2. NOCIONI I METEOROLOGJIS
Meteorologjia ështe shkenca e cila studion dukuritë e mbështjellsit ajror të tokes, atmosferës.
Meteorologjia ndahet në:
meteorologjinë e pergjithshme
meteorologjinë sinoptike
meteorologjinë dinamike dhe në
aerologjinë.
Meteorologjia e përgjithshme studion dukuritë meteorologjike në shtresat e ulta të atmosferës.
Meteorologjia sinoptike studion proceset që kushtëzojn dukuritë e motit. Meteorologjia dinamike
spjegon levizjet e ndryshme të masave të ajrit në lidhje me ligjet e përgjithshme të dinamikes dhe
termodinamikës. Aerologjija studion dukuritë meteorologjike në lartësi të mëdha prej siperfaqes së
tokës përtej tropopauzës.
3. ATMOSFERA
Atmosfera është mbështjelles I gazet I tokës I cili e mbështjell tokën dhe sillet
bashkarisht me të.
Atmosfera ka forme të njejt sikurse sfera e tokës, në pole është e shtypur kurse në
ekuator e fryer.
Ajri kryesisht perbehet prej azotit 78,04 %, oksigjenit 20,95 %, argonit 0,9 % etj.
Kurse dioksidi I karbonit ne atmosfere merr pjese me 0,03 %. Dioksidi I karbonit ne
meterologji ka rendesi sepse e dobeson rrezatimin direct diellor dhe antrrezatimin e
erret te tokes, me ane te absorbimit.
Dioksid karboni mbi oqeane dhe gjendet ne sasi me te vogela se sa mbi siperfaqen e
tokes. Ajri ne poret e tokes eshte me I pasur me dioksid karbon se sa ajri armosferik
mbi siperfaqen e tokës.
8. MJEGULLA DHE RETË
Avulli I ujit I cili gjendet ne atmosfer dendesohet dhe kalon
ne unje ose akull, kur shtypja e avullit te ujit behet me e
madhe se sa shtypja maksimale per temperature perkatese
te ajrit . Ajri I tejngim behet ne keteo raste:
Kur ajri I ngim me akull uji ftohet, kurse shtypja e ajrit nuk
ndryshon,
Kur ne temperature te njejt shtypja e ajrit rritet,
Kur ne temperature te njejt dhe shtypje te ajrit te njejt,
permbajtja e avullit te ujit ne njesi vellimore te ajrit rritet.
9. Kondenzim ose sublimimi I avullit të ujit në
atmosferë mund të shkaktohet edhe në këto raste:
- Gjate kontaktit te ajrit me trupa te ftohet, me
siperfaqen e ftohur tokesore,
- Gjate humbjes se nxehtesise per arsye te
radiacionit, sidomos gjate ftohjes naten te
siperfaqes se tokes dhe masave ajrore mbi te,
- Gjate bymimit adiabatic dhe ftohjes se ajrit nen
temperature e pikes se veses,
- Gjate perzierjeve te masave ajrore te ftohta dhe
te ngrohta.
10. Retë për kah përberja e tyre fizike janë të
ngjashme me mjegullën. Dallimi qendron vetëm
për sa I përket vendit të formimit dhe madhësise
së pikave.
Ato kryesisht mund të ndahen:
- Për kah forma (pamja e tyre e jashtme)
- Lartësia në të cilen gjenden,
- Mënyra e formimit,
- Pamja fizike.
11. Rete per nga forma mund te ndahen ne:
GRUMBULLORE,
SHTRESORE,
PIPLORE.
13. Reshjet jane pasoje e te gjitha formave te
avullit te ujit te kondensuar dhe te sublinuar
ne ajer.
Reshjet mund te krijohen direct ne siperfaqe
te tokes.
Egzistojn dy lloje te reshjeve:
A* Vesa, bryma, krahneza dhe ngrica.
B* Shiu, Debora, breshniza, bresheri I imet
dhe bresheri.
14. Reshjet prej reve random ndahen në tre tipa: që rigojn, frontale dhe
reshjet rreke (SHTRENGATA)
Format e reshjeve prej reve janë:
1- Shiu, kur pikat ujore me ane të kuagulimit rriten dhe arrijn
diametrin 0,12mm ato fillojn të bien kah toka.
2- Dëbora, formohet kur ajri me avull uji ndodhet në temperaturë më
të ulta se -12
3- Breshiza, janë kokrra me diameter 2-5 mm. Breshiza bie kur
temperatura është rreth 0 grad.
4- Bresheri, janë toptha akulli diametric I të cilve ndryshon nga 5-50
mm madje edhe më shum.
Breshëri krijohet nga retë në lartesi të medha.