10. 10
Rock Type Vp (km/s)
Limestones 4 - 7.0
Sandstones 2 - 5.5
Dolomites 5 - 7.5
Anhydrite 5 - 6.5
Shales 1.8 - 4.0
Clays 1.8 - 2.4S
Note - these are real material, or ‘interval’ velocities
Kaynak: pp. 181 of John Milsom, Field
Geophysics
18. P ve S-dalga hızlarını etkileyen faktörler nedir?
Yükselten etkenler .
mafik mineral içeriği (Nafe-
Drake eğrisi), B) basınç
(modul(katsayı) değişimi >
yoğunluk değişimi)
Azaltan etkenler.
Sıvının bulunması örnek
gözenekli kum veya kısmen erime
olması sıvılar içinde S dalgası
ilerlemez. O yüzden S dalgası
takibi önemli bir parametredir.
Kireçtaşı ile suyun hız aralıkları
birbiri içinde yer aldığı için ayırt
etmek zordur. Buna “salina
effect” denir.
Yükselten etkenler
Mafik (magnezyum ve
demirce zengin mineraller)
mineral içeriği (Nafe-Drake
eğrisi)
Basınç (modül değişimi >
yoğunluk değişimi)
Azaltan etkenler
Sıcaklık (modül değişimi >
yoğunluk değişimi)
19. Nafe-Drake Eğrisi
Courtesy of Doug Schmitt
Ludwig, W.J., Nafe, J.E., & Drake, C.L., 1970, In A.E.
Maxwell, Ed., The Sea, Vol4 Part1, Wiley-
Interscience, New York, 53-84.
Ludwig, W.J., Nafe, J.E., & Drake, C.L., 1970, In A.E.
Maxwell, Ed., The Sea, Vol4 Part1, Wiley-
Interscience, New York, 53-84.
19
volkanikve metamorfik
sedimanter
volkanikvem
etam
orfik
sedimanter
26. 1. Saha Çalışması Hangi Problemlere Çözüm Getirmek İçin Kullanılır?
2. Fay ve süreksizlik nedir? Nasıl araştırılır?
3. Boşluk nedir, ve nerelerde görülür? Nasıl araştırılır?
4. Kaç türlü su kaynakları vardır? Nasıl araştırılır?
5. Yer incelemesinde aranan parametreler Yer Bilimi Mühendisliklerine göre nasıl
değişir?
6. Kayalarda ki Sismik Hızın Neden Değiştiğini örnek vererek açıklayabilir misiniz?
7. Kayaların Sismik Hızlarının Ölçümünde Kullanılan Deney Düzeneği Nasıldır?
8. Basıncın büyümesiyle sismik hız nasıl değişir?
9. Farklı sıcaklıklarda, basıncın büyümesine bağlı olarak sismik hız nasıl değişir?
10. Farklı basınçlar altında, sıcaklığın değişimine bağlı olarak hız nasıl değişir?
11. Sismik Hız ve Yoğunluk birbirleriyle nasıl ilişkilidir?
12. Hız ve Yoğunluk Arasında Matematiksel Olarak Bir İlişki Belirlenmiş midir?
13. Porozite nedir, ve Sismik Hız değişimini Nasıl Etkiler?
Editor's Notes
Kentsel Risk Yönetimi Eğitiminin amacı ülkemizde yerleşim ve yapılaşma sürecinde uygulanması gerekli esasları, özellikle Riskli Yer ve Yapıların belirlenmesinde takip edilmesi gerekli çağdaş jeofizik yöntemler hakkında yöneticilerin, mühendislerin, vatandaşların bilgilendirilmesini sağlayacak eğitim paketidir.
Jeofizik Mühendisliği açısından Kentsel Riskin Tanımı ve Kentsel Yenilenmede Uygulanması gerekli Jeofizik Mühendisliği uygulamalarının tanıtılmasını amaçlamaktadır. Ülkemizde Kentsel Dönüşümün en temel nedeni -deprem odaklı riskin azaltılmasıdır. Çünkü ülkemizin ve özellikle İstanbul’un beklenen büyük deprem riski altında olmasına bağlı olarak yapılan deprem senaryolarında ortaya çıkacak afetin faturasını ülkemizin kaldıramayacağı gerçeğinin anlaşılmış olmasından kaynaklı olarak Kentsel Yenilenme kararı yasalaşmıştır.
Ülkemizde deprem sonrası müdahale çalışmaları kapsamında AFET eğitimi verilmektedir, ve ülkemiz AFETE müdahale konusunda marka olma yolunda çok önemli adımlar atmıştır. Özellikle Van depremi sonrasında yapılan müdahale ve deprem sonrası yapılaşmada ortaya konan performansa bağlı olarak yapılan değerlendirmelerin genel olarak olumlu olması afet mühendisliği konusunda önemli mesafe alındığını göstermektedir. Fakat insanların afete maruz bırakılmaması, evsiz kalanların, insanların ölmemesi ve sakat kalmaması için RİSK Mühendisliği çalışmalarının yapılması çok daha önemlidir. Kentsel Dönüşüm Yasası Risk Mühendisliği çalışmalarını önceleyen devrim niteliğinde atılmış önemli bir adımdır.
Hasan KONDU
Hasan KONDU
1 DAKİKADA SENARYONU ANLAT
Kentsel Risk Yönetimi eğitimi beş aşamadan oluşmaktadır. Kısaca bunlara değinmek gerekirse aşağıda açıklamaları özet olarak verilecektir.
Bilinç: Risk ile ilgili olarak bilgilendirme ve daha büyük kayıpları önlemek için yapılacak küçük adımların ve katkıların yararlı olacağı hususunda bilgi verilmesi çalışmasıdır.
Değişim: Riskin değişimine etki eden faktörlerin anlatılması ve toplam riskin oluşmasında farklı faktörlerin nasıl etki ettiği hususunda bilgi verilmesini amaçlamaktadır.
İnsan: İnsanlarda bir talep oluşturulması ve riskin azaltılması hususunda katkı vermeye istekli olacak düzeye çıkarılması durumunda çok az maliyetle büyük kayıpların önlenmesine altlık oluşturulacak taban veri bankasının oluşturulmasıyla alakalı bir çalışmayı kapsar.
Yapı: Riskli Yapıların Belirlenmesi Kentsel Dönüşüm Yasalarında yapılması gerekli çalışmadır. Yapıların incelenmesinde öncelikli hedef yapılara zarar vermeyecek ve mevcut durumunu inceleme sürecinde olumsuz etkilemeyecek tekniklerin kullanılması gerekir. Yapıların risk amaçlı incelenmesinde Yapı Dostu Mühendislik çalışmalarının yapılmasıyla alakalı bilgilendirmeyi amaçlamaktadır.
Yapılaşma: Yapılaşmaya uygun alanların seçilmesi çalışmalarının yapılmasında Yer Dostu Mühendislik uygulamalarının yapılması hususunda bilgi verilmesi hedeflenmektedir. Meydana gelen risklerin veya afetin sebebi yapılaşmaya uygun olmayan yerlerin imara açılması olduğu bilinen bir gerçektir. Heyelan sahalarının, deprem üretecek aktif kırıklara çok yakın alanların, depremde açığa çıkan deprem dalgalarını büyütecek pasif kırıklar üzerinde yapılaşmanın olması ülkemizde bir deprem sonrasında kayıpların büyüten en önemli faktördür.
Geologist Petroleum EngineerGeophysicist
Kentsel Risk Yönetimi eğitimi beş aşamadan oluşmaktadır. Kısaca bunlara değinmek gerekirse aşağıda açıklamaları özet olarak verilecektir.
Bilinç: Risk ile ilgili olarak bilgilendirme ve daha büyük kayıpları önlemek için yapılacak küçük adımların ve katkıların yararlı olacağı hususunda bilgi verilmesi çalışmasıdır.
Değişim: Riskin değişimine etki eden faktörlerin anlatılması ve toplam riskin oluşmasında farklı faktörlerin nasıl etki ettiği hususunda bilgi verilmesini amaçlamaktadır.
İnsan: İnsanlarda bir talep oluşturulması ve riskin azaltılması hususunda katkı vermeye istekli olacak düzeye çıkarılması durumunda çok az maliyetle büyük kayıpların önlenmesine altlık oluşturulacak taban veri bankasının oluşturulmasıyla alakalı bir çalışmayı kapsar.
Yapı: Riskli Yapıların Belirlenmesi Kentsel Dönüşüm Yasalarında yapılması gerekli çalışmadır. Yapıların incelenmesinde öncelikli hedef yapılara zarar vermeyecek ve mevcut durumunu inceleme sürecinde olumsuz etkilemeyecek tekniklerin kullanılması gerekir. Yapıların risk amaçlı incelenmesinde Yapı Dostu Mühendislik çalışmalarının yapılmasıyla alakalı bilgilendirmeyi amaçlamaktadır.
Yapılaşma: Yapılaşmaya uygun alanların seçilmesi çalışmalarının yapılmasında Yer Dostu Mühendislik uygulamalarının yapılması hususunda bilgi verilmesi hedeflenmektedir. Meydana gelen risklerin veya afetin sebebi yapılaşmaya uygun olmayan yerlerin imara açılması olduğu bilinen bir gerçektir. Heyelan sahalarının, deprem üretecek aktif kırıklara çok yakın alanların, depremde açığa çıkan deprem dalgalarını büyütecek pasif kırıklar üzerinde yapılaşmanın olması ülkemizde bir deprem sonrasında kayıpların büyüten en önemli faktördür.
Courtesy of Doug Schmitt
Normalized Velocities
Kabuğu meydana getiren kayaçların yoğunluk ve hız değişimlerinin incelenmesiyle, Nafe-Drake eğrisi bulunmuştur.
Tuz gibi birkaç kayaç (genellikle düşük yoğunluklu) ve sülfüd cevherler (anormal derecede yüksek yoğunluklu) eğrinin dışında kalır.
Nafe-Drake eğrisinde volkanik ve metamorfik kayaçların hız yoğunluk eğrisinde sapma görülürken çökel türü sedimanter kayaçlarda eğri düzgündür.
L=limestone; Q=quartz; Sh=shale; Ss=sandstone
Kabuk ve Manto İçinde ki Kayalarda Yapılan Gözlemler
Hız ve yoğunluk arasındaki ilişkinin tanımlanmasında kullanılan bir yasadır.
Bu yasa ile 6,18 ve 30 km derinlikte bulunan malzemelerin laboratuvar ortamında hem P hem S dalga hızı değerlendirilmiştir.
Examples of the essentially linear relationship between seismic velocities and density known as Birch’s law. Laboratory measurements made on crustal rocks at confining pressures of a) 0.2 GPa, b) 0.6 GPa, c) 1.0 GPa, which correspond to approximate depths of 6, 18 and 30 km, are shown. 1GPa=10**9 Pa. The pascal, a unit of pressure, is equal to one newton per square meter: 1 Pa= 1 N m**-2. A unit of pressure is still often used today is the bar: 1 Bar=10**6 dyn cm**-2.
Note that for a given porosity saturation greatly increases P velocity but lowers S velocity.
2000-2010 Yılları Arasında Meydana Gelen Yağışların Sismik Hızlara Etkisi? 10 Yıllık Ortalamaları Olmasının Sağladığı Katkı Nedir? Deprem Odaklı veya Kentsel Dönüşüm Odaklı Yapılan Jeofizik Hız Ölçme Değerlerinde Yağış Etkisi Nasıl Dikkate Alınacak?Türkiye'de veya Beklenen Büyük Depremlerin Olacağı İllerimizde Yağış/Mevsim Etkisinin Sismik Hıza Etkisini Biliyormuyuz? Bilmiyorsak şayet Ne Önerirsiniz?http://www.cwp.mines.edu/PRM2012/Documents/2012_prm/EAGESEGabstracts/2012SEG/Nakata_SEG2012abstract.pdf