1. -Basoan bizi den euskal mitologiako izakia da, Olentzerorekin batera bizirik geratu zen azken jentila. Sinesmen batzuetan, - Basandere du emaztetzat. -Gizakiaren aurretik nekazaritza ezagutzen zuen eta hainbat gauza erakutsi omen zizkion: zerra gaztainondoaren hostoa bezalakoa dela; boluaren ardatza haltzaren zuraz egin behar dela; burdina soldatzeko lohia erabil daitekeela... Artzainari artaldea zaindu ere egiten dio. -Izaki hau Aragoiko mitologian ere agertzen da, Tena, Anso eta Broto haranetan, euskal toponimia gordetzen duten lekuak . -Bertan Basajarau, Bonjarau edo Bosnerau izena ematen diote. Aragoin basajarauaren oin bat hartzaren atzaparraren tankera du, eta ez apatxa batena. Basajaunn :)
2. -Basajaun Olentzarorekin bizi zen, basoan. -Gizon indartxua eta handia zen, iletxua zen gorputz oso-osotik, eta basotik zehar egoten zen, basoan ibilkadiak ematen. -Etxe txiki baino txukuna zeukan. -Basajaun Olentzeroren laguna zen, eta askotan laguntzen zion bere opariak prestatzen. -Gainera Basajaun-ren emazteak eta Olentzeroren emazteak lagunak ziren eta beti kokeatzen zebilen.
3.
4. Lamiaa :) -Lamia Euskal Mitologiako izakia da. Lamiak, laminak edo amilamiak erreka zuloetan egoten dira ilea urrezko orraziaz orrazten. Ahate oinak dituzte eta gizakumeak liluratuta lagatzen dituzte. -Kostaldean, lamiak gerritik behera arrain dira eta itsaslamia izena dute. Lamia greziar mitologian ere agertzen da. Belos erregearen alaba zen (beste ohituren arabera Poseidon eta Libiaren alaba) eta Zeus jainkoaren maitalea. Horregatik Hera jainkosa jeloskortu egin zen eta Lamiaren seme-alabak hil. -Gainera, begiak ixteko gaitasuna kendu zion, seme-alaben heriotza betiko ikus zezan. Lanean laguntzen diete opari bat ematen dietenei; honela, zubi batzuk lamiek egindakoak dira: Ebraingoa (Bidarrai), Azalaingoa (Andoain)... Gauez egiten dituzte eraikuntzok. Nekazariren batek erreka-ertzean janaria uzten bazien, gauez jaten zuten lamiek, eta horren truke, lurra goldatu edo bukatu gabe utzitako lana amaitzen zioten. -Ostadarraren muturrean lamia bat egoten da ilea orrazten, eta eguzkiak bere adatsean joz zabaltzen du ostadarra. -Lamia arrak ere badira eta sekulako indarra dute. Gauez trikuharriak egiten dituzte batzuetan, eta etxeetan sartzen dira askotan etxekoak oheratutakoan. Lamia gehienak desagertu omen dira, mendietan baselizak eraiki zirenean.