Holiday4All - Iskra Maksimović - Istraživanje

1. Holiday4All / Odmor za sve
Istraživanje o mogućnostima
i kapacitetima za razvoj
vansezonskog turizma u
Srbiji i Crnoj Gori
Dr Iskra Maksimović

2. Metodološki
okvir

3.  Definisanje pojma
 Cilj i zadaci istraživanja
 Očekivani rezultati
 Tehnike istraživanja
 Uzorak
Metodologija istraživanja

4. Pojam vansezonskog i pojam socijalnog
turizma
 Socijalni turizam ima dosta širok spektar tumačenja i definisanja
 Namenjen je pretežno onim grupama turista koji nisu korisnici sezonskihh
turističkih usluga
 Obuhvata sve odnose i fenomene koji nastaju kao posledica učešća socijalnih
kategorija koji imaju skroman prihod. Njihovo učešće omogućavaju ili
obezbedjuju socijalno definisane mere (zvanična definicija Svetske turističke
organizacije)
 Vansezonski turizam

5. Fokus istraživanja
 Vansezonski turizam i posebno
 Stari preko 65 godina, penzioneri
 Mladi izmedju 18 i 30 godina
 Porodice slabijeg materijalnog stanja i društveno osetljive kategorije stanovništva
 Odrasli sa smetnjama u razvoju, invalidi

6. Cilj istraživanja
Cilj istraživanja bio je sagledavanje postojećih kapaciteta i
spremnosti davalaca i organizatora usluga da razvijaju
vansezonski turizam u Srbiji i Crnoj Gori

7. Zadaci istraživanja
 Mapiranje turističkih kapaciteta za razvoj vansezonskih perioda i
razmatranje njihove raspoloživosti i karakteristika,
 Grupisanje podataka i iskustava o mogućnostima i kapacitetima za razvoj
socijalnog turizma u Srbiji
 Sagledavanje tržišta turisitčkih usluga u Srbiji i Crnoj Gori , i mogućnost
ponude vansezonskog turizma i to za četiri kategorije korisnika;
 Predlaganje mehanizama i oblika za jačanje atraktivnosti odredjenih oblasti,
turisitčke ponude ili davalaca usluga,
 Predlaganje posebnih mehanizama koji će omogućiti analizu i stvaranje
uslova za razvoj socijalnog turizma u Srbiji i Crnoj Gori,
 Sagledavanje mogućnosti javnog i privatnog partnerstva u Srbiji i Crnoj Gori.

8. Očekivani rezultati
 Analizu mogućnosti davalaca usluga u oblasti vansezonskog i socijalnog
turizma, i njihovo povezivanje i uskladjivanje sa potrebama korisnika,
 Pregled turističkih kapaciteta van sezonskih perioda i proveru njihovih
mogućnosti,
 Preporuke za razvoj javnog i privatnog partnerstva u oblasti vansezonakog
turizma,
 Preporuke za moguće povećanje zapošljavanja posebno u turističkim
regijama.

9. Metode, tehnike i alati istraživanja
 Analiza literature
 Analiza zakonskih uslova
 Analiza strateškog koncepta
 Istraživanje posebno pripremljenim upitnicima koji je obuhvatilo široki uzorak u sve četiri
kategorije korisnika
 Intervjuisanje ključnih nosilaca razvoja socijalnog turizma u Srbiji i Crnoj Gori i ključnih
donosilaca odluka u oblasti turizma
 Realizacija fokus grupa sa ključnim nosiocima tursitčkog razvoja u Srbiji i Crnoj Gori
 Evidentiranje primera dobre prakse u Srbiji i Crnoj Gori

10.  Format A namenjen svim kategorijama ispitanika koji daju uslugu
(smeštaj, hoteli, privatni davaoci smeštaja, odmarališta, moteli,
hosteli,kampovi)
 Format B namenjen kategorijama ispitanika koji organizuju uslugu
(turističke agencije, ferijalni savez)
 Format C namenjen je donosiocima odluka koji svojim aktivnostima
doprinose razvoju socijalnog turizma
 Struktura pitanja za fokus grupe

11. UZORAK
Uzorak je obuhvatio davaoce i organizatore usluga.
U kategoriji davalaca usluga obuhvaćeno je :
 19 hostela
 43 hotela
 1 specijalna bolnica
 1 konačište
 1 salaš
 2 kamp
 4 agencije
 2 turistička objekta
U okviru kategorije davalaca usluga obuhvaćeno je:
 36 turističkih agencija
 1 ferijalni savez

12. Fokus grupe i intervjui
 Predstavnici lokalnih i regionalnih udruženja poslodavaca u oblasti turizma
 Poslodavci u obalsti turizma
 Predsatvnici lokalnih vlasti zaduženi za ovu oblast
 Predstavnici lokalnih udruženja mladih (KzM)
 Predstavnici udurženja penzionera, pojedinaca sa smetnjama u razvoju i invalida
 Predstavnici sindikalnih organizacija velikih kompanija u tom regionu
 Predstavnici turističkih agencija, lokalnih TO
 Neposredni korisnici
 Predstavnici lokalnih i nacionalnih stručnih udruženja
 2 fokus grupe (jedna u Beogradu i jedna u Novom Sadu)

13. Intervjui
 Intervjui su obuhvatili sve ključne donosioce odluka na nacionalnom nivou i
nosioce razvoja(resorna ministarstva, nacionalne turističke organizacije,
institucije, stručnjake u oblasti turizma) –ukupno je bilo 15 intervjua

14. Analiza rezultata ankete

15. Mapiranje turističkih kapaciteta za razvoj
vansezonskih perioda i razmatranje njihove
raspoloživosti i karakteristika
 Pozicioniranje tržišta.– 64,9% davalaca usluga je u urbanim sredinama; 39,2%
orijentisano na medjunarodno tržište , a 19% i na domaće i na medjunarodno tržište,
dok je samo12,2% orijentisano ka domaćem tržištu
 Promocija. 92,2% ispitanika promociju ostvaruje putem interneta i to preko sajtova za
rezervaciju.
 Pored interneta koriste se flajeri, časopisi, preporuke, spotovi, bilbordi, novine, radio,
sajmovi, leci, televizijski programi, socijalne mreže, portali itd

16.  Web sajt. 91,9% davalaca usluga smeštaja ima svoj web sajt koji je kod
većine ispitanika dvojezični – srpski i engleski (68,9% ili 51 ispitanik). Jedan
broj davalaca usluga smeštaja ima sajt na dva ili tri jezika. Najčešće je pored,
engleskog to italijanski ili/i nemački i/ili ruski i/ili francuski
 On-line rezervacija. 74,3%, to primenjuje a 14,9 % nema on line rezervaciju
 Članstvo u medjunarodnim udruženjima. Kada je reč o davaocima usluga
mali broj njih je učlanjen u udruženja ili ascoijacije. Pretežno reč je Horesu,
Privrednoj kormori, lancima hotela, Yuti. Preko polovine agencija 56,8% su
članice YUTE.

17. Kapaciteti

18. Kapaciteti hotela
 Najveći kapaciteti
anketiranih hotela čine
dvokrevetne (53%) i
jednokrevetne sobe
( 30 % )a najmanji
kapaciteti su u
višekrevtnim sobama
572
974
171
134
28
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
1 krevetne 2 krevetne 3 krevetne apartmani višekrevetne
Jednokrevetne
Dvokrevetne
Trokrevetne
Apartmani
Višekrevetne

19. Kapaciteti hostela
 Kapaciteti hostela
obuhvataju – dve
jednokrevetne sobe,
16 dvokrevetnih soba,
osam apartmana i
osam trokrevetnih
soba i 17
višekrevetnih soba.
Sve zajedno 51 soba
se nalazi u hostelima
1krevetne; 2
2krevetne; 16
3krevetne; 8 apartmani; 8
višekrevetne; 17
1krevetne 3krevetne višekrevetne
Hosteli

20. Broj gostiju 2011. i 2012.
 Prema dobijenim podacima u objektima koji su obuhvaćeni istraživanjem u
2011. godini bilo je tokom čitave godine 225217 gostiju u svim objektima.
Raspon se kretao od 250 do 62 062. Tokom 2012 došlo je do blagog
povećanja gostiju i ukupno ih je bilo 228415 što iznosi povećanje od 5,1%.
 Prema podacima o broju gostiju van sezone može se konstatovati da je
ukupno bilo 70768 gostiju što čini oko jedne trećine popunjenosti kapaciteta i
oko jedne trećine ukupnog broja gostiju tokom čitave godine. Tako su i neki
davaoci usluga i sami procenili posetu van sezone u svojim objektima.
 Što se tiče organizatora usluga u 2011. godini agencije su imale 24137 turista
a 2012. godine 46893 što je nešto manje od 100% povećanja

21. Dužina boravka gostiju
 Organizovane grupe i ekskurzije najčešće ostaju 2-3 dana
 Bračni parovi bez dece i penzioneri, kao i mladi od 19 do 30 godina prosečno
provedu 10 dana na putovanju. Najduže borave penzioneri i članovi
udruženja penzionera – 30 dana.
 Sportisti su nešto ujednačeniji i najčešće provode od 2 do 5 dana. Osobe sa
smentjama u razvoju /invalidi su gosti u manjem broju objekata (9) i vreme
koje oni provode kreće se od 2 do 7 dana. Nešto preko 58% ispitanika ( ili 43)
organizuje stručne skupove gde učesnici provode od 2 do 5 dana a prosečno
3 dana

22. Rezultati
intervjua

23. Zaključci
 Prema mišljenjima ključnih nosilaca razvoja turizma u Srbiji strateški
dokumenti RS iz oblasti turizma predviđaju razvoj celogodišnjih turističkih
proizvoda ( i turističkih destinacija) uz planiranje mera za smanjenje
sezonalnosti turističke tražnje.
 Nije posvećena posebna pažnja vansezonskom turizmu
 Zajednički stav - razvoj vansezonskog turizma potreban, da se on ogleda kako
u aktivnostima, tako i u strateškim dokumentima, ali potrebno je da bude
značajnije prepoznat od strane što većeg broja relevantnih aktera.

24. Primeri vansezonskog turizma
 Decji, djacki i omladinski turizam
 Rekreativni turizam
 Medicinski i zdravstveni turizam
 Banjski turizam
 Welnes centri
 Kongresni turizam

25. Kapaciteti za vansezonski turizam
 Srbija ima smeštajne kapacitete posebno u ruralnim područjima (seoske
škole, nekadašnja odmarališta, objekti različiih ustanova (za oporavak) čak i
pojedine specijalne bolnice u banjama).
 Za sam razvoj ovakvog vida turizma neophodni su i adekvatno obučeni
kadrovi, adekvatni sadržaji (kreiranje adekvatnih turističkih proizvoda tj.
ponude – intenziviranje aktivnosti privatnog sektora - industrije),
unapređenje infrastrukture (kao i za sve ostale vidove turizma).
 Potrebno je rešavanje nerešenih imovinsko-pravnih odnosa i sprovođenje
strukturnih reformi penzionog i zdravstvenog sistema pre svega (npr.
stvaranje uslova (tehničkih, kadrovskih, pravnih i dr.) da određeni kapaciteti
budu konkurentni i ponuđeni evropskom tržištu (npr. ino osiguranicima, ino
penzionerima i dr.).

26.  treba formirati klaster koji bi obuhvatio razvoj ukupnog lanca ponude i
potražnje socijalnog turizma.
 suštinsko pitanje je za sve učesnike bilo kako država i javni sektor treba da
podrže razvoj socijalnog turizma. Učesnici su predložili set različitih mera za
podsticanje razvoja posebno socijalngo turizma.
 Ono što bi bio osnovni početni uslov jeste pronalaženje finansijskih resursa
za podršku ovoj formi turizma i kreiranje politike subvencionisanja turističke
potrošnje od strane ugroženih kategorija kroz direktne subvencije, poreske
olakšice, itd

27. Predlog mera:
 formiranje posebnih fondova podrške za različite kategorije potrošača koji su «kandidati» za
socijalni turizam, tj koji ispunjavaju definisane kriterijume da bi mogli da budu indirektni
korisnici ovih pogodnosti;
 potom same destinacije mogu formirati svoje fondove da bi pokrili deo troškova ovih
posetilaca, prvenstveno zbog koristi koje bi imale same destinacije, njigovi nosioci ponude i
stanovnici; takođe, moguće je da same kompanije, u saradnji sa nekim drugim
organizacijama razviju programe podrške sopstvenim zaposlenim
 podsticanje formi javno-privatnog parnterstva u ostvarenju ovih ciljeva.
 odobravanje poreskih olakšica,
 razvijanje svesti i edukacija kadrova
 reformu penzionog i zdravstvenog sistema, rešavanje imovinsko pravnih odnosa posebno
kada je reč o različitim ustanovama i drugim organizacijama iz javnog sektora itd.