2. AURKIBIDEA
1. Sarrera
2. Hardwarea eta softwarea
3. Sarrerako gailuak
4. Irteera gailuak
5. Sarrera irteera gailuak
6. Biltegigailuak
7. Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ)
8. Ordenagailuaren abiatze prozesua
9. Elikagailuak
3. 1. SARRERA
Zer da informatika?
Informatika informazioren tratamendu
automatikoa aztertzen duen zientzia edo teknika
multzoa da, eta horretarako ordenagailu bat
behar da.
4. 1. SARRERA
INFORMATIKA hitza, bi hitzetan banatu daiteke; INFOR,
informazioa esan nahi duela eta MATIKA automatikoa
dela esan nahi duela. Hau da, informatika informazio
automatikoa da.
5. 1. SARRERA
Zer dira ordenagailuak?
Ordenagailua programa informatiko bat aplikatuz datuak prozesatzeko gai den
gailu elektronikoa da. Tresna digital eta elektronikoa da, bere osagaiak
digitalak direlako eta erabil dezakeen informazioak diskretua izan behar
direlako.
Ordenagailua helburu orokorreko makina automatikoa da, era askotako kalkulu
edo eginkizunak burutu ditzake eta. Moldagarria da hainbat lanetarako.
6. 1. SARRERA
Ordenagailuen ezaugarriak:
· Abiadura: Konputagailu guztiek kalkuluak abiadura ikaragarrian
egiten dituzte.
· Edukiera: Edukierak konputagailuan zenbat informazio gorde edo
biltegiratu daitekeen adierazten du.
· Moldagarritasuna: Konputagailuak helburu orokorreko makinak
direla esan dugu. Baina konputagailu batzuk problema-mota zehatz
batean espezializatuta daude, eta beste problema-mota batzuk
burutzen motelagoak izango lirateke.
· Fidagarritasuna: Kalkuluak ziztu bizian burutzen ditu
ordenagailuak, baina hori bezain garrantzitsua da kalkulu horiek
ondo egindak egotea.
8. 2. Hardwarea eta softwarea
Hardwarea
Ordenagailu baten osagai fisikoek osatzen dute hardwarea, hala
nola pantailak, teklatuak, saguak, oinarri-txartelak,
mikroprozesadoreak, disko gogorrak eta sare-txartelak. Hau da,
uki daitezkeen osagaiak dira hardwarea.
9. 2. Hardwarea eta softwarea
Hardware-aren elementu basikoak:
1. Monitorea: Informazioa irudikatzen du.
2. Oinarrizko plaka: Memoriak,
mikroprozesadoreak… konektatzen dituen
aparatua da eta oinarrizkoa da.
3. Mikroprozesadoreak: Informazio guztia
pasatzen du leku batetik bestera.
4. ROM: Bertan idatzita dagoen informazioa
bakarrik irakur daitekeen memoria da.
5. RAM: Aplikazioak askarrago erabiltzeko.
6. Hedapen txartela: Ordenagailua hedatzeko eta
memoria gehiago izateko.
7. Elikadura iturria: Hartzen duen elektrizitatea
bihurtu beste elektrizitate mota batean.
8. Disko irakurlea: Diskoen sofwarea irakurtzen du
9. Disko gogorra: Datu guztiak almazenatzen ditu.
10. 2. Hardwarea eta softwarea
Softwarea
Softwarea ordenagailuaren atal logikoa da. Hots, hardwarea
abiarazteko balio duen programa eta agindu sorta. Softwarea
garatzeko programazio lengoiak erabiltzen dira kodea
idazteko,egiturako programazioa edo objetuei.
11. 3. Sarrerako gailuak
Sarrerako gailuak ordenagailuarekin
komunikatzeko erabiltzen dira, erabiltzailearen
aginduak transmititzen baitizkio ordenagailuaria.
12. 3. Sarrerako gailuak
TEKLATUA
Gailu periferiko bat da, teklen moldaketa bat erabiltzen duena,
ordenagailura informazioa bidaltzen duten palanka mekanikoen edo
etengailu mekanikoen gisa jarduteko. Teklatuak 99 eta 147 giltza
bitartean izaten ditu, lau bloketan zatiturik: funtzio blokea, bloke
alfanumerikoa, bloke berezia eta bloke numerikoa.
13. 3. Sarrerako gailuak
SAGUA
Sagua ordenagailuarentzako periferiko bat da, sarrera kontrol eta
datuen gailua izanik. Eskuaren mugimendua ordenagailuari bidaltzeko
gai da, ordenagailuak pantailaratzeko. Sistema desberdinak
daude:gomazko boladunak, izpi infragorriekin eta laserrarekin
funtzionatzen duten sagu berrienak.
14. 3. Sarrerako gailuak
ESKANERRA
Irudien eskanerra, informatikaren testuinguruan, irudiak
(argazkiak, marrazkiak, esku-idazkiak, objektuak...) atzitu
eta irudi digital modura gordetzen dituen gailua da.
15. 3. Sarrerako gailuak
WEB CAMERA
Irudiak grabatzeko, bideokonferentziak egiteko eta Internet
bidezko komunikazio baten solaskideen irudiak ikusteko
erabiltzen da. Normalean monitore gainean jartzen da pantaila
aurrean dagoenaren irudia grabatu ahal izateko.
17. 4. Irteera gailuak
Irteerako gailuak, erabiltzaileak emandako
aginduen ondoroioz, ordenagailuak ematen dituen
emaitzak ikusteko erabiltzen dira.
18. 4. Irteera gailuak
MONITOREA
Irteerako gailu honek, tekleatzen ari den informazioa, saguaz
egiten diren ekintzak edota informazioaren prozesaketa
erakusten ditu.
Era errazean sortzen dira irudiak monitorean. Monitore baten
pantaila oso puntu txikiez osatuta dago, pixel-ak.
19. 4. Irteera gailuak
INPRIMAGAILUA
Irteerako gailu hau ordenagailuz egiten diren dokumentuak paperean
inprimatzeko erabiltzen da.
Gaur egun bi inprimagailu-mota daude: tinta-txorrozkoa eta laserra.
Tinta-txorrozko inprimagailuak motelagoak dira laserrak baino, baina
askoz ere merkeagoak.
21. 5. Sarrera Irteera gailuak
Sarrera-irteerako gailuak bai datuak
sartzeko bai datuak ordenagailutik irteteko
gailuak dira.
22. 5. Sarrera Irteera gailuak
ROUTERRA
Telefono-lineen bidez edo ADSL lineen bidez ordenagailu arteko
komunikazioa sortzeko erabiltzen da. Beroni esker, telefonoek
erabiltzen dituzten linea berberak erabiliz ordenagailuek
informazioa truka dezakete haien artean. Beraz, Internet sarean
sartzeko ezinbestekoak ditugu routerrak.
23. 5. Sarrera Irteera gailuak
UKIPEN PANTAILA
Sarrera-irteerako gailu hauek edozein pantailaren antza dute.
Hala ere, pantailaren edozein aukeretan seinala daiteke
atzamarrez saguaz egin barik. Gailu hauek, kutxazain automatiko
eta merkataritza-guneetan erabiltzen dira, batez ere.
24. 6. Biltegigailuak
Ordenagailuek memoria nagusian gordetzen dute une horretan
prozesatzen ari diren informazioa. Lan konplexuagoak egiteko,
ordenagailuek memoria lagungarria izenekoa dute; harko oso
informazio kopuru handiak gorde ditzake.
25. 6. Biltegigailuak
DISKO GOGORRA
Disko gogorra
ordenagailu baten
informazio iraunkorra
gordetzen duen gailua da.
Disko gogorrek datu
kopuru handiak
gordetzeko gaitasuna
izaten dute eta azkarrak
dira datuak bilatu,
ezabatu eta idazterakoan.
26. 6. Biltegigailuak
DISKETAK
Disketea edo disko malgua
disko unitate bat da, banda
magnetiko fin eta malgu
batez osatua, hauts
partikulak kentzen dituen
oihal batekin forratutako
plastikozko euskarri
laukizuzen batean zigilatua.
27. 6. Biltegigailuak
DISKO TRINKOAK: CD-ROM ETA
DVD
CD-ROM datuak irakurtzen ditu
baina haietan ezin da aldaketarik
egin. Irakutze prozesua buru
irakurtzaileak igortzen duen laser
izpi batez egiten da. Hiru mota
gaur egun: CD-ROM, CD-R eta CD-
RW.
DVD-a, CD-ROMaren antzekoa,
baina DVD edukiera handiagoa
dauka.
28. 6. Biltegigailuak
MEMORIA ERAMANGARRIA
Usb memoria bat, informazioa gordetzeko flash memoria bat
erabiltzen duen biltegiratze-gailu bat da.
Memoria hauek, gehien erabiltzen diren biltegiratze eta norberaren
datuen garraio sisteman bilakatu dira, erabilera honetan diskete
tradizional eta CD-ak ordezkatuz. Merkatuan erraz aurki daitezke 1, 2,
4, 8, 16, 32, 64, 128 eta 256Gb-ko memoriak atze-gailu bat da.
29. 7. Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ)
Prozesatzeko unitate zentrala,
konputagailu digital baten osagaia
da eta konputagailuaren
programetan dauden aginduak
interpretatzen ditu eta datuak
prozesatzen ditu. PUZek funtsezko
ezaugarria ematen diote
konputagailu digitalari, eta edozein
garaitako konputagailuetan
dauden beharrezko osagaietako
bat dira, bilketa primarioarekin eta
sarrera-irteera dispositiboekin
batera.
30. 7. Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ)
ELIKATZE ITURRIA
Karga elektriko bati energia elektrikoa ematen dion gailu bat da.
Elikadura iturriaren funtzio nagusia energia elektriko mota bat
beste energia elektriko mota batera bihurtzea da.
31. 7. Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ)
OINARRIZKO PLAKA
Ordenagailua bezalako sistema elektroniko konplexu bat
osatzen duen plaka da. Ordenagailu barneko hardwarea
elkar lotzen dituen plaka da.
32. 7. Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ)
MIKROPROZESADOREA
Mikroprozesadorea ordenagailuko prozesadore bat da,
ordenagailuko prozesatzeko unitate zentralaren (PUZ)
eginkizunak zirkuitu intregratu bakarrean barne hartzen dituena,
edo gehienez ere zirkuitu integratu gutxi batzuetan.
33. 7. Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ)
RAM MEMORIA
RAM bai irakurri eta bai idazteko aukera eskaintzen duen
memoria da. Memoria hegazkorra da, korrontea
kentzean bere edukia ere galtzen du beraz. Normalean
denbora baterako memoria bezala erabiltzen da, datu ez
iraunkorrekin.
34. 7. Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ)
ROM MEMORIA
ROM memoria irakurkorra da, hau da, ordenagailua
itzaltzerakoan bere informazioa ez da galtzen. Trip baten
barnean dago (BIOS) eta ordenagailua martxan jartzeko
oinarrizko informazioa du; horregatik irakurri daiteke bakarrik
eta ez aldatu.
35. 7. Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ)
TXARTEL GRAFIKOA
Oinarrizko plakako zirrikituetako batean konektatzen den
barruko osagaia da. Bere helburu nagusia monitoreari azaldu
behar diren datuak zuzen bidaltzea da.
36. 7. Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ)
SOINU TXARTELA
Soinu-txartela programa informatikoen bidez ordenagailu
baten soinu sarrera eta irteera kontrolatzea ahalbidetzen
duen txartela da.
37. 8. Ordenagailuaren abiatze prozesua
• Erabiltzaileak pizte-botoia sakatzen du.
• Aurrekoaren ondorioz, ROM memorian dagoen programatxo bat RAM
memorian kopiatzen da .
• RAM memorian kopiatutako programen aginduak irakurri eta exekutatzen
hasten da prozesadorea. Programa honen aginduek ondokoa egiten dute:
• Hardwarea (teklatua, sagua, monitorea, eta abar) ondo konektatua dagoela eta
ondo funtzionatzen duela egiaztatu.
• Disko gogorretik RAM memoriara beste programatxo bat kopiatu; programatxo
honek ordenagailuan instalatuta daukagun Sistema Eragilea abiatuko du (Microsoft
Windows XP, Microsoft Windows Vista edo GNU/Linux).
• Programatxo honek, Windows XP edo 7, Windows mahaigaina, eta horrekin batera,
ataza-barra, “Inicio” botoia, ikonoak, eta abar erakutsiko ditu pantailan.
• Hemen bukatzen da abaitze-prozesua. RAM memorian Sistema Erabilea (Windows
XP, 7 edo GNU/Linux) dago kargatuta erabiltzaileen aginduen zain.
