euskal mitologiaren istorioa eta pertsonaiak

1. EUSKAL MITOLOGIA

2. AURKIBIDEA
- Zer da mitologia?
- Basajaun
*Ze itxura du.
*Bere istorioa.
- Mairuak
- Kristianizazioa
- Iratxoak
- Sorginak
- Jentilak
- Olentzero
- Lamiak
*Ze itxura du.

3. Zer da mitologia?
• Euskal mitología euskal herriko mitoen multzoa da.
Jainko eta heroietan oinarritzen da. Mitoak gizakiak
dituen galderak eta bere inguruan gertatzen diren
gertakerei erantzuna emateko gizakiak sortu zituen
azalpenak dira.

4. Kistrianizazioa
- Euskal Herrian azken milenio
honetan eta sorginen
harrapakuntza arren, adibidez
Zugarramurdiko kasua sei
“sorgin” zutera bota zituztela eta
Frantziako Euskal Herrian 80
emakume erre zituzten.
- Euskal Herrian oso motela izan
zen, Aita Joxemiel Barandiaran
seinalatuz, bere liburuan esaten
duen bezala “El hombre primitivo
en el Pais Vasco” , batez ere
erromatar urruneko sarbidean,
hori izan al zen arrazoi bat euskal
erlijioaren asko irautea,
horregatik oso motela izan zen
kristianizazioa Europan.
- Horren adibide ona, Aralar
oraindik XIII. mendean bi
asentamendu jentil zeuden,
bereizi al dira bere aztarnak.
Horrela dela eta, Mari, adibidez,
gaur egun bizirik iraun al du,
nahiz eta askotan eliza katolikoa
demonizauko zuela.
Euskal Herria oraindik
mantentzen ditu kondaira
mordoak, eta horrela ikusten da
zenbat urte dituen zahar
mitologia honek.
KONDAIRAK ERE JEINU HAUEK
AIPATZEN DITU:

5. Basajaunen itxura
• Basajaun izenak esaten duen bezala “basoko
jauna, jaun basatia” da.
• Normalean basoetako haitzuloetan bizi da
basajauna.
• Pertsonai mitologiko honek gizon handi
baten itxura. Gorputza ilez estalita dauka,
bizarra belauetaraino iristen zaio. Eta
bularrak, aurpegia eta sabela ia guztiz
tapatzen dio ile hori. Oin bat gizakien berdina
da eta bestea zaldi baten bezalakoa dauka.

6. Basajaunen istorioa

7. Mairuak
• Mairuak harrespilak edo cromlech eraikin zituzten.
• Literalki “moro” esan nahi du, kontuan izan behar da
Espainiako toki askotan moro hitza, ere, izaki
magikoak esan nahi duela.
• Hala nola, Ohinamendietan bezala, ere, masustak
edo moricas deitzen zaie.

8. Iratxoak zer dira?

9. Sorginak zer dira?

10. Jentilak zer dira?

11. Olentzero zer da?

12. Lamiak
• Ahate oinak dituzte eta esaten da arrain
buztana eta arrano baten atzaparrak dituztela.
• Ia beti emeak dira, oso politak dira eta
ibaietan bizi dira normalean eta iturrietan
bertan bere ile luzeak orrazten dute bere
urrezko orratzarekin.

13. • Oso onak eta jatorrak dira eta haserretzeko era
bakarra bere urrezko orratzak lapurtzea da.
• Askotan esaten da gizonei lagundu diotela dolmenak
eta zubiak eraikitzen.
• Batzuetan mortalekin maitemindu egiten dira, baina
ezin da beraiekin ezkondu lurralde sakratuak ezin
dituztelako zapaldu.