Kwestia urlopu na zadanie budzi wiele dyskusji, zarowno w środowisku pracownikow, jak i pracodawcow...

1. Urlop na zadanie
Kwestia urlopu na zadanie budzi wiele dyskusji, zarowno w środowisku pracownikow, jak i
pracodawcow. Z jednej strony urlop ten stanowi istotne uprawnienie dla pracownika, ktory moze w
naglej sytuacji uzyskac wolny dzien w pracy, z drugiej moze powodowac po stronie pracodawcy
trudności w prowadzeniu firmy. Skorzystanie nawet przez jednego tylko pracownika z urlopu na
zadanie moze doprowadzic do paralizu firmy. Pracodawca nie ma bowiem w takiej sytuacji
mozliwości przygotowania sie na nieobecnośc pracownika w pracy poprzez zorganizowanie
zastepstwa czy odmienne rozdysponowanie zadan.
Wymiar urlopu
Zgodnie z art. 167[2] k.p., pracownikowi przysluguje prawo do 4 dni urlopu na zadanie w kazdym
roku kalendarzowym. Co istotne, urlop ten nie powieksza wymiaru urlopu wypoczynkowego, ktory
wynosi 20 albo 26 dni, w zalezności od okresu zatrudnienia, ale jest przyznawany w ramach urlopu
wypoczynkowego. Oznacza to, ze w kazdym roku kalendarzowym pracownik ma prawo do 20 albo 26
dni urlopu wypoczynkowego, w tym 4 dni urlopu na zadanie. Dotyczy to oczywiście pracownikow
zatrudnionych w pelnym wymiarze czasu pracy. W przypadku zatrudnienia w niepelnym wymiarze,
wymiar urlopu wypoczynkowego ulega proporcjonalnemu skroceniu.
Pracownik moze wykorzystac 4 dni urlopu na zadanie jednorazowo albo partiami, np. cztery razy po
jednym dniu urlopu, czy dwa razy po dwa dni. Ustawodawca nie przewidzial bowiem zadnych
ograniczen w tym zakresie. Uprawnienie do urlopu na zadanie nie przechodzi jednakze na kolejny
rok kalendarzowy, w sytuacji gdy pracownik nie skorzysta z niego do konca roku kalendarzowego.
Do urlopu na zadanie nie ma bowiem zastosowania przewidziana w art. 168 k.p. zasada, iz urlopu
niewykorzystanego nalezy pracownikowi udzielic najpozniej do konca pierwszego kwartalu
nastepnego roku kalendarzowego. Oznacza to, ze w kolejnym roku kalendarzowym urlop na zadanie
bedzie przyslugiwal pracownikowi ponownie w wymiarze 4 dni, a nie np. 8 dni, stanowiacych sume
biezacego i zeszlorocznego urlopu na zadanie. Nalezy jednak zwrocic uwage, ze niewykorzystany
urlop na zadanie „nie przepada”, ale zmienia swoj charakter z urlopu na zadanie na zwykly
urlop wypoczynkowy. Tym samym, jezeli pracownikowi przyslugiwalo w danym roku kalendarzowym
26 dni urlopu wypoczynkowego, z czego wykorzystal 20 dni i nie skorzystal z ani jednego dnia urlopu
na zadanie, w kolejnym roku kalendarzowym bedzie mu przyslugiwalo prawo do 26 dni urlopu (w
tym 4 dni urlopu na zadanie) i 6 dni niewykorzystanego w ubieglym roku urlopu wypoczynkowego.
Owe 6 dni stanowia jednakze zwykly urlop wypoczynkowy, z ta tylko roznica, ze pracodawca musi
ich udzielic do konca pierwszego kwartalu.
Niezwykle interesujaco przedstawia sie kwestia urlopu na zadanie pracownika, ktory podejmuje
prace po raz pierwszy. Zgodnie z kodeksem pracy pracownik taki nabywa prawo do urlopu
wypoczynkowego nie z chwila nawiazania stosunku pracy, ale z uplywem kazdego miesiaca pracy w
wymiarze 1/12 urlopu przyslugujacego mu po przepracowaniu roku. Po miesiacu pracy wymiar jego
urlopu wynosi, w sytuacji zatrudnienia w pelnym wymiarze, 20/12 dnia, po dwoch miesiacach 40/12
dnia, po trzech miesiacach 60/12 dnia etc. Z uwagi na okres zatrudnienia ponizej 10 lat wymiar
urlopu przypadajacego po przepracowaniu roku wynosi bowiem 20 dni. Z chwila nabycia prawa do
urlopu wypoczynkowego pracownik taki nabywa rowniez uprawnienie do urlopu na zadanie. Oznacza
to, ze w sytuacji gdy pracownik moze skorzystac z jednego dnia urlopu wypoczynkowe (po
pierwszym miesiacu pracy), moze wykorzystac ten urlop jako urlop na zadanie. Po trzech miesiacach
pracy pracownikowi bedzie przyslugiwalo prawo do 5 dni urlopu wypoczynkowego, w tym 4 dni
urlopu na zadanie. Kodeks pracy nie uzaleznia bowiem prawa do urlopu na zadanie ani od wymiaru

2. urlopu wypoczynkowego przyslugujacego zatrudnionemu, ani tez od dlugości okresu zatrudnienia.
W praktyce mozliwa jest taka sytuacja, ze w roku kalendarzowym, w ktorym pracownik rozpoczal
prace, wszystkie dni urlopu wykorzysta on jako urlop na zadanie.
Wniosek pracownika
Urlop na zadanie udzielany jest na wniosek pracownika. Wniosek musi wskazywac termin urlopu,
brak jest natomiast obowiazku uzasadniania tego wniosku, co oznacza, ze pracownik nie musi
wskazywac jakichkolwiek nadzwyczajnych okoliczności czy zdarzen losowych, powodujacych
koniecznośc skorzystania z urlopu na zadanie. Z zadaniem udzielenia urlopu pracownik musi
wystapic najpozniej w dniu jego rozpoczecia. Zgloszenie takiego zadania nie wymaga zachowania
zadnej szczegolnej formy, co oznacza, ze pracownik moze to uczynic w sposob dowolny – ustnie,
pisemnie, telefonicznie, droga elektroniczna. Kwestia rodzaca najwieksze kontrowersje jest
mozliwośc skorzystania przez pracownika z urlopu na zadanie bez oświadczenia pracodawcy o
udzieleniu mu tego urlopu. Zagadnienie to sprowadza sie do odpowiedzi na pytanie, czy
wystarczajace jest samo wystapienie przez pracownika z zadaniem http://web.pc.pl/ udzielenia mu
urlopu, czy tez konieczne jest takze otrzymanie od pracodawcy zwrotnej informacji w postaci zgody
na skorzystanie z urlopu.
Cel przepisu art. 167[2] k.p. wskazuje, ze wniosek pracownika o udzielenie urlopu na zadanie,
inaczej niz wniosek o udzielenie „normalnego” urlopu wypoczynkowego, nie musi uzyskac
akceptacji pracodawcy. W przeciwnym razie pracownik moglby zostac pozbawiony mozliwości
skorzystania ze swojego uprawnienia. Co wiecej, urlop na zadanie w takim ksztalcie nie roznilby sie
od normalnego urlopu wypoczynkowego, a zatem nie byloby racjonalne wprowadzenie do kodeksu
pracy uprawnienia przewidzianego w art. 167[2] k.p. Zgodnie z art. 163 §1 k.p., urlopu na zadanie
nie obejmuje sie planem urlopow. Tym samym nie jest to urlop, ktorego udziela pracownikowi
pracodawca, ale prawo do skorzystania z urlopu na zadanie wynika z przepisow prawa. W
konsekwencji nalezy uznac, ze samo zawiadomienie pracodawcy o rozpoczeciu urlopu stanowi
podstawe do zwolnienia z obowiazku wykonywania pracy pod warunkiem, ze pracownikowi urlop na
zadanie przysluguje. Powyzsze stanowisko znalazlo potwierdzenie w wyroku Sadu Najwyzszego z
dnia 26 stycznia 2005 r., II PK 197/04 (OSNP 2005, nr 17, poz. 271), zgodnie z ktorym nieobecnośc
w pracy po zgloszeniu przez pracownika zadania udzielenia urlopu w trybie art. 167[2], na ktore
pracodawca nie udzielil odpowiedzi, nie uzasadnia rozwiazania umowy o prace bez wypowiedzenia
na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. (ciezkie naruszenie podstawowych obowiazkow pracowniczych).
Mozna znalezc jednakze orzeczenia Sadu Najwyzszego prezentujace stanowisko przeciwne - wyrok
SN z dnia 16 września 2008 r., II PK 26/08 (OSNP 2010/2-4/36) oraz wyrok SN z 28 pazdziernika
2009 r., II PK 123/09 (LEX nr 551056). W wyrokach tych Sad stoi na stanowisku, ze pracownik nie
moze rozpoczac urlopu na zadanie dopoki pracodawca nie wyrazi na to zgody, czyli nie udzieli mu
takiego urlopu. Powolana w powyzszych wyrokach argumentacja sprowadza sie do uznania, ze
zawarte w art. 167[2] k.p. sformulowanie o „obowiazku udzielenia urlopu przez pracodawce”
ma takie samo znaczenie normatywne, jakie przypisuje sie temu pojeciu w innych przepisach
dotyczacych regul wykorzystywania przez pracownika urlopu wypoczynkowego. Racjonalny
ustawodawca nie uzywa bowiem tych samych pojec, poprzez nadanie im innego sensu w
poszczegolnych przepisach tego samego aktu prawnego. Stad tez wniosek pracownika o udzielenie
urlopu na zadanie nie jest dla pracodawcy wiazacy i kazdorazowo wymaga jego akceptacji. Teza
wyroku z 16 września 2008 r. idzie jeszcze dalej, stanowiac ze rozpoczecie urlopu na zadanie (art.
167[2] k.p.) przed udzieleniem go przez pracodawce moze byc uznane za nieusprawiedliwiona
nieobecnośc w pracy, bedaca ciezkim naruszeniem podstawowych obowiazkow pracowniczych w
rozumieniu art. 52 §1 pkt. 1 k.p. Wyrok ten jest zgola odmienny od powolanego wyzej wyroku SN z
dnia 26 stycznia 2005 r.

3. Lektura orzeczen Sadu Najwyzszego pokazuje, ze stanowisko Sadu nie jest w tej materii
jednoznaczne i zalezy od skladu orzekajacego dana sprawe. Wcześniejsze orzeczenia opowiadaly
sie za mozliwościa skorzystania z urlopu na zadanie nawet w sytuacji braku ustosunkowania sie
przez pracodawce do wniosku pracownika, pozniejsze, wskazuja na obowiazek uzyskania zgody
pracodawcy. Podzielona w tej kwestii jest takze doktryna prawa pracy. Nie wiadomo w ktorym
kierunku pojdzie orzecznictwo SN w kolejnych latach. Byc moze rozpoznanie zagadnienie urlopu na
zadanie przez SN w skladzie wiekszym niz 3-osobowy i nadanie temu orzeczeniu znaczenia zasady
prawnej, spowodowaloby zazegnanie powstalych watpliwości.
Granice zwiazania pracodawcy wnioskiem pracownika
Niezaleznie od przyjecia jednego z wyzej zaprezentowanych stanowisk, zawsze nalezy miec na
uwadze, ze pracownik nie moze naduzywac przyslugujacego mu prawa skorzystania z urlopu na
zadanie. Zgodnie bowiem z art. 8 k.p., nie mozna czynic ze swojego prawa uzytku, ktory bylby
sprzeczny ze spoleczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami wspolzycia
spolecznego. Takie dzialanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uwazane za wykonywanie prawa
i nie korzysta z ochrony. Przykladem naduzycia prawa do urlopu na zadanie moze byc jednoczesne
skorzystanie z urlopu przez wszystkich pracownikow lub znaczna ich cześc. Takie dzialanie
pracownikow jest w rzeczywistości obejściem przepisow o dopuszczalności strajku (art. 17 –
25 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiazywaniu sporow zbiorowych). Rozpoczecie urlopu przez
pracownika moze byc wowczas potraktowane jako nieusprawiedliwiona nieobecnośc w pracy.
Innym przykladem naduzycia prawa podmiotowego moze byc wystapienie z wnioskiem o udzielenie
urlopu na zadanie w dniu wyznaczonym przez pracodawce na formalne przekazanie
dotychczasowych obowiazkow innemu pracownikowi. Zachowanie pracownika moze byc w tym
wypadku potraktowane jako odmowa wykonania polecenia pracodawcy i ciezkie naruszenie
podstawowego obowiazku pracowniczego dbalości o dobro zakladu pracy (por. wyrok SN z 16
września 2008 r., II PK 26/08). W takiej sytuacji pracodawca moze nalozyc na pracownika kare
porzadkowa, a nawet rozwiazac umowe o prace bez wypowiedzenia z winy pracownika na podstawie
art. 52 § 1 pkt. 1 k.p.
Pracodawca ma mozliwośc sprzeciwienia sie wykorzystaniu przez pracownika urlopu na zadanie z
tych samych powodow, ktore uzasadniaja odwolanie pracownika z urlopu wypoczynkowego, o
ktorym mowa w art. 167 k.p. Stanowisko to potwierdzil Sad Najwyzszy w wyroku z dnia 16
września 2008 r., II PK 26/08, stwierdzajac, ze skoro na podstawie art. 167 §1 k.p. pracodawca
moze odwolac pracownika z urlopu z powodu wystapienia nieprzewidzianych okoliczności, moze
takze w razie zaistnienia takich okoliczności sprzeciwic sie wykorzystaniu urlopu na zadanie.
Zgodnie z wyrokiem Sadu Najwyzszego z 28 pazdziernika 2009 r., II PK 123/09, obowiazek
udzielenia urlopu "na zadanie" nie jest bezwzgledny, a pracodawca moze odmowic zadaniu
pracownika ze wzgledu na szczegolne okoliczności, ktore powoduja, ze jego zaslugujacy na ochrone
wyjatkowy interes wymaga obecności pracownika w pracy. Pracodawca nie jest violetta strony
internetowe zatem bezwzglednie zwiazany wnioskiem pracownika o udzielenie mu urlopu na
zadanie. W praktyce czesto dochodzi do takich sytuacji, ze pracownik zdajac sobie sprawe, ze
pracodawca nie udzieli mu urlopu wypoczynkowego, sklada wniosek o urlop na zadanie. Sytuacje
takie maja miejsce najcześciej w zwiazku z tzw. dlugimi weekendami, zwlaszcza, gdy pracodawca
udzielil urlopu wypoczynkowego niektorym pracownikom i jest wiadomym, ze nie ma mozliwości
aby pozostali pracownicy tez skorzystali z urlopu wypoczynkowego.
Nieuzasadnione nieudzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego (a zatem takze urlopu na
zadanie) stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, za ktore pracodawca moze zostac
ukarany kara grzywny od 1.000 do 30.000 zlotych.

4. Mozliwe zmiany przepisow
Z propozycja nowelizacji kodeksu pracy w zakresie urlopu na zadanie wystapila organizacja
Pracodawcy Rzeczpospolitej Polskiej. Proponowane zmiany dotycza wymiaru urlopu – 2 dni w roku
kalendarzowym zamiast dotychczasowych 4 dni, obowiazku zgloszenia zadania udzielenia urlopu
najpozniej w dniu poprzedzajacym rozpoczecie urlopu, a takze jasnego sformulowania mozliwości
odmowienia udzielenia urlopu, gdy beda tego wymagaly wazne potrzeby pracodawcy.
Podsumowanie
Rozumienie przepisu art. 167[2] k.p. nastrecza wiele watpliwości, ktore nie moga byc rozwiane z
uwagi na brak jednolitego orzecznictwa Sadu Najwyzszego oraz brak jednolitych pogladow
przedstawicieli doktryny prawa pracy. W zwiazku z powyzszym pracownik wystepujacy z wnioskiem
o udzielenie mu urlopu na zadanie powinien zabiegac o ustosunkowanie sie do tego wniosku przez
pracodawce przed przystapieniem do wykorzystania urlopu. Urlop moze rozpoczac dopiero po
uzyskaniu zgody pracodawcy, a przynajmniej przy braku jego wyraznego sprzeciwu. Pracodawca
powinien natomiast pamietac, aby ewentualny sprzeciw na skorzystanie z urlopu na zadanie wyrazic
pracownikowi mozliwie szybko. Co wazne, brak zgody na udzielenie urlopu na zadanie mozliwy jest
tylko ze wzgledu na szczegolne okoliczności.
Autor: Anna Piszczek
http://www.prawopracy.org/content/view/184/16/