η δομη της παραγραφου

1. Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

2. ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
• Είναι ένα ενιαίο κείμενο(αρχή, μέση, τέλος)
• Διαθέτει αυτονομία
• Συνδέεται νοηματικά με τις προηγούμενες
και τις επόμενες παραγράφους

3. ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
• Θεματική πρόταση/Περίοδος
• Λεπτομέρειες/Σχόλια
• Κατακλείδα

4. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ/ΠΕΡΙΟΔΟΣ
• Είναι η πρώτη πρόταση/περίοδος της
παραγράφου
• Σ΄αυτήν παρουσιάζεται το θέμα, η κύρια ιδέα
της παραγράφου
• Βρίσκεται συνήθως στην αρχή της
παραγράφου, αλλά μπορεί να τοποθετηθεί
και σε άλλα σημεία, ακόμα και στο τέλος

5. ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ/ΣΧΟΛΙΑ
• Είναι οι προτάσεις/περίοδοι που ακολουθούν
τη θεματική πρόταση/περίοδο
• Περιέχουν τις ιδέες που την αναλύουν
• Αναπτύσσουν το θέμα της παραγράφου

6. ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ
• Η τελευταία πρόταση/περίοδος της
παραγράφου
• Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε
• Δεν είναι απαραίτητη σε μία παράγραφο,
μπορεί δηλαδή και να παραλείπεται

7. Παράγραφος: μια μικρογραφία της
έκθεσης
Παράγραφος Έκθεση
Θεματική πρόταση Πρόλογος
Λεπτομέρειες Κύριο μέρος
Κατακλείδα Επίλογος

8. Παράδειγμα παραγράφου
• Το σχολείο μας δε μου αρέσει καθόλου. Είναι ένα
γκρίζο και άχαρο κτήριο, ούτε παλιό, ούτε καινούριο.
Ούτε ιδιαίτερα περιποιημένο. Οι τοίχοι στις τάξεις
χρειάζονται βάψιμο, τα θρανία είναι βρόμικα και
πολλά απ΄ αυτά σπασμένα .Πάλι καλά που οι τάξεις
μας είναι μεγάλες και φωτεινές, αλλιώς θα μοιάζανε
με σκοτεινά μπουντρούμια. Έχουμε και προαύλιο,
μεγάλο, δε λέω, αλλά όλο τσιμέντο .Δέντρα ούτε για
δείγμα. Υπάρχει και μία μπασκέτα, αλλά ποιος να
πρωτοπρολάβει να παίξει, και ένα , ας πούμε, γήπεδο
του βόλεϊ με το φιλέ μονίμως σκισμένο. Σκέτη
απογοήτευση όπως καταλαβαίνετε.

9. Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ
• Η σύνδεση των προτάσεων μιας
παραγράφου, αλλά και των παραγράφων
ενός κειμένου μεταξύ τους, γίνεται με λέξεις ή
φράσεις που ονομάζονται συνδετικές και
δηλώνουν:

10. • Αντίθεση: εξάλλου, εντούτοις, όμως, ενώ, αν
και, ωστόσο, αντίθετα, άλλωστε, παρ΄όλα
αυτά κ.λπ.
• Συμπέρασμα: λοιπόν, επομένως, ώστε, άρα,
συμπερασματικά, με αποτέλεσμα κ.λπ.
• Επεξήγηση: δηλαδή, με άλλα λόγια,
εξηγώντας, μια ερμηνεία είναι

11. • Χρόνο: μετά, ύστερα, αργότερα, πριν, όταν,
αφού, από τότε που κ.λπ.
• Αιτία: επειδή, εφόσον, γιατί, γι΄αυτό, μια και,
λόγω του ότι, εξαιτίας κ.λπ.
• Παράδειγμα: π.χ, λ.χ, για παράδειγμα, όπως
κ.λπ.

12. • Προσθήκη: επίσης, επιπλέον, ακόμη, εκτός
απ΄αυτό κ.λπ.
• Τόπο: πάνω, κάτω, εδώ, εκεί, στο πλάι,πέρα
κ.λπ.
• Έμφαση: αξίζει να σημειωθεί, το πιο
σημαντικό, είναι αξιοσημείωτο, θα ήθελα να
τονίσω, κ.λπ.

13. • Όρο, προϋπόθεση: με την προϋπόθεση, εκτός
αν, αν, κ.λπ.
• Απαρίθμηση: πρώτον,δεύτερον,
κατ’αρχάς,κ.λπ.
• Γενίκευση: γενικά, κατά κύριο λόγο, συνήθως,
τις περισσότερες φορές,κ.λπ.

14. • Αναλογία/ομοιότητα: όπως, σαν, ομοίως,
κατ΄ανάλογο τρόπο κ.λπ.
• Σύγκριση/διάζευξη: ή…ή, είτε…είτε,
ούτε…ούτε, μήτε…μήτε, κ.λπ.
• Ταξινόμηση/διαίρεση: αφενός…αφετέρου,
από τη μια…από την άλλη κ.λπ.

15. ΆΛΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΤΩΝ
ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΜΙΑΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
• Με την επανάληψη μιας λέξης που προηγήθηκε
π.χ Όλοι γνωρίζουμε τη σημασία της γραφής για την
εξέλιξη του πολιτισμού. Η γραφή υπήρξε πάντα πολύτιμο
εργαλείο…
• Με την παράλειψη μιας λέξης που ήδη αναφέρθηκε
π.χ Όλοι γνωρίζουμε τη σημασία της γραφής για την
εξέλιξη του πολιτισμού. Αποτελεί (ενν. η γραφή)πολύτιμο
εργαλείο…
• Με την αντικατάσταση μιας λέξης με αντωνυμία,
επίρρημα ή άλλη συνώνυμη λέξη
π.χ Όλοι γνωρίζουμε τη σημασία της γραφής για την
εξέλιξη του πολιτισμού. Αυτή (αντί της λέξης η
γραφή)αποτελεί πολύτιμο εργαλείο…

16. ΤΕΛΟΣ