Kaveh.s-SPECTROSCOPY2. قدس شهر واحد اسالمی آزاد دانشگاه
موضوع:X-RAYABSORPTION METHODS
آورنده گرد:کاوه سارا
مربوطه استاد:فلکی دکتر خانم
درس:اسپکتروسکوپی
بهار96 2
4. X-RAY AND X-RAY DIFFRACTION
•اشعهXتوسطرونتگندرسال1895کشفشد.
•.پراشپرتوXدرسال1912توسطW L Braggکشف
شد.
4
9. X RAY DIFFRACTION METHODS
روشپراشایکس اشعه
یکروشتحلیلیاستکهبرایتجزیهوتحلیلساختارییاخصوصیات
شیمیایییکنمونهبهکاررودمی.اینروشبهبررسیبرهمکنشبین
یکمنبعبرانگیختگیپرتوایکسریاست.هایقابلیتتوصیفیاینروش
بهطورکلیبراساسایناصلکلیاستکههرعنصرداراییکساختار
اتمیفردمنحصربهاستکهمجموعهیازهاقلهpeaksرادرطیفپرتو
ایکسآنممکنسازدمی.برایبرانگیختنانتشارپرتوایکسمشخصهاز
یک،نمونهیکدستهپرتوپرانرژیازذراتباردارمانندالکترون
یا،پروتونویایکدستهپرتوایکسبهنمونهیدرحالمطالعه
متمرکزشودمی.یکاتمدردروننمونهیدرحالت،استراحتشامل
هایالکترونحالتپایه(یابرانگیختهنشده)درسطوحگسستهی
انرژییاهایالیهالکترونمتصلبههستهاست.پرتواعمالشدهممکن
استیکالکتروندرپوستهیدرونیراتحریککندوآنراازپوسته
خارج،سازددرحالیکهباعثایجادیکحفرهالکترونیدرمکان
9
10. معایب و مزایاX RAY
ABSORPTON
X RAY ABSORPTION METHODSماتریکسما گیری اندازه در
است آن بودن بر زمان آن عیب ولی ندارد وجود
X RAY ABSORPTION METHODS.تکآنالیتما برای را
یک ،کند می مطالعهآنالیتیک در راماتریسمطالعه
میکند.
10
11. INSTRUMENT COMPONENTS ABSORPTION
جذب دستگاه اجزا
• source
• device for restricting the wavelength range of incident radiation
• The sample holder
• a radiation detector or transducer
• The signal processor or readout
11
17. FILTERS
•یکمنبع یک مقابل در ماده یک ایکس اشعه فیلتر
منظور به ایکس اشعهموج طول شدت کاهشاز خاص
انتخابی و آن طیفاشعه موج طول توزیع تغییر
ایکساست گرفته قرار شده داده پرتو یک در.
17
21. gas-filled transducers
گاز با پرشده آشکارسازهای
اینآشکارسازهادارایمحفظهایپرشدهازگاز(مانند
آرگن،زنونیاکریپتون)هستندکهباعبورپرتوایکساز
دروناینگازهایونیزهشدهوتولیدیونهایمثبتو
الکترونمیکنند.اساسکاراینآشکارسازها،اندازهگیری
الکترونهایتولیدیازاینفرآیندمیباشد.
21
22. گاز با پرشده آشکارسازهای انواع
اینآشکارسازها،براساسمیزاناختالفپتانسیلبینکاتدو
آندبهسهدستهتقسیممیشوند:
الف)محفظهیونش:دراین،ناحیهاختالفپتانسیلدرحدود
100–400Vمیباشد.
ب)تناسبی شمارگر:حدود در پتانسیل اختالف ،ناحیه این در
800–1000باشد می.
ج)لولهگایگر:ناحیه درگایگر(پتانسیل اختالف1300–
1600V)باشد می نهایت بی الکتریکی تقویت. 22
24. SEMICONDUCTOR DETECTOR
هادی نیمه آشکارسازهای
آشکارسازنیمهایوسیلههادی نیمه مواد از آن در که است
(یا سیلیکون اغلبژرمانیوم)برایگیریاندازهبرخورد اثر
یا باردار ذراتهافوتوناستفادهشودمی.آشکارسازهای
طول در هادی نیمههایدههکاربرد اخیرایگستردهویژه به
برایآشکارسازیو گاماسنجیطیفپیدا ایکس اشعهاندکرده.
24
25. X-RAY ABSORPTION METHODS
X-ray diffraction methods روشپراشاشعهایکس
Identification of crystalline compounds شناساییترکیباتبلوری
1.Automatic diffractometers خودکار الگوهایپراش
2.Photographic recordingعکاسی ضبط
Interperation of diffraction patterns الگوهای تفسیرپراش
25
28. قانونبراگ
پراشهنری ویلیام توسط بار نخستین ،ایکس اشعهبراگو
ویلیام پسرشلورنسبراگکریستال ساختاری خواص بررسی جهت
سال در فیزیک نوبل جایزه که گرفت قرار استفاده مورد ها
1915برای راهاآنداشت همراه به.
Δx،راه اختالفdو صفحه دو فاصلهθزاویهو اشعه بین
صفحهباشدمی.
28
29. Identification of crystalline compounds
بلورشناسیایکس پرتو
پراشبرای روشی ایکس اشعهی مطالعهمواد ساختاربلوریاست
سال در که۱۹۱۲فون توسط میالدیالوهویلیام توسط و شد کشف
هنریبراگویلیام ولورنسبراگبررسی برایبلورهابکار
شد گرفته.
هایاشعهایکسیبرای کهپراشاستفادهشوندمیطول ًمعموال ،موجی
تحریکی(excited)حدود در۰٫۵الی۲٫۵آنگسترومدارند.
مطالعات برای نمونه سازی آمادهپراشنمونه ،تحلیلی
کریستالیاست خوب همگن پودر صورت به.چنین درفرمیتعداد ،
،بنابراین است؛ پذیر امکان جهت هر در کوچک بلورهای از زیادی
،کند می عبور مواد طریق از ایکس اشعه پرتو یک که هنگامی
ذرات از توجهی قابل تعدادبهشرط تحققBraggانعکاس برای به
هر ازفاصلهامکانپذیراست.هرصفحه یک حکم ها پودر از کدام
29
30. خودکار الگوهایپراش
مناسب فیلترها با ایکس اشعه لوله یک منبع ،ابزار این در
است.نمونهپودری،کریستال جایگزینبرسکواست آن.در
افزایش برای است ممکن نمونه نگهدارنده ،موارد برخی
کریستال از گیری جهت از اتفاقیچرخاندهشود.
الگویپراشتوسطنشر طیف برای راه همان در خودکار اسکن
است شده ثبت جذب یا.باال دقت های مزیت از ها دستگاه
تقلیل و شدت گیری اندازه برایدادهخودکار هایوتولید
گزارشباشد می.
30
32. عکاسی ضبط
32
ط خ𝑲 𝜷طیفپیوستهاست.Moدرتوسطیکفیلترزیرکونیومباضخامتحدود
0.01سانتیمتربرداشتهشدهاست.𝑲 𝜶خالصخطیاستوسپسبرایپراشدر
دسترسنیست.چندینمواددیگرازفیلترهدفتوسعهیافتهاندبرای
جداکردنیکیازخطوطفشردهازموادموردنظراستفادهشده.