การเปลี่ยนแปลงทางสังคม
- 1. การเปลี่ยนแปลงทางสังคม
เป็นที่ยอมรับกันว่า สรรพสิ่งทั้งหลายในโลกไม่มีอะไรคงสภาพเดิมอยู่ชั่วนิรันดร
กล่าวอีกนัยหนึ่ง ก็คือ ต้องมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา จะปรากฏให้เห็นเด่น
ชัดหรือไม่ชัด เร็วหรือช้าเท่านั้น และในที่สุดก็แตกดับสลายไป อาทิ รถยนต์เมื่อ
ประกอบเสร็จใหม่ ๆ เราซื้อมาใช้ก็เป็นรถยนต์ใหม่ แต่พอใช้ไปสัก 2 – 3 ปี ก็
กลายเป็นรถยนต์เก่า และเมื่อใช้ไปนาน ๆ ก็เก่ายิ่งขึ้น จนในที่สุดก็กลายเป็นเศษ
เหล็ก ต้นไม้เมื่อแรกปลูกก็เป็นต้นไม้เล็ก ๆ นาน ๆ ไปต้นไม้ก็เติบใหญ่ขึ้น มนุษย์
เมื่อแรกเกิดก็พูดไม่ได้ เดินไม่ได้ ครั้นมีอายุ 2 – 3 ขวบ ก็พูดได้และเดินได้ และ
ในที่สุดก็ล้มตาย หมดสภาพแห่งความเป็นมนุษย์ จึงกล่าวได้ว่า ไม่ว่าจะเป็นวัตถุ
หรือมิใช่วัตถุก็ตาม ต้องมีการเปลี่ยนแปลงเสมอ สังคมมนุษย์ก็อยู่ภายใต้กฎดัง
กล่าว คือ มีการเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย การเปลี่ยนแปลงทางสังคมนั้น เป็น
ปรากฏการณ์ที่มนุษย์สังเกตเห็นได้ ซึ่งอาจเป็นการเปลี่ยนแปลงอย่างเชื่องช้าไม่มี
ผลกระทบต่อวิถีชีวิตของคนมากนัก หรือเป็นการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว และมี
ขอบเขตกว้างขวาง ส่งผลกระทบต่อวิถีชีวิตของบุคคลอย่างรุนแรงก็ได้
ลั ก ษณะของการเปลี ่ ย นแปลงทางสั ง คม
การเปลี่ยนแปลงทางสังคมนั้นย่อมเกิดขึ้นได้เสมอ ไม่มีสังคมใดที่ปราศจากการ
เปลี่ยนแปลง ทั้งนี้ เพราะสภาพแวดล้อมของชีวิตเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา วิธีการ
ดำารงชีวิตก็ต้องเปลี่ยนไปเพื่อให้เข้ากับสภาพใหม่ที่เกิดขึ้น ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนั้น
อาจจะดีขึ้นหรือเลวลงก็ได้ อย่างไรก็ดี เมื่อกล่าวถึงมูลเหตุของการเปลี่ยนแปลง
ทางสังคมแล้ว มักจะมีการอภิปรายกันแทบหาจุดจบไม่ได้ เพราะสังคมที่เกิดการ
เปลี่ยนแปลงนั้น มักจะ เกิดจากหลายสาเหตุประกอบกัน นอกจากนี้ นักสังคมวิทยา
รุ่นเก่า ๆ มักจะมองการเปลี่ยนแปลงทางสังคมว่า เป็นความเจริญก้าวหน้า (Progress)
แต่ปัจจุบันนี้ หากยอมรับกันไม่ เพราะความเจริญก้าวหน้าจะมีหรือไม่นั้นอยู่ที่การตี
คุณค่า และขึ้นอยู่กับทัศนะของคน
การศึกษาเรื่องการเปลี่ยนแปลงของสังคม จำาเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องทำาความเข้าใจ
ความหมายของการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในทางสังคมวิทยา ทั้งนี้ เพราะการ
เปลี่ยนแปลงบางอย่างที่เกิดขึ้นในสังคมนั้น ไม่เป็นการเปลี่ยนแปลงทางสังคมเสมอ
ไป ในทางสังคมวิทยานั้น ถือว่า มนุษย์เป็นสัตว์สังคมซึ่งต้องอยู่ร่วมกับผู้อื่น และมี
การปะทะสังสรรค์ซึ่งกันและกัน การเปลี่ยนแปลงความสัมพันธ์ต่อกันของคน คือ
ที่มาของการเปลี่ยนแปลงทางสังคม ดังนั้น เมื่อกล่าวถึงการเปลี่ยนแปลงทางสังคม
จึงหมายถึง การเปลี่ยนแปลงระบบความสัมพันธ์ของมนุษย์ หรือกล่าวอีกนัยหนึ่ง ก็
คือ การเปลี่ยนแปลงในระบบความสัมพันธ์ของบุคคลแตกต่างไปจากที่เคยเป็นอยู่
มาแต่เดิม
การเปลี่ยนแปลงทางสังคม หมายถึง การเปลี่ยนแปลงในระบบความสัมพันธ์ของ
มนุษย์ที่อยู่ร่วมกันในสังคม เป็นการเปลี่ยนแปลงที่มองเห็นได้ด้วยตาในลักษณะ
- 2. ต่าง ๆ ของวิธีการดำารงชีวิตหรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า การเปลี่ยนแปลงทาง
วัฒนธรรม อย่างไรก็ดี การเปลี่ยนแปลงในความเป็นอยู่ของมนุษย์ บางอย่างมิได้
หมายถึง การเปลี่ยนแปลงทางสังคมเสมอไป เช่น การแต่งกาย การลอกเลียนแบบ
วัฒนธรรม ของชาติอื่น การพักผ่อนหย่อนใจ เป็นต้น การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวไม่
ถือว่าเป็น การเปลี่ยนแปลงทางสังคม เว้นเสียแต่การเปลี่ยนแปลงนั้น มีผลสะท้อน
ให้เกิด การเปลี่ยนแปลงในระบบความสัมพันธ์ของคนแตกต่างไปจากที่เคยเป็นอยู่
เดิม นอกจากนี้ เป็นที่น่าสังเกตว่าคนส่วนมากมักนึกถึงการเปลี่ยนแปลงทางสังคม
ว่าเป็น การเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมทางวัตถุ แต่นักสังคมวิทยาให้ความสนใจการ
เปลี่ยนแปลงทั้งในด้านวัฒนธรรมทางวัตถุและมิใช่วัตถุรวมกัน