1. 1956 – 20061956 – 2006
ODTÜ’nün kuruluşununODTÜ’nün kuruluşunun
50. yılı50. yılı
bellek dizisi - 5bellek dizisi - 5
2. 1 Eylül 19691 Eylül 1969
ODTÜ’de Öğrenci Birliği Seçimleri Yapıldı.ODTÜ’de Öğrenci Birliği Seçimleri Yapıldı.
... ve sonunda “hadise çıktı”... ve sonunda “hadise çıktı”
3. 1 Eylül 1969 günü yapılan ODTÜ Öğrenci
Birliği seçimlerini Ortanın Solu Grubu
kazanmış, ardından çıkan olaylarda gruplar
bildiriler yayınlamış, olaylarda yer alanların
bir kısmı, Disiplin Kurulu'nda cezalar
almışlardı.
Bu sunum, ODTÜ tarihinde yer alan bir
olayı o günün koşulları içinde ve o günün
belgeleri ile hatırlamak amacı ile
hazırlanmıştır.
4. ODTÜ öğrencisi, henüz ODTÜ’nün kuruluşunun ilk
yıllarında yurtseverliği temel alan eylemleriyle,
emekten yana tavırlarıyla ülke gündemine damgasını
vurmaya başlamıştı.
Ağustos 1965:
ABD’ye karşı petrolün ulusallaştırılması eylemi çerçevesinde
ODTÜ’lü öğrenciler Petrol Ofisi bayilerinde gönüllü olarak çalışıyor
1968, Elmalı Köyü:
Toprak Reformu’nu
destek hareketleri çerçevesinde
Elmalı Köyü’nde
gönüllü ODTÜ’lü öğrenciler
1969, “Yabancı Sermayeye Hayır”
eylemlerinde ODTÜ’lüler
6. ODTÜ Öğrenci Birliği’nde seçimleri;
1965, 1966 ve 1967 yıllarında
Sosyalist Fikir Kulübü (SFK) üyeleri olan
“Toplumcu Grup”,
1968’deki seçimi ise
Sosyal Demokrasi Derneği (SDD) üyeleri
olan “Ortanın Solu Grubu”
adayları kazanmıştı.
Mayıs 1969’da yeni dönem için Genel Kurul
ve Seçimler yapılacaktı.
7. “Üniversitelerde öğrenci birliklerinin öğrenci açısından birçok
olanağı vardır. Devletten ve rektörlükten tahsisat alır.
Üniversitenin olanaklarını kullanır. Paso ve kimlikleri belli
ücretler karşılığında öğrenci birlikleri verir. Hukuksal ve resmi
anlamda öğrenciyi her anlamda bu kurumlar temsil eder.
Bu nedenle gruplar açısından öğrenci birlikleri, ele
geçirilmesi gereken yerler olarak görülmüştür."
Cumhuriyet Gazetesi, Nisan 1998,
“Nurhak’ta Bir Şafak Vakti” yazı dizisi
Öğrenci Birliği seçimleri, öğrenciler arasında
siyasi boyutta hareketli geçerdi.
8. Ancak Mayıs ayında yapılması gereken seçimlerin
ertelenmesi sözkonusuydu.
6 Ocak 1969’da ABD büyükelçisi Komer’in arabasını yakılması
sonrası gelişen “boykot ve işgal olayları” nedeni ile Üniversite
12 Nisan 1969'da Akademik Konsey tarafından kapatılmıştı.
9. 30 Nisan 1969'da
toplanan Akademik
Konsey okulun
15 Ağustos’ta
açılmasına karar
verdi.
“... son olaylar dolayısıyla
bozulan çalışma şartlarının
normale avdet etmesine ve
üniversitenin daha verimli
çalışmasına imkan
hazırlamak üzere,
1969 yaz tatilinin öne alınıp,
Mayıs, Haziran ve Temmuz
aylarında yaz dönemine
girilmesine,
yarım kalan sömestr için
derslerin 15 Ağustos'ta
başlatılmasına...”
10. 15 Ağustos 1969 günü
eğitime tekrar
başlandığında Mütevelli
Heyeti Başkanı
Sadrettin Alpan
öğrencilere şöyle
sesleniyordu:
“Mütevelli Hey’etimizin samimi
inancı, memleketimizin iftihar ettiği
bir ilim kuruluşu olan ODTÜ
öğrencilerinin olgunluk seviyesinin
ve memleket severliliğinin, onların
uzun istikballerini etkileyecek
sonuçlara varabilecek yeni
gelişmeleri önlemek gücünde
olduğu noktasında yoğunlaşmış
bulunmaktadır...”
11. Aynı tarihte
yayınlanan
Öğrenci Birliği
bildirisi daha
basit bir
söylem
içermekteydi:
... 15 Ağustos 1969 Cuma günü derslerin başlamasından sonra bir hafta, on
gün süre ile işlenmiş konular tekrar edilecek, aylık imtihanlar öncesi döneme
öğrencilerin intibakı sağlanacaktır.”
“Bu tatil döneminde
derslerden uzak
olmamızın yeni
döneme alışmamızı
zorlaştıracağı
açıktır.
13. Hazırlık süreci başladı.
Genel Kurul öncesi gruplar,
dünya görüşlerini ve
kendilerini tanıtıcı yayınlar
yaptılar.
Günlük olayları
bildirilerinde, hazırladıkları
kitapçıklarda yorumladılar.
14. Tüzük gereği önce tüm öğrencilerin
katılımına açık Genel Kurul
toplanırdı.
Daha sonra 4-5 günlük bir ara
verilir, ardından Başkanlık
Divanı gözetimi ve düzenlemesi
ile tüm öğrencilerin
katılabileceği seçim yapılırdı.
Başkanlık Divanı seçilir,
eski Öğrenci Birliği Genel Kurul’a
hesap verirdi.
15. Oy sayımı sırasında spor
salonunun üst sağ, üst sol ve alt
kısmını sayacaklar, her gruptan
temsilci olmak üzere isim isim
belirlendi.
26 Ağustos 1969 Salı günü
Kapalı Spor Salonunda yapılan
Genel Kurul’da oylama sonucu
Başkanlık Divanı’na SFK üyesi
öğrenciler seçildiler.
Münir Ramazan Aktolga
Divan Başkanı oldu.
...ve Genel Kurul
başladı.
16. Bir önceki dönemin İskender
Odabaşoğlu başkanlığındaki
Öğrenci Birliği yönetimi,
yaptıkları çalışmaları bir
kitapçıkta toplamışlardı.
Yönetim Kurulu, çalışma
raporunu sundu...
17. Çalışmalar geniş bir yelpazeye yayılmıştı.
ODTÜ öğrencisi, her yere yetişmeyi biliyordu:
“Öğrenci Birliğinin sıkı denetlemesi ile kar etmeye başlayan
kafeterya”,
“Bir öğrenci arkadaşımıza tokat atmaya yeltenen casus barış
gönüllüsünün üniversitemizden atılması”,
“Bu yıla kadar bazı karışıklıklara sebep olan ders proğramının
bu yıl komputer’le ayarlanması”,
“Bu sene bilhassa ders kitaplarının ucuz baskılı olanlarının
(Japon baskısı) getirilmesi”...
18. ODTÜ’lünün sosyal yaşamına katkıda bulunulmuştu...
“Cumartesi günleri gece saat 01.00’de otobüs konularak hafta
sonu eğlenmek isteyen arkadaşların geç saatte dönmeye
mecbur oldukları takdirde bu otobüsten faydalanmaları,” ...
19. ... ama ODTÜ’lülük de ihmal edilmemişti:
”9 Eylül İzmir’in Kurtuluş gününde
İzmir sularını, ziyaret maskesi
altında, kirleten Amerikan
6.Filosunun tertiplenen miting ve
yürüyüşlerle protesto edilmesi”...
20. Çalışma Raporu’ndan sonra
sıra, Gelir Gider
Tablosu’nun okunmasına
gelmişti.
Gelirler 267.558 TL gibi büyük bir rakamdı:
Rektörlükten alınan 235.000
Şebeke satışı 15.557
Gider kalemlerinden bazıları ise şunlardı:
ODTÜ amblemli sigara
Komer olaylarında tutuklananların harcı
Komer olayında tutuklananlara yemek
İzmir 6. Filo mitingi
Conk Bayırı abidesine yardım
ODTÜ Arıcılık Kulubüne yardım...
21. Eski dönem yönetimi aklandı, Genel Kurul sona erdi.
Seçimler 5 gün sonra,
1 Eylül 1969 Pazartesi günü yapılacaktı.
Seçime kadar Öğrenci Birliği’nin çalışmalarını
Başkanlık Divanı yönetecek,
seçimlere giderken düzeni onlar sağlayacaklardı.
Öğrenci grupları ise 5 günlük propaganda süresini
değerlendirmeye koyuldular...
Başkanlık Divanı, Öğrenci Birliği’nin barakasına
yerleşerek çalışmalarına başladı.
22. Gruplar, yönetim geldiklerinde yapacaklarını
öğrencilere duyurmaya, kitapcıklarıyla, bildirileriyle
kendilerini tanıtmaya başladılar...
Her yere afişler,
bez pankartlar
astılar.
O günün
teknolojisine uygun
olarak teksir
edilmiş bildiriler
dağıttılar, günlük
olayları
bildirilerinde
23. Dağıtılan ilk bildirilerden
birinde bazı yakınmalar
başlamıştı.
Ortanın Solu Grubu şöyle
diyordu:
“…Propaganda süresinin ilk gününde,
iki yerde afişlerimizin yırtılmasını,
Grubumuza sözlü tecavüzde
bulunulmasını şiddetle kınarız.
Bu olayları Genel Kurul Başkanlık
Divanına aksettirip, gereken tedbirlerin
alınmasını istedik…”
24. Kardeşler,
Bugün için barışa giden yol, ancak
savaştan geçer. [...]
Toplumcu Grup seçime yönelik broşüründe
öğrencilere sesleniyordu;
kim ki Amerika’nın kültür üssü
ODTÜ’de Kurdaş’la kolkola gezer ve
devrimcilere yapılan komplolara alet
olur,
Kim ki insan kasabı Komer’in
arabasını yakan devrimcilerin
karşısında durur,
kim ki forumlarda öğrencilerin
demokratik yollarla aldıkları kararların
karşısına dikilir, kitlenin özlem ve
isteklerini hiçe sayar,
gelişen hareket onları ezer geçer.
25. Sevgili arkadaşlar,
Ortanın Solu Grubu da seçim broşüründe şöyle
diyordu:
... Taşlı sopalı tartışmalar yerine fikir
tartışması, eğitimi aksatan anarşist
eylem yerine demokratik eylem,
Türkiye dışındaki ülkelere, Vietnam’a
değil, önce ODTÜ öğrencisi ve Türk
halkı için çalışmak, temel felsefemizdir.
... Bir gençlik örgütü olarak
eylemlerimizi halk için halkla beraber
ve eğitimi aksatmadan
gerçekleştirmeye çalışacağız.
... Karşımızdaki kimselerin
yobazlıklarına karşı öğrenci
çoğunluğunun desteğini
kazanacağımıza inanıyoruz.
28. 1 Eylül 1969 Pazartesi günü, ODTÜ Öğrenci Birliği
seçimleri yapıldı.
Saat 17.00’de sandıklar kapatıldı ve
oylar sayılmaya başlandı.
Yıllar sonra bir yazı dizisinde
seçim günü olanlar şöyle anlatılıyordu:
”İnşaat Fakültesinde kullanılan oylarda ise Ortanın Solu Grubu
72 oy farkıyla önde gitmektedir.
ODTÜ Öğrenci Birliğinin üniversite içindeki olanaklarını ele geçirebilmek
amacıyla Şükrü Işık ve sandık görevlisi Ahmet Sönmez bir bahaneyle
olay çıkartır. Koray Doğan tabancasıyla havaya ateş eder.
Çıkan olaylarda sosyalistler, sosyal demokratlara karşı ‘devrimci şiddet’
kullanırlar.”
Cumhuriyet Gazetesi, Nisan 1998,
“Nurhak’ta Bir Şafak Vakti” yazı dizisi
29. Sosyal Demokrasi
Derneği’nin yayınladığı
bildiride olaylar şöyle
duyuruluyordu:
“Sonuçların bu şekilde
olması üzerine İnşaat ve
Hazırlıktaki sandıklara
saldırılmış, oylar,
zabıtlar yırtılmış,
tabanca ve sopalarla
arkadaşlarımıza
saldırılmıştır.”
31. Sosyal demokratların
bir bildirisinde şu
ifadeler yer alıyordu:
“ODTÜ’de kendilerine
sosyalist süsü veren
anarşist ve ne yaptığını
bilmeyen
bir avuç bunalım çocuğu
1 Eylül günü yapılan
Öğrenci Birliği seçimlerini
Ortanın Solu Grubunun
kazanması üzerine
sandıklara ve
arkadaşlarımıza
saldırmışlardır”.
Kimi bildirilerdeki ifadeler ‘ağır’dı.
“Bele tabancayı asıp,
şarabı çekip Üniversitenin
çalışma düzenini bozmaya
kimsenin hakkı yoktur".
32. Sosyalistlerin bildirisinde
bunlara cevap veriliyordu:
“Bu seviyesiz adamlara gereken
dersi vermek ve devrimcilerin
karşısında ancak saygı
duyulacağını öğretmek,
devrimci görevlerimiz içindedir.”
“Şunu çok açık ortaya koyalım ki,
sosyalistlerin şerefi üç-beş
dejenere burjuva züppesinin
oyuncağı olamaz.”
“Hiç bir devrimci eylem sahnesinde
görünmeyen bu soytarılar,
pasif ortamda bize olmadık
çamurlar atmaya kalktılar”.
33. Seçimlerin ertesi günü
toplanan bir forumda da
“hadise” çıkmıştı:
"2 Eylül 1969 günü
İnşaat Mühendisliği
Fakültesinde düzenlenen
forum yine aynı grup
öğrenci tarafından silah
zoru ile dağıtılmış,
Öğrenci Derneği Başkanı
tabanca kabzası ile
başından yaralanmış,
bir öğretim görevlisine
silah çekilmiştir.“
34. Sosyal Demokratlar Dernekler
Masasına başvururlar.
Ankara Valiliği 4 Eylül’de
seçimi Ortanın Solu
Grubu’nun kazandığına karar
verir.
5 Eylül günü Rektörlük bunu
öğrencilere duyurur.
Sosyalistlere göre;
“Bir grup ortanın solcusu
Cemiyetler Masasına gidiyor ve
sandık kurullarının zabıtları
diyerek seçimleri kazandıklarını
isbat için bir takım belgeler
veriyorlar. Verilen belgeler
sahtedir.”
35. Toplumcu Grup da Savcılık
ve Danıştay’a başvurmuştur.
Asliye Ceza Mahkemesi’nden
tedbir kararı talep etmiştir.
Bunun nedenini sosyalist
Genel Kurul Başkanlık Divanı
şöyle açıklar:
Ancak, bu girişimden olumsuz yanıt alınır.
“Devrimciler; hareketlerinin
savunmasını hakim sınıfların çizdiği
sınırlar içinde bir takım kaidelere
dayandırarak yapmazlar ama bu
sefer, bu işi yapanları sahte belge
düzenlemek ve kanunsuz hareket
etmekten mahkemeye verip, burjuva
hukuku çerçevesi içinde bile
yenilgiye uğratacağız”.
36. Sosyal Demokrasi Derneği
barakası sosyalistler
tarafından tamamen tahrip
edilir.
Sosyalist Fikir Kulübü, bildirisinde bu
olay şöyle anlatılmaktadır:
"Dün Kimya Mühendisliği Öğrenci
Derneği Başkanı arkadaşımızın,
içlerinde S.D.D. [Sosyal Demokrasi
Derneği] Başkanının da bulunduğu bir
grup ortanın solcusu tarafından
dövülmesine sinirlenen bir iki
arkadaşımız sosyal demokrasi derneğini
tahrip etmişlerdir.
Sosyalist Fikir Kulübü üyeleri ve yönetim
kurulu bu harekete kesin olarak karşıdır.
Bizim tasvibimiz ve haberimiz olmadan
disiplinsizce yapılmış bir harekettir.
Bütün samimiyetimizle kınarız..."
37. SFK üyeleri de Genel Kurul
Başkanlık Divanı olarak girdikleri
Öğrenci Birliği barakasındaki
işgalini sürdürmektedir.
Seçimi kazanan sosyal
demokratlar bir bildirilerinde
şöyle demektedirler:
“Kendi gücümüzle veya savcılık
kanalı ile Birlik binasını
boşalttırabileceğimiz halde
bunun sonucu iki grup arasında
silahlı bir çatışmaya sebebiyet
vereceği düşüncesi ile böyle bir
teşebbüse girişmedik.”
38. “Sosyal Demokratlar 5 Eylül
1969 Cuma günü bir gövde
gösterisine girişir.
[...]
Göstericiler tabanca ile etrafa
ateş ederek Öğrenci Birliği’ne
doğru yürür. Ancak Toplumcu
Gurup’tan bazı öğrencilerin
Birlik etrafında ellerinde kırma
av tüfekleri ile beklemeleri
üzerine yürüyüşten
vazgeçerek dağılırlar.”
Cumhuriyet gazetesinde
yayınlanan bir yazı dizisinde
bu konu şöyle anlatılır:
39. Sosyalistler ise olayı şöyle
anlatırlar:
“Dün bir grup eli sopalı adam
aldıkları sahte belgeye
dayanarak Öğrenci Birliğini
Altındağ’dan ve mensup
oldukları partinin ilçe
örgütlerinden topladıkları
kişilerle birlikte basmak
istemişler, fakat devrimcilerin
direnişi karşısında Öğrenci
Birliğinin yanına bile
yaklaşamamışlardır.”
40. Sosyal Demokratlar öğrencileri
bilgilendirmeye devam ederler:
“Hiçbir meşru temele dayanmadan ve
ancak yabancı işgal kuvvetlerine
yaraşan metodlarla Birliği elinde
bulunduranlar […] perişan olacaklar ve
üniversitemizde barınamayacaklardır.”
“Edepsizliğin bu Üniversitede yeri
yoktur.”
“Bütün arkadaşlarımız derslere devam
etmeli ve sükunet yerleşmelidir.”
Daha sonra sosyalistler işgalden vazgeçer ve
Öğrenci Birliği barakasını Ortanın Solu Grubuna
teslim eder.
41. Bu arada Disiplin Kurulu
da çalışır, öğrencilere
yazılar gelir:
“Üniversitemiz Öğrenci Birliği
seçimleri ile ilgili olarak 1-2
Eylül 1969 günü cereyan eden
olaylar hakkında Öğrenci
Disiplin Komitesince bilginize
başvurulacaktır.
Konu ile ilgili olarak
9 Eylül 1969 Salı günü saat
14.00’de Kayıt ve Kabul İşleri
Müdürlüğünde bulunmanız
gerekmektedir.”
42. Disiplin Komitesi, toplantı sırasında Toplumcu Grup tarafından
baskına uğrar.
Bu sırada ifade veren eski Öğrenci Birliği Başkanı
İskender Odabaşoğlu da tartaklanır.
“Hadiseli seçim” süreci böylece noktalanır.
Daha sonra karar açıklanır:
"1969 Eylül ayında Orta Doğu Teknik Üniversitesinde meydana gelen
tabanca atma, adam yaralama, öğrenci dövme ve ölümle tehdit etme gibi
olaylarla ilgili olarak Üniversite Akademik Konseyi
bir öğrenciyi üniversiteden tamamen ihraç cezası ile cezalandırmış,
bir öğrencinin bir yıl süre ile,
bir öğrencinin altı ay süre ile,
iki öğrencinin beşer ay süre ile,
iki öğrencinin üçer ay süre ile ve
bir öğrencinin de iki ay süre ile Üniversiteden uzaklaştırılmalarına
karar vermiştir..." 6 Ekim 1969
ODTÜ Rektörlüğü
43. O gün, seçimlerde karşılıklı mücadele içinde olan
ODTÜ’lüler,
daha sonraki yıllarda olduğu gibi bugün de
dayanışma içinde,
ülkenin ve toplumun çıkarları için
ortak uğraş veriyorlar.
1 Eylül 1969 “Hadiseli Seçim” listelerinde yer alan
ve bugün kalplerde yaşayan ODTÜ’lüleri
bir kez daha anıyoruz.
Sinan
Cemgil
Taylan
Özgür
M. Kemal
Şanlı
Bülent
Yelken
Yusuf
Aslan
Mehmet
Sözen
44. Bu sunu, arşivlerimizdeki belgelerdenBu sunu, arşivlerimizdeki belgelerden
ODTÜ’nün 50. kuruluş yıldönümündeODTÜ’nün 50. kuruluş yıldönümünde
ODTÜ öğrenci belleğine katkıODTÜ öğrenci belleğine katkı
amacıyla hazırlanmıştır.amacıyla hazırlanmıştır.
Hazırlayanlar
Levent TOSUN (Makina Müh. ’70)
Nermin FENMEN (Kimya Müh. ’80)
Müzik: The Ventures – “Walk, Don’t Run”, “Pipeline”, “Caravan”, “Dr. No”
23 Eylül 2006, Ankara
1956 – 2006
ODTÜ’nün kuruluşunun 50. yılı
bellek dizisi
