چارت و ساختار در تشکیلات

2. ‫ساختار‬ ‫و‬ ‫چارت‬ ‫شاطر‬ ‫مهدی‬ ‫محمد‬

3. ‫ما‬‫ابتدای‬‫راهیم‬.‫ا‬‫اول‬‫باید‬‫نظام‬‫را‬‫از‬‫لحاظ‬‫مبانی‬‫معرفتی‬
‫اش‬‫کامل‬‫کنیم‬.‫ا‬‫ثانیا‬‫بنای‬‫نظام‬‫را‬‫باید‬‫بر‬‫اساس‬‫آن‬‫مبانی‬
‫معرفتی‬‫کامل‬‫کنیم‬‫؛‬‫یعنی‬‫نظام‬‫اسالمی‬،‫دولت‬‫اسالمی‬‫و‬‫کشور‬
‫اسالمی‬،‫هر‬‫کدام‬‫مترتب‬‫بر‬‫همدیگر‬‫است‬‫؛‬‫اینها‬‫همه‬‫یکسان‬‫و‬‫یک‬
‫چیز‬‫نیستند‬.‫تا‬‫کشور‬،‫اسالمی‬‫بشود‬،‫ما‬‫خیلی‬‫کار‬‫داریم‬.‫تا‬
‫مکارم‬‫اخالق‬‫اسالمی‬‫و‬‫دانشگاه‬‫اسالمی‬-‫همین‬‫توقعاتی‬‫که‬‫شما‬
‫دارید‬‫و‬‫آرزوهای‬‫بلندی‬‫که‬‫به‬‫حق‬‫در‬‫نسل‬‫جوان‬‫ما‬‫هست‬-‫تحقق‬
‫پیدا‬‫کند‬،‫راه‬‫طولنی‬‫ای‬‫داریم‬.‫اینکه‬‫میگویم‬‫اول‬‫کار‬
‫هستیم‬،‫یکی‬‫از‬‫هایش‬‫نشانه‬‫این‬‫است‬.‫و‬‫از‬‫طرف‬‫دیگر‬،‫این‬‫فکر‬،
‫فکری‬‫نیست‬‫که‬‫در‬‫چهارچوب‬‫حصار‬‫جغرافیایی‬‫یک‬‫کشور‬‫بگنجد‬‫و‬
‫بتواند‬‫بماند‬‫؛‬‫این‬،‫به‬‫طور‬‫طبیعی‬‫باید‬‫انتشار‬‫پیدا‬‫بکند‬‫و‬
‫ی‬‫عقبه‬‫عاطفی‬‫و‬‫فکری‬‫ملتها‬‫را‬‫برای‬‫خودش‬‫کسب‬‫کند‬.‫البته‬‫از‬
‫اول‬‫انقالب‬،‫موارد‬‫متعددی‬‫از‬‫این‬‫را‬‫ما‬‫ایم‬‫دیده‬‫و‬‫پیش‬‫آمده‬
‫است‬‫؛‬‫امروز‬‫هم‬‫همین‬‫است‬‫؛‬‫منتها‬‫احتیاج‬‫دارد‬‫که‬‫این‬‫عقبه‬،
‫هر‬‫چه‬‫بیشتر‬‫استمرار‬‫داشته‬‫باشد‬.
‫برای‬‫اینکه‬‫ما‬‫بتوانیم‬‫به‬‫این‬‫های‬‫آینده‬‫مطلوب‬‫برسیم‬،
‫احتیاج‬‫به‬‫نسل‬‫جوان‬‫باهمت‬‫ی‬‫رانگیزه‬ ُ‫پ‬‫مؤمن‬‫تالشگر‬‫کاردان‬
‫بلد‬‫راه‬‫داریم‬.‫یکی‬‫از‬‫شرایط‬‫اصلی‬‫اش‬‫مؤمن‬‫بودن‬‫و‬‫متقی‬‫بودن‬
‫است‬‫؛‬‫اینکه‬‫می‬‫گوییم‬‫تشکلهای‬‫اسالمی‬‫و‬‫محیطهای‬‫دانشجویی‬،
‫معارف‬‫و‬‫معرفت‬‫اسالمی‬‫را‬‫در‬‫خودشان‬‫عمق‬‫ببخشند‬،‫برای‬‫این‬

4. ‫معرفتی‬ ‫مبانی‬
‫اسالم‬
‫حائری‬ ‫صفایی‬ ‫علی‬ ‫استاد‬
‫حدیث‬ ‫شد‬ ‫کهن‬ ‫و‬ ‫گشت‬ ‫فسانه‬‫سخن‬ ‫اسکندر‬‫دگر‬ ‫حالوتیست‬ ‫را‬ ‫نو‬ ‫که‬ ‫آر‬ ‫نو‬

5. ‫ذی‬ َّ‫ال‬َ‫ل‬ َّ‫ز‬ َ‫ن‬َ‫ان‬ َ‫ق‬ ْ‫ر‬ ُ‫ف‬ ْ‫ال‬‫ی‬ َ‫ل‬ َ‫ع‬‫ده‬ ْ‫ب‬ َ‫ع‬َ‫ون‬ ُ‫ک‬ َ‫ی‬‫ل‬َ‫ین‬‫م‬ َ‫ال‬ َ‫ع‬ ْ‫ل‬‫ل‬‫ا‬ ‫ا‬‫ذیر‬ َ‫ن‬

6. ‫ساختار‬ ‫و‬ ‫چارت‬ ‫از‬ ‫منظور‬
‫وقتی‬‫صحبت‬‫از‬‫چارت‬‫و‬‫ساختار‬‫کنیم‬‫می‬‫منظورمان‬‫سازوکاری‬‫است‬
‫که‬‫روابط‬‫حاکم‬‫بر‬‫ها‬‫فعالیت‬‫و‬‫تعامل‬‫ها‬‫را‬‫مشخص‬‫می‬‫کند‬.‫در‬
‫حوزه‬‫فعالیتی‬‫گوید‬‫می‬‫چه‬‫نوع‬‫فعالیتی‬‫هایی‬‫باید‬‫انجام‬‫شود‬‫و‬
‫هر‬‫کدام‬‫به‬‫چه‬‫تعداد‬‫آدم‬‫از‬‫نظر‬‫کمی‬‫و‬‫کیفی‬‫نیاز‬‫دارند‬‫و‬
‫رابطه‬‫این‬‫فعالیتها‬‫با‬‫یکدیگر‬‫چیست‬‫و‬‫کدام‬‫دارای‬‫اولویت‬
‫بیشتری‬‫است‬.‫در‬‫حوزه‬‫تعامالت‬‫نیز‬‫نحوه‬‫تعامل‬‫هر‬‫بخش‬‫از‬
‫مجموعه‬‫با‬‫دیگر‬‫های‬‫بخش‬‫درونی‬،‫آن‬‫نهادهای‬‫دیگر‬،‫دانشگاه‬
‫جامعه‬‫و‬…‫را‬‫مشخص‬‫کند‬.

7. ‫ساختار‬ ‫و‬ ‫چارت‬ ‫اهمیت‬
‫مبنای‬‫تقسیم‬‫کار‬‫و‬‫تخصیص‬‫نیرو‬
‫شاید‬‫بشود‬‫گفت‬‫روشن‬‫ترین‬‫و‬‫مشخص‬‫ترین‬‫اهمیت‬‫ساختار‬‫این‬‫است‬‫که‬
‫مبنایی‬‫برای‬‫تقسیم‬‫کار‬‫و‬‫تخصیص‬‫نیرو‬‫است‬.(‫اطالعات‬‫نیروها‬)
‫پیگیری‬‫تر‬‫آسان‬‫و‬‫کم‬‫هزینه‬‫تر‬
‫چارت‬‫و‬‫ساختار‬‫سبب‬‫شود‬‫می‬‫مدیریت‬‫مجموعه‬‫و‬‫پیگیری‬‫کارها‬‫بسیار‬
‫تر‬‫ساده‬‫شود‬.(‫قضیه‬‫هرم‬)
‫دهی‬‫وزن‬‫به‬‫کارها‬
‫وقتی‬‫صحبت‬‫از‬‫چارت‬‫کنیم‬‫می‬‫ا‬‫دقیقا‬‫داریم‬‫مقدار‬‫نیرو‬‫و‬‫زمانی‬‫که‬
‫باید‬‫بر‬‫روی‬‫یک‬‫کار‬‫صرف‬‫شود‬‫را‬‫هم‬‫مشخص‬‫کنیم‬‫می‬
‫انتقال‬‫تجربه‬
‫یکی‬‫دیگر‬‫از‬‫نکات‬‫مهم‬‫ساختار‬‫این‬‫است‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫تجربیات‬‫به‬‫راحتی‬
‫منتقل‬‫شود‬‫می‬‫و‬‫یا‬‫حداقل‬‫مشخص‬‫است‬‫هر‬‫کسی‬‫چه‬‫ای‬‫تجربه‬‫دارد‬‫و‬‫هر‬
‫موضوعی‬‫را‬‫شود‬‫می‬‫از‬‫چه‬‫کسی‬‫پرسید‬.‫این‬‫امر‬‫باعث‬‫شود‬‫می‬‫که‬‫هر‬‫سال‬

9. ‫چارت‬ ‫انواع‬
‫پروژه‬‫ای‬
‫کانونی‬
‫موضوع‬‫محور‬
‫مخاطب‬‫محور‬
‫ماموریت‬‫محور‬

10. ‫محور‬ ‫پروژه‬
‫تعریف‬‫فعالیت‬‫های‬‫جاری‬‫و‬‫مقطعی‬‫غالبا‬‫ناظر‬‫به‬‫دانشگاه‬‫و‬
‫شرایط‬‫روز‬‫به‬‫صورت‬‫پروژه‬.‫وقتی‬‫تعداد‬‫نیروهایمان‬‫کم‬‫است‬
‫بهترین‬‫کار‬‫این‬‫است‬‫که‬‫با‬‫هم‬‫یک‬‫پروژه‬‫را‬‫شروع‬‫کنیم‬‫و‬‫وقتی‬
‫تمام‬‫شد‬‫پروژه‬‫بعدی‬
‫حالت‬‫بهینه‬‫برای‬‫تعداد‬‫نیروهای‬‫کم‬
‫بال‬‫رفتن‬‫کیفیت‬‫کار‬(‫تمرکز‬)
‫مدیریت‬‫آسان‬‫و‬‫همکاری‬‫بال‬
‫بی‬‫نظمی‬‫ذاتی‬(‫نبود‬‫مسئولیت‬،‫ثایت‬‫آدم‬‫های‬‫متفاوت‬)
‫مقطعی‬‫بودن‬(‫آیا‬‫نیرو‬‫پروژه‬‫بعدی‬‫هست؟‬‫اهداف‬‫استراتژیک‬)
‫جامع‬‫نبودن‬(‫چون‬‫یک‬‫هدف‬‫دارد‬‫و‬‫یک‬‫طیف‬‫به‬‫فرض‬)

11. ‫محور‬ ‫کانون‬
‫در‬‫این‬‫ساختار‬‫برای‬‫هر‬‫فعالیت‬‫یک‬‫کانون‬‫در‬‫نظر‬‫گرفته‬‫می‬
‫شود‬‫مانند‬:
‫مطالعات‬/‫تحلیل‬‫بررسی‬/‫نوسازی‬‫معنوی‬/‫جهادی‬/‫فضای‬‫مجازی‬/‫دفاع‬
‫مقدس‬/‫علمی‬/‫خبرنگاران‬
‫ساختار‬‫بر‬‫اساس‬‫ظرفیت‬‫های‬‫موجود‬‫رشد‬‫می‬‫کند‬
‫جذب‬‫و‬‫مشارکت‬‫حداکثری‬‫نیروها‬
‫نبود‬‫انسجام‬‫تشکیالتی‬(‫بی‬‫اطالعی‬‫از‬،‫هم‬‫عدم‬‫تحقق‬‫اهداف‬
‫استراتژیک‬)
‫یک‬‫بعدی‬‫بار‬‫آمدن‬‫اعضا‬
‫ساختار‬،‫تخت‬‫مدیریت‬‫سخت‬(‫وقت‬،‫مسئول‬‫عدم‬،‫هماهنگی‬‫کانون‬
‫های‬‫ضعیف؛‬‫مالی‬)
‫مخل‬‫انجام‬‫کارهای‬‫ماندگار‬‫و‬‫با‬‫کیفیت‬(‫عدم‬‫تحقق‬‫اهداف‬

12. ‫محور‬ ‫موضوع‬
‫در‬‫این‬‫ساختار‬‫محور‬،‫تقسیم‬‫موضوعات‬‫فعالیتی‬‫است‬‫که‬‫به‬‫صورت‬
‫زیر‬‫دسته‬‫بندی‬‫شود‬‫می‬‫و‬‫هر‬‫یک‬‫از‬‫این‬‫موضوعات‬‫معاونتی‬
‫جداگانه‬‫شود‬‫می‬:‫سیاسی‬/‫فرهنگی‬/‫علمی‬/‫آموزشی‬/‫اردویی‬‫و‬
....
‫امکان‬‫تمرکز‬‫بیشتر‬‫بر‬‫موضوعات‬‫موجود‬
‫رشد‬‫تخصصی‬‫نیرو‬‫در‬‫موضوع‬‫کاری‬‫خودش‬
‫هماهنگی‬‫با‬‫ساختار‬‫معاونت‬‫های‬‫کنونی‬‫سازمان‬
‫امکان‬‫رشد‬‫یک‬‫جانبه‬‫افراد‬
‫احتمال‬‫موازی‬‫کاری‬‫بسیار‬‫چه‬‫در‬‫ابزار‬‫و‬‫چه‬‫مخاطب‬
‫غفلت‬‫از‬‫تنوع‬‫مخاطبین‬

13. ‫محور‬ ‫ماموریت‬
‫در‬‫این‬‫ساختار‬‫محور‬‫تقسیم‬‫بندی‬‫کارها‬‫ماموریت‬‫های‬‫مختلف‬
‫بسیج‬‫دانشجویی‬‫است‬‫و‬‫ماموریت‬‫های‬‫بسیج‬‫دانشجویی‬‫را‬‫این‬
‫چنین‬‫در‬‫نظر‬‫می‬‫گیرند‬:‫تربیت‬‫نخبگان‬(‫تربیت‬‫نیروی‬‫همطراز‬
‫انقالب‬‫اسالمی‬/)‫نقش‬‫آفرینی‬‫عمومی‬(‫کارهای‬‫سیاسی‬‫و‬‫فرهنگی‬/)
‫نقش‬‫آفرینی‬‫تخصصی‬(‫کارهای‬‫علمی‬)
‫امکان‬‫پرداخت‬‫تخصصی‬‫به‬‫موضوعات‬
‫رشد‬‫تر‬‫کیفی‬‫نیروها‬‫در‬‫های‬‫حوزه‬‫شان‬‫تخصصی‬
‫مدیریت‬‫گونه‬‫هرم‬
‫امکان‬‫غفلت‬‫از‬‫تنوع‬‫موضوعات‬‫ذیل‬‫ها‬‫مأموریت‬
‫لختی‬‫و‬‫عدم‬‫عکس‬‫العمل‬‫سریع‬

14. ‫محور‬ ‫مخاطب‬
‫ر‬‫این‬‫ساختار‬‫مخاطب‬‫محورشکل‬‫گیری‬‫ساختار‬‫است‬‫و‬‫افراد‬‫به‬
‫صورت‬‫زیر‬‫دسته‬‫بندی‬‫شوند‬‫می‬:
‫بسیجی‬‫ها‬‫و‬‫حزب‬‫اللهی‬‫ها‬/‫دانشکده‬‫و‬‫خوابگاه‬/‫عموم‬
‫دانشگاهیان‬/‫مردم‬‫و‬‫کشور‬
‫پوشش‬‫مناسب‬‫و‬‫کامل‬‫همه‬‫دسته‬‫های‬‫مخاطبین‬
‫تمرکز‬‫بر‬‫ظرافت‬‫های‬‫لزم‬‫در‬‫برخورد‬‫با‬‫مخاطبین‬‫مختلف‬
‫بسیار‬‫کارآمد‬‫برای‬‫کارهایی‬‫که‬‫نیاز‬‫به‬‫تعامل‬‫زیاد‬‫با‬‫بدنه‬
‫دانشجویی‬‫دارد‬‫مانند‬‫رصد‬‫و‬‫ارتباطات‬
‫وسعت‬‫موضوعی‬‫در‬‫هر‬‫واحد‬‫و‬‫رشد‬‫چند‬‫جانبه‬
‫عدم‬‫استفاده‬‫از‬‫ابزارهای‬‫یکسان‬‫برای‬‫مخاطبین‬‫مختلف‬
‫وجود‬‫مرز‬‫بندی‬‫بین‬‫مخاطبین‬

15. ‫ساختار‬ ‫انواع‬
‫ساختار‬‫تخت‬‫برای‬‫کارهای‬‫ستادی‬‫و‬‫روتین‬‫تر‬‫مناسب‬‫است‬‫نه‬
‫کارهای‬‫جنبشی‬‫و‬‫تربیت‬‫و‬‫رشد‬‫نیرو‬
‫ساختار‬،‫تخصصی‬‫خروجی‬‫کار‬‫را‬‫تخصصی‬‫تر‬‫کند‬‫می‬‫اما‬‫نیروها‬
‫را‬‫تک‬‫بعدی‬‫بار‬‫می‬‫آورد‬.
‫شورای‬‫مرکزی‬‫بزرگ‬‫برای‬‫شخصیت‬‫دادن‬‫به‬‫نیروها‬‫بسیار‬
‫مناسب‬‫است‬‫اما‬‫مدیریت‬‫بر‬‫مجموعه‬‫را‬‫سخت‬‫و‬‫پیچیده‬‫کند‬‫می‬

16. ‫اقتضائات‬
‫انواع‬‫ماموریت‬‫محور‬‫و‬‫موضوع‬‫محور‬‫و‬‫مخاطب‬‫محور‬‫نیاز‬‫به‬
‫هایی‬‫آدم‬‫دارد‬‫که‬‫تا‬‫حدودی‬‫جامع‬‫نگر‬‫باشند‬‫و‬‫در‬‫چند‬‫موضوع‬
‫کار‬‫کرده‬‫باشند‬.
‫نگاه‬‫کانونی‬‫وقتی‬‫که‬‫افراد‬‫حاضر‬‫در‬‫مجموعه‬‫دارای‬
‫ها‬‫توانمندی‬‫و‬‫عالیق‬‫متفاوت‬‫هستند‬‫بسیار‬‫خوب‬‫جواب‬‫می‬‫دهد‬.
‫در‬‫جایی‬‫که‬‫فقط‬‫سه‬‫یا‬‫چهار‬‫نفر‬‫هستیم‬‫یا‬‫مساله‬‫پیش‬‫آمده‬
‫است‬‫که‬‫باید‬‫کاری‬‫انجام‬‫دهیم‬‫در‬‫این‬‫صورت‬‫انجام‬‫کارها‬‫به‬
‫صورت‬‫پروژه‬‫ای‬‫تواند‬‫می‬‫بهترین‬‫گزینه‬‫باشد‬

17. ‫و‬ ‫معاونت‬ ‫مدیریت‬ ‫انواع‬
‫شورا‬
‫معاونتی‬
‫شورایی‬
‫هر‬‫دو‬
‫هدف‬‫از‬‫نقد‬‫رشد‬‫مجموعه‬‫باشد‬‫تا‬‫نفی‬‫آدم‬‫ها‬!