1. ENERGIA
ENERGI MOTAK:
Energia mekanikoa= Mogitzen dagoan objetuak daukien
energia da.
Argi energia= Hainbat gorputzek argi moduan igorten
dabena da.
Bero energia= Gorputzek bero moduan igorten dabena
da,adibidez,Eguzkiakedo suak igorten dabena.

2. Energia kimikoa= Hinbat sustantziatan batzen dan
energia da; eta substantzia horreek erretean,
oxidatzen edo lehertzean askatzen da.
Energia nuklearra= Hainbat substantziatatik lortzen
da, adibidez, uraniotik, erradiotik eta poloniotik.
Energia elektrikoa= Etxeetan gehien erabilten dan
energia da.

3. ENERGIA ALDATU EGITEN DA
Energia ez da sortzen, ezta suntsitzen ere; aldatu
egiten da. Hau da, hainbat motatako energiak
beste mota batzuetako energiak bihurtzen dira.
Adibidez, esku biakigurtzi ezkero, energia
mekanikoa (mogimendua) bero energia (beroa)
bihurtzen dogu.
Energia elektrikoa errez lortu daiteke eta beste
hainbat motatako energia bihurtu daiteke,
adibidez, energia mekanikoa, argi energia motea
da. Halan ere, unitate honetan ikusiko dozuenez,
energia elektrikoa sortzeak ingurumena hondatu
daike.

4. ENERGIA ITURRI BARRIZTAGARRIAK
Eguzki panelen bidez eguzki argia aprobetxatu eta
bero enmergia edo energia elektriko bihurtu
daikegu.
Aerosorgailuen bidez haize energia edo energia
eolikoa ustiatzen dogu, eta energia mekanikoa
energia elektriko bihurtzen da.
Presak eta urtegiak eraikiz, ura batzen da;eta,
gero, garaiera jakin batetik isurten da, uraren
mogimendua aprobetxatzeko.Energia hidraulikoa
zentral hidroelektrikoetan ustiatzen da, ur jauzien

5. energia mekanikoa energia elektriko bihurtzeko.
Instalazino mareomotrizen bidez, itsasgorako eta
itsasbeherako ur masen mogimendua eta itsasoko
olatuena erabili daiteke. Energia mareomotriza
energia elektrikoa lortzeko ustiatzaen da.
Materia organikoa (adibidez, landara hondakinak
edo zaborrak) errez edo tratatuz, energia lortzen
da, eta energia hori energia termiko edo elektriko
bihurtu daiteke. Energia iturri horri biomasa
deitzen jako.

6. ENERGIA ITURRI EZ-BARRIZTAGARRIAK
Petrolioa mundu osoan gehien erabilten dan energia
iturria da. Gaur egungo kontsumo erritmoari eutsi
ezkero, ostera, 50 bat urte barru agortu egingo
dala aurreikusi dabe adituek.
Ikatza erabiliz, zentral termikoek energia
elektrikoa lotzen dabe.
Gas naturala etxeetako sukaldeetan eta berokuntza
erabilten da.

7. Zentral nuklearretan, substantzia
erradioaktiboetatik abiatuta, energia nuklearra
lortzen da eta, gero, energia elektriko bihurtzen
da.
Lurraren barrualdeko beroaren bidez, energia
geotermikoa lortzen da, eta, gero, energia
bihurtzeko erabili daiteke.

8. GAUR EGUNGO MUNDUA ETA ENERGIA ITURRIAK
Herrialde garatuek eta garapen bidean dagozan
herrialdeek energia asko kontsumitzen dabe. Energia hori
iturri ez-barriztagarriatatik lortua izaten da, modu
nagusian, eta, hori dala-eta, energia konbentzional
deitutako energia iturri horreei, horrexek diralako gehien
erabilten diranak.
Energia iturri ez-barriztagarri horreek, urriak izateaz
aparte, Lurreko hainbat zonaldetan kontzentratuta
dagoz.
Baliabide horeen kontsumoa murrizteko, gaur egun,
energia barriztagarrien kontsumoa sustatzeko neurriak
hartzen dabilz, adibidez, eguzki eta haize energien
kontsumoa sustatzeko

9. ENERGIAK INGURUMENEAN SORTZEN DAUZAN ONDORIOAK
Gasa= petrolioa edo ikatza lortzeko, meatzeak eta hobiak
hondeatzen dira, eta behar horreek paisaia hondatu eta
lurzorua eta landaradia suntziten dabez.
Energia= lortzeko instalazinoek arriskuan jarri daikiez inguru
horretako animalia espezieak.

10. Erregaiak erretean:, substantzia kutsagarri asko eta asko
igorten dira atmosferara, eta substantzia horrek
ingurumenean era askotako kalteak eragiten dabez:
Armosferara karbono dioxido asko igorten da, eta, horren
ondorioz, berotegi efektu naturala handitu egiten da.
Karbono dioxidoaz aparte, erregaiak erretean atsmosferako
ura kutsatzen dabe beste gas batzuk askatzen dira.
Kutsatutako ur horri euri azido deitzen jako eta, landariaren
eta faumearen gainean jausten, horrek suntsitu daikez.

11. Zentral nuklearrek karbono dioxido oso gitxi igorten dabe,
baina hondakin nuklear deitutako arrisku handiko beste
hondakin batzuk sortzen dabez.
EKINTZA KOLEKTIBOAK
Energia garbia: lortzeko energia alternatiboen erabilerea
bultzatzen dabe, diru laguntza publikoen bidez eguzki
plakak eta earosorgailuak instalatzea sustatuz.
Energia eraginkortasuna: hobetzen ahalegintzen dira:
energia hobetzeko aprobetxatzeko neuriak hartzen

12. dabez. Horretarako, energia gitxiago kontsumituz behar
berbera egiten daben makinak fabrikatzea sustatzen
dabe, adibidez, A motatako etxetresna elektrikoak edo
kontsumo txikiko autoak.
Energia aurreztea: sustatzen dabe, informazino kanpainen
bidez. Halan ere, energia kontsumoa murrizten daben
enpresak saritzen dabez, eta energia larregi erabilten
dabenei, ostera, isunak ezarten deutseez.
Erakunde txikiagoek era (adibidez, udalek eta alkarteek)
energia aurrezteko neurriak zabaltzen dabez, garraio
publikoaren eta atmosferea kutsatzen ez daben ibilgailuen
aldeko edo birziklatzearen aldeko kanpainen bidez.

13. BANAKAKO EKINTZAK (guk aldoguzanak egin)
Kontsumo txikiko bonbillak: erabiltea, ohiko bonbillek
kontsumitzen daben energiaren laurena erabilten
dabelako.
Argiak eta makinak:, erabilten ez doguzanean,
amatatzea.

14. Berokuntza eta aire girotua: beharrezkoa ez danean
besterik ez erabiltzea.
Garbigailua: beteta dagoanean bakarrik jartea.
Bide laburrak egiteko: autoa ez erabiltzea.

15. Gure udalak edo herriko alkarteek: sustatutako energia
aurrezteko kanpainetan parte hartzea.
EGILEA:NATALIA