SlideShare a Scribd company logo

Lakiernik 714[03] z1.04_u

•
•
Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe

Lakiernik 714[03] z1.04_u

Education
1 of 86
Download to read offline
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 0 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Andrzej Sadowski Wytwarzanie powłok malarsko – lakierniczych na wyrobach powszechnego użytku 714[03].Z1.04 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1 Recenzenci: mgr inż. Krzysztof Lenkiewicz mgr inż. Tadeusz Ługowski Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Andrzej Sadowski Konsultacja: mgr Zenon Pietkiewicz Korekta: Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[03].Z1.04. Wytwarzanie powłok malarsko – lakierniczych dla zawodu: lakiernik. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 2 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 4 2. Wymagania wstępne 6 3. Cele kształcenia 7 4. Materiał nauczania 8 4.1. Przygotowanie powierzchni wyrobu do wykonania pokrycia lakierowego 8 4.1.1.Materiał nauczania 8 4.1.2.Pytania sprawdzające 11 4.1.3.Ćwiczenia 11 4.1.4.Sprawdzian postępów 13 4.2. Gruntowanie, zabezpieczanie i podładowanie wyrobów 14 4.2.1.Materiał nauczania 14 4.2.2.Pytania sprawdzające 18 4.2.3.Ćwiczenia 19 4.2.4.Sprawdzian postępów 23 4.3. Technologia wykonywania dekoracyjnych pokryć lakierowych na nowych wyrobach metalowych 24 4.3.1.Materiał nauczania 24 4.3.2.Pytania sprawdzające 33 4.3.3.Ćwiczenia 34 4.3.4.Sprawdzian postępów 38 4.4. Technologie wykonywania dekoracyjnych pokryć lakierowych na wyrobach z tworzyw sztucznych 39 4.4.1.Materiał nauczania 39 4.4.2.Pytania sprawdzające 48 4.4.3.Ćwiczenia 48 4.4.4.Sprawdzian postępów 54 4.5. Wybrana technologia lakierowania elementów i całych pojazdów użytkowych, maszyn i autobusów 55 4.5.1.Materiał nauczania 55 4.5.2.Pytania sprawdzające 60 4.5.3.Ćwiczenia 51 4.5.4.Sprawdzian postępów 63 4.6. Szlifowanie 66 4.6.1.Materiał nauczania 66 4.6.2.Pytania sprawdzające 69 4.6.3.Ćwiczenia 69 4.6.4.Sprawdzian postępów 73 4.7. Szpachlowanie 74 4.7.1.Materiał nauczania 74 4.7.2.Pytania sprawdzające 75 4.7.3.Ćwiczenia 75 4.7.4.Sprawdzian postępów 78 5. Sprawdzian osiągnięć 79 6. Literatura 85
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 3 1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiadomości i umiejętności o nakładaniu powłok malarsko - lakierniczych. Poradnik zawiera: 1) Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiadomości, które powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej. 2) Cele kształcenia jednostki modułowej, czyli wykaz wiedzy i umiejętności które powinieneś posiadać po zrealizowaniu jednostki modułowej. 3) Materiał nauczania umożliwiając samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Jest to fotograficzny skrót wiadomości teoretycznych /kompendium/ niezbędnych do opanowania treści jednostki modułowej. Rozdział zawiera także: − pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń, − ćwiczenia, opis ich wykonania wraz z wykazem materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych realizacji, − sprawdzian postępów pozwalający ocenić stopień opanowania materiału. 4) Sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań i pytań. Pozytywny wynik sprawdzianu potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas zajęć i że posiadłeś odpowiednią wiedzę i umiejętności z zakresu tej jednostki modułowej. 5) Literaturę uzupełniającą. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po opanowaniu materiału spróbuj samodzielnie zaliczyć sprawdzian z zakresu tej jednostki modułowej. Bezpieczeństwo i higiena pracy W czasie ćwiczeń w pracowni lub zakładzie lakierniczym musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 4 Schemat jednostek modułowych 714[03].Z1 Podstawowe technologie lakiernicze 714[03].Z1.01 Stosowanie przepisów BHP ochrony ppoż. i ochrony środowiska przy wykonywaniu prac lakierniczych 714[03].Z1.02 Przygotowanie powierzchni wyrobów do lakiernictwa 714[03].Z1.03 Nakładanie powłok lakierniczych 714[03].Z1.04 Wytwarzanie powłok malarsko- lakierniczych na wyrobach powszechnego użytku 714[03].Z1.06 Wykonywanie napraw i renowacji pokryć lakierniczych 714[03].Z1.05 Znakowanie pokryć lakierniczych 714[03].Z1.07 Nanoszenie pokryć ochronnych i ochronno-dekoracyjnych 714[03].Z1.08 Ocena jakości powłok lakierniczych 714[03].Z1.09 Organizowanie i wyposażanie lakierni
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 5 2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii, − dobierać przybory i materiały do wykonania rysunku, − stosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska przy wykonywaniu prac lakierniczych, − eksploatować maszyny znajdujące się w lakierni, − rozróżniać materiały konstrukcyjne przedmiotów lakierowanych, − stosować technologie przygotowania powierzchni do wykonania powłok lakierowych, w tym ręczne i mechaniczne, − rozróżniać materiały lakiernicze i pomocnicze, − stosować technologie nakładania powłok lakierowych, − wykonywać podstawowe pomiary stosowane w lakierniach, − posługiwać się podstawowymi pojęciami fizyko-chemicznymi, − posługiwać się dokumentacją techniczną, − stosować technologię informacyjną.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 6 3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − nałożyć powłoki lakiernicze zgodnie z przepisami bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska, − dobrać materiały powłokowe w zależności od warunków eksploatacyjnych przedmiotu lakierowanego, − dobrać materiały powłokowe w zależności od technik nakładania powłok lakierowych, − dobrać sposób przygotowania powierzchni dla przedmiotu lakierowanego, − użytkować urządzenia do mechanicznego i chemicznego przygotowania powierzchni lakierowanego przedmiotu, − użytkować urządzenia do nakładania powłok lakierniczych, − wykonać lakierowanie przykładowych wyrobów powszechnego użytku, − wykonać operacje pomocnicze w obróbce lakierniczej, − dokonać kontroli parametrów przebiegu procesu lakierniczego, − ocenić jakość wykonanych powłok malarsko - lakierniczych i prac pomocniczych, − skorzystać z literatury technicznej drukowanej i zamieszczonej w internecie.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 7 4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Przygotowanie powierzchni wyrobu do wykonania pokrycia lakierowego 4.1.1. Materiał nauczania 1. Materiały konstrukcyjne wyrobów powszechnego użytku Wyroby powszechnego użytku to często bardzo skomplikowane produkty, których elementy wykonane są z różnorakich materiałów spełniających na etapie określone kryteria konstrukcyjne, technologiczne, estetyczne i ekonomiczne. Materiały z których są one wykonane, ogólnie zalicza się do następujących grup materiałowych 1) : − Metale i ich stopy: żeliwa, staliwa i stale, aluminium i stopy aluminium, miedź i stopy miedzi, magnez i stopy magnezu, cynk i stopy cynku, nikiel i stopy niklu, ołów stopy ołowiu, srebro i stopy srebra, tytan i stopy tytanu; − Szkła i ceramiki: krzemionki, szkła i krzemiany, tlenki glinu, tlenki magnezu; − Polimery: termoplasty, duroplasty, elastomery, nylon i guma; − Kompozyty: drewno, materiały metalowo – ceramiczne /cermetale/, polimery zbrojone /włóknem szklanym, włóknem węglowym, włóknami naturalnymi/, polimery z wypełniaczami. Rys. 2. Materiały wykorzystanych w produkcji maszyn i urządzeń [1] Aktualnie są produkowane i użytkowane wyroby powszechnego użytku wykonane z następujących konstrukcyjnych materiałów metalowych: 1. Żeliwa. 2. Stali czarnej niestopowej i stali stopowej. 3. Stali ocynkowanej jednostronnie lub dwustronnie metodą ogniową /błyszczące „kwiaty” z cynku/, metodą Sędzimira /srebrnoszare „kwiaty” cynku/, elektrolitycznie /jasnoszara równomierna powierzchnia/. 4. Stali ocynkowanej (wstępnie fosforanowanej) i stali powlekanej. 5. Stopów aluminium i aluminium z powłoką konwersyjną. 6. Stopów miedzi i magnezu. Odrębne grupy materiałów konstrukcyjnych wykorzystywane coraz powszechniej w produkcji przedmiotów codziennego użytku, to również: − tworzywa polimerowe, zwane potocznie plastikami lub tworzywami sztucznymi,
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 8 − kompozyty, w tym drewno, materiały metalowo - polimerowe, materiały metalowo - ceramiczne lub polimerowo - ceramiczne, polimerowo - szklane, nazywane również potocznie tworzywami sztucznym. 2. Rodzaje zanieczyszczeń powierzchni wyrobów Najlepsze i prawidłowo dobrane pokrycie lakierowe nie spełni swojego zadania, jeżeli zostanie nałożone na zanieczyszczoną powierzchnię wyrobu, nie zapewniającą bezpośredniego styku powłoki z podłożem. Do podstawowych zanieczyszczeń podłoża wyrobów, mających swe źródło również w procesach technologicznych produkcji nalezą: − zgorzeliny - powstające na powierzchniach metali w wyniku działania wysokich temperatur w procesach walcowania, kucia, odlewania, obróbki cieplnej, spawania. Zgorzelina jest jednak krucha i łatwo pęka lub odspaja się od materiału pod działaniem temperatur i naprężeń, − grafity - jako pozostałość po trawieniu szczególnie odlewów żeliwnych, − opiłki, pasty i materiały ścierne – jako pozostałość po mechanicznej obróbce wyrobu, − oleje, smary, sole nieorganiczne – jako pozostałość po ochronie czasowej materiału z którego wykonany jest wyrób, − tlenki metali – jako produkty korozji materiału z którego wykonany jest wyrób, − wilgoć, elektrolity i inne zanieczyszczenia - jako osady atmosferyczne w miejscu produkcji wyrobu. 3. Mechaniczna obróbka powierzchni wyrobów powszechnego użytku przed lakierowaniem Przygotowanie powierzchni wyrobu do wykonania pokrycia lakierowego obejmuje następujące czynności: usunięcie zanieczyszczeń, usuniecie zadziorów i nierówności, nadanie powierzchni odpowiedniej gładkości. Zasadniczą metodą przygotowania powierzchni podłoża wyrobu do lakierowania jest jej oczyszczenie przy pomocy obróbki mechanicznej. Obróbka mechaniczna powierzchni wyrobu może być wykonana przy pomocy: − narzędzi ręcznych – młotków /młotkowanie/, skrobaków /skrobanie/, szczotek /szczotkowanie/, − narzędzi mechanicznych – szlifierek /szlifowanie/, polerek /polerowanie/, − obróbki strumieniowo – ciernej, podczas której ziarna materiału ściernego kierowane na przedmiot oczyszczany z dużą prędkością oczyszczają jego powierzchnię z zanieczyszczeń. Jako materiały cierne podczas tej obróbki stosuje się śruty stalowe i żeliwne /śrutowanie/, piasek kwarcowy /piaskowanie/, korund lub żużle, − obróbki strumieniowo – pneumatycznej, podczas której sprężone powietrze lub woda pod ciśnieniem zawierająca ziarna czyściwa kierowane na wyroby z dużą prędkością oczyszczają powierzchnię wyrobów z zanieczyszczeń, − obróbki luźnym ścierniwem – małe wyroby umieszcza się wraz ze ścierniwem w ruchomych pojemnikach /najczęściej bębnach/, które wprawione w ruch obrotowy lub wibracyjny przemieszczając się wzajemnie oczyszczają wyroby z zanieczyszczeń. Dobór metod mechanicznych do czyszczenia powierzchni wyrobów zależy głównie od rodzaju materiału konstrukcyjnego wyrobu, masowości produkcji, rodzaju zanieczyszczeń, niezbędnej wydajności, dostępności narzędzi i każdorazowo odbywa się przed podjęciem prac przygotowawczych.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 9 4. Chemiczna lub elektrochemiczna obróbka powierzchni wyrobów powszechnego użytku przed lakierowaniem W produkcji wielkoseryjnej bardzo często po etapie procesu oczyszczania powierzchni wyrobu metodami mechanicznymi następuje etap chemicznego lub elektrochemicznego oczyszczenia powierzchni wyrobu w następujących procesach prowadzonych po sobie lub łącznie: − odtłuszczania – którego zadaniem jest usunięcie z powierzchni wyrobu zanieczyszczeń pochodzenia głównie organicznego, − trawienia – którego zadaniem jest usunięcie z powierzchni wyrobu przy pomocy odpowiednich roztworów kwasów, wodorosoli lub alkaliów ze wspomaganiem przez przepływ prądu elektrycznego, − polerowania – którego zadaniem jest uzyskanie powierzchni oczyszczanego wyrobu o odpowiedniej czystości i gładkości. 5. Termiczna obróbka powierzchni wyrobów metalowych powszechnego użytku przed lakierowaniem Jako jedna z metod wspomagających czyszczenie powierzchni wyrobów metalowych stosowanych wraz z innymi metodami, w tym głównie mechanicznymi jest być metoda płomieniowego oczyszczanie powierzchni. 6. Fosforanowanie wyrobów metalowych w procesie produkcji Po fizycznym wykonaniu wyrobu metalowego i jego oczyszczeniu następuje najczęściej kolejny etap zabezpieczania antykorozyjnego, głównie wyrobów stalowych, który nazywany jest powszechnie fosforanowaniem. Przykładowy proces fosforanowania nowych nadwozi i oryginalnych części zamiennych do nadwozi samochodów osobowych wykonanych ze stalowych blach czarnych i ocynkowanych składa się z następujących faz: − płukania po czyszczeniu - płukanie całych nadwozi oraz części zamiennych do nadwozi przeprowadza się w celu usunięcia produktów czyszczenia. Rys 3. Symbol procesu fosforanowania nowych nadwozi samochodów osobowych w dokumentacji technologicznej procesu produkcji wg GM [17] − fosforanowania właściwego – wykonywanego metodą natryskową lub zanurzeniową. Materiałem fosforanującym są najczęściej fosforany metali. Podczas tego procesu powstaje fosforanowa powłoka metaliczna antykorozyjna, której zadaniem jest poprawa właściwości ochronnych fosforanowanych przedmiotów oraz zwiększenie przyczepności kolejnych warstw lakieru do podłoża.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 10 Rys. 4. Masa jednostkowa fosforanów na elementach pojazdów uzyskiwana w produkcyjnym procesie fosforanowania jako antykorozyjnego podkładu pod pokrycie lakierowe − pasywacji – w celu dodatkowego uszczelnienia kryształków fosforanów metali osadzonych na wyrobie przeprowadza się pasywację fosforanowanych wyrobów; − płukania po fosforanowaniu – płukanie wyrobów po fosforanowaniu przeprowadza się wodą zdemineralizowaną; − ociekania i suszenia po fosforanowaniu. Suszenie wyrobów po fosforanowaniu czasami przeprowadzane jest w temperaturze ok. 140 o C w czasie ok. 20 minut. 4.1.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń: 1. Jakich materiałów konstrukcyjnych używa się na wykonanie wyrobów powszechnego użytku? 2. Przy pomocy jakich metod zabezpieczone są wstępnie powierzchnie produktów stalowych przed korozją w procesach hutniczych? 3. Jakie rodzaje zanieczyszczeń wyrobów można spotkać na wyrobach powszechnego użytku? 4. Jakie czynności składają się na proces przygotowania powierzchni wyrobu do lakierowania w procesie produkcji? 5. Jakie narzędzia służą do ręcznego oczyszczani powierzchni wyrobów przez lakierowaniem? Nazwij czynności wykonywane tymi narzędziami? 6. Jakie narzędzia użyłbyś do zmechanizowania ręcznych prac związanych z oczyszczeniem powierzchni przed lakierowaniem? 7. Jaki piasek jest stosowany w procesie piaskowania powierzchni wyrobu? 8. Jak nazywa się oczyszczanie powierzchni przy pomocy wody pod ciśnieniem? 9. Z jakich procesów składa się chemiczna obróbka powierzchni? 10. Jakich środków używa się podczas chemicznej obróbki powierzchni wyrobu? 11. Na czym polega trawienie w chemicznej obróbce powierzchni wyrobu? 12. Jaka jest funkcja prądu w chemicznym procesie oczyszczania powierzchni wyrobu? 13. W jakim celu wykonuje się fosforanowanie wyrobów stalowych w procesie produkcji? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Określić rodzaje materiałów konstrukcyjnych użytych do wykonania następujących przedmiotów powszechnego użytku na: − narzędzia ogrodnicze (ręczne), − metalowe drzwi wejściowe do budynków, − ramy do rowerów,
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 11 − części nadwozi samochodów osobowych i pochodnych, − części nadwozia ciężarówek i autobusów, − obudowy komputerów, chłodziarek i pralek, − elementy kute i spawane ogrodzeń Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z materiałami konstrukcyjnymi z jakich wykonane są przedmioty powszechnego użytku. 3) Zapoznanie się z podłożami i wymogami technologicznymi jakie muszą spełniać, aby mogły być pokryte wyrobami lakierowymi. 4) Dobrać obróbkę powierzchni narzędzia ogrodniczego. 5) Dobrać obróbkę powierzchni stalowej ramy do roweru. 6) Dobrać obróbkę powierzchni aluminiowej ramy do roweru. 7) Dobrać obróbkę powierzchni elementu nadwozia samochodu osobowego wykonanego z blachy stalowej ocynkowanej. 8) Dobrać obróbkę powierzchni elementu naczepy ciężarowej wykonanej ze stali nierdzewnej. 9) Dobrać obróbkę powierzchni elementu autobusu turystycznego wykonanego z tworzywa sztucznego. 10) Dobrać obróbkę powierzchni elementu ogrodzenia. 11) Zaprezentować efekty swojej pracy. 12) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna, − wykaz sprzętu do malowania w warsztatach szkolnych. Ćwiczenie 2 Wybrać sposoby przygotowania powierzchni przedmiotów powszechnego użytku do lakierowania. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową przykładowych wyrobów. 3) Zapoznać się z wymogami bhp przy czyszczeniu powierzchni wyrobów. 4) Opowiedzieć na pytania prowadzące. 5) Dobrać narzędzia do ręcznego czyszczenia powierzchni nowego elementu ogrodzenia. 6) Dobrać narzędzia do mechanicznego oczyszczenia powierzchni ramy do roweru. 7) Dobrać narzędzia i środki do chemicznego oczyszczenia farby podkładowej z nieoryginalnego błotnika samochodu. 8) Dobrać środki i narzędzia do zmycia i pasywacji powierzchni po oczyszczeniu. 9) Odpowiedzieć na pytania prowadzące. 10) Wypełnić tabele prowadzące. 11) Zaprezentować efekty swojej pracy. 12) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 13) Wynotować wady i zalety wykonanych prac.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 12 Wyposażenie stanowiska pracy: − katalog narzędzi do przygotowania powierzchni, − katalog środków do przygotowania powierzchni, − pytania prowadzące i tabele prowadzące, − przybory kreślarskie, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna, Pytania prowadzące Jak przygotowuje się: 1) ręcznie do lakierowania powierzchnię wyrobu ze stali czarnej? 2) mechanicznie powierzchnię wyrobu ze stali ocynkowanej? 3) chemicznie powierzchnię wyrobu z aluminium? 4) mechanicznie powierzchnię wyrobu ze znanego tworzywa sztucznego? Formularze do ćwiczeń Wypisz podstawowe materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia. Wypełnij tabelę podstawowych czynności przygotowania ręcznego powierzchni elementu ogrodzenia wykonanego ze stali czarnej. Nr Czynność Narzędzia Uwagi Wypełnij tabelę podstawowych czynności przygotowania mechanicznego powierzchni ramy aluminiowej roweru. Nr Czynność Narzędzia Uwagi 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania przygotowania powierzchni przedmiotu do lakierowania?   2) Rozróżniać zanieczyszczenia na przedmiotach do lakierowania?   3) Zaplanować proces oczyszczenia powierzchni przedmiotu do lakierowania?   4) Dobierać narzędzia do mechanicznego czyszczenia powierzchni przedmiotów?   5) Dobierać środki do chemicznej obróbki powierzchni?   6) Wykonywać czyszczenie mechaniczne przy pomocy ręcznych narzędzi?   7) Zmywać podkład o nieustalonym składzie z przedmiotu do lakierowania ?   8) Przygotowywać element z tworzywa sztucznego do lakierowania ?  
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 13 4.2. Gruntowanie, zabezpieczanie i podładowanie wyrobów 4.2.1. Materiał nauczania 1. Elektrochemiczne gruntowanie zanurzeniowe w procesie produkcji na przykładzie przemysłu motoryzacyjnego Po fosforanowaniu nowych wyrobów metalowych następuje kolejny etap ich zabezpieczania antykorozyjnego. Dotyczy to w szczególności nowych wyrobów wykonanych ze stali czarnej, stali fosforanowanej, stali ocynkowanej i z aluminium. Procesem tym jest elektrochemiczne gruntowanie nowych nadwozi i oryginalnych części zamiennych. Proces gruntowania elektrochemicznego /elektroforetycznego/ wykonywany jest zawsze zanurzeniowo i w zależności od zakładu wykonującego ma jeden z następujących przebiegów: − Anaforetyczny - najczęściej przy zabezpieczaniu nowych nadwozi i części zamiennych w starszych zakładach. Grunt nakładany jest metodą pełnego zanurzenia w rozcieńczonej farbie anaforetycznej. Pomiędzy elementy gruntowane a zbiornik zanurzeniowy lakierni przykłada się napięcie stałe prądu elektrycznego o wielkości 190-210V. Elementy lakierowane /gruntowane/ są anodami, a ściany zbiornika katodami. Przepływ prąd pomiędzy ścianami zbiornika zanurzeniowego /katoda/, a elementami gruntowanymi /anody/, cząstki podkładowej farby z zasadowej kąpieli anaforetycznej ładują się w polu elektrycznym i jako aniony są przyciągane przez powierzchnię elementów gruntowanych. W wyniku czego równomiernie się na nich osadzają, przechodząc z postaci rozpuszczalnej w postać nierozpuszczalną. − Kataforetyczny – aktualnie najczęściej stosowany przy zabezpieczaniu całych nadwozi samochodów oraz oryginalnych części do nich w nowszych zakładach produkcyjnych. Grunt nakładany jest metodą pełnego zanurzenia elementów w farbie. Pomiędzy elementy gruntowane, a zbiornik zanurzeniowy lakierni przykłada się napięcie stałe o wielkości 240- 300V. Elementy gruntowane są katodami, a ściany zbiornika wanny lakierniczej anodami. W wyniku reakcji elektrochemicznych zachodzących na elektrodach, którymi są gruntowane wyroby, a ściankami zbiornika lakierni następuje koagulacja farby i utworzenie hydrofobowej, nierozpuszczalnej w wodzie warstwy powłoki lakierowej z farby gruntującej. Rys 5 - 6 Symbol procesu gruntowania elektroforetycznego nadwozi samochodów osobowych w dokumentacji technologicznej procesu produkcji samochodu [17] oraz grubość gruntu kataforetycznego
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 14 Etapami procesu lakierowania elektrochemicznego są: − elektrozanurzeniowe gruntowanie wyrobów, − płukanie wyrobów po gruntowaniu w zdemineralizowanej wodzie, którego zadaniem jest zmycie tych cząstek farby, które nie uległy rozładowaniu i które w dalszym ciągu są rozpuszczalne w wodzie; − suszenie w temperaturze ok. 180o C przez ok. 25 – 30 min. Po procesie mycia i ociekania następuje wygrzewanie polakierowanych wyrobów w piecach, powodujące sieciowanie składników farby gruntującej skutkujące utworzeniem twardej powłoki malarskiej; Wiele wyrobów metalowych powszechnego użytku /obudowy metalowe chłodziarek, kuchenek domowych, komputerów/, części maszyn oraz części pojazdów /obręcze kół, elementy zawieszeń/ w których wystarczającym zabezpieczeniem jest powłoka lakierowa jednowarstwowa, w procesie lakierowania elektroforetycznego uzyskuje końcową warstwę pokrycia lakierowego nawierzchniowego. Nowe nadwozia – jako części zamienne oraz elementy składowe do nadwozi i kabin pojazdów w procesie lakierowania elektroforetycznego uzyskują warstwę zabezpieczającą na czas magazynowania i transportu. Niektóre nowe wyroby metalowe, np. części maszyn lub części do nadwozi samochodów osobowych, tzw. zamienniki zamiast pokrywania warstwą gruntu w procesach elektroforetycznych są pokrywane lakierem gruntującym przez polewanie, natryskiwanie lub malowanie narzędziami ręcznymi. Grunt taki ma nie tylko „nieustalony” skład chemiczny, ale często koliduje z materiałami lakierniczymi służącymi do nakładania kolejnych warstw pokrycia lakierowego na wyrobie. 2. Uszczelnianie miejsc połączeń w procesie produkcji wyrobów metalowych na przykładzie elementów nadwozi samochodów Na zawinięciach blach, spoinach i zgrzeinach wyrobów metalowych bardziej skomplikowanych wykonuje się utwardzane cieplnie i pozbawione rozpuszczalników dodatkowe uszczelnienia miejsc połączeń elementów tworzywami polimerowymi. W nadwoziach samochodów osobowych i pochodnych uszczelnienia te wykonuje się w następujących miejscach: − w komorze silnika, takich jak wzmocnienia boczne i przegroda czołowa, − we wnętrzu nadwozia lub kabiny, − w komorze bagażnika, takich jak wzmocnienia boczne i elementy podłogi, − na zawinięciach blach poszyć drzwi i pokryw. Rys 7. Symbol procesu dodatkowego uszczelniania miejsc połączeń elementów nowych nadwozi samochodów w dokumentacji technologicznej procesu produkcji w GM [17] Dodatkowe zabezpieczenie miejsc zgrzewania i spawania wykonuje się również w produkowanych na oryginalne części zamienne stalowych drzwiach oraz pokrywach /komory silnika i bagażnika/ u wielu producentów pojazdów. W procesie produkcji nowych nadwozi
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 15 i części montażowych /przykręcanych/ do nadwozi /drzwi i pokrywy/ uszczelnienie to wykonuje się środkami na bazie PCV. Część producentów oryginalnych nowych nadwozi produkowanych jako części zamienne lub nowych drzwi i pokryw do tych nadwozi nie pokrywa na nich dodatkowym środkiem spoin, zgrzewów i zawinięć. Czynności te powinny być wykonane w zakładzie naprawczym podczas procesu lakierowania nadwozia lub części. Części nieoryginalne, czyli tzw. stalowe zamienniki najczęściej nie posiadają dodatkowo zabezpieczonych spoin, zgrzewów lub zawinięć i dlatego zabezpieczenia te muszą być zawsze wykonane w zakładzie naprawczym jako jedna z operacji lakierniczych. Zabezpieczenia pokryć lakierowych wyrobów na przykładzie spodu nadwozi i kabin pojazdów W wielu wyrobach powszechnego użytku w procesie produkcji wykonuje się lokalne dodatkowe zabezpieczenie wyrobu przed wilgocią, uderzeniami kamieni i wypiaskowaniem. Najpowszechniej występującym przykładem takich działań jest zabezpieczenie w procesie produkcji spodu nowych nadwozi lub kabin samochodów. Na wyschniętą powłokę gruntu elektrozanurzeniowego nadwozia lub kabiny nakłada się w miejsca szczególnie narażone na uderzenia i korozję dodatkowe warstwy środków na bazie PCV. Rys 8. Symbol procesu dodatkowego zabezpieczenia spodu nowych nadwozi samochodów środkami na bazie PCV w dokumentacji technologicznej procesu produkcji wg GM [17] Warstwa tego dodatkowego środka zabezpieczajacego pokrycie lakierowe ma za zadanie chronić elementy spodu nadwozia lub kabiny przed mechanicznymi uszkodzeniami od uderzania piasku i kamieni wyrzucanych podczas ruchu spod kół pojazdu. Warstwa ta stanowi również dodatkowe pokrycie antykorozyjne miejsc wyjątkowo narażonych na agresywne oddziaływanie czynników mechaniczno – chemicznych podczas eksploatacji samochodu. Warstwa tych zabezpieczeń również dodatkowo pełni w samochodzie funkcje tłumiące i powoduje skuteczne wyeliminowanie zjawisk rezonansu akustycznego powstającego od drgających metalowych elementów podłogi i wnęk kół samochodów podczas ruchu. Nakładanie środka zabezpieczającego na spód nadwozia i kabiny pojazdów podczas produkcji wykonywane jest w wielu zakładach produkcyjnych przy użyciu automatów natryskowych. Jedynie w tych zakładach poprawki w trudnodostępnych miejscach nadwozi wykonywane są ręcznie. W starszych zakładach czynności te z reguły wykonują w całości ręcznie lakiernicy przy użyciu pistoletów natryskowych lub nawet jeszcze pędzli. Nowe metalowe części zamienne do napraw spodów nadwozi i kabin pojazdów, tj. zarówno części oryginalne oraz nieoryginalne /zamienniki/, nie posiadają fabrycznie nałożonej takiej warstwy zabezpieczenia. Dlatego podczas naprawy powypadkowej nadwozi lub kabin pojazdów polegającej na wymianie lub renowacji blacharskiej części, po wykonaniu gruntowania antykorozyjnego, należy zawsze wykonać dodatkowo to zabezpieczenie.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 16 Kolejnym przykładem zabezpieczenia środkami na bazie PCV są progi i dolne części drzwi i oraz elementów poszyć nadwozi i kabin samochodów. Środki te również nakłada się bezpośrednio na wyschniętą powłokę gruntu elektrozanurzeniowego w miejscach „widocznych krawędzi” elementów nadwozi i kabin – jak pokazano na przekroju progu A-A. A następnie po wyschnięciu tej warstwy środków pokrywa się je kolejnymi warstwami lakieru dekoracyjnego. Rys 9. Symbol procesu dodatkowego zabezpieczenia środkami na bazie PCV progów nowych nadwozi samochodów w dokumentacji technologicznej procesu produkcji wg GM Nowe części zamienne do naprawy samochodów /progi, drzwi i błotniki/ zarówno oryginalne jak i zamienniki nie posiadają fabrycznie nałożonej takiej warstwy zabezpieczenia. Dlatego podczas naprawy nadwozia samochodu polegającej na wymianie elementu, który posiadał fabrycznie wykonane takie zabezpieczenie lub polegającej na jego renowacji blacharskiej, zawsze należy dodatkowo odtworzyć warstwę zabezpieczenia środkami PCV powierzchni tych elementów. Podkładowanie wypełniające wyrobów metalowych na przykładzie wyrobów przemysłu motoryzacyjnego Nowe wyroby metalowe posiadające dekoracyjne pokrycie lakierowe, posiadają pod warstwami lakierów dekoracyjnych warstwy podkładów wypełniających wykonane z lakierów podkładowych. Bardzo reprezentatywnym przykładem wykonania takich pokryć są wyroby przemysłu motoryzacyjnego takie jak nadwozia i kabiny samochodów oraz części zamienne do nich. W zdecydowanej większości zakładów produkujących nadwozia i kabiny do nowych samochodów oraz na części zamienne, a także produkujących nowe oryginalne części zamienne do nadwozi i kabin stosowany jest do wykonania podładowania ze względów ekologicznych wodorozcieńczalny podkład wypełniający. Nanoszony on jest najczęściej za pomocą elektrostatycznych instalacji natryskowych. W starszych zakładach produkcyjnych oraz w zakładach produkujących elementy pojazdów jako oryginalne części zamienne lub na zamienniki, do pokrywania tych elementów podkładem wypełniającym stosuje się bądź techniki zanurzeniowe bądź jeszcze ręczne nakładanie farb podkładowych. Rozpowszechnione jest jeszcze stosowanie podkładów rozpuszczalnikowych lub rozcieńczalnikowych. W nowszych zakładach spotyka już wyłącznie lakiernie stosujące podkłady wypełniające wodorozcieńczalne.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 17 Rys. 10. Symbol procesu nanoszenia podkładu wypełniającego /gruntującego/ na nowe nadwozia samochodów w dokumentacji technologicznej procesu produkcji wg GM [17] Podkład wypełniający o doskonałej przyczepności do nałożonych wcześniej warstw powłok elektroforetycznych oraz położonej warstwy zabezpieczającej PCV pełni funkcję warstwy tłumiącej, wyrównującej i łączącej pomiędzy dotychczas położonymi warstwami pokrycia /elektrochemicznym i dodatkowo zabezpieczającym/, a warstwami dekoracyjnego lakieru nawierzchniowego. Proces nakładania podkładu wypełniającego w procesie produkcji wielkoseryjnej wyrobów powszechnego użytku ma najczęściej następujący przebieg: − przegląd, usuniecie zabezpieczeń i czyszczenie pokrywanej powierzchni wyrobu po poprzednich operacjach, − natryskowe lub zanurzeniowe nakładanie podkładu wypełniającego, − suszenie lakierowanych wyrobów po aplikacji podkładu wypełniającego w temperaturze ok. 160 -165 o C przez ok. 35 minut. Elementy nadwozi i kabin samochodów wykonane jako oryginalne części zamienne, posiadają z reguły warstwę podkładu wypełniającego jako zewnętrzną, ostatnią /handlową/ warstwę pokrycia lakierowego. Sprawdzanie rodzaju gruntu/podkładu na metalowym półprodukcie Elementy metalowe nadwozi i kabin występujące jako części zamienniki z reguły nie mają wykonanych kolejnych warstw zabezpieczenia antykorozyjnego, tj. fosforanów, gruntu elektrochemicznego czy podkładu wypełniającego. Ze względów oszczędnościowych najczęściej są polakierowane jedynie jedną warstwą podkładu o najczęściej nieznanym składzie chemicznym. Stąd bardzo często zachodzi niezgodność składu chemicznego tego podkładu z kolejnymi warstwami pokrycia lakierowego nakładanymi w zakładzie naprawczym. Dlatego podstawową czynnością prac lakierniczych z wykorzystaniem takich części zamiennych w zakładzie naprawczym staje się sprawdzenie zgodności podkładu zastosowanego na użytej części z linią używanych materiałów lakierniczych. Jest to fundamentalna zasada pracy każdego lakiernika. Sprawdzanie wykonywane jest ściereczką nasączoną mocnym rozpuszczalnikiem, najczęściej nitro lub mocnym rozpuszczalnikiem do wyrobów dwuskładnikowych z linii materiałów lakierniczych, które planuje się użyć do położenia kolejnych warstw na sprawdzanym przedmiocie. Ściereczkę należy położyć na kilkadziesiąt sekund na polakierowany niewiadomym podkładem przedmiot a następnie lekko pocierać. Pomarszczona powierzchnia lakieru na sprawdzanym elemencie potwierdza, że podkład jest syntetyczny. Gdy rozpuszczalnik rozpuści podkład /zabarwi się ściereczka/, to otrzymuje się potwierdzenie, że podkład wykonany jest lakierem nitro. Brak jakichkolwiek objawów potwierdza, że mamy do czynienia z podkładem dwuskładnikowym utwardzonym.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 18 W przypadku stwierdzenia występowania niezgodności, niezbędne jest usunięcie chemiczne /zmywaczem/ „fabrycznej” warstwy gruntu/podkładu oraz nałożenie nowej warstwy gruntu zabezpieczającego /antykorozyjnego/, zgodnej materiałowo z linią lakieru nawierzchniowego. 4.2.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń: 1) Z jakich materiałów konstrukcyjnych mogą być wykonane wyroby w których wykonuje się elektroforetyczne gruntowanie? 2) W jaki sposób przebiega gruntowanie anaforetyczne wyrobów? 3) W jaki sposób przebiega gruntowanie kataforetyczne wyrobów? 4) Z jakich etapów składa się przemysłowe gruntowanie elektrochemiczne? 5) W jakim urządzeniu odbywa się przemysłowe suszenie wyrobów po gruntowaniu elektroforetycznym? 6) Dla jakich wyrobów powszechnego użytku warstwa gruntu elektrochemicznego jest końcową warstwą pokrycia lakierowego? 7) Czy wyroby z tworzyw sztucznych lakierowane są w procesach elektrochemicznych? 8) W jakim celu zabezpiecza się dodatkowo miejsca połączenia elementów wyrobów oraz niektóre ich powierzchnie? 9) Jakie środki stosuje się na zabezpieczanie dodatkowe miejsc połączenia elementów wyrobów? 10) Czy zabezpieczone środkami miejsca i powierzchnie wyrobów mogą być lakierowane? 11) Jakimi metodami wykonuje się dodatkowe zabezpieczenie miejsc i powierzchni wyrobów w procesach produkcyjnych? 12) Czy wszystkie nowe części zamienne do napraw pojazdów posiadają wykonane w procesie produkcji dodatkowe zabezpieczenia? 13) Jakie wyroby powszechnego użytku posiadają wykonaną lakierową warstwę podkładu wypełniającego? 14) Jakimi technikami wykonywane jest podkładowanie wypełniające w procesach produkcyjnych wyrobów? 15) Z jakich operacji składa się wielkoprzemysłowe nakładania podkładu wypełniającego na wyrobach? 16) Dlaczego sprawdza się zgodność składu gruntu/podkładu z linią nakładanych na podkład kolejnych warstw pokrycia lakierowego? 17) Jakimi metodami usuwa się kolidującą z linią materiałów lakierniczych warstwę gruntu/podkładu z wyrobu? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Ocenić jakość przygotowania powierzchni nowego wyrobu do wykonania pokrycia lakierowego na następujących przedmiotach powszechnego użytku: − narzędziu ogrodniczym ręcznym, − stalowych drzwiach wejściowych do budynku, − stalowej ramie do roweru, − aluminiowej ramie do roweru, − stalowej części oryginalnej nadwozia samochodu osobowego /drzwi/, − stalowej części zamienniku do nadwozia samochodu osobowego /błotnik/, − aluminiowej części nadwozia samochodu ciężarowego /burta/,
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 19 − rynny dachu wykonanej z blachy ocynkowanej. − stalowych elementów kutych i spawanych ogrodzenia /furtka/. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z materiałami konstrukcyjnymi z jakich wykonane są oceniane przedmioty powszechnego użytku. 3) Zapoznać się z podłożami i wymogami technologicznymi jakie muszą spełniać przedmioty, aby mogły być pokryte materiałami lakierowymi. 4) Ocenić jakość przygotowania powierzchni do lakierowania narzędzia ogrodniczego. 5) Ocenić jakość przygotowania powierzchni do lakierowania stalowej ramy do roweru. 6) Ocenić jakość przygotowania powierzchni do lakierowania aluminiowej ramy do roweru. 7) Ocenić jakość przygotowania powierzchni nowego elementu nadwozia samochodu osobowego wykonanego z blachy stalowej ocynkowanej. 8) Ocenić jakość przygotowania powierzchni elementu naczepy wykonanej z aluminium. 9) Ocenić jakość przygotowania powierzchni rynny dachu wykonanej z blachy ocynkowanej. 10) Ocenić jakość przygotowania powierzchni stalowych elementach kutych i spawanych ogrodzenia /furtka/. 11) Zaprezentować efekty swojej pracy. 12) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 13) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 14) Wynotować wady i zalety stanu powierzchni przedmiotów do wykonania prac lakierowych. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − narzędzie ogrodnicze ręczne, − stalowe drzwi wejściowe do budynku, − stalowa rama do roweru, − aluminiowa rama do roweru, − stalowa część oryginalnej nadwozia samochodu osobowego /drzwi/, − stalowa część zamiennik do nadwozia samochodu osobowego /błotnik/, − aluminiowa część nadwozia samochodu ciężarowego /burta/, − rynna dachowa wykonana z blachy ocynkowanej. − stalowy element kutych i spawanych ogrodzenia /furtka/. − literatura techniczna, − instrukcja bhp i ppoż. Ćwiczenie 2 Przeprowadzić przygotowanie podłoża do malowania dekoracyjnego na nowym nieoryginalnym stalowym błotniku samochodowym. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technicznymi błotnika. 3) Ocenić rodzaj zabezpieczenia podłoża na błotniku.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 20 4) Dobrać środek do chemicznego usunięcia powłoki „niewiadomego” pokrycia zabezpieczającego. 5) Dobrać narzędzia do zmycia pokrycia zabezpieczającego, 6) Dobrać środki i narzędzia do zmycia i pasywacji podłoża po usunięciu pokrycia. 7) Wykonać usunięcie pokrycia zabezpieczającego na błotniku. 8) Wykonać zmycie i pasywację błotnika. 9) Ocenić jakość wykonanych prac. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt i długopis, − nowy nieoryginalny stalowy błotnik samochodu osobowego/zamiennik/, − odzież i maska ochronna, − stanowisko do zamocowanie błotnika do pracy , − środki do zmywania, i pasywacji, − środki do gruntowania, − narzędzia malarskie do wykonania prac, − literatura techniczna, − instrukcja bhp i ppoż. Ćwiczenie 3 Zaplanować i wykonać gruntowanie stalowych drzwi wejściowych do budynku. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową drzwi. 3) Ustalić rodzaj materiału z którego wykonane są drzwi. 4) Dobrać farbę do gruntowania. 5) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania gruntowania. 6) Zapoznać się z wymogami bhp przy gruntowaniu. 7) Wykonać lakierowanie gruntem. 8) Wykonać suszenie gruntu. 9) Ocenić jakość wykonanego gruntowania. 10) Zaprezentować efekty swojej pracy. 11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 12) Wynotować wady i zalety wykonanych prac. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − przygotowane do lakierowania stalowe drzwi wejściowe do budynku, − literatura techniczna, − materiały lakiernicze do gruntowania, rozpuszczalniki, − narzędzia lakiernicze, − kabina lakiernicza, promiennik, − środki ochrony osobistej, − instrukcja bhp i ppoż.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 21 Ćwiczenie 4 Zaplanować i wykonać gruntowanie ramy aluminiowej do roweru. Sposób wykonania ćwiczenia: Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z dokumentacją techniczno - ruchową roweru. 3) Ustalić rodzaj materiału z którego wykonana jest rama. 4) Dobrać farbę do gruntowania. 5) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania gruntowania. 6) Zapoznać się z wymogami bhp przy gruntowaniu. 7) Wykonać lakierowanie gruntem. 8) Wykonać suszenie gruntu. 9) Ocenić jakość wykonanego gruntowania. 10) Zaprezentować efekty swojej pracy. 11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 12) Wynotować wady i zalety wykonanych prac. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − przygotowana do lakierowania rama aluminiowa do roweru, − literatura techniczna, − materiały lakiernicze do gruntowania, rozpuszczalniki, − narzędzia lakiernicze, − kabina lakiernicza, promiennik, − środki ochrony osobistej, − instrukcja bhp i ppoż. Ćwiczenie 5 Zaplanować i wykonać gruntowanie rynny lub elementu pokrycia dachu ze stali ocynkowanej. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Ustalić rodzaj materiału z którego wykonana są elementy dachu. 3) Dobrać farbę do gruntowania. 4) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania gruntowania. 5) Zapoznać się z wymogami bhp przy gruntowaniu. 6) Wykonać lakierowanie gruntem. 7) Wykonać suszenie gruntu. 8) Ocenić jakość wykonanego gruntowania. 9) Zaprezentować efekty swojej pracy. 10) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 11) Wynotować wady i zalety wykonanych prac.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 22 Wyposażenie stanowiska pracy: – zeszyt do ćwiczeń i długopis, – rynna lub element poszycia dach z blachy stalowej ocynkowanej – literatura techniczna, – materiały lakiernicze do gruntowania, rozpuszczalniki, – narzędzia lakiernicze, – kabina lakiernicza, promiennik, – środki ochrony osobistej, – instrukcja bhp i ppoż. Ćwiczenie 6 Zaplanować i wykonać przygotowanie do lakierowania i gruntowanie stalowego zderzaka samochodu ciężarowego. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Ustalić rodzaj materiału z którego wykonany jest zderzak samochodu ciężarowego. 3) Ustalić warunki procesu technologicznego produkcji zderzaka. 4) Dobrać i przeprowadzić operacje przygotowania powierzchni. 5) Dobrać środki do gruntowania zderzaka. 6) Zapoznać się z wymogami bhp przy gruntowaniu. 7) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania gruntowania. 8) Wykonać lakierowanie gruntem zderzaka. 9) Dobrać parametry i narzędzia oraz wykonać suszenie gruntu na zderzaku. 10) Ocenić jakość wykonanego gruntowania. 11) Zaprezentować efekty swojej pracy. 12) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 13) Wynotować wady i zalety wykonanych prac. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − zderzak samochodu ciężarowego ze stali konstrukcyjnej, − literatura techniczna, − materiały lakiernicze do gruntowania, rozpuszczalniki, − narzędzia lakiernicze, − kabina lakiernicza, promiennik, − środki ochrony osobistej, − instrukcja bhp i ppoż. Ćwiczenie 7 Zaplanować i wykonać uszczelnienie zawinięć blachy na nowych oryginalnych drzwiach samochodu osobowego. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Ustalić rodzaj gruntu jakim pokryte są drzwi samochodu. 3) Rozpoznać warunki procesu technologicznego produkcji drzwi.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 23 4) Dobrać i przeprowadzić operacje przygotowania powierzchni do wykonania uszczelnień. 5) Dobrać środek do wykonania uszczelnienia oraz kształt paska uszczelniającego. 6) Zapoznać się z wymogami bhp przy uszczelnianiu. 7) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania uszczelnienia. 8) Wykonać uszczelnienia na całych drzwiach. 9) Dobrać parametry i narzędzia oraz wykonać suszenie uszczelnienia. 10) Ocenić jakość wykonanego uszczelnienia. 11) Zaprezentować efekty swojej pracy. 12) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 13) Wynotować wady i zalety wykonanych prac uszczelniających. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − oryginalne nowe drzwi samochodu osobowego, − literatura techniczna, − materiały lakiernicze do uszczelniania, − narzędzia do uszczelniania, − kabina lakiernicza, promiennik, − środki ochrony osobistej, − instrukcja bhp i ppoż. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń?   2) Rozpoznawać materiały z których wykonane są wyroby?   3) Oceniać stan przygotowania powierzchni wyrobów do dalszych prac lakierniczych?   4) Dobierać materiały na powłoki gruntowe na różne materiały?   5) Dobierać narzędzia do wykonania powłok gruntowych?   6) Wykonywać zdejmowanie nieodpowiedniego gruntu i wykonywać nowe powłoki gruntowe?   7) Dobierać materiały, narzędzia i wykonywać uszczelnienia trwałych połączeń elementów wyrobów ?   8) Dobierać materiały, narzędzia i wykonywać zabezpieczenie płaskich powierzchni wyrobów ?   9) Wykonywać maskowanie nielakierowanych /niepokrywanych/ powierzchni wyrobów?   10) Przygotowywać materiały do gruntowania, uszczelniania, zabezpieczania?   11) Obsługiwać urządzenia do wykonywania pokryć gruntowych, uszczelnień i zabezpieczeń?   12) Obsługiwać urządzenia do suszenia pokryć ?   13) Oceniać stan powierzchni gruntowania, uszczelniania i zabezpieczania płaskich powierzchni ?  
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 24 4.3. Technologia wykonywania dekoracyjnych pokryć lakierowych na nowych wyrobach metalowych 4.3.1. Materiał nauczania 1. Lakierowanie nawierzchniowe wyrobów metalowych na przykładzie nadwozi samochodów osobowych Natryskowe nałożenie zewnętrznych warstw lakieru nawierzchniowego i dekoracyjnego na nowych metalowych nadwoziach samochodów osobowych i użytkowych tworzy ostatnie ogniwo bariery antykorozyjnej tych wyrobów oraz stanowi zakończenie procesu wytwarzania ochronnej powłoki lakierowej. Powłoka ta w przypadku pojazdów jest równocześnie powłoką dekoracyjną wyrobu. W prawie wszystkich wytwórniach nadwozi samochodów osobowych oraz kabin samochodów ciężarowych zewnętrzne powierzchnie pokryć lakierowych elementów nadwozi i kabin wykonywane są technikami natrysku w elektrostatycznych automatycznych instalacjach lakierniczych z równoczesnym rozpylaniem rotacyjnym. Wnętrza i miejsca trudno dostępne oraz możliwe poprawki pokryć wykonywanych automatycznie w dalszym ciągu wykonują lakiernicy ręcznie metodami natrysku. Rys. 11. Symbol procesu nanoszenia lakieru dekoracyjnego na nadwozia w dokumentacji technologicznej procesu produkcji samochodu osobowego wg GM [17] Proces nakładania lakieru dekoracyjnego zależy od rodzaju lakieru dekoracyjnego i ma z reguły następujący przebieg: − w przypadku lakierowania termoutwardzalnymi lakierami 1 - warstwowymi: − przegląd, usuniecie zabezpieczeń i czyszczenie nadwozia po pokryciu podkładem, − natryskowe nakładanie lakieru dekoracyjnego, − suszenie w temperaturze ok. 130 -180 o C przez ok. 30 -40 minut. − w przypadku lakierowania termoutwardzalnymi lakierami 2 warstwowymi: − przegląd, usuniecie zabezpieczeń i czyszczenie po pokryciu podkładem, − jednokrotne lub kilkakrotne natryskowe nakładanie warstwy bazowej barwnej i z efektami, − natryskowe nakładanie warstwy lakieru bezbarwnego, − suszenie w temperaturze ok. 130 -180 o C przez ok. 30 - 40 minut. Części pojazdów wykonane z tworzyw polimerowych /sztucznych/ są zawsze lakierowane w innych procesach niż metalowe części maszyn, nadwozi i kabin. Najczęściej są to lakierowania niskotemperaturowe i z wykorzystaniem specjalnych dodatków przyczepnościowych i uelastyczniających dodawanych jako międzywarstwy lub jako składniki pokrycia lakierowego elementu z tworzywa sztucznego (analogiczne do technologii opisanej
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 25 w p. 4.4. Te czynniki mogą powodować, że bardzo często elementy z tworzyw sztucznych chociaż polakierowane są w kolorze nadwozia, to mogą posiadać inny odcień lakieru dekoracyjnego niż całe nadwozie lub kabina. 2. Dodatkowe zabezpieczenie warstw lakierowych wyrobów w procesie produkcji na przykładzie spodu nadwozia lub kabiny Po zakończeniu nakładania warstw pokrycia dekoracyjnego następują kolejne etapy prac lakierniczych, tj. dodatkowe zabezpieczenia nadwozi i kabin przeznaczonych na pierwszy montaż pojazdów lub części zamienne. Zabezpieczenia to nakłada się w dwóch etapach: I etap – to dodatkowe zabezpieczenie, najczęściej wykonywane metodami ręcznymi, środkami na bazie wosku tzw. przestrzeni zamkniętych; II etap – to dodatkowe zabezpieczenie, najczęściej wykonywane metodami automatycznymi, środkami na bazie wosku całego spodu nadwozia lub kabiny wraz ze zbiornikiem paliwa /jeżeli jest metalowy/, wnękami kół i elementami zawieszeń. Rys 12. Symbol procesu dodatkowego zabezpieczania pokryć lakierowych spodu nadwozia w dokumentacji technologicznej procesu produkcji samochodu osobowego GM [17] 3. Zabezpieczenia pokryć lakierowych wyrobów na czas transportu i magazynowania Aktualnie preferuje się system produkcji nadwozi, kabin i całych pojazdów na określone zamówienie. W sytuacjach transportu produkowanego pojazdu, nadwozia lub kabiny na znaczne odległości lub potrzeby dłuższego ich magazynowania, na zewnętrzne elementy lakierowane nadwozi natryskuje się dodatkowo środki zabezpieczające na bazie wosku. Chronią one dekoracyjne pokrycie lakierowe przed takimi czynnikami jak: pył i kurz podczas magazynowania i transportu, przed zanieczyszczeniami atmosferycznymi, np.: sadza, pyłki roślin. Zabezpieczenie to ma charakter czasowy i jest usuwane w ramach specjalnego przeglądu przedsprzedażnego nowego pojazdu. Nieumiejętne usuwanie znajdujących się na tym zabezpieczeniu zanieczyszczeń lub samego zabezpieczającego środka może być przyczyną często zdarzających się uszkodzeń dekoracyjnego pokrycia lakierowego. Należą do nich: porysowania i zmatowienia zewnętrznej warstwy pokrycia, odbarwienie elementów z tworzyw sztucznych lub gumy, deformacje i pofałdowania wkładek, pasków ozdobnych, listew, uszczelek i opraw szyb. Coraz więcej nowych pojazdów zabezpieczanych jest na czas magazynowania i transportu /od wytwórcy do odbiorcy/ przed dodatkowe naklejenie foli na elementy szczególnie narażone na uszkodzenia podczas transportu. Podczas nieumiejętnego zdejmowania folii zabezpieczającej zdarzają się mechaniczne uszkodzenia zewnętrznej warstwy pokrycia lakierowego.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 26 Rys.13. Symbol procesu nanoszenia dodatkowego zabezpieczenia dekoracyjnego pokrycia lakierowego nadwozia w dokumentacji technologicznej procesu produkcji samochodu osobowego wg GM [17] W produkcji samochodów wszystkie procesy powiązane są w ciąg technologiczny. Aktualnie w nowych lakierniach produkcji nadwozi samochodów osobowych i pochodnych jest lakierowanie w jednym ciągu technologicznym dotyczy ono różnych typów nadwozi oraz równoczesne lakierowanie na tej samej linii technologicznej nadwozi. Szkic graficznie przedstawiający proces technologiczny lakierowania nadwozi samochodów osobowych w zakładach przedstawiono na poniższym rysunku 14: Rys.14. Przebieg procesu technologii zabezpieczania i lakierowania nowych nadwozi samochodów osobowych w procesie produkcji [7] 1 - magazyn wieżowy, 2 – czyszczenie, 3 - płukanie, 4 – fosforanowanie, 5 – pasywacja, 6 – płukanie, 7 – obciekanie, 8 – wanna kataforezy, 9 – płukanie, 10 – płukanie zanurzeniowe, 11 – obciekanie, 12 – suszenie, 13 – szlifowanie, 14 – zabezpieczenie elementów nie malowanych, 15 – przenośnik portalowy, 16 – automatyczne zabezpieczania podwozia (PCV), 17 – zmiana podnośnika, 18 – zdjęcie osłon, 19 – automatyczne uszczelniania połączeń, 20 – ułożenie płyt głuszących, 21 – ręczne uszczelnianie szwów, 22 – czyszczenie, 23 – farba podkładowa, 24 – suszenie, 25 – szlifowanie, 26 – czyszczenie, 27 – farba bazowa – nakładanie ręczne, 28 – farba bazowa – nakładanie automatyczne elektrostatyczne, 29 – poprawianie efektu metalicznego (perłowego), 30 – suszenie w podczerwieni, 31 – nakładanie ręczne lakieru nawierzchniowego (bezbarwnego), 32 – nakładanie automatyczne lakieru nawierzchniowego, 33 – podsuszanie w podczerwieni, 34 – suszenie piecowe, 35 – kontrola pokrycia lakierowego, 36 – magazyn nadwozi gotowych.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 27 4. Technologia lakierowania dekoracyjnego nowych części metalowych w warunkach warsztatowych 4.1. Zalecenia ogólne 1. Prace lakiernicze przy elementach wspawywanych /zgrzewanych/ oraz naprawianych blacharsko na gorąco o określonym czasie schnięcia /nawet 24 godziny/, mogą być podjęte dopiero po całkowitym wyschnięciu tych środków antykorozyjnych. 2. Materiały lakiernicze /środki czyszczące, grunty, podkłady, lakiery, rozpuszczalniki/ powinny być używane tylko w dobrze przewietrzanych pomieszczeniach. 3. Prace lakiernicze powinny być prowadzone po wcześniejszym zasłonięciu obszarów sąsiadujących z elementem lakierowanym oraz specjalnym zamaskowaniu obszaru lakierowanego. 4. Prace natryskowe gruntami, podkładami i lakierami powinny być przeprowadzane w kabinach lakierniczych. 5. Prace szlifierskie i polerskie powinny być przeprowadzone na elemencie posiadającym temperaturę otoczenia /ok. 20o C/ poza kabinami lakierniczymi. 6. Nałożenie lub odnowienie uszczelnień zawinięć na odejmowalnych elementach /pokrywy przednia i tylna, drzwiach/ lub połączeń blach /miejsca spawane lub zgrzewane/ powinno być wykonane na warstwie podkładu po wymyciu miejsc położenia w sposób zbliżony do stosowanych w naprawianym pojeździe. Środki należy przygotować metodami zalecanymi przez producentów tych środków. 7. Warstwy środków uszczelniających, chroniących przed uderzeniami oraz tłumiących pokrywanych lakierem, powinny być przygotowane przed naniesieniem odpowiedniej warstwy lakieru na wysuszony lub podsuszony środek – zgodnie z zaleceniami producentów tych środków. 8. Warstwy środków uszczelniających, chroniących przed uderzeniami oraz tłumiących na pokrycie lakierowe, mogą być przygotowane po wykonaniu wszystkich warstw pokrycia lakierowego na wysuszoną zewnętrzną warstwę lakieru – zgodnie z zaleceniami producenta środków i materiałów lakierniczych. 9. Zalecenia producentów materiałów lakierniczych i środków mogą odbiegać od wzorcowych zawartych w niniejszym materiale szkolenia. Wtedy obowiązują zalecenia producenta. 10. Urządzenia i narzędzia lakiernicze powinny być czyszczone rozpuszczalnikiem lub specjalnym środkiem czyszczącym (zawierającym minimalne ilości szkodliwych substancji). 4.2. Lakierowanie nowego wyrobu metalowego na przykładzie oryginalnej części nadwozia lub kabiny Aktualnie materiały lakiernicze stosowane w lakiernictwie produkcyjnym i renowacyjnym produkuje duża liczba producentów. Najczęściej każdy z nich zaleca jedynie dla produkowanych przez siebie materiałów lakierniczych technologie ich nakładania. Odrębności produkowanych materiałów powodują, że jest prawie niemożliwe podanie jednolitej szczegółowej technologii dla wszystkich używanych materiałów. Dlatego w niniejszym opracowaniu zawarto wzorcowe technologie, które w łatwy sposób mogą być dostosowane do danych lakierni. Technologia lakierowania akrylowym lakierem (jednowarstwowym) Technologia wykonywania prac lakierniczych: 1. Nowa część zamienna (oryginalna) z nieuszkodzoną powloką gruntu zamontowana na pojeździe lub umieszczona na stojaku powinna być sprawdzona w aspekcie występowania uszkodzeń mechanicznych i zarysowań.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 28 2. Sprawdzony element powinien być oczyszczony /umyty/ środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych (zgodnym z używanymi materiałami do wykonania kolejnych warstw pokrycia lakierowego /zmywaczem/). 3. Jeżeli element posiada uszkodzenia gruntu, to należy w miejscach uszkodzeń zeszlifować na sucho papierem P220 grunt (do warstwy fosforanów lub nawet gołego materiału elementu). Gdy posiada nieuszkodzoną warstwę wykonać lekkie szlifowanie na sucho papierem P220. 4. Przeprowadzić oczyszczenie /zmycie/ powierzchni oszlifowanej środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym z używanym zmywaczem; 5. Dodatkowo oczyścić i wysuszyć zmytą powierzchnię sprężonym powietrzem. 6. Zastosować na przygotowana powierzchnię natryskiem pneumatycznym w jednym przejściu roboczym warstwę dwukomponentowego podkładu, najlepiej reaktywnego zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym. Zaleca się grubość podkładu ok. 5 - 10 mikrometrów. 7. Nałożyć uszczelnienie połączeń blach z miejscach łączenia nowego elementu z pozostałymi komponentami pojazdu. Na elementach odejmowalnych /drzwi, pokrywy/ nie posiadających fabrycznego zabezpieczenia zawinięć blach, wykonać uszczelnienia kształtem analogiczne do uszczelnień zawinięć zgodnych z technologią producenta. 8. Zaaplikować natryskiem pneumatycznym dwie warstwy dwukomponentowego podkładu wypełniającego, zgodnie zalecanego przez producenta czasu odparowania. Najczęściej 10 – 15 minut. 9. Przeprowadzić suszenie warstwy podkładu w suszarce w temperaturze 40 - 60o C przez 30 do 40 minut. Zalecana grubość warstwy podkładu po wysuszeniu 70 - 80 mikrometrów. Zalecana twardość warstwy podkładu F-H. 10. Przeprowadzić szlifowanie powierzchni warstwy podkładu na sucho papierem P400. 11. Oczyścić sprężonym powietrzem oszlifowaną powierzchnię elementu. 12. Oczyścić powierzchnię elementu zmywaczem o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego przy użyciu ściereczki antystatycznej. 13. Zaaplikować dobrany kolorystycznie dwukomponentowy dekoracyjny lakier akrylowy: − Przy zastosowaniu lakieru linii MS: najpierw natrysnąć równomiernie cienką warstwę/kontaktową/, a następnie nanieść krzyżowo dwie lub trzy kolejne warstwy w odstępie kilku minut po sobie, − Przy zastosowaniu lakieru linii HS lub UHS: najpierw natrysnąć równomiernie cienką warstwę/kontaktową/, a następnie nanieść pełną warstwę w odstępie kilku minut. Przy małych powierzchniach elementu natrysnąć cienką warstwę /kontaktową/ a następnie bez odparowania drugą pełną warstwę lakieru dekoracyjnego. 14. Przeprowadzić suszenie lakieru w suszarce w temperaturze 60o C przez ok. 40 minut. Zalecana maksymalna grubość warstwy lakieru dekoracyjnego po wysuszeniu 70-80 mikrometrów. Zalecana twardość warstwy lakieru dekoracyjnego HB –F. 15. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon, przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z uwzględnieniem obszaru przyległego pokrytego z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub politury. Technologia lakierowania akrylowym lakierem dwuwarstwowym Wzorcowa technologia wykonywania prac lakierniczych: 1. Nowa cześć zamienna oryginalna z nieuszkodzoną powloką gruntu elektroforetycznego zamontowana na pojeździe części lub umieszczona na stojaku /element odejmowalny/ powinna być sprawdzona w aspekcie uszkodzeń mechanicznych i zarysowań pokrycia gruntowego.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 29 2. Sprawdzony element powinien być oczyszczony /umyty/ środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/. 3. Jeżeli element posiada uszkodzenia gruntu, to należy w miejscach uszkodzeń zeszlifować na sucho papierem P220 grunt do warstwy fosforanów lub gołego materiału elementu. Gdy posiada nieuszkodzoną warstwę pokrycia elektroforetycznego wykonać lekkie szlifowanie na sucho papierem P220. 4. Przeprowadzić oczyszczenie /zmycie/ powierzchni oszlifowanej środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/. 5. Dodatkowo oczyścić i wysuszyć zmytą powierzchnię sprężonym powietrzem. 6. Zaaplikować na przygotowana powierzchnię natryskiem pneumatycznym w jednym przejściu roboczym warstwę dwukomponentowego podkładu, najlepiej reaktywnego bezchromianowego zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym. Zaleca się grubość podkładu 5-10 mikrometrów. 7. Ewentualnie nałożyć uszczelnienie połączeń z miejscach łączenia nowego elementu z pozostałymi komponentami pojazdu zgodnie z technologią wykonywania zabezpieczeń. 8. Zaaplikować krzyżowo natryskiem pneumatycznym dwie warstwy dwukomponentowego podkładu wypełniającego o dużej zawartości ciał stałych lub koloryzującego, zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym, z zachowaniem zalecanego przez producenta czasu odparowania odpowiedniego do grubości natrysniętej warstwy. Najczęściej 10 – 15 minut. 9. Przeprowadzić suszenie warstwy podkładu w suszarce w temperaturze 40-60o C przez 30 do 40 minut. Zalecana grubość warstwy podkładu po wysuszeniu 70-80 mikrometrów. Zalecana twardość warstwy podkładu F-H. 10. Przeprowadzić szlifowanie powierzchni podkładowanego elementu na sucho papierem P400. 11. Oczyścić sprężonym powietrzem oszlifowaną powierzchnię elementu. 12. Oczyścić powierzchnię elementu zmywaczem o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego przy użyciu ściereczki antystatycznej. 13. Zaaplikować dobraną kolorystycznie warstwę lakieru bazowego uni, przez natrysnięcie najpierw cienkiej warstwy na cały lakierowany element a następnie krzyżowe natrysnięcie kolejnych warstw w odstępie kilku minut. 14. Przeprowadzić suszenie lakieru bazowego w temperaturze otoczenia 20o C przez ok. 15 - 20 minut. Zalecana maksymalna grubość warstwy po wysuszeniu 15-30 mikrometrów. 15. Zaaplikować dwukomponentowy lakier bezbarwny akrylowy normalny (MS) lub z podwyższona zawartością ciał stałych (HS lub UHS). Przy lakierze MS natrysnąć najpierw cienką warstwę, a następnie kolejne warstwy w odstępie kilku minut. Przy lakierze HS/UHS na cały lakierowany element natrysnąć cienką warstwę, a następnie natrysnąć pełną warstwę w odstępie kilku minut. 16. Przeprowadzić suszenie przez 15-20 minut w temperaturze otoczenia (ok.20o C), a następnie suszyć w temperaturze 60o C przez 40 minut. Zalecana wysuszona grubość warstwy lakieru bezbarwnego powinna wynosić ok. 40-50 mikrometrów. Zalecana twardość HB-F. 17. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon, przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z uwzględnieniem obszaru przyległego pokrytego z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub politury.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 30 Technologia lakierowania lakierem dwuwarstwowym (metalizowanym) Wzorcowa technologia wykonywania prac lakierniczych: 1. Nowa cześć zamienna oryginalna z nieuszkodzoną powloką gruntu elektroforetycznego zamontowana na pojeździe części lub umieszczona na stojaku /element zdejmowalny/ powinna być sprawdzona w aspekcie uszkodzeń mechanicznych i zarysowań pokrycia gruntowego. 2. Sprawdzony element powinien być oczyszczony /umyty/ środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/. 3. Jeżeli element posiada uszkodzenia gruntu, to należy w miejscach uszkodzeń zeszlifować na sucho papierem P220 grunt do warstwy fosforanów lub gołego materiału elementu. Gdy posiada nieuszkodzoną warstwę pokrycia elektroforetycznego wykonać lekkie szlifowanie na sucho papierem P220. 4. Przeprowadzić oczyszczenie /zmycie/ powierzchni oszlifowanej środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/. 5. Dodatkowo oczyścić i wysuszyć zmytą powierzchnię sprężonym powietrzem. 6. Zaaplikować na przygotowana powierzchnię natryskiem pneumatycznym w jednym przejściu roboczym warstwę dwukomponentowego podkładu, najlepiej reaktywnego bezchromianowego zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym. Zaleca się grubość podkładu 5-10 mikrometrów. 7. Ewentualnie nałożyć uszczelnienie połączeń z miejscach łączenia nowego elementu z pozostałymi komponentami pojazdu zgodnie z technologią wykonywania zabezpieczeń. 8. Zaaplikować krzyżowo natryskiem pneumatycznym dwie warstwy dwukomponentowego podkładu wypełniającego o dużej zawartości ciał stałych lub koloryzującego, zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym, z zachowaniem zalecanego przez producenta czasu odparowania odpowiedniego do grubości natrysniętej warstwy. Najczęściej 10 – 15 minut. 9. Przeprowadzić suszenie warstwy podkładu w suszarce w temperaturze 40 - 60o C przez 30 do 40 mikrometrów. Zalecana grubość warstwy podkładu po wysuszeniu 70 - 80 mikrometrów. Zalecana twardość warstwy podkładu F - H. 10. Przeprowadzić szlifowanie powierzchni podkładowanego elementu na sucho papierem P400. 11. Oczyścić sprężonym powietrzem oszlifowaną powierzchnię elementu; 12. Oczyścić powierzchnię elementu zmywaczem o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego przy użyciu ściereczki antystatycznej. 13. Zaaplikować dobraną kolorystycznie warstwę lakieru bazowego z dodatkiem metali, przez natrysnięcie podwójnej normalnej warstwy na cały lakierowany element w odstępie kilku minut. W razie potrzeby należy stosować technikę cieniowania na sąsiednich elementach, tak aby niewidoczne dla oka było połączenie elementów. 14. Przeprowadzić suszenie lakieru bazowego w temperaturze otoczenia 20o C przez ok. 20 - 30 minut. Zalecana maksymalna grubość warstwy po wysuszeniu 15-30 mikrometrów. 15. Zaaplikować dwukomponentowy lakier bezbarwny akrylowy normalny (MS) lub z podwyższona zawartością ciał stałych (HS lub UHS). Przy lakierze MS natrysnąć najpierw cienką warstwę, a następnie kolejne warstwy w odstępie kilku minut. Przy lakierze HS/UHS na cały lakierowany element natrysnąć cienką warstwę, a następnie natrysnąć pełną warstwę w odstępie kilku minut. 16. Przeprowadzić suszenie przez 15-20 minut w temperaturze otoczenia (ok.20o C), a następnie suszyć w temperaturze 60o C przez 40 minut. Zalecana wysuszona grubość warstwy lakieru bezbarwnego powinna wynosić ok. 40-50 mikrometrów. Zalecana twardość HB - F.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 31 17. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i zabezpieczeń, przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z uwzględnieniem obszaru przyległego pokrytego z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub politury. Technologia lakierowania lakierem trzywarstwowym perłowym Wzorcowa technologia wykonywania prac lakierniczych: 1. Nowa cześć zamienna oryginalna z nieuszkodzoną powloką gruntu elektroforetycznego zamontowana na pojeździe części lub umieszczona na stojaku /element zdejmowalny/ powinna być sprawdzona w aspekcie uszkodzeń mechanicznych i zarysowań pokrycia gruntowego. 2. Sprawdzony element powinien być oczyszczony /umyty/ środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/. 3. Jeżeli element posiada uszkodzenia gruntu, to należy w miejscach uszkodzeń zeszlifować na sucho papierem P220 grunt do warstwy fosforanów lub gołego materiału elementu. Gdy posiada nieuszkodzoną warstwę pokrycia elektroforetycznego wykonać lekkie szlifowanie na sucho papierem P220. 4. Przeprowadzić oczyszczenie /zmycie/ powierzchni oszlifowanej środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/. 5. Dodatkowo oczyścić i wysuszyć zmytą powierzchnię sprężonym powietrzem. 6. Zaaplikować na przygotowana powierzchnię natryskiem pneumatycznym w jednym przejściu roboczym warstwę dwukomponentowego podkładu, najlepiej reaktywnego bezchromianowego zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym. Zaleca się grubość podkładu 5-10 mikrometrów. 7. Ewentualnie nałożyć uszczelnienie połączeń z miejscach łączenia nowego elementu z pozostałymi komponentami pojazdu zgodnie z technologią wykonywania zabezpieczeń; 8. Zaaplikować krzyżowo natryskiem pneumatycznym dwie warstwy dwukomponentowego podkładu wypełniającego o dużej zawartości ciał stałych lub koloryzującego, zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym, z zachowaniem zalecanego przez producenta czasu odparowania odpowiedniego do grubości natrysniętej warstwy. Najczęściej 10 – 15 minut. 9. Przeprowadzić suszenie warstwy podkładu w suszarce w temperaturze 40-60o C przez 30 do 40 mikrometrów. Zalecana grubość warstwy podkładu po wysuszeniu 70-80 mikrometrów. Zalecana twardość warstwy podkładu F-H. 10. Przeprowadzić szlifowanie powierzchni podkładowanego elementu na sucho papierem P400. 11. Oczyścić sprężonym powietrzem oszlifowaną powierzchnię elementu. 12. Oczyścić powierzchnię elementu zmywaczem o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego przy użyciu ściereczki antystatycznej. 13. Zaaplikować dobraną kolorystycznie warstwę lakieru bazowego w kolorze lakieru dekoracyjnego, przez natrysnięcie krzyżowe podwójnej normalnej warstwy na cały lakierowany element w odstępie kilku minut. 14. Przeprowadzić suszenie lakieru bazowego w temperaturze otoczenia 20o C przez ok. 15 - 20 minut. 15. Zaaplikować warstwę podkładową warstwę lakieru perłowego lub mica, przez natrysnięcie jednej cienkiej, a następnych kolejnych normalnych warstw lakieru perłowego lub mica na
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 32 cały lakierowany element w odstępie kilku minut. W razie potrzeby cieniować na sąsiednich elementach. 16. Przeprowadzić suszenie lakieru bazowego perły lub mica w temperaturze otoczenia 20o C przez ok. 15 - 20 minut. 17. Zaaplikować dwukomponentowy lakier bezbarwny akrylowy normalny (MS) lub z podwyższona zawartością ciał stałych (HS/UHS). Przy lakierze MS natrysnąć najpierw cienką warstwę, a następnie kolejne warstwy w odstępie kilku minut. Przy lakierze HS na cały lakierowany element natrysnąć cienką warstwę, a następnie natrysnąć pełną warstwę w odstępie kilku minut. 18. Przeprowadzić suszenie przez 15-20 minut w temperaturze otoczenia (ok.20o C), a następnie suszyć w temperaturze 60o C przez 40 minut. Zalecana wysuszona grubość warstwy lakieru bezbarwnego powinna wynosić ok. 40-50 mikrometrów. Zalecana twardość HB-F. 19. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon, przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z uwzględnieniem obszaru przyległego pokrytego z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub politury. 4.3. Lakierowane nowego wyrobu na przykładzie nowej części nieoryginalnej /zamiennika/ W przypadkach najczęstszych - stwierdzenia występowania niezgodności podkładu „fabrycznego” na nowej części nieoryginalnej, niezbędne jest usunięcie chemiczne /zmywaczem/ „fabrycznej” warstwy podkładu oraz nałożenie nowej warstwy podkładu zabezpieczającego /antykorozyjnego/, zgodnej materiałowo z linią materiałową lakieru nawierzchniowego stosowanego do lakierowania wg następującej wzorcowej technologii: 1. Usunąć środkami chemicznymi na całej powierzchni wyrobu zabezpieczenie do gołego metalu. 2. Wyczyścić element środkiem czyszczącym z niewielką zawartością składników organicznych. 3. Osuszyć i odmuchać sprężonym powietrzem. 4. Zaaplikować w jednym przejściu roboczym dwukomponentowy podkład antykorozyjny epoksydowy o grubości ok. 5 - 10 mikrometrów. 5. Ewentualnie szpachlować nierówności dwukomponentową szpachlą poliestrową o pokojowej temperaturze schnięcia. 6. Wysuszyć szpachlę w temperaturze otoczenia. 7. Wyszlifować szpachlę wyrównującą papierem P80-P120. 8. Odmuchać sprężonym powietrzem. 9. Umyć miejsce szlifowania i cały element środkiem o niskiej zawartości składników organicznych. 10. Zaaplikować krzyżowo 2-4 warstwy dwukomponentowego podkładu wypełniającego z dużą zawartością ciał stałych lub podkład koloryzujący przezroczysty w kilkuminutowych odstępach w zależności od wymaganej grubości warstwy. 11. Suszyć nałożony podkład w temperaturze otoczenia ok. 20 o C przez ok. 10-15 minut. 12. Suszyć warstwę podkładu wypełniającego. 13. Promieniami podczerwieni z odległości 50-60 cm przez 5 minut. Następnie z odległości 35 - 45 cm przez 15 minut. 14. Lub alternatywnie w temperaturze 60 o C /suszarnia/ przez 40 minut. 15. Szlifować na sucho podkład wypełniający papierem P400 w temperaturze otoczenia.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 33 W przypadku lakierowania elementu lakierem akrylowym jednowarstwowym - kolejne operacje wykonuje się wg zasad opisanych w p. 11 - 15 technologii lakierowania lakierem akrylowym – opisanej dla nowej oryginalnej części. W przypadku lakierowania elementu lakierem akrylowym dwuwarstwowym - kolejne operacje wykonuje się wg zasad opisanych w p. 11 - 17 technologii lakierowania lakierem akrylowym dwuwarstwowym - opisanej dla nowej oryginalnej części. W przypadku pokrywania elementu lakierem metalicznym dwuwarstwowym - kolejne operacje wykonuje się wg zasad opisanych w p. 11 - 17 technologii z lakierem metalizowanym dwuwarstwowym - opisanej dla nowej oryginalnej części. W przypadku pokrywania elementu lakierem perłowym trójwarstwowym - kolejne operacje wykonuje się wg zasad opisanych w p. 11 - 19 technologii z lakierem perłowym trójwarstwowym - opisanej dla nowej oryginalnej części. W przypadku potwierdzenia występowania zgodności podkładu „fabrycznego” na nowej części nieoryginalnej, nie ma potrzeby usuwania „fabrycznej” warstwy podkładu oraz nakładania nowej warstwy podkładu zabezpieczającego /antykorozyjnego/ - wtedy technologie lakierowania takiego elementu przeprowadza się identycznie jak nowej oryginalnej części metalowej, tj. głównie wg zasad wynikających z rodzaju lakieru znajdującego się na pozostałych elementach pojazdu. 4.3.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń: 1. Z jakich materiałów, w sensie sposobu suszenia, wykonane są dekoracyjne warstwy pokrycia lakierowego nowych samochodów? 2. W jakiej temperaturze suszone są nowe polakierowane nadwozia? 3. Dlaczego zabezpiecza się dodatkowymi środkami dekoracyjne pokrycia lakierowe nowych samochodów? 4. Jakim lakierem zabezpieczona jest na czas transportu i magazynowania nowa oryginalna część metalowa do nadwozia pojazdu ? 5. Jakim lakierem zabezpieczona jest na czas transportu i magazynowania nowa nieoryginalna część metalowa /zamiennik/ do nadwozia pojazdu ? 6. W jakim celu i w sposób wykonuje się próbę jakości gruntowego pokrycia lakierowego na częściach? 7. Jakim papierem i w jaki sposób przeprowadza się szlifowanie nieuszkodzonego gruntu fabrycznego na nowej oryginalnej części metalowej do nadwozia samochodu osobowego? 8. Jaki środek i jakie narzędzie stosuje się do zmycia powierzchni nowej oryginalnej części metalowej do nadwozia samochodu osobowego? 9. Jak nazywa się warstwa podkładu aplikowana na oszlifowany grunt fabryczny oryginalnej części metalowej? 10. W jaki sposób aplikuje się podkład wypełniający? 11. Jakim papierem i w jaki sposób przeprowadza się szlifowanie podkładu wypełniającego? 12. W jaki sposób i jakimi narzędziami przeprowadza się czyszczenie lakierowanego elementu po szlifowaniu podkładu wypełniającego? 13. W jaki sposób aplikuje się jednowarstwowe lakiery: akrylowy uni lub metalic na przygotowaną powierzchnię elementu? 14. W jaki sposób aplikuje się dwuwarstwowe lakiery: akrylowy, metalic i perłę na przygotowana powierzchnię? 15. W jaki sposób aplikuje się trzywarstwowe lakiery perłowe? 16. Po jakim czasie i jakimi narzędziami i środkami można polerować dekoracyjne lakiery nawierzchniowe?
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 34 17. Jaki podkład należy położyć na nowy element nieoryginalny do nadwozia samochodu osobowego? 18. Ile warstw podkładu i jakiego należy zaaplikować na nowy element nieoryginalny do nadwozia samochodu osobowego? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Przygotować podłoże i położyć podkład reaktywny na nowej oryginalnej pokrywie komory silnika samochodu osobowego: Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać podkład reaktywny na pokrywie. 3) Sprawdzić jakość stanu podkładu fabrycznego na nowej oryginalnej pokrywie. 4) Dobrać środek i narzędzia do oczyszczenia powierzchni nowej oryginalnej pokrywy. 5) Dobrać narzędzia i wykonać zmatowanie powierzchni do położenia podkładu reaktywnego na nowej oryginalnej pokrywie. 6) Dobrać środek i narzędzie do zmycia zmatowanej powierzchnię pokrywy. 7) Dobrać narzędzia do położenia podkładu i wykonać natryskiem pneumatycznym warstwę podkładu reaktywnego. 8) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 9) Zaprezentować efekty swojej pracy. 10) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 12) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu. Wyposażenie stanowiska pracy: − nowa oryginalna pokrywa silnika samochodu osobowego, − farby podkładowe, rozpuszczalniki, utwardzacze, − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − narzędzia do szlifowania, papiery ścierne, − pistolet do podładowania, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. Ćwiczenie 2 Przygotować podłoże i położyć podkład wyrównujący na nowej oryginalnej pokrywie komory silnika samochodu osobowego: Sposób wykonania ćwiczenia
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 35 Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać podkład wyrównujący na pokrywie. 3) Sprawdzić jakość stanu podkładu reaktywnego na pokrywie. 4) Dobrać środek i narzędzia do uszczelnienia zawinięć blachy poszycia na pokrywie. 5) Wykonać uszczelnienie zawinięć. 6) Dobrać narzędzia do położenia podkładu i wykonać natryskiem pneumatycznym warstwę podkładu wyrównującego. 7) Wysuszyć warstwę podkładu wyrównującego. 8) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 9) Zaprezentować efekty swojej pracy. 10) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 12) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu. Wyposażenie stanowiska pracy: − pokrywa silnika samochodu osobowego z naniesioną warstwą podkładu reaktywnego − farby podkładowe, rozpuszczalniki, utwardzacze, − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − narzędzia do szlifowania, papiery ścierne, − pistolet do podładowania, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. Ćwiczenie 3 Przeprowadzić przygotowanie podkładu wyrównującego do wykonania lakierowania dekoracyjnego na pokrywie komory silnika. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie podkładem wyrównującym na pokrywie. 3) Sprawdzić jakość stanu podkładu wyrównującego na pokrywie. 4) Wybrać metodę szlifowania i dobrać narzędzia do szlifowania podkładu. 5) Wykonać szlifowanie warstwy podkładu wyrównującego. 6) Dobrać metody i oczyścić element po szlifowaniu. 7) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 8) Zaprezentować efekty swojej pracy. 9) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 10) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 11) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu. Wyposażenie stanowiska pracy: − pokrywa silnika samochodu osobowego z naniesiona warstwą podkładu wyrównującego, − farby podkładowe, rozpuszczalniki, utwardzacze,
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 36 − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − narzędzia do szlifowania, papiery ścierne, − pistolet do podładowania, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. Ćwiczenie 4 Przeprowadzić lakierowanie dekoracyjne pokrywy komory silnika lakierem jednowarstwowym akrylowym Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne na pokrywie. 3) Sprawdzić jakość stanu podkładu wyrównującego na pokrywie. 4) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru dekoracyjnego. 5) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolet do wykonania lakierowania. 6) Wykonać lakierowanie. 7) Przygotować kabinę lakierniczo - suszarniczą do suszenia i wykonać suszenie pokrywy. 8) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 9) Zaprezentować efekty swojej pracy. 10) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem 12) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu. Wyposażenie stanowiska pracy: − pokrywa silnika samochodu osobowego z przygotowaną /oszlifowaną/ warstwą podkładu wyrównującego, − lakiery akrylowe jednowarstwowe, rozpuszczalniki, utwardzacze, − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − pistolet lakierniczy, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. Ćwiczenie 5 Przeprowadzić przelakierowanie dekoracyjne pokrywy komory silnika lakierem dwuwarstwowym akrylowym Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne dwuwarstwowe akrylowe na pokrywie. 3) Sprawdzić jakość stanu lakieru dekoracyjnego na pokrywie.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 37 4) Dobrać metody i środki oraz zmatowić podłoże przed nałożeniem lakieru bazowego. 5) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru bazowego. 6) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolety do wykonania lakierowania. 7) Wykonać natrysk lakieru bazowego. 8) Wykonać suszenie lakieru bazowego. 9) Wykonać natrysk lakieru bezbarwnego. 10) Przygotować kabinę lakierniczo- suszarniczą do suszenia i wykonać suszenie pokrywy. 11) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 12) Zaprezentować efekty swojej pracy. 13) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 14) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 15) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu. Wyposażenie stanowiska pracy: − pokrywa silnika samochodu osobowego z polakierowana lakierem akrylowym jednowarstwowym, − narzędzia do szlifowania, papiery ścierne, − lakiery akrylowe dwuwarstwowe, lakier bezbarwny, rozpuszczalniki, utwardzacze, − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − pistolet lakierniczy, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. Ćwiczenie 6 Przeprowadzić przelakierowanie dekoracyjne pokrywy komory silnika lakierem dwuwarstwowym metalizowanym Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne dwuwarstwowe metalizowane na pokrywie. 3) Sprawdzić jakość stanu lakieru dekoracyjnego na pokrywie. 4) Dobrać metody i środki oraz zmatowić podłoże przed nałożeniem lakieru dekoracyjnego. 5) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru dekoracyjnego. 6) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolety do wykonania lakierowania. 7) Wykonać natrysk lakieru bazowego. 8) Wykonać suszenie lakieru bazowego. 9) Wykonać natrysk lakieru bezbarwnego. 10) Przygotować kabinę lakierniczo - suszarniczą do suszenia i wykonać suszenie pokrywy. 11) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 12) Zaprezentować efekty swojej pracy. 13) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 14) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 15) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 38 Wyposażenie stanowiska pracy: − pokrywa silnika samochodu osobowego polakierowana lakierem akrylowym dwuwarstwowym; − narzędzia do szlifowania, papiery ścierne, − lakiery akrylowe dwuwarstwowe, lakier bezbarwny, rozpuszczalniki, utwardzacze, − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − pistolet lakierniczy, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. Ćwiczenie 7 Przeprowadzić konserwację przestrzeni zamkniętych pokrywy komory silnika. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać zabezpieczenie przestrzeni zamkniętych na pokrywie. 3) Dobrać metody i środki do nałożeniem zabezpieczenia przestrzeni zamkniętych. 4) Wykonać maskowania niezbędne do aplikacji środków konserwacyjnych. 5) Wykonać aplikację środka zabezpieczającego. 6) Oczyścić pokrywę po aplikacji środka zabezpieczającego. 7) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 8) Zaprezentować efekty swojej pracy. 9) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 10) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 11) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu. Wyposażenie stanowiska pracy: − pokrywa silnika samochodu osobowego z polakierowana lakierem dwuwarstwowym metalizowanym; − środek do konserwacji i narzędzia do konserwacji, − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. 4.3.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń?   2) Rozpoznawać materiały lakiernicze?   3) Oceniać stan przygotowania powierzchni nowego wyrobu do dalszych prac lakierniczych?   4) Dobierać materiały na powłoki gruntowe oraz narzędzia do ich wykonania?   5) Wykonywać powłoki gruntowe?   6) Dobierać materiały, narzędzia i wykonywać szlifowanie powłok gruntowych  
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 39 elementów wyrobów ? 7) Wykonywać nanoszenie pokryć dekoracyjnych jedno i dwuwarstwowych wyrobów?   8) Przygotowywać powierzchnie wyrobów do przelakierowania?   9) Obsługiwać urządzenia do suszenia pokryć ?   10)Oceniać stan powierzchni gruntowanych, podładowanych i lakierowanych powierzchni ?   11)Wykonywać dodatkowe zabezpieczanie przestrzeni zamkniętych ?  
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 40 4.4. Technologia wykonywania dekoracyjnych pokryć lakierowych na wyrobach z tworzyw sztucznych 4.4.2. Materiał nauczania 1. Informacje wstępne Istnieje bardzo wiele rodzajów materiałów polimerowych. Potocznie nazywane one są tworzywami sztucznymi. Wiele przedmiotów codziennego użytku wykonanych jest z tworzyw sztucznych. Najlepiej obrazują to przykłady wyrobów przemysłu motoryzacyjnego, gdzie z tworzyw sztucznych wykonuje się następujące elementy zewnętrzne pojazdów: − zderzaki, − spoilery, − kraty wlotu powietrza, − listwy ochronne, − obudowy lusterek. Aktualnie, prawie wszystkie elementy pojazdów są dla celów estetycznych i ochrony z tworzyw sztucznych. W celu ochrony przez promieniowaniem słonecznym UV pokrywane są materiałami lakierowymi. Jest to o tyle łatwiejsze, że aktualnie stosowane materiały lakiernicze są również w sensie materiałowym bardzo często „tworzywami sztucznymi” lub kompozytami. Ze względu na to, że przy produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych używa się środków antyadhezyjnych w celu łatwego odspajania wyrobów od form, które ułatwiają produkcję, ale utrudniają przyczepność do nich materiałów lakierniczych. Stąd podstawową czynnością przygotowawczą do lakierowania wyrobu z tworzywa sztucznego jest odpowiednie przygotowanie powierzchni plastikowego wyrobu do lakierowania. W praktyce każdy lakiernik ma do czynienia z następującymi przypadkami w lakierowaniu nowego wyrobu wykonanego z tworzywa sztucznego: − Wyrób nowy z tworzywa sztucznego nie jest w zasadzie przeznaczony do lakierowania – wyrób ten ma kształt i strukturę nadane w procesie produkcji, tj. powierzchnię „baranka”, co pokazano na poniższych rysunkach: Rys 15-16. Struktura powierzchni elementu z tworzyw sztucznych nie przeznaczonego do lakierowania [foto własne] − Wyrób nowy z tworzywa sztucznego jest przeznaczony do lakierowania /niegruntowany/ – wyrób taki w procesie produkcji poza procesem nadania mu odpowiednich kształtów przechodzi dodatkowo u producenta wyrobu część procesu przygotowania do lakierowania, polegający na: 1. Wygrzewaniu wyrobu w temperaturze ok. 80o C, w celu odparowania wszystkich rozpuszczalników i substancji użytych w procesie produkcji, w tym preparatów użytych w celu zapobiegania przywierania elementów do formy.
_________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 41 2. Wytrawianiu wyrobu w specjalnych kąpielach, w celu usunięciu wszystkich substancji i preparatów zmniejszających przyczepność kolejnych warstw materiału lakierniczego. 3. Zmyciu z wyrobu wszystkich substancji i preparatów zmniejszających przyczepność kolejnych warstw materiału lakierniczego. 4. Stan powierzchni wyrobu przeznaczonego do lakierowania – niegruntowanego pokazano na poniższych rysunkach. Rys 17-18. Struktura elementu z tworzyw sztucznych przeznaczonego do lakierowania – niegruntowanego [foto własne] − Wyrób nowy z tworzywa sztucznego jest przygotowany do lakierowania - zagruntowany - wyrób taki w procesie produkcji poza procesem nadania im odpowiednich kształtów przechodzi dodatkowo u producenta wyrobu cały proces przygotowania do lakierowania, polegający na: 1. Wygrzewaniu wyrobu w temperaturze ok. 80o C, w celu odparowania wszystkich rozpuszczalników i substancji użytych w procesie produkcji, w tym preparatów użytych w celu zapobiegania przywierania elementów do formy. 2. Wytrawianiu wyrobu w specjalnych kąpielach, w celu usunięciu wszystkich substancji i preparatów zmniejszających przyczepność kolejnych warstw materiału lakierniczego. 3. Zmyciu z wyrobu wszystkich substancji i preparatów zmniejszających przyczepność kolejnych warstw materiału lakierniczego. 4. Szlifowaniu wyrównującemu powierzchni elementu z tworzywa sztucznego. 5. Aplikacji 2 komponentowego podkładu wypełniającego do podkładowania tworzyw sztucznych z dodatkiem środka uelastyczniającego /plastyfikatora/. 6. Stan elementu z tworzywa sztucznego zagruntowanego pokazano na rysunku 19. Rys 19. Stan powierzchni nowego elementu z tworzyw sztucznych przygotowanego do lakierowania [foto własne] − Wyrób nowy z tworzywa sztucznego jest polakierowany – częstym przypadkiem w praktyce jest sytuacja, że element nowy jest już polakierowany lakierem dekoracyjnym w kolorze lub odcieniu innym niż pożądany. Wtedy wystarczy pozostaje taki wyrób jedynie polakierować. Przykład wyrobu polakierowanego przedstawia rys. 20:
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u
Lakiernik 714[03] z1.04_u

Recommended

Lakiernik 714[03] l1.02_u
Lakiernik 714[03] l1.02_uLakiernik 714[03] l1.02_u
Lakiernik 714[03] l1.02_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] z1.09_u
Lakiernik 714[03] z1.09_uLakiernik 714[03] z1.09_u
Lakiernik 714[03] z1.09_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] l2.06_u
Lakiernik 714[03] l2.06_uLakiernik 714[03] l2.06_u
Lakiernik 714[03] l2.06_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] l2.05_u
Lakiernik 714[03] l2.05_uLakiernik 714[03] l2.05_u
Lakiernik 714[03] l2.05_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] l2.01_u
Lakiernik 714[03] l2.01_uLakiernik 714[03] l2.01_u
Lakiernik 714[03] l2.01_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] z1.02_u
Lakiernik 714[03] z1.02_uLakiernik 714[03] z1.02_u
Lakiernik 714[03] z1.02_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] z1.05_u
Lakiernik 714[03] z1.05_uLakiernik 714[03] z1.05_u
Lakiernik 714[03] z1.05_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] l1.06_u
Lakiernik 714[03] l1.06_uLakiernik 714[03] l1.06_u
Lakiernik 714[03] l1.06_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 

Recommended

Lakiernik 714[03] l1.02_u
Lakiernik 714[03] l1.02_uLakiernik 714[03] l1.02_u
Lakiernik 714[03] l1.02_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] z1.09_u
Lakiernik 714[03] z1.09_uLakiernik 714[03] z1.09_u
Lakiernik 714[03] z1.09_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] l2.06_u
Lakiernik 714[03] l2.06_uLakiernik 714[03] l2.06_u
Lakiernik 714[03] l2.06_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] l2.05_u
Lakiernik 714[03] l2.05_uLakiernik 714[03] l2.05_u
Lakiernik 714[03] l2.05_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] l2.01_u
Lakiernik 714[03] l2.01_uLakiernik 714[03] l2.01_u
Lakiernik 714[03] l2.01_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] z1.02_u
Lakiernik 714[03] z1.02_uLakiernik 714[03] z1.02_u
Lakiernik 714[03] z1.02_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] z1.05_u
Lakiernik 714[03] z1.05_uLakiernik 714[03] z1.05_u
Lakiernik 714[03] z1.05_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] l1.06_u
Lakiernik 714[03] l1.06_uLakiernik 714[03] l1.06_u
Lakiernik 714[03] l1.06_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] z1.06_u
Lakiernik 714[03] z1.06_uLakiernik 714[03] z1.06_u
Lakiernik 714[03] z1.06_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] z1.03_u
Lakiernik 714[03] z1.03_uLakiernik 714[03] z1.03_u
Lakiernik 714[03] z1.03_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] z1.08_u
Lakiernik 714[03] z1.08_uLakiernik 714[03] z1.08_u
Lakiernik 714[03] z1.08_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] z1.01_u
Lakiernik 714[03] z1.01_uLakiernik 714[03] z1.01_u
Lakiernik 714[03] z1.01_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] l2.03_u
Lakiernik 714[03] l2.03_uLakiernik 714[03] l2.03_u
Lakiernik 714[03] l2.03_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] z1.07_u
Lakiernik 714[03] z1.07_uLakiernik 714[03] z1.07_u
Lakiernik 714[03] z1.07_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Technik.technologii.drewna 311[32] z3.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z3.01_uTechnik.technologii.drewna 311[32] z3.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z3.01_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Dekarz 713[01] z1.02_u
Dekarz 713[01] z1.02_uDekarz 713[01] z1.02_u
Dekarz 713[01] z1.02_uEmotka
 
Tapicer 743[03] z1.06_u
Tapicer 743[03] z1.06_uTapicer 743[03] z1.06_u
Tapicer 743[03] z1.06_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Introligator 734[02] o1.02_u
Introligator 734[02] o1.02_uIntroligator 734[02] o1.02_u
Introligator 734[02] o1.02_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Introligator 734[02] o1.03_u
Introligator 734[02] o1.03_uIntroligator 734[02] o1.03_u
Introligator 734[02] o1.03_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Lakiernik 714[03] l1.01_u
Lakiernik 714[03] l1.01_uLakiernik 714[03] l1.01_u
Lakiernik 714[03] l1.01_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Dekarz 713[01] z1.03_u
Dekarz 713[01] z1.03_uDekarz 713[01] z1.03_u
Dekarz 713[01] z1.03_uEmotka
 
Tapicer 743[03] z3.03_u
Tapicer 743[03] z3.03_uTapicer 743[03] z3.03_u
Tapicer 743[03] z3.03_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Dekarz 713[01] z1.01_u
Dekarz 713[01] z1.01_uDekarz 713[01] z1.01_u
Dekarz 713[01] z1.01_uEmotka
 
Introligator 734[02] z1.03_u
Introligator 734[02] z1.03_uIntroligator 734[02] z1.03_u
Introligator 734[02] z1.03_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Dekarz 713[01] z1.14_u
Dekarz 713[01] z1.14_uDekarz 713[01] z1.14_u
Dekarz 713[01] z1.14_uEmotka
 
Lakiernik 714[03] l2.04_u
Lakiernik 714[03] l2.04_uLakiernik 714[03] l2.04_u
Lakiernik 714[03] l2.04_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
13
1313
13Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Introligator 734[02] o1.04_u
Introligator 734[02] o1.04_uIntroligator 734[02] o1.04_u
Introligator 734[02] o1.04_uSzymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
 
Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym
Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym
Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym kamil132
 
Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie
Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwieRozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie
Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwieSebastian Bończyk
 

More Related Content

What's hot

Dekarz 713[01] z1.02_u
Dekarz 713[01] z1.02_uDekarz 713[01] z1.02_u
Dekarz 713[01] z1.02_uEmotka
 
Dekarz 713[01] z1.03_u
Dekarz 713[01] z1.03_uDekarz 713[01] z1.03_u
Dekarz 713[01] z1.03_uEmotka
 
Dekarz 713[01] z1.01_u
Dekarz 713[01] z1.01_uDekarz 713[01] z1.01_u
Dekarz 713[01] z1.01_uEmotka
 
Dekarz 713[01] z1.14_u
Dekarz 713[01] z1.14_uDekarz 713[01] z1.14_u
Dekarz 713[01] z1.14_uEmotka
 

What's hot (20)

Lakiernik 714[03] z1.06_u
Lakiernik 714[03] z1.06_uLakiernik 714[03] z1.06_u
Lakiernik 714[03] z1.06_u
 
Lakiernik 714[03] z1.03_u
Lakiernik 714[03] z1.03_uLakiernik 714[03] z1.03_u
Lakiernik 714[03] z1.03_u
 
Lakiernik 714[03] z1.08_u
Lakiernik 714[03] z1.08_uLakiernik 714[03] z1.08_u
Lakiernik 714[03] z1.08_u
 
Lakiernik 714[03] z1.01_u
Lakiernik 714[03] z1.01_uLakiernik 714[03] z1.01_u
Lakiernik 714[03] z1.01_u
 
Lakiernik 714[03] l2.03_u
Lakiernik 714[03] l2.03_uLakiernik 714[03] l2.03_u
Lakiernik 714[03] l2.03_u
 
Lakiernik 714[03] z1.07_u
Lakiernik 714[03] z1.07_uLakiernik 714[03] z1.07_u
Lakiernik 714[03] z1.07_u
 
Technik.technologii.drewna 311[32] z3.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z3.01_uTechnik.technologii.drewna 311[32] z3.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z3.01_u
 
Dekarz 713[01] z1.02_u
Dekarz 713[01] z1.02_uDekarz 713[01] z1.02_u
Dekarz 713[01] z1.02_u
 
Tapicer 743[03] z1.06_u
Tapicer 743[03] z1.06_uTapicer 743[03] z1.06_u
Tapicer 743[03] z1.06_u
 
Introligator 734[02] o1.02_u
Introligator 734[02] o1.02_uIntroligator 734[02] o1.02_u
Introligator 734[02] o1.02_u
 
Introligator 734[02] o1.03_u
Introligator 734[02] o1.03_uIntroligator 734[02] o1.03_u
Introligator 734[02] o1.03_u
 
Lakiernik 714[03] l1.01_u
Lakiernik 714[03] l1.01_uLakiernik 714[03] l1.01_u
Lakiernik 714[03] l1.01_u
 
Dekarz 713[01] z1.03_u
Dekarz 713[01] z1.03_uDekarz 713[01] z1.03_u
Dekarz 713[01] z1.03_u
 
Tapicer 743[03] z3.03_u
Tapicer 743[03] z3.03_uTapicer 743[03] z3.03_u
Tapicer 743[03] z3.03_u
 
Dekarz 713[01] z1.01_u
Dekarz 713[01] z1.01_uDekarz 713[01] z1.01_u
Dekarz 713[01] z1.01_u
 
Introligator 734[02] z1.03_u
Introligator 734[02] z1.03_uIntroligator 734[02] z1.03_u
Introligator 734[02] z1.03_u
 
Dekarz 713[01] z1.14_u
Dekarz 713[01] z1.14_uDekarz 713[01] z1.14_u
Dekarz 713[01] z1.14_u
 
Lakiernik 714[03] l2.04_u
Lakiernik 714[03] l2.04_uLakiernik 714[03] l2.04_u
Lakiernik 714[03] l2.04_u
 
13
1313
13
 
Introligator 734[02] o1.04_u
Introligator 734[02] o1.04_uIntroligator 734[02] o1.04_u
Introligator 734[02] o1.04_u
 

Similar to Lakiernik 714[03] z1.04_u

Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym
Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym
Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym kamil132
 
Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie
Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwieRozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie
Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwieSebastian Bończyk
 
Wykonywanie napraw wgnieceń poszycia nadwozia
Wykonywanie napraw wgnieceń poszycia nadwozia Wykonywanie napraw wgnieceń poszycia nadwozia
Wykonywanie napraw wgnieceń poszycia nadwozia kamil132
 
16. Przygotowanie form do drukowania sitowego
16. Przygotowanie form do drukowania sitowego16. Przygotowanie form do drukowania sitowego
16. Przygotowanie form do drukowania sitowegoPatryk Patryk
 
Murarz- Wykonywanie tynków wewnętrznych
Murarz- Wykonywanie tynków wewnętrznychMurarz- Wykonywanie tynków wewnętrznych
Murarz- Wykonywanie tynków wewnętrznychFilip Chojnacki
 
3. Stosowanie materiałów poligraficznych
3. Stosowanie materiałów poligraficznych3. Stosowanie materiałów poligraficznych
3. Stosowanie materiałów poligraficznychPatryk Patryk
 
Technik.technologii.drewna 311[32] z2.02_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z2.02_uTechnik.technologii.drewna 311[32] z2.02_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z2.02_uEmotka
 
Slusarz 722[03] z1.03_u
Slusarz 722[03] z1.03_uSlusarz 722[03] z1.03_u
Slusarz 722[03] z1.03_uEmotka
 
Ciesla 712[02] z1.01_u
Ciesla 712[02] z1.01_uCiesla 712[02] z1.01_u
Ciesla 712[02] z1.01_uEmotka
 
Technik.technologii.drewna 311[32] z5.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z5.01_uTechnik.technologii.drewna 311[32] z5.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z5.01_uEmotka
 
14. Wykonywanie części maszyn w procesach obróbki skrawaniem
14. Wykonywanie części maszyn w procesach obróbki skrawaniem14. Wykonywanie części maszyn w procesach obróbki skrawaniem
14. Wykonywanie części maszyn w procesach obróbki skrawaniemAdam Osa
 
03 Charakteryzowanie oraz zastosowanie materiałów poligraficznych 311[28].Z1.03
03 Charakteryzowanie oraz zastosowanie materiałów poligraficznych 311[28].Z1.0303 Charakteryzowanie oraz zastosowanie materiałów poligraficznych 311[28].Z1.03
03 Charakteryzowanie oraz zastosowanie materiałów poligraficznych 311[28].Z1.03Beata Piekielko
 
Technik.technologii.drewna 311[32] z2.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z2.01_uTechnik.technologii.drewna 311[32] z2.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z2.01_uEmotka
 
Wykonywanie operacji obróbki skrawaniem
Wykonywanie operacji obróbki skrawaniem Wykonywanie operacji obróbki skrawaniem
Wykonywanie operacji obróbki skrawaniem kamil132
 
Technik.technologii.drewna 311[32] z4.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z4.01_uTechnik.technologii.drewna 311[32] z4.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z4.01_uEmotka
 

Similar to Lakiernik 714[03] z1.04_u (20)

Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym
Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym
Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym
 
Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie
Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwieRozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie
Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie
 
Tapicer 743[03] z3.01_u
Tapicer 743[03] z3.01_uTapicer 743[03] z3.01_u
Tapicer 743[03] z3.01_u
 
Wykonywanie napraw wgnieceń poszycia nadwozia
Wykonywanie napraw wgnieceń poszycia nadwozia Wykonywanie napraw wgnieceń poszycia nadwozia
Wykonywanie napraw wgnieceń poszycia nadwozia
 
16. Przygotowanie form do drukowania sitowego
16. Przygotowanie form do drukowania sitowego16. Przygotowanie form do drukowania sitowego
16. Przygotowanie form do drukowania sitowego
 
Murarz- Wykonywanie tynków wewnętrznych
Murarz- Wykonywanie tynków wewnętrznychMurarz- Wykonywanie tynków wewnętrznych
Murarz- Wykonywanie tynków wewnętrznych
 
3. Stosowanie materiałów poligraficznych
3. Stosowanie materiałów poligraficznych3. Stosowanie materiałów poligraficznych
3. Stosowanie materiałów poligraficznych
 
4
44
4
 
Technik.technologii.drewna 311[32] z2.02_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z2.02_uTechnik.technologii.drewna 311[32] z2.02_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z2.02_u
 
Slusarz 722[03] z1.03_u
Slusarz 722[03] z1.03_uSlusarz 722[03] z1.03_u
Slusarz 722[03] z1.03_u
 
Ciesla 712[02] z1.01_u
Ciesla 712[02] z1.01_uCiesla 712[02] z1.01_u
Ciesla 712[02] z1.01_u
 
Technik.technologii.drewna 311[32] z5.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z5.01_uTechnik.technologii.drewna 311[32] z5.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z5.01_u
 
23
2323
23
 
Malarz-tapeciarz
Malarz-tapeciarzMalarz-tapeciarz
Malarz-tapeciarz
 
14. Wykonywanie części maszyn w procesach obróbki skrawaniem
14. Wykonywanie części maszyn w procesach obróbki skrawaniem14. Wykonywanie części maszyn w procesach obróbki skrawaniem
14. Wykonywanie części maszyn w procesach obróbki skrawaniem
 
03 Charakteryzowanie oraz zastosowanie materiałów poligraficznych 311[28].Z1.03
03 Charakteryzowanie oraz zastosowanie materiałów poligraficznych 311[28].Z1.0303 Charakteryzowanie oraz zastosowanie materiałów poligraficznych 311[28].Z1.03
03 Charakteryzowanie oraz zastosowanie materiałów poligraficznych 311[28].Z1.03
 
Technik.technologii.drewna 311[32] z2.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z2.01_uTechnik.technologii.drewna 311[32] z2.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z2.01_u
 
Wykonywanie operacji obróbki skrawaniem
Wykonywanie operacji obróbki skrawaniem Wykonywanie operacji obróbki skrawaniem
Wykonywanie operacji obróbki skrawaniem
 
Tapicer 743[03] z3.02_u
Tapicer 743[03] z3.02_uTapicer 743[03] z3.02_u
Tapicer 743[03] z3.02_u
 
Technik.technologii.drewna 311[32] z4.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z4.01_uTechnik.technologii.drewna 311[32] z4.01_u
Technik.technologii.drewna 311[32] z4.01_u
 

More from Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe

More from Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe (20)

k1.pdf
k1.pdfk1.pdf
k1.pdf
 
t1.pdf
t1.pdft1.pdf
t1.pdf
 
Quiz3
Quiz3Quiz3
Quiz3
 
Quiz2
Quiz2Quiz2
Quiz2
 
Quiz 1
Quiz 1Quiz 1
Quiz 1
 
Pytania RODO do prezentacji
Pytania RODO do prezentacjiPytania RODO do prezentacji
Pytania RODO do prezentacji
 
Rodo prezentacja dla_pracownikow (1)
Rodo prezentacja dla_pracownikow (1)Rodo prezentacja dla_pracownikow (1)
Rodo prezentacja dla_pracownikow (1)
 
Rodo bezpieczenstwo _dla_pracownikow
Rodo bezpieczenstwo _dla_pracownikowRodo bezpieczenstwo _dla_pracownikow
Rodo bezpieczenstwo _dla_pracownikow
 
Rodo reakcja na_naruszenia
Rodo reakcja na_naruszeniaRodo reakcja na_naruszenia
Rodo reakcja na_naruszenia
 
Rodo podstawy przetwarzania_danych_ dla pracownikow
Rodo podstawy przetwarzania_danych_ dla pracownikowRodo podstawy przetwarzania_danych_ dla pracownikow
Rodo podstawy przetwarzania_danych_ dla pracownikow
 
4
44
4
 
3
33
3
 
2
2 2
2
 
1
11
1
 
6
66
6
 
5
55
5
 
4
44
4
 
3
33
3
 
2
22
2
 
1
11
1
 

Lakiernik 714[03] z1.04_u

  • 1. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 0 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Andrzej Sadowski Wytwarzanie powłok malarsko – lakierniczych na wyrobach powszechnego użytku 714[03].Z1.04 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006
  • 2. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1 Recenzenci: mgr inż. Krzysztof Lenkiewicz mgr inż. Tadeusz Ługowski Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Andrzej Sadowski Konsultacja: mgr Zenon Pietkiewicz Korekta: Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[03].Z1.04. Wytwarzanie powłok malarsko – lakierniczych dla zawodu: lakiernik. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
  • 3. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 2 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 4 2. Wymagania wstępne 6 3. Cele kształcenia 7 4. Materiał nauczania 8 4.1. Przygotowanie powierzchni wyrobu do wykonania pokrycia lakierowego 8 4.1.1.Materiał nauczania 8 4.1.2.Pytania sprawdzające 11 4.1.3.Ćwiczenia 11 4.1.4.Sprawdzian postępów 13 4.2. Gruntowanie, zabezpieczanie i podładowanie wyrobów 14 4.2.1.Materiał nauczania 14 4.2.2.Pytania sprawdzające 18 4.2.3.Ćwiczenia 19 4.2.4.Sprawdzian postępów 23 4.3. Technologia wykonywania dekoracyjnych pokryć lakierowych na nowych wyrobach metalowych 24 4.3.1.Materiał nauczania 24 4.3.2.Pytania sprawdzające 33 4.3.3.Ćwiczenia 34 4.3.4.Sprawdzian postępów 38 4.4. Technologie wykonywania dekoracyjnych pokryć lakierowych na wyrobach z tworzyw sztucznych 39 4.4.1.Materiał nauczania 39 4.4.2.Pytania sprawdzające 48 4.4.3.Ćwiczenia 48 4.4.4.Sprawdzian postępów 54 4.5. Wybrana technologia lakierowania elementów i całych pojazdów użytkowych, maszyn i autobusów 55 4.5.1.Materiał nauczania 55 4.5.2.Pytania sprawdzające 60 4.5.3.Ćwiczenia 51 4.5.4.Sprawdzian postępów 63 4.6. Szlifowanie 66 4.6.1.Materiał nauczania 66 4.6.2.Pytania sprawdzające 69 4.6.3.Ćwiczenia 69 4.6.4.Sprawdzian postępów 73 4.7. Szpachlowanie 74 4.7.1.Materiał nauczania 74 4.7.2.Pytania sprawdzające 75 4.7.3.Ćwiczenia 75 4.7.4.Sprawdzian postępów 78 5. Sprawdzian osiągnięć 79 6. Literatura 85
  • 4. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 3 1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiadomości i umiejętności o nakładaniu powłok malarsko - lakierniczych. Poradnik zawiera: 1) Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiadomości, które powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej. 2) Cele kształcenia jednostki modułowej, czyli wykaz wiedzy i umiejętności które powinieneś posiadać po zrealizowaniu jednostki modułowej. 3) Materiał nauczania umożliwiając samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Jest to fotograficzny skrót wiadomości teoretycznych /kompendium/ niezbędnych do opanowania treści jednostki modułowej. Rozdział zawiera także: − pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń, − ćwiczenia, opis ich wykonania wraz z wykazem materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych realizacji, − sprawdzian postępów pozwalający ocenić stopień opanowania materiału. 4) Sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań i pytań. Pozytywny wynik sprawdzianu potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas zajęć i że posiadłeś odpowiednią wiedzę i umiejętności z zakresu tej jednostki modułowej. 5) Literaturę uzupełniającą. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po opanowaniu materiału spróbuj samodzielnie zaliczyć sprawdzian z zakresu tej jednostki modułowej. Bezpieczeństwo i higiena pracy W czasie ćwiczeń w pracowni lub zakładzie lakierniczym musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
  • 5. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 4 Schemat jednostek modułowych 714[03].Z1 Podstawowe technologie lakiernicze 714[03].Z1.01 Stosowanie przepisów BHP ochrony ppoż. i ochrony środowiska przy wykonywaniu prac lakierniczych 714[03].Z1.02 Przygotowanie powierzchni wyrobów do lakiernictwa 714[03].Z1.03 Nakładanie powłok lakierniczych 714[03].Z1.04 Wytwarzanie powłok malarsko- lakierniczych na wyrobach powszechnego użytku 714[03].Z1.06 Wykonywanie napraw i renowacji pokryć lakierniczych 714[03].Z1.05 Znakowanie pokryć lakierniczych 714[03].Z1.07 Nanoszenie pokryć ochronnych i ochronno-dekoracyjnych 714[03].Z1.08 Ocena jakości powłok lakierniczych 714[03].Z1.09 Organizowanie i wyposażanie lakierni
  • 6. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 5 2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii, − dobierać przybory i materiały do wykonania rysunku, − stosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska przy wykonywaniu prac lakierniczych, − eksploatować maszyny znajdujące się w lakierni, − rozróżniać materiały konstrukcyjne przedmiotów lakierowanych, − stosować technologie przygotowania powierzchni do wykonania powłok lakierowych, w tym ręczne i mechaniczne, − rozróżniać materiały lakiernicze i pomocnicze, − stosować technologie nakładania powłok lakierowych, − wykonywać podstawowe pomiary stosowane w lakierniach, − posługiwać się podstawowymi pojęciami fizyko-chemicznymi, − posługiwać się dokumentacją techniczną, − stosować technologię informacyjną.
  • 7. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 6 3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: − nałożyć powłoki lakiernicze zgodnie z przepisami bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska, − dobrać materiały powłokowe w zależności od warunków eksploatacyjnych przedmiotu lakierowanego, − dobrać materiały powłokowe w zależności od technik nakładania powłok lakierowych, − dobrać sposób przygotowania powierzchni dla przedmiotu lakierowanego, − użytkować urządzenia do mechanicznego i chemicznego przygotowania powierzchni lakierowanego przedmiotu, − użytkować urządzenia do nakładania powłok lakierniczych, − wykonać lakierowanie przykładowych wyrobów powszechnego użytku, − wykonać operacje pomocnicze w obróbce lakierniczej, − dokonać kontroli parametrów przebiegu procesu lakierniczego, − ocenić jakość wykonanych powłok malarsko - lakierniczych i prac pomocniczych, − skorzystać z literatury technicznej drukowanej i zamieszczonej w internecie.
  • 8. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 7 4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Przygotowanie powierzchni wyrobu do wykonania pokrycia lakierowego 4.1.1. Materiał nauczania 1. Materiały konstrukcyjne wyrobów powszechnego użytku Wyroby powszechnego użytku to często bardzo skomplikowane produkty, których elementy wykonane są z różnorakich materiałów spełniających na etapie określone kryteria konstrukcyjne, technologiczne, estetyczne i ekonomiczne. Materiały z których są one wykonane, ogólnie zalicza się do następujących grup materiałowych 1) : − Metale i ich stopy: żeliwa, staliwa i stale, aluminium i stopy aluminium, miedź i stopy miedzi, magnez i stopy magnezu, cynk i stopy cynku, nikiel i stopy niklu, ołów stopy ołowiu, srebro i stopy srebra, tytan i stopy tytanu; − Szkła i ceramiki: krzemionki, szkła i krzemiany, tlenki glinu, tlenki magnezu; − Polimery: termoplasty, duroplasty, elastomery, nylon i guma; − Kompozyty: drewno, materiały metalowo – ceramiczne /cermetale/, polimery zbrojone /włóknem szklanym, włóknem węglowym, włóknami naturalnymi/, polimery z wypełniaczami. Rys. 2. Materiały wykorzystanych w produkcji maszyn i urządzeń [1] Aktualnie są produkowane i użytkowane wyroby powszechnego użytku wykonane z następujących konstrukcyjnych materiałów metalowych: 1. Żeliwa. 2. Stali czarnej niestopowej i stali stopowej. 3. Stali ocynkowanej jednostronnie lub dwustronnie metodą ogniową /błyszczące „kwiaty” z cynku/, metodą Sędzimira /srebrnoszare „kwiaty” cynku/, elektrolitycznie /jasnoszara równomierna powierzchnia/. 4. Stali ocynkowanej (wstępnie fosforanowanej) i stali powlekanej. 5. Stopów aluminium i aluminium z powłoką konwersyjną. 6. Stopów miedzi i magnezu. Odrębne grupy materiałów konstrukcyjnych wykorzystywane coraz powszechniej w produkcji przedmiotów codziennego użytku, to również: − tworzywa polimerowe, zwane potocznie plastikami lub tworzywami sztucznymi,
  • 9. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 8 − kompozyty, w tym drewno, materiały metalowo - polimerowe, materiały metalowo - ceramiczne lub polimerowo - ceramiczne, polimerowo - szklane, nazywane również potocznie tworzywami sztucznym. 2. Rodzaje zanieczyszczeń powierzchni wyrobów Najlepsze i prawidłowo dobrane pokrycie lakierowe nie spełni swojego zadania, jeżeli zostanie nałożone na zanieczyszczoną powierzchnię wyrobu, nie zapewniającą bezpośredniego styku powłoki z podłożem. Do podstawowych zanieczyszczeń podłoża wyrobów, mających swe źródło również w procesach technologicznych produkcji nalezą: − zgorzeliny - powstające na powierzchniach metali w wyniku działania wysokich temperatur w procesach walcowania, kucia, odlewania, obróbki cieplnej, spawania. Zgorzelina jest jednak krucha i łatwo pęka lub odspaja się od materiału pod działaniem temperatur i naprężeń, − grafity - jako pozostałość po trawieniu szczególnie odlewów żeliwnych, − opiłki, pasty i materiały ścierne – jako pozostałość po mechanicznej obróbce wyrobu, − oleje, smary, sole nieorganiczne – jako pozostałość po ochronie czasowej materiału z którego wykonany jest wyrób, − tlenki metali – jako produkty korozji materiału z którego wykonany jest wyrób, − wilgoć, elektrolity i inne zanieczyszczenia - jako osady atmosferyczne w miejscu produkcji wyrobu. 3. Mechaniczna obróbka powierzchni wyrobów powszechnego użytku przed lakierowaniem Przygotowanie powierzchni wyrobu do wykonania pokrycia lakierowego obejmuje następujące czynności: usunięcie zanieczyszczeń, usuniecie zadziorów i nierówności, nadanie powierzchni odpowiedniej gładkości. Zasadniczą metodą przygotowania powierzchni podłoża wyrobu do lakierowania jest jej oczyszczenie przy pomocy obróbki mechanicznej. Obróbka mechaniczna powierzchni wyrobu może być wykonana przy pomocy: − narzędzi ręcznych – młotków /młotkowanie/, skrobaków /skrobanie/, szczotek /szczotkowanie/, − narzędzi mechanicznych – szlifierek /szlifowanie/, polerek /polerowanie/, − obróbki strumieniowo – ciernej, podczas której ziarna materiału ściernego kierowane na przedmiot oczyszczany z dużą prędkością oczyszczają jego powierzchnię z zanieczyszczeń. Jako materiały cierne podczas tej obróbki stosuje się śruty stalowe i żeliwne /śrutowanie/, piasek kwarcowy /piaskowanie/, korund lub żużle, − obróbki strumieniowo – pneumatycznej, podczas której sprężone powietrze lub woda pod ciśnieniem zawierająca ziarna czyściwa kierowane na wyroby z dużą prędkością oczyszczają powierzchnię wyrobów z zanieczyszczeń, − obróbki luźnym ścierniwem – małe wyroby umieszcza się wraz ze ścierniwem w ruchomych pojemnikach /najczęściej bębnach/, które wprawione w ruch obrotowy lub wibracyjny przemieszczając się wzajemnie oczyszczają wyroby z zanieczyszczeń. Dobór metod mechanicznych do czyszczenia powierzchni wyrobów zależy głównie od rodzaju materiału konstrukcyjnego wyrobu, masowości produkcji, rodzaju zanieczyszczeń, niezbędnej wydajności, dostępności narzędzi i każdorazowo odbywa się przed podjęciem prac przygotowawczych.
  • 10. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 9 4. Chemiczna lub elektrochemiczna obróbka powierzchni wyrobów powszechnego użytku przed lakierowaniem W produkcji wielkoseryjnej bardzo często po etapie procesu oczyszczania powierzchni wyrobu metodami mechanicznymi następuje etap chemicznego lub elektrochemicznego oczyszczenia powierzchni wyrobu w następujących procesach prowadzonych po sobie lub łącznie: − odtłuszczania – którego zadaniem jest usunięcie z powierzchni wyrobu zanieczyszczeń pochodzenia głównie organicznego, − trawienia – którego zadaniem jest usunięcie z powierzchni wyrobu przy pomocy odpowiednich roztworów kwasów, wodorosoli lub alkaliów ze wspomaganiem przez przepływ prądu elektrycznego, − polerowania – którego zadaniem jest uzyskanie powierzchni oczyszczanego wyrobu o odpowiedniej czystości i gładkości. 5. Termiczna obróbka powierzchni wyrobów metalowych powszechnego użytku przed lakierowaniem Jako jedna z metod wspomagających czyszczenie powierzchni wyrobów metalowych stosowanych wraz z innymi metodami, w tym głównie mechanicznymi jest być metoda płomieniowego oczyszczanie powierzchni. 6. Fosforanowanie wyrobów metalowych w procesie produkcji Po fizycznym wykonaniu wyrobu metalowego i jego oczyszczeniu następuje najczęściej kolejny etap zabezpieczania antykorozyjnego, głównie wyrobów stalowych, który nazywany jest powszechnie fosforanowaniem. Przykładowy proces fosforanowania nowych nadwozi i oryginalnych części zamiennych do nadwozi samochodów osobowych wykonanych ze stalowych blach czarnych i ocynkowanych składa się z następujących faz: − płukania po czyszczeniu - płukanie całych nadwozi oraz części zamiennych do nadwozi przeprowadza się w celu usunięcia produktów czyszczenia. Rys 3. Symbol procesu fosforanowania nowych nadwozi samochodów osobowych w dokumentacji technologicznej procesu produkcji wg GM [17] − fosforanowania właściwego – wykonywanego metodą natryskową lub zanurzeniową. Materiałem fosforanującym są najczęściej fosforany metali. Podczas tego procesu powstaje fosforanowa powłoka metaliczna antykorozyjna, której zadaniem jest poprawa właściwości ochronnych fosforanowanych przedmiotów oraz zwiększenie przyczepności kolejnych warstw lakieru do podłoża.
  • 11. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 10 Rys. 4. Masa jednostkowa fosforanów na elementach pojazdów uzyskiwana w produkcyjnym procesie fosforanowania jako antykorozyjnego podkładu pod pokrycie lakierowe − pasywacji – w celu dodatkowego uszczelnienia kryształków fosforanów metali osadzonych na wyrobie przeprowadza się pasywację fosforanowanych wyrobów; − płukania po fosforanowaniu – płukanie wyrobów po fosforanowaniu przeprowadza się wodą zdemineralizowaną; − ociekania i suszenia po fosforanowaniu. Suszenie wyrobów po fosforanowaniu czasami przeprowadzane jest w temperaturze ok. 140 o C w czasie ok. 20 minut. 4.1.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń: 1. Jakich materiałów konstrukcyjnych używa się na wykonanie wyrobów powszechnego użytku? 2. Przy pomocy jakich metod zabezpieczone są wstępnie powierzchnie produktów stalowych przed korozją w procesach hutniczych? 3. Jakie rodzaje zanieczyszczeń wyrobów można spotkać na wyrobach powszechnego użytku? 4. Jakie czynności składają się na proces przygotowania powierzchni wyrobu do lakierowania w procesie produkcji? 5. Jakie narzędzia służą do ręcznego oczyszczani powierzchni wyrobów przez lakierowaniem? Nazwij czynności wykonywane tymi narzędziami? 6. Jakie narzędzia użyłbyś do zmechanizowania ręcznych prac związanych z oczyszczeniem powierzchni przed lakierowaniem? 7. Jaki piasek jest stosowany w procesie piaskowania powierzchni wyrobu? 8. Jak nazywa się oczyszczanie powierzchni przy pomocy wody pod ciśnieniem? 9. Z jakich procesów składa się chemiczna obróbka powierzchni? 10. Jakich środków używa się podczas chemicznej obróbki powierzchni wyrobu? 11. Na czym polega trawienie w chemicznej obróbce powierzchni wyrobu? 12. Jaka jest funkcja prądu w chemicznym procesie oczyszczania powierzchni wyrobu? 13. W jakim celu wykonuje się fosforanowanie wyrobów stalowych w procesie produkcji? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Określić rodzaje materiałów konstrukcyjnych użytych do wykonania następujących przedmiotów powszechnego użytku na: − narzędzia ogrodnicze (ręczne), − metalowe drzwi wejściowe do budynków, − ramy do rowerów,
  • 12. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 11 − części nadwozi samochodów osobowych i pochodnych, − części nadwozia ciężarówek i autobusów, − obudowy komputerów, chłodziarek i pralek, − elementy kute i spawane ogrodzeń Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z materiałami konstrukcyjnymi z jakich wykonane są przedmioty powszechnego użytku. 3) Zapoznanie się z podłożami i wymogami technologicznymi jakie muszą spełniać, aby mogły być pokryte wyrobami lakierowymi. 4) Dobrać obróbkę powierzchni narzędzia ogrodniczego. 5) Dobrać obróbkę powierzchni stalowej ramy do roweru. 6) Dobrać obróbkę powierzchni aluminiowej ramy do roweru. 7) Dobrać obróbkę powierzchni elementu nadwozia samochodu osobowego wykonanego z blachy stalowej ocynkowanej. 8) Dobrać obróbkę powierzchni elementu naczepy ciężarowej wykonanej ze stali nierdzewnej. 9) Dobrać obróbkę powierzchni elementu autobusu turystycznego wykonanego z tworzywa sztucznego. 10) Dobrać obróbkę powierzchni elementu ogrodzenia. 11) Zaprezentować efekty swojej pracy. 12) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna, − wykaz sprzętu do malowania w warsztatach szkolnych. Ćwiczenie 2 Wybrać sposoby przygotowania powierzchni przedmiotów powszechnego użytku do lakierowania. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową przykładowych wyrobów. 3) Zapoznać się z wymogami bhp przy czyszczeniu powierzchni wyrobów. 4) Opowiedzieć na pytania prowadzące. 5) Dobrać narzędzia do ręcznego czyszczenia powierzchni nowego elementu ogrodzenia. 6) Dobrać narzędzia do mechanicznego oczyszczenia powierzchni ramy do roweru. 7) Dobrać narzędzia i środki do chemicznego oczyszczenia farby podkładowej z nieoryginalnego błotnika samochodu. 8) Dobrać środki i narzędzia do zmycia i pasywacji powierzchni po oczyszczeniu. 9) Odpowiedzieć na pytania prowadzące. 10) Wypełnić tabele prowadzące. 11) Zaprezentować efekty swojej pracy. 12) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 13) Wynotować wady i zalety wykonanych prac.
  • 13. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 12 Wyposażenie stanowiska pracy: − katalog narzędzi do przygotowania powierzchni, − katalog środków do przygotowania powierzchni, − pytania prowadzące i tabele prowadzące, − przybory kreślarskie, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna, Pytania prowadzące Jak przygotowuje się: 1) ręcznie do lakierowania powierzchnię wyrobu ze stali czarnej? 2) mechanicznie powierzchnię wyrobu ze stali ocynkowanej? 3) chemicznie powierzchnię wyrobu z aluminium? 4) mechanicznie powierzchnię wyrobu ze znanego tworzywa sztucznego? Formularze do ćwiczeń Wypisz podstawowe materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia. Wypełnij tabelę podstawowych czynności przygotowania ręcznego powierzchni elementu ogrodzenia wykonanego ze stali czarnej. Nr Czynność Narzędzia Uwagi Wypełnij tabelę podstawowych czynności przygotowania mechanicznego powierzchni ramy aluminiowej roweru. Nr Czynność Narzędzia Uwagi 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania przygotowania powierzchni przedmiotu do lakierowania?   2) Rozróżniać zanieczyszczenia na przedmiotach do lakierowania?   3) Zaplanować proces oczyszczenia powierzchni przedmiotu do lakierowania?   4) Dobierać narzędzia do mechanicznego czyszczenia powierzchni przedmiotów?   5) Dobierać środki do chemicznej obróbki powierzchni?   6) Wykonywać czyszczenie mechaniczne przy pomocy ręcznych narzędzi?   7) Zmywać podkład o nieustalonym składzie z przedmiotu do lakierowania ?   8) Przygotowywać element z tworzywa sztucznego do lakierowania ?  
  • 14. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 13 4.2. Gruntowanie, zabezpieczanie i podładowanie wyrobów 4.2.1. Materiał nauczania 1. Elektrochemiczne gruntowanie zanurzeniowe w procesie produkcji na przykładzie przemysłu motoryzacyjnego Po fosforanowaniu nowych wyrobów metalowych następuje kolejny etap ich zabezpieczania antykorozyjnego. Dotyczy to w szczególności nowych wyrobów wykonanych ze stali czarnej, stali fosforanowanej, stali ocynkowanej i z aluminium. Procesem tym jest elektrochemiczne gruntowanie nowych nadwozi i oryginalnych części zamiennych. Proces gruntowania elektrochemicznego /elektroforetycznego/ wykonywany jest zawsze zanurzeniowo i w zależności od zakładu wykonującego ma jeden z następujących przebiegów: − Anaforetyczny - najczęściej przy zabezpieczaniu nowych nadwozi i części zamiennych w starszych zakładach. Grunt nakładany jest metodą pełnego zanurzenia w rozcieńczonej farbie anaforetycznej. Pomiędzy elementy gruntowane a zbiornik zanurzeniowy lakierni przykłada się napięcie stałe prądu elektrycznego o wielkości 190-210V. Elementy lakierowane /gruntowane/ są anodami, a ściany zbiornika katodami. Przepływ prąd pomiędzy ścianami zbiornika zanurzeniowego /katoda/, a elementami gruntowanymi /anody/, cząstki podkładowej farby z zasadowej kąpieli anaforetycznej ładują się w polu elektrycznym i jako aniony są przyciągane przez powierzchnię elementów gruntowanych. W wyniku czego równomiernie się na nich osadzają, przechodząc z postaci rozpuszczalnej w postać nierozpuszczalną. − Kataforetyczny – aktualnie najczęściej stosowany przy zabezpieczaniu całych nadwozi samochodów oraz oryginalnych części do nich w nowszych zakładach produkcyjnych. Grunt nakładany jest metodą pełnego zanurzenia elementów w farbie. Pomiędzy elementy gruntowane, a zbiornik zanurzeniowy lakierni przykłada się napięcie stałe o wielkości 240- 300V. Elementy gruntowane są katodami, a ściany zbiornika wanny lakierniczej anodami. W wyniku reakcji elektrochemicznych zachodzących na elektrodach, którymi są gruntowane wyroby, a ściankami zbiornika lakierni następuje koagulacja farby i utworzenie hydrofobowej, nierozpuszczalnej w wodzie warstwy powłoki lakierowej z farby gruntującej. Rys 5 - 6 Symbol procesu gruntowania elektroforetycznego nadwozi samochodów osobowych w dokumentacji technologicznej procesu produkcji samochodu [17] oraz grubość gruntu kataforetycznego
  • 15. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 14 Etapami procesu lakierowania elektrochemicznego są: − elektrozanurzeniowe gruntowanie wyrobów, − płukanie wyrobów po gruntowaniu w zdemineralizowanej wodzie, którego zadaniem jest zmycie tych cząstek farby, które nie uległy rozładowaniu i które w dalszym ciągu są rozpuszczalne w wodzie; − suszenie w temperaturze ok. 180o C przez ok. 25 – 30 min. Po procesie mycia i ociekania następuje wygrzewanie polakierowanych wyrobów w piecach, powodujące sieciowanie składników farby gruntującej skutkujące utworzeniem twardej powłoki malarskiej; Wiele wyrobów metalowych powszechnego użytku /obudowy metalowe chłodziarek, kuchenek domowych, komputerów/, części maszyn oraz części pojazdów /obręcze kół, elementy zawieszeń/ w których wystarczającym zabezpieczeniem jest powłoka lakierowa jednowarstwowa, w procesie lakierowania elektroforetycznego uzyskuje końcową warstwę pokrycia lakierowego nawierzchniowego. Nowe nadwozia – jako części zamienne oraz elementy składowe do nadwozi i kabin pojazdów w procesie lakierowania elektroforetycznego uzyskują warstwę zabezpieczającą na czas magazynowania i transportu. Niektóre nowe wyroby metalowe, np. części maszyn lub części do nadwozi samochodów osobowych, tzw. zamienniki zamiast pokrywania warstwą gruntu w procesach elektroforetycznych są pokrywane lakierem gruntującym przez polewanie, natryskiwanie lub malowanie narzędziami ręcznymi. Grunt taki ma nie tylko „nieustalony” skład chemiczny, ale często koliduje z materiałami lakierniczymi służącymi do nakładania kolejnych warstw pokrycia lakierowego na wyrobie. 2. Uszczelnianie miejsc połączeń w procesie produkcji wyrobów metalowych na przykładzie elementów nadwozi samochodów Na zawinięciach blach, spoinach i zgrzeinach wyrobów metalowych bardziej skomplikowanych wykonuje się utwardzane cieplnie i pozbawione rozpuszczalników dodatkowe uszczelnienia miejsc połączeń elementów tworzywami polimerowymi. W nadwoziach samochodów osobowych i pochodnych uszczelnienia te wykonuje się w następujących miejscach: − w komorze silnika, takich jak wzmocnienia boczne i przegroda czołowa, − we wnętrzu nadwozia lub kabiny, − w komorze bagażnika, takich jak wzmocnienia boczne i elementy podłogi, − na zawinięciach blach poszyć drzwi i pokryw. Rys 7. Symbol procesu dodatkowego uszczelniania miejsc połączeń elementów nowych nadwozi samochodów w dokumentacji technologicznej procesu produkcji w GM [17] Dodatkowe zabezpieczenie miejsc zgrzewania i spawania wykonuje się również w produkowanych na oryginalne części zamienne stalowych drzwiach oraz pokrywach /komory silnika i bagażnika/ u wielu producentów pojazdów. W procesie produkcji nowych nadwozi
  • 16. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 15 i części montażowych /przykręcanych/ do nadwozi /drzwi i pokrywy/ uszczelnienie to wykonuje się środkami na bazie PCV. Część producentów oryginalnych nowych nadwozi produkowanych jako części zamienne lub nowych drzwi i pokryw do tych nadwozi nie pokrywa na nich dodatkowym środkiem spoin, zgrzewów i zawinięć. Czynności te powinny być wykonane w zakładzie naprawczym podczas procesu lakierowania nadwozia lub części. Części nieoryginalne, czyli tzw. stalowe zamienniki najczęściej nie posiadają dodatkowo zabezpieczonych spoin, zgrzewów lub zawinięć i dlatego zabezpieczenia te muszą być zawsze wykonane w zakładzie naprawczym jako jedna z operacji lakierniczych. Zabezpieczenia pokryć lakierowych wyrobów na przykładzie spodu nadwozi i kabin pojazdów W wielu wyrobach powszechnego użytku w procesie produkcji wykonuje się lokalne dodatkowe zabezpieczenie wyrobu przed wilgocią, uderzeniami kamieni i wypiaskowaniem. Najpowszechniej występującym przykładem takich działań jest zabezpieczenie w procesie produkcji spodu nowych nadwozi lub kabin samochodów. Na wyschniętą powłokę gruntu elektrozanurzeniowego nadwozia lub kabiny nakłada się w miejsca szczególnie narażone na uderzenia i korozję dodatkowe warstwy środków na bazie PCV. Rys 8. Symbol procesu dodatkowego zabezpieczenia spodu nowych nadwozi samochodów środkami na bazie PCV w dokumentacji technologicznej procesu produkcji wg GM [17] Warstwa tego dodatkowego środka zabezpieczajacego pokrycie lakierowe ma za zadanie chronić elementy spodu nadwozia lub kabiny przed mechanicznymi uszkodzeniami od uderzania piasku i kamieni wyrzucanych podczas ruchu spod kół pojazdu. Warstwa ta stanowi również dodatkowe pokrycie antykorozyjne miejsc wyjątkowo narażonych na agresywne oddziaływanie czynników mechaniczno – chemicznych podczas eksploatacji samochodu. Warstwa tych zabezpieczeń również dodatkowo pełni w samochodzie funkcje tłumiące i powoduje skuteczne wyeliminowanie zjawisk rezonansu akustycznego powstającego od drgających metalowych elementów podłogi i wnęk kół samochodów podczas ruchu. Nakładanie środka zabezpieczającego na spód nadwozia i kabiny pojazdów podczas produkcji wykonywane jest w wielu zakładach produkcyjnych przy użyciu automatów natryskowych. Jedynie w tych zakładach poprawki w trudnodostępnych miejscach nadwozi wykonywane są ręcznie. W starszych zakładach czynności te z reguły wykonują w całości ręcznie lakiernicy przy użyciu pistoletów natryskowych lub nawet jeszcze pędzli. Nowe metalowe części zamienne do napraw spodów nadwozi i kabin pojazdów, tj. zarówno części oryginalne oraz nieoryginalne /zamienniki/, nie posiadają fabrycznie nałożonej takiej warstwy zabezpieczenia. Dlatego podczas naprawy powypadkowej nadwozi lub kabin pojazdów polegającej na wymianie lub renowacji blacharskiej części, po wykonaniu gruntowania antykorozyjnego, należy zawsze wykonać dodatkowo to zabezpieczenie.
  • 17. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 16 Kolejnym przykładem zabezpieczenia środkami na bazie PCV są progi i dolne części drzwi i oraz elementów poszyć nadwozi i kabin samochodów. Środki te również nakłada się bezpośrednio na wyschniętą powłokę gruntu elektrozanurzeniowego w miejscach „widocznych krawędzi” elementów nadwozi i kabin – jak pokazano na przekroju progu A-A. A następnie po wyschnięciu tej warstwy środków pokrywa się je kolejnymi warstwami lakieru dekoracyjnego. Rys 9. Symbol procesu dodatkowego zabezpieczenia środkami na bazie PCV progów nowych nadwozi samochodów w dokumentacji technologicznej procesu produkcji wg GM Nowe części zamienne do naprawy samochodów /progi, drzwi i błotniki/ zarówno oryginalne jak i zamienniki nie posiadają fabrycznie nałożonej takiej warstwy zabezpieczenia. Dlatego podczas naprawy nadwozia samochodu polegającej na wymianie elementu, który posiadał fabrycznie wykonane takie zabezpieczenie lub polegającej na jego renowacji blacharskiej, zawsze należy dodatkowo odtworzyć warstwę zabezpieczenia środkami PCV powierzchni tych elementów. Podkładowanie wypełniające wyrobów metalowych na przykładzie wyrobów przemysłu motoryzacyjnego Nowe wyroby metalowe posiadające dekoracyjne pokrycie lakierowe, posiadają pod warstwami lakierów dekoracyjnych warstwy podkładów wypełniających wykonane z lakierów podkładowych. Bardzo reprezentatywnym przykładem wykonania takich pokryć są wyroby przemysłu motoryzacyjnego takie jak nadwozia i kabiny samochodów oraz części zamienne do nich. W zdecydowanej większości zakładów produkujących nadwozia i kabiny do nowych samochodów oraz na części zamienne, a także produkujących nowe oryginalne części zamienne do nadwozi i kabin stosowany jest do wykonania podładowania ze względów ekologicznych wodorozcieńczalny podkład wypełniający. Nanoszony on jest najczęściej za pomocą elektrostatycznych instalacji natryskowych. W starszych zakładach produkcyjnych oraz w zakładach produkujących elementy pojazdów jako oryginalne części zamienne lub na zamienniki, do pokrywania tych elementów podkładem wypełniającym stosuje się bądź techniki zanurzeniowe bądź jeszcze ręczne nakładanie farb podkładowych. Rozpowszechnione jest jeszcze stosowanie podkładów rozpuszczalnikowych lub rozcieńczalnikowych. W nowszych zakładach spotyka już wyłącznie lakiernie stosujące podkłady wypełniające wodorozcieńczalne.
  • 18. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 17 Rys. 10. Symbol procesu nanoszenia podkładu wypełniającego /gruntującego/ na nowe nadwozia samochodów w dokumentacji technologicznej procesu produkcji wg GM [17] Podkład wypełniający o doskonałej przyczepności do nałożonych wcześniej warstw powłok elektroforetycznych oraz położonej warstwy zabezpieczającej PCV pełni funkcję warstwy tłumiącej, wyrównującej i łączącej pomiędzy dotychczas położonymi warstwami pokrycia /elektrochemicznym i dodatkowo zabezpieczającym/, a warstwami dekoracyjnego lakieru nawierzchniowego. Proces nakładania podkładu wypełniającego w procesie produkcji wielkoseryjnej wyrobów powszechnego użytku ma najczęściej następujący przebieg: − przegląd, usuniecie zabezpieczeń i czyszczenie pokrywanej powierzchni wyrobu po poprzednich operacjach, − natryskowe lub zanurzeniowe nakładanie podkładu wypełniającego, − suszenie lakierowanych wyrobów po aplikacji podkładu wypełniającego w temperaturze ok. 160 -165 o C przez ok. 35 minut. Elementy nadwozi i kabin samochodów wykonane jako oryginalne części zamienne, posiadają z reguły warstwę podkładu wypełniającego jako zewnętrzną, ostatnią /handlową/ warstwę pokrycia lakierowego. Sprawdzanie rodzaju gruntu/podkładu na metalowym półprodukcie Elementy metalowe nadwozi i kabin występujące jako części zamienniki z reguły nie mają wykonanych kolejnych warstw zabezpieczenia antykorozyjnego, tj. fosforanów, gruntu elektrochemicznego czy podkładu wypełniającego. Ze względów oszczędnościowych najczęściej są polakierowane jedynie jedną warstwą podkładu o najczęściej nieznanym składzie chemicznym. Stąd bardzo często zachodzi niezgodność składu chemicznego tego podkładu z kolejnymi warstwami pokrycia lakierowego nakładanymi w zakładzie naprawczym. Dlatego podstawową czynnością prac lakierniczych z wykorzystaniem takich części zamiennych w zakładzie naprawczym staje się sprawdzenie zgodności podkładu zastosowanego na użytej części z linią używanych materiałów lakierniczych. Jest to fundamentalna zasada pracy każdego lakiernika. Sprawdzanie wykonywane jest ściereczką nasączoną mocnym rozpuszczalnikiem, najczęściej nitro lub mocnym rozpuszczalnikiem do wyrobów dwuskładnikowych z linii materiałów lakierniczych, które planuje się użyć do położenia kolejnych warstw na sprawdzanym przedmiocie. Ściereczkę należy położyć na kilkadziesiąt sekund na polakierowany niewiadomym podkładem przedmiot a następnie lekko pocierać. Pomarszczona powierzchnia lakieru na sprawdzanym elemencie potwierdza, że podkład jest syntetyczny. Gdy rozpuszczalnik rozpuści podkład /zabarwi się ściereczka/, to otrzymuje się potwierdzenie, że podkład wykonany jest lakierem nitro. Brak jakichkolwiek objawów potwierdza, że mamy do czynienia z podkładem dwuskładnikowym utwardzonym.
  • 19. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 18 W przypadku stwierdzenia występowania niezgodności, niezbędne jest usunięcie chemiczne /zmywaczem/ „fabrycznej” warstwy gruntu/podkładu oraz nałożenie nowej warstwy gruntu zabezpieczającego /antykorozyjnego/, zgodnej materiałowo z linią lakieru nawierzchniowego. 4.2.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń: 1) Z jakich materiałów konstrukcyjnych mogą być wykonane wyroby w których wykonuje się elektroforetyczne gruntowanie? 2) W jaki sposób przebiega gruntowanie anaforetyczne wyrobów? 3) W jaki sposób przebiega gruntowanie kataforetyczne wyrobów? 4) Z jakich etapów składa się przemysłowe gruntowanie elektrochemiczne? 5) W jakim urządzeniu odbywa się przemysłowe suszenie wyrobów po gruntowaniu elektroforetycznym? 6) Dla jakich wyrobów powszechnego użytku warstwa gruntu elektrochemicznego jest końcową warstwą pokrycia lakierowego? 7) Czy wyroby z tworzyw sztucznych lakierowane są w procesach elektrochemicznych? 8) W jakim celu zabezpiecza się dodatkowo miejsca połączenia elementów wyrobów oraz niektóre ich powierzchnie? 9) Jakie środki stosuje się na zabezpieczanie dodatkowe miejsc połączenia elementów wyrobów? 10) Czy zabezpieczone środkami miejsca i powierzchnie wyrobów mogą być lakierowane? 11) Jakimi metodami wykonuje się dodatkowe zabezpieczenie miejsc i powierzchni wyrobów w procesach produkcyjnych? 12) Czy wszystkie nowe części zamienne do napraw pojazdów posiadają wykonane w procesie produkcji dodatkowe zabezpieczenia? 13) Jakie wyroby powszechnego użytku posiadają wykonaną lakierową warstwę podkładu wypełniającego? 14) Jakimi technikami wykonywane jest podkładowanie wypełniające w procesach produkcyjnych wyrobów? 15) Z jakich operacji składa się wielkoprzemysłowe nakładania podkładu wypełniającego na wyrobach? 16) Dlaczego sprawdza się zgodność składu gruntu/podkładu z linią nakładanych na podkład kolejnych warstw pokrycia lakierowego? 17) Jakimi metodami usuwa się kolidującą z linią materiałów lakierniczych warstwę gruntu/podkładu z wyrobu? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Ocenić jakość przygotowania powierzchni nowego wyrobu do wykonania pokrycia lakierowego na następujących przedmiotach powszechnego użytku: − narzędziu ogrodniczym ręcznym, − stalowych drzwiach wejściowych do budynku, − stalowej ramie do roweru, − aluminiowej ramie do roweru, − stalowej części oryginalnej nadwozia samochodu osobowego /drzwi/, − stalowej części zamienniku do nadwozia samochodu osobowego /błotnik/, − aluminiowej części nadwozia samochodu ciężarowego /burta/,
  • 20. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 19 − rynny dachu wykonanej z blachy ocynkowanej. − stalowych elementów kutych i spawanych ogrodzenia /furtka/. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z materiałami konstrukcyjnymi z jakich wykonane są oceniane przedmioty powszechnego użytku. 3) Zapoznać się z podłożami i wymogami technologicznymi jakie muszą spełniać przedmioty, aby mogły być pokryte materiałami lakierowymi. 4) Ocenić jakość przygotowania powierzchni do lakierowania narzędzia ogrodniczego. 5) Ocenić jakość przygotowania powierzchni do lakierowania stalowej ramy do roweru. 6) Ocenić jakość przygotowania powierzchni do lakierowania aluminiowej ramy do roweru. 7) Ocenić jakość przygotowania powierzchni nowego elementu nadwozia samochodu osobowego wykonanego z blachy stalowej ocynkowanej. 8) Ocenić jakość przygotowania powierzchni elementu naczepy wykonanej z aluminium. 9) Ocenić jakość przygotowania powierzchni rynny dachu wykonanej z blachy ocynkowanej. 10) Ocenić jakość przygotowania powierzchni stalowych elementach kutych i spawanych ogrodzenia /furtka/. 11) Zaprezentować efekty swojej pracy. 12) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 13) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 14) Wynotować wady i zalety stanu powierzchni przedmiotów do wykonania prac lakierowych. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − narzędzie ogrodnicze ręczne, − stalowe drzwi wejściowe do budynku, − stalowa rama do roweru, − aluminiowa rama do roweru, − stalowa część oryginalnej nadwozia samochodu osobowego /drzwi/, − stalowa część zamiennik do nadwozia samochodu osobowego /błotnik/, − aluminiowa część nadwozia samochodu ciężarowego /burta/, − rynna dachowa wykonana z blachy ocynkowanej. − stalowy element kutych i spawanych ogrodzenia /furtka/. − literatura techniczna, − instrukcja bhp i ppoż. Ćwiczenie 2 Przeprowadzić przygotowanie podłoża do malowania dekoracyjnego na nowym nieoryginalnym stalowym błotniku samochodowym. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technicznymi błotnika. 3) Ocenić rodzaj zabezpieczenia podłoża na błotniku.
  • 21. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 20 4) Dobrać środek do chemicznego usunięcia powłoki „niewiadomego” pokrycia zabezpieczającego. 5) Dobrać narzędzia do zmycia pokrycia zabezpieczającego, 6) Dobrać środki i narzędzia do zmycia i pasywacji podłoża po usunięciu pokrycia. 7) Wykonać usunięcie pokrycia zabezpieczającego na błotniku. 8) Wykonać zmycie i pasywację błotnika. 9) Ocenić jakość wykonanych prac. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt i długopis, − nowy nieoryginalny stalowy błotnik samochodu osobowego/zamiennik/, − odzież i maska ochronna, − stanowisko do zamocowanie błotnika do pracy , − środki do zmywania, i pasywacji, − środki do gruntowania, − narzędzia malarskie do wykonania prac, − literatura techniczna, − instrukcja bhp i ppoż. Ćwiczenie 3 Zaplanować i wykonać gruntowanie stalowych drzwi wejściowych do budynku. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową drzwi. 3) Ustalić rodzaj materiału z którego wykonane są drzwi. 4) Dobrać farbę do gruntowania. 5) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania gruntowania. 6) Zapoznać się z wymogami bhp przy gruntowaniu. 7) Wykonać lakierowanie gruntem. 8) Wykonać suszenie gruntu. 9) Ocenić jakość wykonanego gruntowania. 10) Zaprezentować efekty swojej pracy. 11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 12) Wynotować wady i zalety wykonanych prac. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − przygotowane do lakierowania stalowe drzwi wejściowe do budynku, − literatura techniczna, − materiały lakiernicze do gruntowania, rozpuszczalniki, − narzędzia lakiernicze, − kabina lakiernicza, promiennik, − środki ochrony osobistej, − instrukcja bhp i ppoż.
  • 22. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 21 Ćwiczenie 4 Zaplanować i wykonać gruntowanie ramy aluminiowej do roweru. Sposób wykonania ćwiczenia: Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z dokumentacją techniczno - ruchową roweru. 3) Ustalić rodzaj materiału z którego wykonana jest rama. 4) Dobrać farbę do gruntowania. 5) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania gruntowania. 6) Zapoznać się z wymogami bhp przy gruntowaniu. 7) Wykonać lakierowanie gruntem. 8) Wykonać suszenie gruntu. 9) Ocenić jakość wykonanego gruntowania. 10) Zaprezentować efekty swojej pracy. 11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 12) Wynotować wady i zalety wykonanych prac. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − przygotowana do lakierowania rama aluminiowa do roweru, − literatura techniczna, − materiały lakiernicze do gruntowania, rozpuszczalniki, − narzędzia lakiernicze, − kabina lakiernicza, promiennik, − środki ochrony osobistej, − instrukcja bhp i ppoż. Ćwiczenie 5 Zaplanować i wykonać gruntowanie rynny lub elementu pokrycia dachu ze stali ocynkowanej. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Ustalić rodzaj materiału z którego wykonana są elementy dachu. 3) Dobrać farbę do gruntowania. 4) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania gruntowania. 5) Zapoznać się z wymogami bhp przy gruntowaniu. 6) Wykonać lakierowanie gruntem. 7) Wykonać suszenie gruntu. 8) Ocenić jakość wykonanego gruntowania. 9) Zaprezentować efekty swojej pracy. 10) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 11) Wynotować wady i zalety wykonanych prac.
  • 23. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 22 Wyposażenie stanowiska pracy: – zeszyt do ćwiczeń i długopis, – rynna lub element poszycia dach z blachy stalowej ocynkowanej – literatura techniczna, – materiały lakiernicze do gruntowania, rozpuszczalniki, – narzędzia lakiernicze, – kabina lakiernicza, promiennik, – środki ochrony osobistej, – instrukcja bhp i ppoż. Ćwiczenie 6 Zaplanować i wykonać przygotowanie do lakierowania i gruntowanie stalowego zderzaka samochodu ciężarowego. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Ustalić rodzaj materiału z którego wykonany jest zderzak samochodu ciężarowego. 3) Ustalić warunki procesu technologicznego produkcji zderzaka. 4) Dobrać i przeprowadzić operacje przygotowania powierzchni. 5) Dobrać środki do gruntowania zderzaka. 6) Zapoznać się z wymogami bhp przy gruntowaniu. 7) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania gruntowania. 8) Wykonać lakierowanie gruntem zderzaka. 9) Dobrać parametry i narzędzia oraz wykonać suszenie gruntu na zderzaku. 10) Ocenić jakość wykonanego gruntowania. 11) Zaprezentować efekty swojej pracy. 12) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 13) Wynotować wady i zalety wykonanych prac. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − zderzak samochodu ciężarowego ze stali konstrukcyjnej, − literatura techniczna, − materiały lakiernicze do gruntowania, rozpuszczalniki, − narzędzia lakiernicze, − kabina lakiernicza, promiennik, − środki ochrony osobistej, − instrukcja bhp i ppoż. Ćwiczenie 7 Zaplanować i wykonać uszczelnienie zawinięć blachy na nowych oryginalnych drzwiach samochodu osobowego. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Ustalić rodzaj gruntu jakim pokryte są drzwi samochodu. 3) Rozpoznać warunki procesu technologicznego produkcji drzwi.
  • 24. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 23 4) Dobrać i przeprowadzić operacje przygotowania powierzchni do wykonania uszczelnień. 5) Dobrać środek do wykonania uszczelnienia oraz kształt paska uszczelniającego. 6) Zapoznać się z wymogami bhp przy uszczelnianiu. 7) Dobrać metodę i narzędzia do wykonania uszczelnienia. 8) Wykonać uszczelnienia na całych drzwiach. 9) Dobrać parametry i narzędzia oraz wykonać suszenie uszczelnienia. 10) Ocenić jakość wykonanego uszczelnienia. 11) Zaprezentować efekty swojej pracy. 12) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 13) Wynotować wady i zalety wykonanych prac uszczelniających. Wyposażenie stanowiska pracy: − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − oryginalne nowe drzwi samochodu osobowego, − literatura techniczna, − materiały lakiernicze do uszczelniania, − narzędzia do uszczelniania, − kabina lakiernicza, promiennik, − środki ochrony osobistej, − instrukcja bhp i ppoż. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń?   2) Rozpoznawać materiały z których wykonane są wyroby?   3) Oceniać stan przygotowania powierzchni wyrobów do dalszych prac lakierniczych?   4) Dobierać materiały na powłoki gruntowe na różne materiały?   5) Dobierać narzędzia do wykonania powłok gruntowych?   6) Wykonywać zdejmowanie nieodpowiedniego gruntu i wykonywać nowe powłoki gruntowe?   7) Dobierać materiały, narzędzia i wykonywać uszczelnienia trwałych połączeń elementów wyrobów ?   8) Dobierać materiały, narzędzia i wykonywać zabezpieczenie płaskich powierzchni wyrobów ?   9) Wykonywać maskowanie nielakierowanych /niepokrywanych/ powierzchni wyrobów?   10) Przygotowywać materiały do gruntowania, uszczelniania, zabezpieczania?   11) Obsługiwać urządzenia do wykonywania pokryć gruntowych, uszczelnień i zabezpieczeń?   12) Obsługiwać urządzenia do suszenia pokryć ?   13) Oceniać stan powierzchni gruntowania, uszczelniania i zabezpieczania płaskich powierzchni ?  
  • 25. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 24 4.3. Technologia wykonywania dekoracyjnych pokryć lakierowych na nowych wyrobach metalowych 4.3.1. Materiał nauczania 1. Lakierowanie nawierzchniowe wyrobów metalowych na przykładzie nadwozi samochodów osobowych Natryskowe nałożenie zewnętrznych warstw lakieru nawierzchniowego i dekoracyjnego na nowych metalowych nadwoziach samochodów osobowych i użytkowych tworzy ostatnie ogniwo bariery antykorozyjnej tych wyrobów oraz stanowi zakończenie procesu wytwarzania ochronnej powłoki lakierowej. Powłoka ta w przypadku pojazdów jest równocześnie powłoką dekoracyjną wyrobu. W prawie wszystkich wytwórniach nadwozi samochodów osobowych oraz kabin samochodów ciężarowych zewnętrzne powierzchnie pokryć lakierowych elementów nadwozi i kabin wykonywane są technikami natrysku w elektrostatycznych automatycznych instalacjach lakierniczych z równoczesnym rozpylaniem rotacyjnym. Wnętrza i miejsca trudno dostępne oraz możliwe poprawki pokryć wykonywanych automatycznie w dalszym ciągu wykonują lakiernicy ręcznie metodami natrysku. Rys. 11. Symbol procesu nanoszenia lakieru dekoracyjnego na nadwozia w dokumentacji technologicznej procesu produkcji samochodu osobowego wg GM [17] Proces nakładania lakieru dekoracyjnego zależy od rodzaju lakieru dekoracyjnego i ma z reguły następujący przebieg: − w przypadku lakierowania termoutwardzalnymi lakierami 1 - warstwowymi: − przegląd, usuniecie zabezpieczeń i czyszczenie nadwozia po pokryciu podkładem, − natryskowe nakładanie lakieru dekoracyjnego, − suszenie w temperaturze ok. 130 -180 o C przez ok. 30 -40 minut. − w przypadku lakierowania termoutwardzalnymi lakierami 2 warstwowymi: − przegląd, usuniecie zabezpieczeń i czyszczenie po pokryciu podkładem, − jednokrotne lub kilkakrotne natryskowe nakładanie warstwy bazowej barwnej i z efektami, − natryskowe nakładanie warstwy lakieru bezbarwnego, − suszenie w temperaturze ok. 130 -180 o C przez ok. 30 - 40 minut. Części pojazdów wykonane z tworzyw polimerowych /sztucznych/ są zawsze lakierowane w innych procesach niż metalowe części maszyn, nadwozi i kabin. Najczęściej są to lakierowania niskotemperaturowe i z wykorzystaniem specjalnych dodatków przyczepnościowych i uelastyczniających dodawanych jako międzywarstwy lub jako składniki pokrycia lakierowego elementu z tworzywa sztucznego (analogiczne do technologii opisanej
  • 26. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 25 w p. 4.4. Te czynniki mogą powodować, że bardzo często elementy z tworzyw sztucznych chociaż polakierowane są w kolorze nadwozia, to mogą posiadać inny odcień lakieru dekoracyjnego niż całe nadwozie lub kabina. 2. Dodatkowe zabezpieczenie warstw lakierowych wyrobów w procesie produkcji na przykładzie spodu nadwozia lub kabiny Po zakończeniu nakładania warstw pokrycia dekoracyjnego następują kolejne etapy prac lakierniczych, tj. dodatkowe zabezpieczenia nadwozi i kabin przeznaczonych na pierwszy montaż pojazdów lub części zamienne. Zabezpieczenia to nakłada się w dwóch etapach: I etap – to dodatkowe zabezpieczenie, najczęściej wykonywane metodami ręcznymi, środkami na bazie wosku tzw. przestrzeni zamkniętych; II etap – to dodatkowe zabezpieczenie, najczęściej wykonywane metodami automatycznymi, środkami na bazie wosku całego spodu nadwozia lub kabiny wraz ze zbiornikiem paliwa /jeżeli jest metalowy/, wnękami kół i elementami zawieszeń. Rys 12. Symbol procesu dodatkowego zabezpieczania pokryć lakierowych spodu nadwozia w dokumentacji technologicznej procesu produkcji samochodu osobowego GM [17] 3. Zabezpieczenia pokryć lakierowych wyrobów na czas transportu i magazynowania Aktualnie preferuje się system produkcji nadwozi, kabin i całych pojazdów na określone zamówienie. W sytuacjach transportu produkowanego pojazdu, nadwozia lub kabiny na znaczne odległości lub potrzeby dłuższego ich magazynowania, na zewnętrzne elementy lakierowane nadwozi natryskuje się dodatkowo środki zabezpieczające na bazie wosku. Chronią one dekoracyjne pokrycie lakierowe przed takimi czynnikami jak: pył i kurz podczas magazynowania i transportu, przed zanieczyszczeniami atmosferycznymi, np.: sadza, pyłki roślin. Zabezpieczenie to ma charakter czasowy i jest usuwane w ramach specjalnego przeglądu przedsprzedażnego nowego pojazdu. Nieumiejętne usuwanie znajdujących się na tym zabezpieczeniu zanieczyszczeń lub samego zabezpieczającego środka może być przyczyną często zdarzających się uszkodzeń dekoracyjnego pokrycia lakierowego. Należą do nich: porysowania i zmatowienia zewnętrznej warstwy pokrycia, odbarwienie elementów z tworzyw sztucznych lub gumy, deformacje i pofałdowania wkładek, pasków ozdobnych, listew, uszczelek i opraw szyb. Coraz więcej nowych pojazdów zabezpieczanych jest na czas magazynowania i transportu /od wytwórcy do odbiorcy/ przed dodatkowe naklejenie foli na elementy szczególnie narażone na uszkodzenia podczas transportu. Podczas nieumiejętnego zdejmowania folii zabezpieczającej zdarzają się mechaniczne uszkodzenia zewnętrznej warstwy pokrycia lakierowego.
  • 27. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 26 Rys.13. Symbol procesu nanoszenia dodatkowego zabezpieczenia dekoracyjnego pokrycia lakierowego nadwozia w dokumentacji technologicznej procesu produkcji samochodu osobowego wg GM [17] W produkcji samochodów wszystkie procesy powiązane są w ciąg technologiczny. Aktualnie w nowych lakierniach produkcji nadwozi samochodów osobowych i pochodnych jest lakierowanie w jednym ciągu technologicznym dotyczy ono różnych typów nadwozi oraz równoczesne lakierowanie na tej samej linii technologicznej nadwozi. Szkic graficznie przedstawiający proces technologiczny lakierowania nadwozi samochodów osobowych w zakładach przedstawiono na poniższym rysunku 14: Rys.14. Przebieg procesu technologii zabezpieczania i lakierowania nowych nadwozi samochodów osobowych w procesie produkcji [7] 1 - magazyn wieżowy, 2 – czyszczenie, 3 - płukanie, 4 – fosforanowanie, 5 – pasywacja, 6 – płukanie, 7 – obciekanie, 8 – wanna kataforezy, 9 – płukanie, 10 – płukanie zanurzeniowe, 11 – obciekanie, 12 – suszenie, 13 – szlifowanie, 14 – zabezpieczenie elementów nie malowanych, 15 – przenośnik portalowy, 16 – automatyczne zabezpieczania podwozia (PCV), 17 – zmiana podnośnika, 18 – zdjęcie osłon, 19 – automatyczne uszczelniania połączeń, 20 – ułożenie płyt głuszących, 21 – ręczne uszczelnianie szwów, 22 – czyszczenie, 23 – farba podkładowa, 24 – suszenie, 25 – szlifowanie, 26 – czyszczenie, 27 – farba bazowa – nakładanie ręczne, 28 – farba bazowa – nakładanie automatyczne elektrostatyczne, 29 – poprawianie efektu metalicznego (perłowego), 30 – suszenie w podczerwieni, 31 – nakładanie ręczne lakieru nawierzchniowego (bezbarwnego), 32 – nakładanie automatyczne lakieru nawierzchniowego, 33 – podsuszanie w podczerwieni, 34 – suszenie piecowe, 35 – kontrola pokrycia lakierowego, 36 – magazyn nadwozi gotowych.
  • 28. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 27 4. Technologia lakierowania dekoracyjnego nowych części metalowych w warunkach warsztatowych 4.1. Zalecenia ogólne 1. Prace lakiernicze przy elementach wspawywanych /zgrzewanych/ oraz naprawianych blacharsko na gorąco o określonym czasie schnięcia /nawet 24 godziny/, mogą być podjęte dopiero po całkowitym wyschnięciu tych środków antykorozyjnych. 2. Materiały lakiernicze /środki czyszczące, grunty, podkłady, lakiery, rozpuszczalniki/ powinny być używane tylko w dobrze przewietrzanych pomieszczeniach. 3. Prace lakiernicze powinny być prowadzone po wcześniejszym zasłonięciu obszarów sąsiadujących z elementem lakierowanym oraz specjalnym zamaskowaniu obszaru lakierowanego. 4. Prace natryskowe gruntami, podkładami i lakierami powinny być przeprowadzane w kabinach lakierniczych. 5. Prace szlifierskie i polerskie powinny być przeprowadzone na elemencie posiadającym temperaturę otoczenia /ok. 20o C/ poza kabinami lakierniczymi. 6. Nałożenie lub odnowienie uszczelnień zawinięć na odejmowalnych elementach /pokrywy przednia i tylna, drzwiach/ lub połączeń blach /miejsca spawane lub zgrzewane/ powinno być wykonane na warstwie podkładu po wymyciu miejsc położenia w sposób zbliżony do stosowanych w naprawianym pojeździe. Środki należy przygotować metodami zalecanymi przez producentów tych środków. 7. Warstwy środków uszczelniających, chroniących przed uderzeniami oraz tłumiących pokrywanych lakierem, powinny być przygotowane przed naniesieniem odpowiedniej warstwy lakieru na wysuszony lub podsuszony środek – zgodnie z zaleceniami producentów tych środków. 8. Warstwy środków uszczelniających, chroniących przed uderzeniami oraz tłumiących na pokrycie lakierowe, mogą być przygotowane po wykonaniu wszystkich warstw pokrycia lakierowego na wysuszoną zewnętrzną warstwę lakieru – zgodnie z zaleceniami producenta środków i materiałów lakierniczych. 9. Zalecenia producentów materiałów lakierniczych i środków mogą odbiegać od wzorcowych zawartych w niniejszym materiale szkolenia. Wtedy obowiązują zalecenia producenta. 10. Urządzenia i narzędzia lakiernicze powinny być czyszczone rozpuszczalnikiem lub specjalnym środkiem czyszczącym (zawierającym minimalne ilości szkodliwych substancji). 4.2. Lakierowanie nowego wyrobu metalowego na przykładzie oryginalnej części nadwozia lub kabiny Aktualnie materiały lakiernicze stosowane w lakiernictwie produkcyjnym i renowacyjnym produkuje duża liczba producentów. Najczęściej każdy z nich zaleca jedynie dla produkowanych przez siebie materiałów lakierniczych technologie ich nakładania. Odrębności produkowanych materiałów powodują, że jest prawie niemożliwe podanie jednolitej szczegółowej technologii dla wszystkich używanych materiałów. Dlatego w niniejszym opracowaniu zawarto wzorcowe technologie, które w łatwy sposób mogą być dostosowane do danych lakierni. Technologia lakierowania akrylowym lakierem (jednowarstwowym) Technologia wykonywania prac lakierniczych: 1. Nowa część zamienna (oryginalna) z nieuszkodzoną powloką gruntu zamontowana na pojeździe lub umieszczona na stojaku powinna być sprawdzona w aspekcie występowania uszkodzeń mechanicznych i zarysowań.
  • 29. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 28 2. Sprawdzony element powinien być oczyszczony /umyty/ środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych (zgodnym z używanymi materiałami do wykonania kolejnych warstw pokrycia lakierowego /zmywaczem/). 3. Jeżeli element posiada uszkodzenia gruntu, to należy w miejscach uszkodzeń zeszlifować na sucho papierem P220 grunt (do warstwy fosforanów lub nawet gołego materiału elementu). Gdy posiada nieuszkodzoną warstwę wykonać lekkie szlifowanie na sucho papierem P220. 4. Przeprowadzić oczyszczenie /zmycie/ powierzchni oszlifowanej środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym z używanym zmywaczem; 5. Dodatkowo oczyścić i wysuszyć zmytą powierzchnię sprężonym powietrzem. 6. Zastosować na przygotowana powierzchnię natryskiem pneumatycznym w jednym przejściu roboczym warstwę dwukomponentowego podkładu, najlepiej reaktywnego zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym. Zaleca się grubość podkładu ok. 5 - 10 mikrometrów. 7. Nałożyć uszczelnienie połączeń blach z miejscach łączenia nowego elementu z pozostałymi komponentami pojazdu. Na elementach odejmowalnych /drzwi, pokrywy/ nie posiadających fabrycznego zabezpieczenia zawinięć blach, wykonać uszczelnienia kształtem analogiczne do uszczelnień zawinięć zgodnych z technologią producenta. 8. Zaaplikować natryskiem pneumatycznym dwie warstwy dwukomponentowego podkładu wypełniającego, zgodnie zalecanego przez producenta czasu odparowania. Najczęściej 10 – 15 minut. 9. Przeprowadzić suszenie warstwy podkładu w suszarce w temperaturze 40 - 60o C przez 30 do 40 minut. Zalecana grubość warstwy podkładu po wysuszeniu 70 - 80 mikrometrów. Zalecana twardość warstwy podkładu F-H. 10. Przeprowadzić szlifowanie powierzchni warstwy podkładu na sucho papierem P400. 11. Oczyścić sprężonym powietrzem oszlifowaną powierzchnię elementu. 12. Oczyścić powierzchnię elementu zmywaczem o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego przy użyciu ściereczki antystatycznej. 13. Zaaplikować dobrany kolorystycznie dwukomponentowy dekoracyjny lakier akrylowy: − Przy zastosowaniu lakieru linii MS: najpierw natrysnąć równomiernie cienką warstwę/kontaktową/, a następnie nanieść krzyżowo dwie lub trzy kolejne warstwy w odstępie kilku minut po sobie, − Przy zastosowaniu lakieru linii HS lub UHS: najpierw natrysnąć równomiernie cienką warstwę/kontaktową/, a następnie nanieść pełną warstwę w odstępie kilku minut. Przy małych powierzchniach elementu natrysnąć cienką warstwę /kontaktową/ a następnie bez odparowania drugą pełną warstwę lakieru dekoracyjnego. 14. Przeprowadzić suszenie lakieru w suszarce w temperaturze 60o C przez ok. 40 minut. Zalecana maksymalna grubość warstwy lakieru dekoracyjnego po wysuszeniu 70-80 mikrometrów. Zalecana twardość warstwy lakieru dekoracyjnego HB –F. 15. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon, przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z uwzględnieniem obszaru przyległego pokrytego z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub politury. Technologia lakierowania akrylowym lakierem dwuwarstwowym Wzorcowa technologia wykonywania prac lakierniczych: 1. Nowa cześć zamienna oryginalna z nieuszkodzoną powloką gruntu elektroforetycznego zamontowana na pojeździe części lub umieszczona na stojaku /element odejmowalny/ powinna być sprawdzona w aspekcie uszkodzeń mechanicznych i zarysowań pokrycia gruntowego.
  • 30. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 29 2. Sprawdzony element powinien być oczyszczony /umyty/ środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/. 3. Jeżeli element posiada uszkodzenia gruntu, to należy w miejscach uszkodzeń zeszlifować na sucho papierem P220 grunt do warstwy fosforanów lub gołego materiału elementu. Gdy posiada nieuszkodzoną warstwę pokrycia elektroforetycznego wykonać lekkie szlifowanie na sucho papierem P220. 4. Przeprowadzić oczyszczenie /zmycie/ powierzchni oszlifowanej środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/. 5. Dodatkowo oczyścić i wysuszyć zmytą powierzchnię sprężonym powietrzem. 6. Zaaplikować na przygotowana powierzchnię natryskiem pneumatycznym w jednym przejściu roboczym warstwę dwukomponentowego podkładu, najlepiej reaktywnego bezchromianowego zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym. Zaleca się grubość podkładu 5-10 mikrometrów. 7. Ewentualnie nałożyć uszczelnienie połączeń z miejscach łączenia nowego elementu z pozostałymi komponentami pojazdu zgodnie z technologią wykonywania zabezpieczeń. 8. Zaaplikować krzyżowo natryskiem pneumatycznym dwie warstwy dwukomponentowego podkładu wypełniającego o dużej zawartości ciał stałych lub koloryzującego, zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym, z zachowaniem zalecanego przez producenta czasu odparowania odpowiedniego do grubości natrysniętej warstwy. Najczęściej 10 – 15 minut. 9. Przeprowadzić suszenie warstwy podkładu w suszarce w temperaturze 40-60o C przez 30 do 40 minut. Zalecana grubość warstwy podkładu po wysuszeniu 70-80 mikrometrów. Zalecana twardość warstwy podkładu F-H. 10. Przeprowadzić szlifowanie powierzchni podkładowanego elementu na sucho papierem P400. 11. Oczyścić sprężonym powietrzem oszlifowaną powierzchnię elementu. 12. Oczyścić powierzchnię elementu zmywaczem o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego przy użyciu ściereczki antystatycznej. 13. Zaaplikować dobraną kolorystycznie warstwę lakieru bazowego uni, przez natrysnięcie najpierw cienkiej warstwy na cały lakierowany element a następnie krzyżowe natrysnięcie kolejnych warstw w odstępie kilku minut. 14. Przeprowadzić suszenie lakieru bazowego w temperaturze otoczenia 20o C przez ok. 15 - 20 minut. Zalecana maksymalna grubość warstwy po wysuszeniu 15-30 mikrometrów. 15. Zaaplikować dwukomponentowy lakier bezbarwny akrylowy normalny (MS) lub z podwyższona zawartością ciał stałych (HS lub UHS). Przy lakierze MS natrysnąć najpierw cienką warstwę, a następnie kolejne warstwy w odstępie kilku minut. Przy lakierze HS/UHS na cały lakierowany element natrysnąć cienką warstwę, a następnie natrysnąć pełną warstwę w odstępie kilku minut. 16. Przeprowadzić suszenie przez 15-20 minut w temperaturze otoczenia (ok.20o C), a następnie suszyć w temperaturze 60o C przez 40 minut. Zalecana wysuszona grubość warstwy lakieru bezbarwnego powinna wynosić ok. 40-50 mikrometrów. Zalecana twardość HB-F. 17. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon, przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z uwzględnieniem obszaru przyległego pokrytego z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub politury.
  • 31. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 30 Technologia lakierowania lakierem dwuwarstwowym (metalizowanym) Wzorcowa technologia wykonywania prac lakierniczych: 1. Nowa cześć zamienna oryginalna z nieuszkodzoną powloką gruntu elektroforetycznego zamontowana na pojeździe części lub umieszczona na stojaku /element zdejmowalny/ powinna być sprawdzona w aspekcie uszkodzeń mechanicznych i zarysowań pokrycia gruntowego. 2. Sprawdzony element powinien być oczyszczony /umyty/ środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/. 3. Jeżeli element posiada uszkodzenia gruntu, to należy w miejscach uszkodzeń zeszlifować na sucho papierem P220 grunt do warstwy fosforanów lub gołego materiału elementu. Gdy posiada nieuszkodzoną warstwę pokrycia elektroforetycznego wykonać lekkie szlifowanie na sucho papierem P220. 4. Przeprowadzić oczyszczenie /zmycie/ powierzchni oszlifowanej środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/. 5. Dodatkowo oczyścić i wysuszyć zmytą powierzchnię sprężonym powietrzem. 6. Zaaplikować na przygotowana powierzchnię natryskiem pneumatycznym w jednym przejściu roboczym warstwę dwukomponentowego podkładu, najlepiej reaktywnego bezchromianowego zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym. Zaleca się grubość podkładu 5-10 mikrometrów. 7. Ewentualnie nałożyć uszczelnienie połączeń z miejscach łączenia nowego elementu z pozostałymi komponentami pojazdu zgodnie z technologią wykonywania zabezpieczeń. 8. Zaaplikować krzyżowo natryskiem pneumatycznym dwie warstwy dwukomponentowego podkładu wypełniającego o dużej zawartości ciał stałych lub koloryzującego, zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym, z zachowaniem zalecanego przez producenta czasu odparowania odpowiedniego do grubości natrysniętej warstwy. Najczęściej 10 – 15 minut. 9. Przeprowadzić suszenie warstwy podkładu w suszarce w temperaturze 40 - 60o C przez 30 do 40 mikrometrów. Zalecana grubość warstwy podkładu po wysuszeniu 70 - 80 mikrometrów. Zalecana twardość warstwy podkładu F - H. 10. Przeprowadzić szlifowanie powierzchni podkładowanego elementu na sucho papierem P400. 11. Oczyścić sprężonym powietrzem oszlifowaną powierzchnię elementu; 12. Oczyścić powierzchnię elementu zmywaczem o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego przy użyciu ściereczki antystatycznej. 13. Zaaplikować dobraną kolorystycznie warstwę lakieru bazowego z dodatkiem metali, przez natrysnięcie podwójnej normalnej warstwy na cały lakierowany element w odstępie kilku minut. W razie potrzeby należy stosować technikę cieniowania na sąsiednich elementach, tak aby niewidoczne dla oka było połączenie elementów. 14. Przeprowadzić suszenie lakieru bazowego w temperaturze otoczenia 20o C przez ok. 20 - 30 minut. Zalecana maksymalna grubość warstwy po wysuszeniu 15-30 mikrometrów. 15. Zaaplikować dwukomponentowy lakier bezbarwny akrylowy normalny (MS) lub z podwyższona zawartością ciał stałych (HS lub UHS). Przy lakierze MS natrysnąć najpierw cienką warstwę, a następnie kolejne warstwy w odstępie kilku minut. Przy lakierze HS/UHS na cały lakierowany element natrysnąć cienką warstwę, a następnie natrysnąć pełną warstwę w odstępie kilku minut. 16. Przeprowadzić suszenie przez 15-20 minut w temperaturze otoczenia (ok.20o C), a następnie suszyć w temperaturze 60o C przez 40 minut. Zalecana wysuszona grubość warstwy lakieru bezbarwnego powinna wynosić ok. 40-50 mikrometrów. Zalecana twardość HB - F.
  • 32. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 31 17. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i zabezpieczeń, przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z uwzględnieniem obszaru przyległego pokrytego z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub politury. Technologia lakierowania lakierem trzywarstwowym perłowym Wzorcowa technologia wykonywania prac lakierniczych: 1. Nowa cześć zamienna oryginalna z nieuszkodzoną powloką gruntu elektroforetycznego zamontowana na pojeździe części lub umieszczona na stojaku /element zdejmowalny/ powinna być sprawdzona w aspekcie uszkodzeń mechanicznych i zarysowań pokrycia gruntowego. 2. Sprawdzony element powinien być oczyszczony /umyty/ środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/. 3. Jeżeli element posiada uszkodzenia gruntu, to należy w miejscach uszkodzeń zeszlifować na sucho papierem P220 grunt do warstwy fosforanów lub gołego materiału elementu. Gdy posiada nieuszkodzoną warstwę pokrycia elektroforetycznego wykonać lekkie szlifowanie na sucho papierem P220. 4. Przeprowadzić oczyszczenie /zmycie/ powierzchni oszlifowanej środkiem chemicznym o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego /zmywaczem/. 5. Dodatkowo oczyścić i wysuszyć zmytą powierzchnię sprężonym powietrzem. 6. Zaaplikować na przygotowana powierzchnię natryskiem pneumatycznym w jednym przejściu roboczym warstwę dwukomponentowego podkładu, najlepiej reaktywnego bezchromianowego zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym. Zaleca się grubość podkładu 5-10 mikrometrów. 7. Ewentualnie nałożyć uszczelnienie połączeń z miejscach łączenia nowego elementu z pozostałymi komponentami pojazdu zgodnie z technologią wykonywania zabezpieczeń; 8. Zaaplikować krzyżowo natryskiem pneumatycznym dwie warstwy dwukomponentowego podkładu wypełniającego o dużej zawartości ciał stałych lub koloryzującego, zgodnego materiałowo z materiałem nawierzchniowym, z zachowaniem zalecanego przez producenta czasu odparowania odpowiedniego do grubości natrysniętej warstwy. Najczęściej 10 – 15 minut. 9. Przeprowadzić suszenie warstwy podkładu w suszarce w temperaturze 40-60o C przez 30 do 40 mikrometrów. Zalecana grubość warstwy podkładu po wysuszeniu 70-80 mikrometrów. Zalecana twardość warstwy podkładu F-H. 10. Przeprowadzić szlifowanie powierzchni podkładowanego elementu na sucho papierem P400. 11. Oczyścić sprężonym powietrzem oszlifowaną powierzchnię elementu. 12. Oczyścić powierzchnię elementu zmywaczem o niskiej zawartości lotnych związków organicznych zgodnym materiałowo z używanymi materiałami do wykonania pokrycia dekoracyjnego przy użyciu ściereczki antystatycznej. 13. Zaaplikować dobraną kolorystycznie warstwę lakieru bazowego w kolorze lakieru dekoracyjnego, przez natrysnięcie krzyżowe podwójnej normalnej warstwy na cały lakierowany element w odstępie kilku minut. 14. Przeprowadzić suszenie lakieru bazowego w temperaturze otoczenia 20o C przez ok. 15 - 20 minut. 15. Zaaplikować warstwę podkładową warstwę lakieru perłowego lub mica, przez natrysnięcie jednej cienkiej, a następnych kolejnych normalnych warstw lakieru perłowego lub mica na
  • 33. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 32 cały lakierowany element w odstępie kilku minut. W razie potrzeby cieniować na sąsiednich elementach. 16. Przeprowadzić suszenie lakieru bazowego perły lub mica w temperaturze otoczenia 20o C przez ok. 15 - 20 minut. 17. Zaaplikować dwukomponentowy lakier bezbarwny akrylowy normalny (MS) lub z podwyższona zawartością ciał stałych (HS/UHS). Przy lakierze MS natrysnąć najpierw cienką warstwę, a następnie kolejne warstwy w odstępie kilku minut. Przy lakierze HS na cały lakierowany element natrysnąć cienką warstwę, a następnie natrysnąć pełną warstwę w odstępie kilku minut. 18. Przeprowadzić suszenie przez 15-20 minut w temperaturze otoczenia (ok.20o C), a następnie suszyć w temperaturze 60o C przez 40 minut. Zalecana wysuszona grubość warstwy lakieru bezbarwnego powinna wynosić ok. 40-50 mikrometrów. Zalecana twardość HB-F. 19. Najwcześniej po 24 godzinach od wysuszenia, po zdjęciu zabezpieczeń i osłon, przeprowadzić maszynowe lub ręczne polerowanie polakierowanego elementu z uwzględnieniem obszaru przyległego pokrytego z użyciem miałkiej pasy polerskiej lub politury. 4.3. Lakierowane nowego wyrobu na przykładzie nowej części nieoryginalnej /zamiennika/ W przypadkach najczęstszych - stwierdzenia występowania niezgodności podkładu „fabrycznego” na nowej części nieoryginalnej, niezbędne jest usunięcie chemiczne /zmywaczem/ „fabrycznej” warstwy podkładu oraz nałożenie nowej warstwy podkładu zabezpieczającego /antykorozyjnego/, zgodnej materiałowo z linią materiałową lakieru nawierzchniowego stosowanego do lakierowania wg następującej wzorcowej technologii: 1. Usunąć środkami chemicznymi na całej powierzchni wyrobu zabezpieczenie do gołego metalu. 2. Wyczyścić element środkiem czyszczącym z niewielką zawartością składników organicznych. 3. Osuszyć i odmuchać sprężonym powietrzem. 4. Zaaplikować w jednym przejściu roboczym dwukomponentowy podkład antykorozyjny epoksydowy o grubości ok. 5 - 10 mikrometrów. 5. Ewentualnie szpachlować nierówności dwukomponentową szpachlą poliestrową o pokojowej temperaturze schnięcia. 6. Wysuszyć szpachlę w temperaturze otoczenia. 7. Wyszlifować szpachlę wyrównującą papierem P80-P120. 8. Odmuchać sprężonym powietrzem. 9. Umyć miejsce szlifowania i cały element środkiem o niskiej zawartości składników organicznych. 10. Zaaplikować krzyżowo 2-4 warstwy dwukomponentowego podkładu wypełniającego z dużą zawartością ciał stałych lub podkład koloryzujący przezroczysty w kilkuminutowych odstępach w zależności od wymaganej grubości warstwy. 11. Suszyć nałożony podkład w temperaturze otoczenia ok. 20 o C przez ok. 10-15 minut. 12. Suszyć warstwę podkładu wypełniającego. 13. Promieniami podczerwieni z odległości 50-60 cm przez 5 minut. Następnie z odległości 35 - 45 cm przez 15 minut. 14. Lub alternatywnie w temperaturze 60 o C /suszarnia/ przez 40 minut. 15. Szlifować na sucho podkład wypełniający papierem P400 w temperaturze otoczenia.
  • 34. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 33 W przypadku lakierowania elementu lakierem akrylowym jednowarstwowym - kolejne operacje wykonuje się wg zasad opisanych w p. 11 - 15 technologii lakierowania lakierem akrylowym – opisanej dla nowej oryginalnej części. W przypadku lakierowania elementu lakierem akrylowym dwuwarstwowym - kolejne operacje wykonuje się wg zasad opisanych w p. 11 - 17 technologii lakierowania lakierem akrylowym dwuwarstwowym - opisanej dla nowej oryginalnej części. W przypadku pokrywania elementu lakierem metalicznym dwuwarstwowym - kolejne operacje wykonuje się wg zasad opisanych w p. 11 - 17 technologii z lakierem metalizowanym dwuwarstwowym - opisanej dla nowej oryginalnej części. W przypadku pokrywania elementu lakierem perłowym trójwarstwowym - kolejne operacje wykonuje się wg zasad opisanych w p. 11 - 19 technologii z lakierem perłowym trójwarstwowym - opisanej dla nowej oryginalnej części. W przypadku potwierdzenia występowania zgodności podkładu „fabrycznego” na nowej części nieoryginalnej, nie ma potrzeby usuwania „fabrycznej” warstwy podkładu oraz nakładania nowej warstwy podkładu zabezpieczającego /antykorozyjnego/ - wtedy technologie lakierowania takiego elementu przeprowadza się identycznie jak nowej oryginalnej części metalowej, tj. głównie wg zasad wynikających z rodzaju lakieru znajdującego się na pozostałych elementach pojazdu. 4.3.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń: 1. Z jakich materiałów, w sensie sposobu suszenia, wykonane są dekoracyjne warstwy pokrycia lakierowego nowych samochodów? 2. W jakiej temperaturze suszone są nowe polakierowane nadwozia? 3. Dlaczego zabezpiecza się dodatkowymi środkami dekoracyjne pokrycia lakierowe nowych samochodów? 4. Jakim lakierem zabezpieczona jest na czas transportu i magazynowania nowa oryginalna część metalowa do nadwozia pojazdu ? 5. Jakim lakierem zabezpieczona jest na czas transportu i magazynowania nowa nieoryginalna część metalowa /zamiennik/ do nadwozia pojazdu ? 6. W jakim celu i w sposób wykonuje się próbę jakości gruntowego pokrycia lakierowego na częściach? 7. Jakim papierem i w jaki sposób przeprowadza się szlifowanie nieuszkodzonego gruntu fabrycznego na nowej oryginalnej części metalowej do nadwozia samochodu osobowego? 8. Jaki środek i jakie narzędzie stosuje się do zmycia powierzchni nowej oryginalnej części metalowej do nadwozia samochodu osobowego? 9. Jak nazywa się warstwa podkładu aplikowana na oszlifowany grunt fabryczny oryginalnej części metalowej? 10. W jaki sposób aplikuje się podkład wypełniający? 11. Jakim papierem i w jaki sposób przeprowadza się szlifowanie podkładu wypełniającego? 12. W jaki sposób i jakimi narzędziami przeprowadza się czyszczenie lakierowanego elementu po szlifowaniu podkładu wypełniającego? 13. W jaki sposób aplikuje się jednowarstwowe lakiery: akrylowy uni lub metalic na przygotowaną powierzchnię elementu? 14. W jaki sposób aplikuje się dwuwarstwowe lakiery: akrylowy, metalic i perłę na przygotowana powierzchnię? 15. W jaki sposób aplikuje się trzywarstwowe lakiery perłowe? 16. Po jakim czasie i jakimi narzędziami i środkami można polerować dekoracyjne lakiery nawierzchniowe?
  • 35. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 34 17. Jaki podkład należy położyć na nowy element nieoryginalny do nadwozia samochodu osobowego? 18. Ile warstw podkładu i jakiego należy zaaplikować na nowy element nieoryginalny do nadwozia samochodu osobowego? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Przygotować podłoże i położyć podkład reaktywny na nowej oryginalnej pokrywie komory silnika samochodu osobowego: Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać podkład reaktywny na pokrywie. 3) Sprawdzić jakość stanu podkładu fabrycznego na nowej oryginalnej pokrywie. 4) Dobrać środek i narzędzia do oczyszczenia powierzchni nowej oryginalnej pokrywy. 5) Dobrać narzędzia i wykonać zmatowanie powierzchni do położenia podkładu reaktywnego na nowej oryginalnej pokrywie. 6) Dobrać środek i narzędzie do zmycia zmatowanej powierzchnię pokrywy. 7) Dobrać narzędzia do położenia podkładu i wykonać natryskiem pneumatycznym warstwę podkładu reaktywnego. 8) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 9) Zaprezentować efekty swojej pracy. 10) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 12) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu. Wyposażenie stanowiska pracy: − nowa oryginalna pokrywa silnika samochodu osobowego, − farby podkładowe, rozpuszczalniki, utwardzacze, − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − narzędzia do szlifowania, papiery ścierne, − pistolet do podładowania, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. Ćwiczenie 2 Przygotować podłoże i położyć podkład wyrównujący na nowej oryginalnej pokrywie komory silnika samochodu osobowego: Sposób wykonania ćwiczenia
  • 36. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 35 Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać podkład wyrównujący na pokrywie. 3) Sprawdzić jakość stanu podkładu reaktywnego na pokrywie. 4) Dobrać środek i narzędzia do uszczelnienia zawinięć blachy poszycia na pokrywie. 5) Wykonać uszczelnienie zawinięć. 6) Dobrać narzędzia do położenia podkładu i wykonać natryskiem pneumatycznym warstwę podkładu wyrównującego. 7) Wysuszyć warstwę podkładu wyrównującego. 8) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 9) Zaprezentować efekty swojej pracy. 10) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 12) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu. Wyposażenie stanowiska pracy: − pokrywa silnika samochodu osobowego z naniesioną warstwą podkładu reaktywnego − farby podkładowe, rozpuszczalniki, utwardzacze, − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − narzędzia do szlifowania, papiery ścierne, − pistolet do podładowania, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. Ćwiczenie 3 Przeprowadzić przygotowanie podkładu wyrównującego do wykonania lakierowania dekoracyjnego na pokrywie komory silnika. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie podkładem wyrównującym na pokrywie. 3) Sprawdzić jakość stanu podkładu wyrównującego na pokrywie. 4) Wybrać metodę szlifowania i dobrać narzędzia do szlifowania podkładu. 5) Wykonać szlifowanie warstwy podkładu wyrównującego. 6) Dobrać metody i oczyścić element po szlifowaniu. 7) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 8) Zaprezentować efekty swojej pracy. 9) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 10) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 11) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu. Wyposażenie stanowiska pracy: − pokrywa silnika samochodu osobowego z naniesiona warstwą podkładu wyrównującego, − farby podkładowe, rozpuszczalniki, utwardzacze,
  • 37. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 36 − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − narzędzia do szlifowania, papiery ścierne, − pistolet do podładowania, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. Ćwiczenie 4 Przeprowadzić lakierowanie dekoracyjne pokrywy komory silnika lakierem jednowarstwowym akrylowym Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne na pokrywie. 3) Sprawdzić jakość stanu podkładu wyrównującego na pokrywie. 4) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru dekoracyjnego. 5) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolet do wykonania lakierowania. 6) Wykonać lakierowanie. 7) Przygotować kabinę lakierniczo - suszarniczą do suszenia i wykonać suszenie pokrywy. 8) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 9) Zaprezentować efekty swojej pracy. 10) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 11) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem 12) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu. Wyposażenie stanowiska pracy: − pokrywa silnika samochodu osobowego z przygotowaną /oszlifowaną/ warstwą podkładu wyrównującego, − lakiery akrylowe jednowarstwowe, rozpuszczalniki, utwardzacze, − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − pistolet lakierniczy, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. Ćwiczenie 5 Przeprowadzić przelakierowanie dekoracyjne pokrywy komory silnika lakierem dwuwarstwowym akrylowym Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne dwuwarstwowe akrylowe na pokrywie. 3) Sprawdzić jakość stanu lakieru dekoracyjnego na pokrywie.
  • 38. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 37 4) Dobrać metody i środki oraz zmatowić podłoże przed nałożeniem lakieru bazowego. 5) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru bazowego. 6) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolety do wykonania lakierowania. 7) Wykonać natrysk lakieru bazowego. 8) Wykonać suszenie lakieru bazowego. 9) Wykonać natrysk lakieru bezbarwnego. 10) Przygotować kabinę lakierniczo- suszarniczą do suszenia i wykonać suszenie pokrywy. 11) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 12) Zaprezentować efekty swojej pracy. 13) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 14) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 15) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu. Wyposażenie stanowiska pracy: − pokrywa silnika samochodu osobowego z polakierowana lakierem akrylowym jednowarstwowym, − narzędzia do szlifowania, papiery ścierne, − lakiery akrylowe dwuwarstwowe, lakier bezbarwny, rozpuszczalniki, utwardzacze, − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − pistolet lakierniczy, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. Ćwiczenie 6 Przeprowadzić przelakierowanie dekoracyjne pokrywy komory silnika lakierem dwuwarstwowym metalizowanym Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać pokrycie dekoracyjne dwuwarstwowe metalizowane na pokrywie. 3) Sprawdzić jakość stanu lakieru dekoracyjnego na pokrywie. 4) Dobrać metody i środki oraz zmatowić podłoże przed nałożeniem lakieru dekoracyjnego. 5) Dobrać metody i środki oraz oczyścić element przed nałożeniem lakieru dekoracyjnego. 6) Przygotować materiał lakierniczy oraz pistolety do wykonania lakierowania. 7) Wykonać natrysk lakieru bazowego. 8) Wykonać suszenie lakieru bazowego. 9) Wykonać natrysk lakieru bezbarwnego. 10) Przygotować kabinę lakierniczo - suszarniczą do suszenia i wykonać suszenie pokrywy. 11) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 12) Zaprezentować efekty swojej pracy. 13) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 14) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 15) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu.
  • 39. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 38 Wyposażenie stanowiska pracy: − pokrywa silnika samochodu osobowego polakierowana lakierem akrylowym dwuwarstwowym; − narzędzia do szlifowania, papiery ścierne, − lakiery akrylowe dwuwarstwowe, lakier bezbarwny, rozpuszczalniki, utwardzacze, − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − pistolet lakierniczy, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. Ćwiczenie 7 Przeprowadzić konserwację przestrzeni zamkniętych pokrywy komory silnika. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia. 2) Zapoznać się z wymogami technologicznymi jakie musi spełniać zabezpieczenie przestrzeni zamkniętych na pokrywie. 3) Dobrać metody i środki do nałożeniem zabezpieczenia przestrzeni zamkniętych. 4) Wykonać maskowania niezbędne do aplikacji środków konserwacyjnych. 5) Wykonać aplikację środka zabezpieczającego. 6) Oczyścić pokrywę po aplikacji środka zabezpieczającego. 7) Umyć narzędzia posprzątać stanowisko. 8) Zaprezentować efekty swojej pracy. 9) Dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia. 10) Przeprowadzić dyskusję z kolegami i nauczycielem. 11) Wynotować wady i zalety stanu warstwy podkładu. Wyposażenie stanowiska pracy: − pokrywa silnika samochodu osobowego z polakierowana lakierem dwuwarstwowym metalizowanym; − środek do konserwacji i narzędzia do konserwacji, − narzędzia do zmywania, środki do zmywania, − środki i urządzenia do mycia narzędzi, − odzież i środki ochrony osobistej, − zeszyt do ćwiczeń i długopis, − literatura techniczna. 4.3.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) Zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń?   2) Rozpoznawać materiały lakiernicze?   3) Oceniać stan przygotowania powierzchni nowego wyrobu do dalszych prac lakierniczych?   4) Dobierać materiały na powłoki gruntowe oraz narzędzia do ich wykonania?   5) Wykonywać powłoki gruntowe?   6) Dobierać materiały, narzędzia i wykonywać szlifowanie powłok gruntowych  
  • 40. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 39 elementów wyrobów ? 7) Wykonywać nanoszenie pokryć dekoracyjnych jedno i dwuwarstwowych wyrobów?   8) Przygotowywać powierzchnie wyrobów do przelakierowania?   9) Obsługiwać urządzenia do suszenia pokryć ?   10)Oceniać stan powierzchni gruntowanych, podładowanych i lakierowanych powierzchni ?   11)Wykonywać dodatkowe zabezpieczanie przestrzeni zamkniętych ?  
  • 41. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 40 4.4. Technologia wykonywania dekoracyjnych pokryć lakierowych na wyrobach z tworzyw sztucznych 4.4.2. Materiał nauczania 1. Informacje wstępne Istnieje bardzo wiele rodzajów materiałów polimerowych. Potocznie nazywane one są tworzywami sztucznymi. Wiele przedmiotów codziennego użytku wykonanych jest z tworzyw sztucznych. Najlepiej obrazują to przykłady wyrobów przemysłu motoryzacyjnego, gdzie z tworzyw sztucznych wykonuje się następujące elementy zewnętrzne pojazdów: − zderzaki, − spoilery, − kraty wlotu powietrza, − listwy ochronne, − obudowy lusterek. Aktualnie, prawie wszystkie elementy pojazdów są dla celów estetycznych i ochrony z tworzyw sztucznych. W celu ochrony przez promieniowaniem słonecznym UV pokrywane są materiałami lakierowymi. Jest to o tyle łatwiejsze, że aktualnie stosowane materiały lakiernicze są również w sensie materiałowym bardzo często „tworzywami sztucznymi” lub kompozytami. Ze względu na to, że przy produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych używa się środków antyadhezyjnych w celu łatwego odspajania wyrobów od form, które ułatwiają produkcję, ale utrudniają przyczepność do nich materiałów lakierniczych. Stąd podstawową czynnością przygotowawczą do lakierowania wyrobu z tworzywa sztucznego jest odpowiednie przygotowanie powierzchni plastikowego wyrobu do lakierowania. W praktyce każdy lakiernik ma do czynienia z następującymi przypadkami w lakierowaniu nowego wyrobu wykonanego z tworzywa sztucznego: − Wyrób nowy z tworzywa sztucznego nie jest w zasadzie przeznaczony do lakierowania – wyrób ten ma kształt i strukturę nadane w procesie produkcji, tj. powierzchnię „baranka”, co pokazano na poniższych rysunkach: Rys 15-16. Struktura powierzchni elementu z tworzyw sztucznych nie przeznaczonego do lakierowania [foto własne] − Wyrób nowy z tworzywa sztucznego jest przeznaczony do lakierowania /niegruntowany/ – wyrób taki w procesie produkcji poza procesem nadania mu odpowiednich kształtów przechodzi dodatkowo u producenta wyrobu część procesu przygotowania do lakierowania, polegający na: 1. Wygrzewaniu wyrobu w temperaturze ok. 80o C, w celu odparowania wszystkich rozpuszczalników i substancji użytych w procesie produkcji, w tym preparatów użytych w celu zapobiegania przywierania elementów do formy.
  • 42. _________________________________________________________________________________________ „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 41 2. Wytrawianiu wyrobu w specjalnych kąpielach, w celu usunięciu wszystkich substancji i preparatów zmniejszających przyczepność kolejnych warstw materiału lakierniczego. 3. Zmyciu z wyrobu wszystkich substancji i preparatów zmniejszających przyczepność kolejnych warstw materiału lakierniczego. 4. Stan powierzchni wyrobu przeznaczonego do lakierowania – niegruntowanego pokazano na poniższych rysunkach. Rys 17-18. Struktura elementu z tworzyw sztucznych przeznaczonego do lakierowania – niegruntowanego [foto własne] − Wyrób nowy z tworzywa sztucznego jest przygotowany do lakierowania - zagruntowany - wyrób taki w procesie produkcji poza procesem nadania im odpowiednich kształtów przechodzi dodatkowo u producenta wyrobu cały proces przygotowania do lakierowania, polegający na: 1. Wygrzewaniu wyrobu w temperaturze ok. 80o C, w celu odparowania wszystkich rozpuszczalników i substancji użytych w procesie produkcji, w tym preparatów użytych w celu zapobiegania przywierania elementów do formy. 2. Wytrawianiu wyrobu w specjalnych kąpielach, w celu usunięciu wszystkich substancji i preparatów zmniejszających przyczepność kolejnych warstw materiału lakierniczego. 3. Zmyciu z wyrobu wszystkich substancji i preparatów zmniejszających przyczepność kolejnych warstw materiału lakierniczego. 4. Szlifowaniu wyrównującemu powierzchni elementu z tworzywa sztucznego. 5. Aplikacji 2 komponentowego podkładu wypełniającego do podkładowania tworzyw sztucznych z dodatkiem środka uelastyczniającego /plastyfikatora/. 6. Stan elementu z tworzywa sztucznego zagruntowanego pokazano na rysunku 19. Rys 19. Stan powierzchni nowego elementu z tworzyw sztucznych przygotowanego do lakierowania [foto własne] − Wyrób nowy z tworzywa sztucznego jest polakierowany – częstym przypadkiem w praktyce jest sytuacja, że element nowy jest już polakierowany lakierem dekoracyjnym w kolorze lub odcieniu innym niż pożądany. Wtedy wystarczy pozostaje taki wyrób jedynie polakierować. Przykład wyrobu polakierowanego przedstawia rys. 20: