1. MagdalenaKolasiriska,JolantaRabe-Jabloriska
Wstgp
Rozw6jintelektuaby spoleczny
i czlowieka dawnawiqzanorozwojem
od z mowy.
Zgodniez koncepcj4 determinizmujgzykowegouwa2asig, 2e rozw6j poznawczy
czlowiekajest przedewszystkimzale2ny rozwoju jgzyka.Niekt6rzy autorzys4
od
zwolennikami poglqdu,2e jgzyk jest tylko narzgdziem wyraiamaproces6w
do po-
mawczych, wigc wszelkiezmianyw rozwojujgzykowym s4wt6rnewobecroz-
tak
wojuumyslowego 2,3,4). Nie mawqtpliwoSci, mowajest
[1, 2e wa2nym elementem
naszejkomunlkacjiz innymi osobami, ulatwiapowstaniewigzi i relacji,prawidlowe
funkcjonowanie spoleczne.
mowy i jgzyka w ICD-10
Zaburzenia
W dziesi4tej
rewizjiMigdzynarcdowej klasyfkacji chor6bi problemiw
statystycznej
zfuowotnych-ICD-10 [5] przedstawiono, ramach
w zabwzeh rozwoju psychi cmego,
zachowaniaemocji,orazzaburzef,
i kt6rym,owarzyszqzaburzenia rozwojui funkcji
mowy,nastgpujqcy podzial:
l. Zaburzeniarozwoju mowy i jgzyka a) specyficznezabtrzeniaartykulacji,
b) zaburzenia ekspresjimowy, c) zaburzeniarozumieniamowy, d) nabytaafazja
zpadaczkq, inne zabtxzeniarozwojumowy i jgzyka,f) zabtrzeniarozwoju mowy
e)
i jgzykanieokreSlone.
2. Zaburzenia zachowania emocji rozpoczytajqce zwykle w &iecifistwie
i sig
i w okresiemlodzieiczym:mutyzmwybi6rcry,przewlekle ruchowe wokalne,
tiki lub
zesp6ltik6w -
glosowychi ruchowych Gilles de la Tourette'a, j4kanie sig, mowa
beztadsa.
3. Zabuneniapsychiczn kt6rym towarzyszqzaburzeniaozwoj i funkcji mowy:
e, r u
calo$ciowe zabvzeniarozwojowe,alutyzm dziecigcyi atypowy,zespolRetta,inne
dziecigce zabtrzeniadezintegracyjne,
zaburzenie -
hiperkinetyczne z towanyszqcym
upoSledzeniem umyslowymi ruchamistereotypowymi, upoSledzenie umyslowe.
Definicje
Wydajesig konieczne przypomnienie podstawowych definicji zabwzehmowy,
kt6rebyty obiektem badania przedstawionego dalszejczgSci
w pracy.
Pierwszym zwiastunem nieprawidlowegorozwojumowydzieckajest spowodowa-
jej
ae licznymi czynnikami op62nienie, rozryznawarl'e
w6wczas, gdy wypowiadanie
sl6wniepojawiasigw 18(24)miesi4cu 2ycia,zdah 30 (36)miesiqcu
w 2ycia(zaleZnte
od autora) 12,3,41.
Zaburzenie ekspresjii rozumieniamowy jest specyficznym zaburzeniem roz-
wojowym charakteryzr:jqcym tym, 2e poziom rozumienia
sig mowyjest ni2szyo 2
odchylenia standardowe(OS) od normy wlaSciwej wieku dziecka co najmniej
dla i
o I OS w stosunku wyniku w bezslownej
do podskalitestuoceniaj4cego iloraz inte-
ligencji(II).

2. Zaburzeniakomunikacji i mowy u dzieci 359
Zaburzesia ekspresji mowy charakterynje obni2ony poziomekspresji najmniej
co
o 2 OS wzglgdem nonny wla$ciwejdla wieku dzieckai co najmniejo 1 OS w sto-
sunkudo wyniku w bezslownej podskalitestuoceniajQcego przy prawidlowym
II,
rozumieniu mowy.
Specyficzne zaburzenia artykulacji rozpoznajemy w6wczas, poziom
gdy umiejgtno-
$cifonologiczaych dzieckajestni2szy 2 OS od normywlaSciwej wieku dziecka
o dla
i co najmniejo I OS od wyniku w bezslownej podskalitestuoceniaj4cego Inteli-
II.
gencjaniewerbalna, rozumienie ekspresjajgzyka
i pozostaj4 granicach
w tronny.
Wszystkiewy2ej wymienionezabtrzeniamowy (ZM) nie mog4byd wynikiem
zabwzenneurologicznycb, uszkodzenia zmysl6w, somatycztrych caloSciowych
i
zabwzehrozwoju [5].
J4kanie cechuje
sig czgste powtarzanie wydlu2anied?wigk6w,
i sylablub sl6w,
alboczgste wahaniaiprzemvyzabwzajqce plynnoSd wypowiedzi. NieprawidlowoSci
te sqkonsekwencj4 upoSledzenia koordynacji czynno$ci poszczeg6lnych element6w
aparatu obwodowego mowy: ukladuoddechowego, fonacyjnego artykulacyjnego.
i
gdy
AfazjErozpomajemy, zaburzenia jak
mowy (analogiczne u doroslych) powstaly
u dziecka,kt6re osi4gnglo poziomrozwojumowy odpowiedli do wieku, natomiast
gdy
dysfazjg, w wyniku dzialania czynnik6wuszkadzajqcych nie doszlodo pra-
oan
widlowegorozwoju mowy. Nabytaafazjaz padaczkq (zespolLandaua-Kleffnera)
charakteryzuje utratq
sig przezdziecko umiejgtnoSci rozumieaiaekspresji
i mowy,kt6re
posiadalo. Poziominteligencjidziecka zmieniasig.Wyst4pienie
nie afali pozostaje
w zwi1zkuczasowym pojawieniem zmiannapadowych EEG (zwykle w obu
z sig w
platachczolowychlub uog6lnione), nastgpnie napad6w padaczkowych [5].
Zabwzenia rozwojumowy najczg$ciej wystgpuj4 dzieciz upoSledzeniem
u umy-
slowympod postaci4 zahamowania niepelnego
lub rozwojumowy.Czgstotowarzy-
szq,w postacizabwzeh mowy pisaneji czytanej, zaburzeniom rozwojuumiejgtnoSci
szkolnych (specyficzne zaburzeniaczytania- dysleksja,analizy d2wigkowo-literowej
- dysodografia) [6].
W przebiegu autyzmu dziecigcego obserw:rje r6znorodn zabuszenia
sig e rozwoju
i ekspresjimowy: nie wystgpujegaworzenie, pierwszeslowa pojawiaj4sig czgsto
po 5 r.2., a czgSci dziecinie dochodzi rozwojumowy.W postacip62nej
do au:yzmu
nastgpuje regres rozwojumowy po okresie
w prawidlowego rozwojudla wieku,nie-
prawidloweu2yciezaimk6wosobowych odniesieniu wlasnejosoby,echolalia
w do
natychmiastowaodroczona, glosowe,stereotypie
i tiki slowneoraz skomplikowale
zaburzenia semantyczno-pragmatyczre. Charakterystycznejest mowanie sfu2y
to,2e
komunikacji 8].[7,
Rozpowszechnienie
Wska2niki rozpowszechaienia zaburzef mowy (ZM) i jgzykamieszczq w sze-
sig
rokimprzedziale,zaleLnie stosowanych
od kryteri6wdiagnostycznych
i wiekubadanej
populacj. Wszy stl<te
i Lrildtapodaj czgstsze
4 wystQpowan zaburzeh
ie mowyu chlopc6w
wL u dziewcz4t : I - 2:l) [5, 8, 9, I 0, ll, 12,13,l4].
(3

3. MagdalenaKolasffiska,JolantaRabe-Jabloriska
Tabela I
RozpowszechnienieZM i jgzyka
wg Diagnostic and statistical manaal of mental disorders, IV editiott - DSM-IV ll3l
hhinbrntt Otut* bafilti omdrii
fotrfE t obmtdt dqqiFqln{ri $+o.{+ir,ri
Ht sr t uf, roed r dqttqir+ r+cr+{frt +ofi+i+ri rhlu d+ohym
ru
&rrurb frdogimt d;f# t + *#ff{Elsr{ u 0r5+r41lttru
Jlodt* I ?6ru rti r Frr + dnikr iir+rrrq fi+4
*
rr*dnh+xrri
Z danychepidemiologicznych przezRuttera19)wyntka,2eZM dotyczq
uzyskanych
15-25%populacji dziecigcej. Specyicznezabarzetiao znacznym nasileaiubgd4ce
przyczynqzabtnzenia rozwoju spolecznego dzieckabez obni2onego stwierdzono
II
t 0,15-0,250/o dzieci.Brak jest jedaak szczegiltowych
danychna temat populacji
polskiej.Kurcz [3] podaje, dzieciz op62nionym
2e rozwojem jgzyka stanowi4okolo
l0% populacjidziecigcej, przy czym specyficzne zaburzeniadotyczq0,3-0,7o/o
tej
populacji [3].
Cel pracy
Celempracybylo ustalenie:
- czgstoSci komuaikacji(ZK) w populacjidzieci 8-letaicb
wystgpowani zabvrzea
a
z gminy miejskiejL6dZ
czgstoSciwystgpowania i rodzaj6w ZM u tych dzieci
czgstoSciwystgpowania i rodzaju zaburzei somatycznych i psychicznych (ZP)
wsp6listniejqcycb z ZM u dzieci
- czy istniej q zaleinoSci pomigdzy poziomem rozwoju umiejgtnoSci jgzykowych
a czgstoSciq wystgpowania i r odzajem zaburzehpsychicznych (ZP) u dzieci.
Grupa badana i metody
Badanie miaio przebieg dwustopniowy i zostalo zrealizowane w ramach polsko-
-francuskich badai nad rozpowszechnieniemautyzmu. W I etapie wykonano badanie
przesiewowe za pomocq specjalnie skonstruowanegokwestion ariusza Rozw6j Ko-
munikacji Dziecka z Otoczeniem, rozeslanegodo rodzic6w, opiekun6w, nauczycieli
7881 dzieci urodzoaychod 01.01 do 31.01 l99l r., mieszkajqcychw gminie tr 6d2.
Populacjg tg wyszukano w Wojew6dzkim Komputerowym Banku Danych na dzieh
31.05.1997r.Uzyskaao odpowiedzi od rodzic6w 7801 os6b (99% populacji wybranej).
Na podstawie wnlizy treScikwestionariuszy wyloniono grupg 63 dzieci (42 chlopc6w
i 21 dnewczylek) przejawiaj4cych zabvrzeniakomunikacji z otoczeniem i rozwoju
mowy.
W II etapie dzieci wylonione w I etapie zaproszo?owraz z rodzicem 1ubopiekulem
do Poradd Przykrtnicznej CSK w N-odzi.Zgloslla sig 58 dzieci (.18 dzewczyaek, 40

4. Zaburzeniakomunikacii i mowy u dzieci 361
chlopc6w) wprzedzialewiekowym 8 lat-8 lat I l miesigcy,ukt6rychprzeprowadzono
nastgpuj4c4procedurEb adawcz4:
l. Badaniepsychiatryczne, diagnoza ICD-10
wg
2. Ocenapoziomurozwoju i ZM na podstawiePrzesiewowegoTestuLogopedycznego
Tarkowskiego- PTLT [5],
3. Ocena rozwoju dziecka zapomocqKwestionariusza Rozwoju Dziecka autorstwa
Rabe-Jabloiskiej i Gmitrowicz116l, wypelnianegoprzezrodzica lub opiekuna,
4. Ocena aktualnego stanu somatycznegodziecka oraz analiza istniej4cej dokumen-
tacji medyczrej, psychologicznej,logopedycmej (KsiqzeczkaZdrowia Dziecka,
Karty Informacyjne Leczenia Szpitalnego,odpisy Kart LeczeniaAmbulatoryjnego,
opinie psychologiczne, wyniki badaripsychomekycznych,diagnostyki dysleksji
i dysgrafii).
Zebranedane opracowano statystycznie zapomoc4 programu EPi Info (6 wersja)
- CDC Atlanta (USA) - Ecole Nationale de SaatePublique (Sredniaarytmetyczna,od-
chylenie standardowe,test dokladny Fishera, przy p<0,05, ekstrapolacjawynik6w).
Wyniki i ich om6wienie
W przesiewowym badaniu za pomoc4 kwestionariuszaRozwoju Komunikacji
Dzieckaz Otoczeniemw pierwotnej populacji 7801 dzieci stwierdzonoZK u 63 dzieci
- 0,81o/opopulacji dzieci oSmioletnich (42 chiopc6w - 0,590 , i 2l dziewczynek -
0,2lyo), mieszkaj4cych gminie miejskiej tr-6d2.
w Odnotowanoje w badanejgrupie
ponad dwukrotnie czESciej chlopc6w ni2 u dziewczynek.
u
Tabera2
przebiegrozwojumowyu badanych
IItd qrftrn UdEgrtl Ciff Et tsttron
FEnlq!q.{u FE lFG rFltr ][illc
lTrffr
t!lEl Itst! fild! Itst! ftlda lEta F
R!ilfirf 0.31 E 8,33 0 q,3u E [,F
mrtitmr [.il E [5[ c En5 U II.JT
FIEfl.Efr u.1t E llrl 4 E1[ E n.tr
Nie sfwier&ono istotnych statystycznier62nic w zakresieprzebiegurozwoju mowy
pomigdzy dziewczynkamia chlopcami.U wigkszoScibadanychdzieci stwierdzono
opozniony rozw6j mowy. Rozw6j przerywany (po okresie prawidlowego rozwoju,
zatrzymanielub regresmowy) rozpoznano u 12 badanych.
Nie strvierdzonoistotnych statystycmie r62nic w zakresiepoziomu rozwoju mowy
zzle2nie od plci badanych. Prawidlowy poziom rozwoju jgzykowego dotyczyN15
badanych,u pozosialych kompeiencjejgzykowe byly na poziomie niskim. U 6 dzieci
stwierdzono calkowity brak mowy czynnej, prawie jednakowo czgstou obu ptrci.

5. MagdalenaKolasiriska,JolantaRabe-Jabloriska
Tabeta
3
Poziom rozwoju mowy w badanej grupie wg wynik6w w PTLT
Iltdnifsn t|lHrrJfH clt!E Elrhcr
fttmrtq.E|r ]FE ]FG n=qfl f 4rlE
IIEYfr p
1rlfi ts!t lrrs Etr tirF lErir
rfH H Illc 19 [,Tr E 015 I D.m8
rtldtd P II.E ? ll.Itr u.t5 ! [.4ft I
tTr:!ll 1l It t+ E ItE + u.l + E.EE4
Tabela4
Rodzaje ZM i czgstoSd wystgpowania u badanych
ich
E6rln+8
ffiqlE Arct mrf
tllEF Eiu
EfIrElr nEJmld! nu.ry qE E
atsrlEl!d4rEf rruf qD fl
Ebnda rttubC qE lt
,f ]qrEtE U,IE I
tum 1r0 E
Istotnqstatystycznie r62nicaw czgstoSci wystgpowaniaZM migdzy plciami
0r < 0,05) stwierdzonojedynie u badanych zaburzeniami
z rozumieniai ekspresji
mowy ze wsp6lwystgpujqcymi objawamineurologicznymi (rozpoznawanymi czE-
Sciej u dziewczynek). chlopc6wlajczgsciejstwierdzano
U specyficznezaburzenia
ekspresjimowy.
Frakcj poszczeg6laych
e cznychpodtyp6wklinicznychZM przedstawialy
specyfi
signastgpuj4co:
. zabtrzenia
Specyficzne rozumienia mowy(F80.2)0,17 (n--4)
. zaburzenia
Specyficzne mowy (F80.1) 0,39 (n:9)
ekspresji
. Specyficznezabvrzeniaartykulacji(F80.0) 0,30 (a:7)
. Nabytaafazjazpadaczkq (F80.3) 0,13 (n:3)
Odniesienie uzyskanych wynik6w do calej populacjibadanejpozwolilo usta[e
czgstoScwystgpowania wszystkichspecyficzlycbZM u dzieci 8-letnichzamieszka-
tych w N-odzi na2,9 przypadk6w/1000, specyficznychzabwzeh rozumieniamowy
na 0,5/1000, specyficznych zaburzehekspresjimowy na l,2ll000, nabytejafazji
zpadaczkq (zesp6l Landaua-Kleffnera) 4/10 000.
na
NajczgS ej r ozpoznaw
ci eaymi wsp6hvy tgpujqcymi zabtrzeniami somatycznymi
s
byty r62neschorzeaia leurologiczne(padaczka, niedotlenieniowa,
encefalopatia
dziecigcepora2enie m6zgowe), nadnej wady i dysfunkcjeaparatu artykulacyjnego
mowy,nastgpnie sluchu
zaburzenia wady rozwojowe.
i wzroku,i najrzzdziej

6. Zaburzenia komunikacji i mowy u dzieci 363
CzgstoSdwystQpowania zab:urzef'psychicznych (ZP) i zaburzefi rozwoju psy-
chicznego (ZRP) w badanej grupie byla wysoka (56 dzieci, f : 0,97). U wigkszo6ci
badanych postawiono 2 lub 3 ro4oznania psychiatryczne (46 dzieci).
Tabela
5
(wg
ZRPinneni2rozwojumowyu badanych ICD-10)
UqEIrllUrtr
tbd
tlTdfrilEtf rt EtsrEl! rlil4u EEIN]F 58
EE.il
n fdEl
Itsts rutslrstlml nq.rlr orrdlsroomtsn 5[ lt Ed
EI Sqtsr uErula nildu unHillld rlf,hlEfi EI q{
F8t.I Epqtsll utsrulr rytrb l qE
E illl +qrtsE utsrulr rytstb I ElIrydTJEE*E{tril4 t+ 4x+
F8t.3 llo]E EhIrEtts unqitlot ltEhtrfl 0 lt|l
FE S qts c r E.]EIE nd{u lntEl rr t ryr|fdr 5 q,l]
FE+ CEbofrru Ehtrutb muqlrr I qr
FE+O fitgndildry 5 qtr
FE+I Attmatprf I qE
F&3 lnr rEdfu uhrrsrl ddrEtEf,E I llrE
LFEII'TE urUfirroptm t+ 4+t
Ft[ ilt!trrU El'ltr E qfl
F?I frrttrrll I.]ntsfifl.d]um c qil
FII Il!tmll frEtrr|m l [.IE
ZRP inne ni2 rozwoju mory rozpoznanew badanej grupie (wg ICD-10)
ZRP stwierdzono u 50 badaaych (f : 0,86). NajczgSciej razpoznanymi ZRP bylo
upoSledzeaie::myslowe i specyiczne zabutzenia rozwoju umiejgtaoSci szkolnych,
stwierdzaaepodobnie czgstow badanejgrupie. U 9 badanychpostawiono rozpoznaue
ealo6ciowych zaburzehrozwojowych. U wigkszo6ci tych dzieci stwierdzono r6wnie2
r6zny stopieri upo3ledzeniaumyslowego. Odniesienie uzyskanych wynik6w do calej
badanej populacji pozwolilo oszacowa6 czgstoS6 wystgpowania caloSciowych ZRP
na 11,5 przypadk6w /10 000, autyzmu na6,4110 000 w populacji dzieci Sletnich
z gminy LodL.
ZP rozpoznanou 39 badanychdzieci (frakcja 0,67). U blisko ll2badanych rozpo-
mano zaburzeniazachowaniai emocji rozpoczynajqcesig w dzieciistwie i w wieku
-
mlodnehczym, najczgSciej zaburzenialgkowe oraz ADHD.
Rodzaje zaburzefi mow w zaburzeniachpsychicznych i rozu,ojupsychicznego
U wszystkich badanych z upo3ledzeniemumyslowym i bez innych zaburzeh
rozwojowych stwierdzono zaburzenia rozumienia (f : 0,71, p< 0,05) lub rzadziej

7. MagdalenaKolasiriska,JolantaRabe-Jabloriska
mowy(f:0,29). R6wnie2dziecicaloSciowymi
ekspresji z zaburzeniami rozwoju wy-
kazywatryczqSciej
znamiemesbtystycznie zabtrzeniarozumienia :0,67 , p< 0,05)
(f
mowy (f - 0,33).Ze specyficznymi
ni2 ekspresji zaburzeniami rozwojuumiejgtnoSci
szkolaychwspSlwystqpowaly ponad/z przypadk6wzaburzenia
u artykulacjiizolo-
wanelub z j4kaniemsiEoaz zaburzerna ekspresji mowy (u l/3).Takzeu wigkszoSci
badanych ADHD ZMtwaNycharakter
z zabwzefi artykulacji(f : 0,83),u dzieci zai
z zaburzeniarni
adaptacyjnymirozpoznawano zaburzeniaartykulacji lub zaburzenia
mowy (zjednakow4
ekspresji f :0,44).
czEstoSci4
Tabela6
zp razpoznanew badanej grupie (wg rcD-10)
Lianr
FD hfrntdt
EIl- t0 tlry+;+pf + u&mtli plfiizrr oqotrnidfi
n frkir
tritri r r$roeduri orrdiorni m+tm +s qFl
ilbun+nb udr+rrfi itrmri ruo+arrtil ct * rrrlCt
rudrir#f;* irurith Efrftd+1mog#m fii# fiidt
u
di4mr-ffif Ef qfi
s0 4htntnb hlulit{'cmt f qfi
FE llt-nr drn+rir rdt++,sil i+m+{i + qffi
FS thrrltflb q6'o+im*rrmF+alrllcr+ illJl+ ru&i+drlir T gE
FS.0 lEkpmd ! +d ruil rudritrfirl.it I qE
FS.1 ilhrra+nk lE*rr rup,ut'cif lriirufiiuiilLjr I qE
FS.2 LEk4nrroryrufiir#drir 4 qffi
FS.t hm uhrnsrb q@m*rt dra ddt#f.r u qffi
FS.0 Tliprrtniitae + q0T
FS.0 Iterdr nimunht + qffi
F9+ ilhr rsrh tnkir mrr fi r F#trtrt{ o 4 qf,r
Fg+1 RCrfwrt ulmdt Frrlrrrurb rudritffrh* t qffi
FS++ hnrdritdoc drordr tdxim+rub ++torq+ t [.tE
4bururbodnrrli +qndcmt drombr, udmfur*m li
mtrgu g qffi
ffrilqr
FtrI.1 4++lt+rryhir moqu t qffi
FtrI.S hntoryrdo* uhrnurh udnufi Tfifidfl.ut #dt,
rdt+daed+m ipft dxit m+cqr
hb T IE
&hrrsrb afrffint g qf
F S . 2 1 ftdni A+t*+i" prtfi;mr I qft
Fff.E Edni n*srr El*rx.#pr4irr s q0s
FA 25 Znirr*nmi nhursrlni ndrtr-url i rnrii 5 [ffi

8. Zaburzenia komunikacji i mowy u dzieci 365
TabelaT
ZRP u badanych z niskim i prawidlowym poziomem rozwoju mowy
IIrE l.EcGlslr ftErffl,E Eqrfir AtuEtt
ftmtEdt bdrUEh |flurur EEIlETI EhJrGrl r4nlJ
1rrrfr ]F !E rux.{u rqdu EElfI
n fiEl n lllr$ n lllrl n ft]Et n trh+
H# H rE tE ft !JC I !.19 E II:E rtr 0.93
FilTililJr F E tu I u.lt I 4[? I IE c InI
Ithffi F
rtf+EE CIITIE' CI}OF =g[5
runt Ul t+P ry5
* r62nice
istotne
statystycznie cr:0,05
dla
flJtstgpowaniezaburzen ronuoju psychicznego w grupach badanych
z niskim i prawidlowym poziomem rczwoju mowy
Nie bylo istotnej sJaiystycznier62nicy w czgstoSci rozpaznaw&niaZRP migdzy
badanymi z niskim poziomem mowy a badanymi zrozwojem mowy odpowiednim
do wieku. W grupie dzieci z niskim poziomem umiejgtnoSci jgzykowych istotnie
statystycznie czgsciej ri2 u tycb o wytszym poziomie rozwoju mowy stwierdzono
uposledzenieumystroweoraz caloi;ciowe zaburzesiarozwoju. Badani z zK i pozio-
mem mowy przecigtnym/wysokim dwukrotnie czgSciejw stosunkudo grupy z niskim
poziomem mowy przejawiaizaburzenia rozwoju umiejgtloSci szkolnych, nie byla to
jednak r62nica znamienna statystyczde (p>0,05).
Tabela
8
ZP u badanych z niskim i prawidlowym poziomem rozwoju mowy
A!. drilrnl! Et.rfifllll fEl
Ltst! lErEll ilrrEnl +u^dil.ErE rrblrErtsnl
ErErl EIlrurll llfqrql'E drtrrF, rErEtflrl
dFtSrE
Iudu nulf N=EE lE rurtddfuIr udtrtsnlm|Jb
lmt!!n tf,'|rtcf mfuu RItrEII
n fitEF n tllcb n fttrl n E{r tiEll
t||{ H rE tu t! Il]? i [.14 c [ I t l? 0.d3
Fqt!ruf F E TE t0 q,!? I It! I ltIl 11 0lE
fitrril F
tttrlrl! rqtr 'qE cgtrf rl[05
qnt t I+e
Nie stwierdzono istotnej statystycznie roinicy w czgstoSciwystgpowaniaZP mig-
dzy grupQbadanych z prawidlowym poziomem rozwoju mowy a grup4 z jej niskim
rozwojem. U tych ostatnich znamieanie czgsciej stwierdzano zaburzetia zachowania
spowodowaneuszkodzeniemlub dysfunkcjq m6zgu (p<0,05).Zabvzenia adaptacyj-
ne sfwierdzono podobnie czgsto w obu grupach. U os6b z prawidlowym poziomem

9. MagdalenaKotasiriska,JolantaRabe-Jabloriska
rozwoju mowy, czg6ciejni2 u pozostalych badanych, wystgpowaly zabwzesia zacho-
wada i emocji, ADHD i funkcjonowania spolecznego.Dwie ostatnie grupy zaburzeh
wystgpowaly istofirie statysiycznie czgScieju dzieci z ZK, lecz z rozwojen mowy
przecigtnym/wysokim ni2 u badanych z niskim poziomem rozwoju mowy.
Uzyskane dane na temat czgstoSciwystqpowania ZNI u dzieci z ZK w populacj i
polskiej squnikalne, mieszcz4sig w przedziaNachpodanych przez autorow podobnych
badari, przeprowadzoaych w zagranicnrych populacjach [5, 9, l0]. Po raz pierwszy
ustalono czgsioSd nabytej afazji z padaczkq w polskiej populacji &iecigcej. Potwier-
dzono r5wnieL zvriqzek okreSlonych zabtrzeh mowy ze specyficaymi ZP.P oraz
poszczeg6lnymi ll7, 18, 19, 20,21,22,23).
ZP
Wnioski
I . U 0,81% dzieci oSmioletnich mieszkaj4cych gminie miejskiej L6dz stwier-
w
dzono zaburzenia komunikacji z otoczeniem dwukrotnie czgSciej u chlopc6w niZ
u dziewczynek. U wszystkich tych dzieci rozpoznanoZMi jej rozwoju, u wiEkszoSci
niski poziom rozwoju jgzykowego. ZM miaty r62aq symptomatologig; t 2/3 byly to
zabwzenia rozumienia lub rozumienia i ekspresji mowy, u pozostalych - zaburzenia
fonologiczne. U blisko l/2badnych wspotwystEpowaly zaburzenia jgzyka pisane-
go.
2. Specyficzne ZM stanowily prawie l/2 stwierdzanych ZM. Rozpomano je
u 2,9/ 1000dzieci oSmioletnich.Ustalono rozpowszechnienie nabytej afazji zpadaczk4
w badanejpopulacji na 4,5/10000.
3. U ponad I /3 badanych stwierdzono 16nte zabwzena aeurologiczn e, macznie
nadziej zaburzeniamtysl6w oraz wady budowy i dysfirnkcje aparahr artykulacyjnego
mowy. U 2/3 badanych rozpozaano ZP: najczgSciejzachowania i emocji, ADHD,
zaburzenia lgkowe i funkcjonowania spolecznego. U wiEkszoSci badanych (86%)
stwierdzoao wspolwystgpowanie ZRP. OkreSlono czgstoSdwystgpowania autyzmu
dziecigcegow populacji l6dzkiej dzieci o6mioletnich na 6,4/t0000.
4. Stwierdzono zaleizno$t, pomig&y poziomem rozwoju umiejgbroSci jgzyko-
wych i rodzajem wsp6hrystqpuj4cych ZP i ZRP. U dzieci z niskim poziomem rozwoju
mowy istotnie statystycanieczgSciejwystgpowaly: upoSledzenie umyslowe, caloSciowe
zaburzsniarozwoju oraz zabtrzeniazachowania. U badanych zZKiprzectgtnym lub
wysokim poziomem rozwoju mowy istotde czgSciejodnotowano zaburzenia funk-
cjonowania spolecznegoi ADHD.
iiaoriit' gi665icafiiCc ai+4 i fifeci i6 fli'gii :flii.r6iiic'Ec. .
I
d'rf,cdi+ifieiii dfendfii' ! d'fic6c+ind6r ii.r6iiic'6r 6 &€ifiic6 iini6
ie niifiiifgini di6iif EingI
nieiafffti
-,,.,i,.^^,,".,...,^,,.t,^^.,i,-i
^.,.,.wI ^,,,t,-i"
Cfiifitl: qiefiild eiiel,iiatie' auei onaiitaeliel +mfiifiii d'i'eelid'iid6ilide gid€6idgfiidd
(qE) d iid6iiide di*d (iD) fidied8-einid6 tli6iii Eierd.qdidi ni6i, dnfieiaiafidi
aiile te airtiiirieiai