildiriYurt genelindeki öğrenci dernekleri ortak bildiri
yayınlıyor:yayınlıyor:
ODTÜ Makina Mühendisliği Öğrenci Derneği, ODTÜ Elektrik Mühendisliği Öğrenci Derneği, ODTÜ Mimarlık
Fakültesi Öğrenci Derneği, ODTÜ İdari İlimler Öğrenci Derneği, ODTÜ Kimya Mühendisliği Öğrenci Derneği,
ODTÜ Maden Mühendisliği Öğrenci Derneği, ODTÜ Hazırlık Okulu Öğrenci Derneği, ODTÜ Sosyalist Fikir
Kulübü, ODTÜ Sosyal Demokrasi Derneği, ODTÜ Fen Edebiyat Devrimci Grubu, Sosyal Demokrasi Dernekleri
Federasyonu, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Öğrenci Derneği, İTÜ Öğrenci Birliği, İTÜ Elektrik
Fakültesi Talebe Cemiyeti, İTÜ İnşaat Fakültesi Talebe Cemiyeti,İTÜ Kimya Fakültesi Talebe Cemiyeti,, İTÜ
Maden Fakültesi Talebe Cemiyeti,, İTÜ Makina Fakültesi Talebe Cemiyeti,, İTÜ Mimarlık Fakültesi Talebe
Cemiyeti,, İTÜ Teknik Okul Fakültesi Talebe Birliği, İstanbul Yıldız Teknik Okulu Talebe Birliği, İstanbul
Üniversitesi İktisat Fakültesi Talebe Cemiyeti, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Talebe Cemiyeti, Fikir
Kulüpleri Federasyonu, Devrimci Öğrenci Birliği, A.Ü. Veteriner Fakültesi Fikir Kulübü, A.Ü. Ziraat Fakültesi
Fikir Kulübü, A.Ü. Veteriner Fakültesi Öğrenci Derneği, A.Ü. SBF Fikir Kulübü, A.Ü. SBF Öğrenci Derneği,
DTCF Fikir Kulübü, Tıp Fakültesi Fikir Kulübü, Hacettepe Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu Fikir Kulübü,
Hukuk Fakültesi Fikir Kulübü, Fen Fakültesi Fikir Kulübü, Kimya Fakültesi Talebe Cemiyeti
25. Teslim oluyorlar...Teslim oluyorlar...
10 Ocak 1969 günü kapatılan ODTÜ’de 24 Ocak 1969 günü
dersler başlar. Birinci dersten sonra binlerce ODTÜ öğrencisi,
18 günden beri aranmakta olan 7 arkadaşlarının törenle teslim
olacağı Rektörlük önünde toplanır.
Fotoğraf: Coşkun EroğluFotoğraf: Coşkun Eroğlu
4000’i aşkın öğrenci alkışlar ve “Bağımsız Türkiye” sloganları
ile yürüyüşe geçerler. Kortejin ön tarafı nizamiyeye ulaştığında
kalanı henüz Rektörlük önündedir.
7 ODTÜ’lü, nizamiyede,
arkadaşlarının alkışları
arasında minibüse
bindirilir.
Jandarma ve emniyet
yetkililerinin refakatiyle
adliyeye gelir, savcıya
teslim olurlar.
26. ODTÜ içinden ve dışından destek yağıyor...ODTÜ içinden ve dışından destek yağıyor...
11 öğretim üyesi, 21 asistan ve 29 avukat, yayınladıkları ortak
bildiride tutuklananların cezaevinde öldüresiye dövüldüklerini
belirterek “hukuk duygumuz ve hukuk devletine olan inancımız
derinden yaralanmıştır” ifadesini kullandılar.
3000’den fazla ODTÜ öğrencisi imzaladıkları dilekçe ile
savcılığa başvurarak arabayı yakanların sadece 9 kişi
olmadığını, kendilerinin de yakma eylemine katıldıklarını
bildirdiler.
27. Öğrencilerden destek...Öğrencilerden destek...
Öğrenciler, tutuklanan
arkadaşları için yardım
kampanyası başlattılar.
Toplanan yardımlar
tutukevinde arkadaşlarına
teslim edildi.
Öğrenciler her öğün
tutukevindeki arkadaşlarına
kazanla yemek taşıdılar.
ODTÜ Öğrenci Birliği
tutuklanan öğrencilere, kayıt
harcı dahil katkısını sürdürdü.
Öğrenci Birliği dönem sonuÖğrenci Birliği dönem sonu
mali raporu, Haziran 1969mali raporu, Haziran 1969
28. Mahkemeye çıkıyorlar...Mahkemeye çıkıyorlar...
“ABD Büyükelçisi “cellat”
Komer’in arabasını yakmaktan
sanık 13 arkadaşımızın
duruşması vardır...
Tüm anti-emperyalist güçleri
dayanışmaya ve 12 Mart 1969
günü saat 10:30’da
Anafartalar Adliyesindeki
duruşmayı sükunetle izlemeye
çağırıyoruz.”
ODTÜ SFKODTÜ SFK
11 Mart 196911 Mart 1969
29. ... ve tahliye oluyorlar...... ve tahliye oluyorlar...
Tutuklanan öğrenciler 12 Mart 1969 günü, Ankara 1. Ağır Ceza
Mahkemesi’nde yapılan duruşmalarından sonra tahliye edildiler.
Tahliyeleri, ODTÜ’de ve diğer üniversitelerde şenliklerle
kutlandı.
30. 6 Ocak 19696 Ocak 1969
Yalnız ODTÜ tarihinde değil,Yalnız ODTÜ tarihinde değil,
ülkemizin bağımsızlık mücadelesinde deülkemizin bağımsızlık mücadelesinde de
bir kilometre taşıdır.bir kilometre taşıdır.
31. Komer, 9 Nisan 2000’de 78 yaşında öldü.Komer, 9 Nisan 2000’de 78 yaşında öldü.
Robert W. Komer, 1947’de CIA’de göreve başladı.Robert W. Komer, 1947’de CIA’de göreve başladı.
1962’de Endonezya’nın Batı Yeni Gine’yi ilhakını Başkan1962’de Endonezya’nın Batı Yeni Gine’yi ilhakını Başkan
Kennedy’ye öneren kişi idi.Kennedy’ye öneren kişi idi.
27 Mart 1965’de ABD Başkanı’na gönderdiği mesajda Gana’da27 Mart 1965’de ABD Başkanı’na gönderdiği mesajda Gana’da
hükümeti devirmek konusundaki planların “iyi gittiğini”hükümeti devirmek konusundaki planların “iyi gittiğini”
yazmıştı.yazmıştı.
1967’de Saygon’da “pasifikasyon” (sindirme) projesini1967’de Saygon’da “pasifikasyon” (sindirme) projesini
yürütmek üzere görevlendirildi.yürütmek üzere görevlendirildi.
28 Kasım 1968’de Türkiye’ye büyükelçi olarak atanan Komer28 Kasım 1968’de Türkiye’ye büyükelçi olarak atanan Komer
bu görevde çok kalmadı. 7 Mayıs 1969’da ABD Komer’i geribu görevde çok kalmadı. 7 Mayıs 1969’da ABD Komer’i geri
çekti.çekti.
Komer’in bu projede birlikte çalıştığı W. E. Colby, daha sonraKomer’in bu projede birlikte çalıştığı W. E. Colby, daha sonra
bu proje kapsamında 20,587 Vietnamlının öldürüldüğünü itirafbu proje kapsamında 20,587 Vietnamlının öldürüldüğünü itiraf
etti.etti.
Bu olayda örnek bir dayanışma gösteren ‘68 kuşağı gençlereBu olayda örnek bir dayanışma gösteren ‘68 kuşağı gençlere
gelince: Geçirdikleri zor günler onları asla yıldırmadı. Bugüngelince: Geçirdikleri zor günler onları asla yıldırmadı. Bugün
aynı birliktelik ve heyecanla güzel günlerin yakın olduğunaaynı birliktelik ve heyecanla güzel günlerin yakın olduğuna
ümitlerini yitirmeden mücadeleye devam ediyorlar.ümitlerini yitirmeden mücadeleye devam ediyorlar.
32. Bu sunu, arşivlerimizdeki belgelerdenBu sunu, arşivlerimizdeki belgelerden
ODTÜ’nün 50. kuruluş yıldönümündeODTÜ’nün 50. kuruluş yıldönümünde
ODTÜ öğrenci belleğine katkıODTÜ öğrenci belleğine katkı
amacıyla hazırlanmıştır.amacıyla hazırlanmıştır.
Hazırlayanlar
Levent TOSUN (Makina Müh. ’70)
Nermin FENMEN (Kimya Müh. ’80)
Müzik: Cem Karaca, “68’linin Türküsü”
6 Ocak 2006, Ankara
1956 – 2006
ODTÜ’nün kuruluşunun 50. yılı
bellek dizisi
