1. Música 4º. E.S.O. C.P.I. Virxe da Cela – O Xestal, Monfero
TRABALLO DE INVESTIGACIÓN SOBRE O FOLCLORE E A HISTORIA DE GALICIA LIGADA ÓS
MUÍÑOS COMO IMPORTANTES ELEMENTOS NO ÁMBITO DA CULTURA TRADICIONAL GALEGA
Antonio González López, maio de 2013
PREGUNTAS PARA AS PERSOAS ENTREVISTADAS:
Introdución: Por esta zona hai varios muíños dos que temos referencias e
constancia do seu uso, funcionamento e titularidade (veciñal ou particular). Para
elaborar un traballo de investigación sobre os muíños (as labores, a importancia
económica, as conseguintes repercusión socioculturais ...) pedimos da
colaboración e do testemuño das persoas que debido á súa idade viviron unha
parte da “época dos muíños” —etapa coa que nomearemos os anos de
xurdimento da muiñeira e de máxima exposición ou popularidade da coñecida
hoxe como cultura tradicional galega— e que poden falarnos sobre eles.
1. É unha pregunta a da definición dos tipos de muíños: en que se
diferencian un muíño e unha acea?
2. Cal era o sistema de roldas ou turnos dos muíños de propiedade veciñal?
3. Cales eran os muíños máis importantes da zona? Poderíase dicir que
algúns deles foron verdadeiras mostras da industria rural galega de posguerra?
4. Vós vivistes os traballos do campo relacionados coa labor de moer (a
malla do trigo, a sega do trigo ...); que nos podedes contar disto, deses traballos
que agora se perderon?
5. Como parte do traballo desenvolvemos unha teoría sobre a razón de por
qué se deixaron de traballar os muíños (avances técnicos e chegada dos máis
sinxelos e prácticos muíños eléctricos, prosperidade económica e mellora da
situación e calidade de vida, en contraposición á fame de posguerra, etc.). A que
factor ou factores atribuídes vós, que o vivistes, o abandono dos muíños nun
momento dado pese á utilidade e gran importancia que estes tiveron
anteriormente?
6. Facendo unha retrospectiva económica no entorno galego e
comparando o panorama actual con anteriores, concretamente abordando o
tema do trigo, preguntámosvos: habendo como había outros cereais que
formaban parte da base da alimentación, que importancia tiña o trigo? Dábase
a súa colleita? É dicir, as condicións de clima eran propicias para o seu cultivo?

2. Música 4º. E.S.O. C.P.I. Virxe da Cela – O Xestal, Monfero
TRABALLO DE INVESTIGACIÓN SOBRE O FOLCLORE E A HISTORIA DE GALICIA LIGADA ÓS
MUÍÑOS COMO IMPORTANTES ELEMENTOS NO ÁMBITO DA CULTURA TRADICIONAL GALEGA
Antonio González López, maio de 2013
7. Facédenos un breve resumo da vida na xuventude orientándovos,
basicamente, polo calendario agrícola e relixioso (imperantes na época): datas
de semente, cultivo e colleita; cambios de estación e cambios na duración do
día e da noite; festas relixiosas (solemnidades xerais do catolicismo e outras
festas patronais).
8. En relación ó tema do folclore, en Galicia asóciase a cultura musical
tradicional coas obras musicais que viron luz a raíz das labores nos muíños: as
muiñeiras. Tamén é soada a difusión das muiñeiras nas feiras, festas etc. Aínda
sabendo que son anteriores á vosa época infantil e xuvenil, podédesnos dar
algunha información sobre isto? P. Ex. Instrumentación, momentos de
celebración, cantadores e cantadoras de muiñeiras ou regueifas ou outras
composicións líricas-musicais ...
9. As festas de canto. Sabemos por traballos anteriores que ó rematar
traballos como a malla ou as fías a xente que acudía para axudar cantaba,
mostra importante e vivo manifesto da tradición oral galega. Lembrádesvos
diso? Podedes falarnos diso? Alguén se lembra de coplas ou de anécdotas
relacionadas?
10. Que pezas musicais coñecedes ou de cales vos lembrades? Quen eran as
persoas encargadas de “face-la festa” cantando ou tocando instrumentos?
[Alusión ó Cego da Bouza e a charangas da zona e demais].
11. Anécdotas varias das cales vos lembredes con ilusión e que queirades
aportar.
12. En vista de todo o recordado respondendo a estas preguntas, facédenos
unha reflexión ou un relato no que se reflicta o contraste entre a vida da vosa
infancia e xuventude e a vida actual, vendo cómo pasa o tempo a través de:
cambios na alimentación, cambios nas festas, cambios nos traballos, cambios no
mundo e na sociedade, migracións da xente (persoas que marcharon a Ferrol, á
Coruña, persoas que emigraron na década dos sesenta, ...).
Grazas pola vosa colaboración neste traballo de investigación.
Elaborarase un traballo colectivo por parte do alumnado de Música de 4º. ESO do
colexio público integrado “Virxe da Cela” do Xestal, Monfero (A Coruña) e cuxo
extracto será editado no anuario Revista Xesteira en xuño deste mesmo ano, coas
debidas mencións de fontes e colaboradores/as.