1. KAEDAHMELUPUS WANGSYUBHAH
OlehMuridFadzli Musa
Murid Fadzli MusaIalah PenolongPengarahBahagianMal,JabatanWakaf,Zakat Dan Haji (Jawhar).
E-Mel:Mfadzli@Jawhar.Jpm.My
Dewasaini,umatIslamdi negara kitadan jugadi serataduniaberhadapan dengansatumasalah
yang amat sukaruntukdielakkan,iaituketerlibatan(samaadasecara langsungataupuntidak)
denganwangatau harta yang diperolehmelalui sumberyangsyubhahatauharam.
Perkaraini antaranyaberpuncadaripadaberleluasanyatransaksi-transaksi yangtidakpatuhi syariah
dalamkebanyakaninstitusi-institusikewangankonvensional padahari ini.
Didapati bahawasebahagiandaripadamasyarakatIslampadahari ini menemui kebuntuandalam
mencari penyelesaiankepadasaki baki wangsyubhahyangdimiliki dalamsimpananmereka.
Contohnyaseperti wangfaedahhasil daripadasimpanandalambank-bankyangberasaskanriba.
Ada di kalanganmasyarakatIslamyangmengambil mudahdalamhal ini denganmenggunakannya
tanpa rasa bersalah.Tidakkurangjuga ada yang membiarkannyabegitusahajaatasanggapania
tidakbolehdimanfaatkansecaramutlak.Manasatukahcara yang benar?
Pengenalan
Perkataansyubhahitusendiri berasal daripadaperkataanbahasaArabyangbererti samar iaitutidak
jelas.Dr.Yusuf al-Qaradawi dalambukunyaHalal danHaram dalamIslammendefinisikanperkara
syubhahini sebagai suatuperenggandi tengah-tengahhalal terangdanharamyang jelasyangmasih
samar-samardan mengelirukanmanusia,yakni masihsamar-samarsamaadaia halal ataupun
haram.
Beliaumenjelaskancarayang palingafdal ialahdenganmeninggalkanperkara-perkarayangsyubhah
ini bagi mengelakkandiri daripadaterjerumuskepadaperkara-perkarayangmemangnyata
haramnya.Ini termasukdalamkaedahsaddul-zara’i iaitumenutuppintu-pintukerosakan.
2. Dalamperkara ini,Rasulullahs.a.wtelahbersabdayangbermaksud:Yanghalal itusudahjelas,dan
yang haram punsudahjelas.Dandi antara kedua-duanyaituadabeberapaperkarayangmasih
samar-samar(syubhah).(riwayatImam Bukhari,MuslimdanTirmizi)
KaedahPelupusanWangSyubhahDalamIslam
Terdapatkhilaf di kalanganulamaberkenaankaedahpelupusanwangsyubhahatauharammengikut
syarak.Sesetengahulamasalaf yangberpendapatiatidakbolehdisucikandanhendaklah
dimusnahkanataudibinasakanbegitusahaja.
Ada ulamayangberpandanganbahawaiabolehdimanfaatkanbagi tujuanmaslahatumumtermasuk
diberikankepadagolonganfakirdanmiskin.Adapulayangberpandanganhanyauntukmaslahat
umumseperti membuatjambatandantandasawamsahaja tetapi tidakwajardiberikankepadafakir
miskinkeranaiaberasal dari sumberyangharam dan tidakbaik.
Dr. Yusuf al-Qaradawi dalamkitabnyaFatawaMu’asirahmenjelaskanbahawawang-wangfaedahini
selainiaharamuntukdimanfaatkanolehumatIslam, iajugaharam untukditinggalkanbegitusahaja
di bank-bankkonvensional.
Perbuatantersebutakanmemperkuatkanlagi bank-banktersebutdansamaseperti menolongbank-
bankkonvensionalyangakanturut menggunakanwang-wangfaedah yangditinggalkanituuntuk
tujuan-tujuanyangbertentangandengansyarak.
Tindakanini tergolongdalammembantuperkara-perkaramaksiat,sedangkanmembantudalam
perkarayang haram hukumnyaadalahharam!Dalamhal ini,Allahs.w.tberfirman,mafhumnya: Dan
tolong-menolonglahkamudalam(mengerjakan)kebajikandantakwa,danjangantolong-menolong
dalamberbuatdosa danpermusuhan.(al-Ma’idah:2)
Dr. Yusuf berpandangan,apayang disyariatkanadalahsupayawang-wangfaedahtersebutbegitu
jugadenganharta-harta laindari sumberyangharam dibelanjakankepadaperkara-perkara
kebajikan.Ini seperti membantugolonganfakirdanmiskin,anak-anakyatim, musafir,jihaddi jalan
Allah,membantuperkembangandakwahIslam, pembinaanmasjiddanpusat-pusatIslam,
penyediaanparapendakwah,penerbitankitab-kitabagamadanseumpamanyadaripadaperkara-
perkarayang bersifatkebajikan.
3. Dalamhal ini juga,KeputusanFatwaMuzakarahJawatankuasaFatwaKali Ke-3,MajlisKebangsaan
Bagi Hal Ehwal AgamaIslambertarikh21 Januari 1971 menetapkan:“Faedahyangdiperolehi
daripadawangsimpananyangdibuatolehinstitusi Islamatauperniagaanataubadankebajikanyang
dianggotai olehorang-orangIslamdalammana-manabankharusditerimaolehbadan-badanituatas
alasankecemasanekonomi orang-orangIslampadamasaini”dan “faedahyangdiperolehi daripada
wangsimpananseseorangmuslimdalammana-manabankharusditerimaolehnyaatasalasan
keranakecemasanitujuga,tetapi wangfaedahituhendaklahdimasukkandalamBaitulmal atau
untukkegunaanmuslihatumum”.
Wang BercampurAdukAntara Halal Dan Haram
Timbul satupersoalandi sini,iaituapabilawangyanghalal danwangyang haram bercampuraduk
dan tidakdapatdibezakan,contohnyawangsimpananyanghalal di dalambankbercampurdengan
wangfaedahyang haram dalamakaunyang sama,bagaimanaia hendakdijernihkan?
Dalamkaedahfiqh,terdapatsatukaedahyang berkaitaniaitu:“Apabilaberkumpul perkarayang
halal denganyangharam, makadimenangkan(dikira) yangharam”.
Menurutkaedahini,apabilaperkarayanghalal dan harambercampuraduk dalamsesuatuperkara
itu,maka iadianggapsebagai haram.Ini adalahpandanganyang lebihutamaberdasarkanjustifikasi
bahawameninggalkanperkarayangharusbagi tujuanmenjauhi perkarayangharamadalahlebih
baikdaripadasebaliknya.
Dalamhal ini,iaituapabilaberlakucampuradukantaraperkarayang halal denganyangharam dan
tidakdapat dibezakan,makapenyelesaiannyaadalahdenganmengasingkannilai ataukadarsebenar
yang halal denganyangharam denganniatdibahagikanantarakedua-duanya.
Apa yangjelashalal bolehdigunakanmanakalayangharamituhendaklahdilupuskanseperti dengan
menyedekahkannyakepadafakirmiskinataumenyerahkankepadapihakBaitulmalbagi tujuan
maslahatummah.
Dengancara ini,perkarayanghalal dapat diasingkandaripadaperkarayangharamdan masihdapat
dimanfaatkanwalaupuntelahberlakucampuradukantarakedua-duanya.
4. Kesimpulan
Sehubunganitu,menjaditanggungjawabsetiapumatIslamuntukmenjauhkandiri dari perkara-
perkarasyubhahdemi menjagadiri daripadamelakukanperkara-perkarayangharam.
Dengantumbuhnyapelbagai institusi kewanganIslampadahari ini seperti bank-bankIslam, syarikat-
syarikatpajakgadai Islam(al-rahnu),syarikat-syarikatinsuransIslam(takaful) dansebagainya,maka
menjadi kewajipanumatIslamuntukmenggunakansistemkewanganIslamyangadaini sewajarnya.
Namundemikian,sekiranyaketerlibatandenganwangsyubhahatauharamini tidakdapat
dielakkan,makahasil-hasil daripadaaktivitisyubhahatauharamtersebuthendaklahdilupuskan
sewajarnyaberlandaskansyarak.
PenyerahankepadaBaitulmal merupakanpilihancarapelupusanyangutama,selamatdan
meyakinkansertadapatmenyumbangkepadakemaslahatan sosio-ekonomiumatIslam.
Sumber:
http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2009&dt=0304&pub=Utusan_Malaysia&sec=Bicara_
Agama&pg=ba_01.htm
