3. VESTİBULAR SİSTEM
Fonksiyonları:
Başın pozisyonu ve
hareketlerini algılamak
Baş hareketleri sırasında,
göz hareketlerinin
organizasyonu
Baş hareketleri ile birlikte
postürün oluşturulması
Bütün fonksiyonlar
subkortikal düzeyde gelişir
İki farklı komponenti var;
1. Farklı düzlemlerde yer almış
semisirküler kanallar (anterior veya superior, posterior, lateral).
2. Utrikulus ve sakkulus torba yapıları
Her iki komponent de birlikte çalışarak başın hareketleri ve uzaydaki
konumu hakkında bilgileri beyne iletirler
4. Statik denge
Yerçekimine ve
linear hızlanmaya
ve yavaşlamaya
karşı başın
durumunu algılar
Utrikulus ve
sakkulus
►Kinetik denge
Başın hareketlerini
algılar
3 semisirküler kanal
►Ampulla
Krista ampullaris
Kupula: endolenf
başın hareketi ile
hareket eder
5. SEMİSİRKÜLER kanallar
Endolenf ile doludur, silyalı reseptör
hücrelerini içerir, silyalar jel benzeri (kupula)
membran içerisine yönelmişlerdir ve
ampullalarda bulunurlar.
• Kanallar bilateral
yerleşmiştir.
Lateral kanallar horizontal
düzlemde, anterior ve
posterior kanallar vertikal
düzlemde yer alırlar.
6. Farklı düzlemlerde yer almış semisirküler
kanallar [anterior (superior), posterior, lateral].
Yer çekimi ile ilgisi yok
Sadece açısal hızlanmaya cevap verir
7. Baş döndürüldüğünde
ampulla içerisindeki sıvı
aksi tarafa doğru yaslanır.
Kupulanın şekli değişir.
Bu hareket silyaları büker
ve biyoelektriksel sinyaller
üretilir.
Baş sağa sola
büküldüğünde kupula bir
yöne doğru yatar ve
eksitasyon oluşur, karşıt
tarafa büküldüğünden
inhibisyon oluşturur.
8. Vücut hangi yönde hareket ederse
etsin,kanallar içindeki endolenfa sıvısıda o
yönde hareket eder fakat sıvıların
eylemsizlikleri nedeniyle bu kütle harekete
derhal katılmaz biraz geri kalır.
Bu geri kalma yüzünden kupula aksi yöne
eğilir ve organizma sabit bir hız alana kadar
bu durumda kalır.
Hareket sabit bir hıza eriştiği zaman sıvıda
kemik hızında ve yönünde hareket eder
9. Hareketi kupulanın saptığı yönün
tersinde algılarız (Hareket eden trende
olduğu gibi)
Hareketin birdenbire durduğu yada
yavaşladığı hallerde ise kemiğin
hareketi durmuştur fakat sıvı kütlesi
aynı yönde hareketine bir süre daha
devam eder
Bu nedenle kupula hareketin meydana
gelmiş olduğu yöne eğilir ve bunun
sonucunda aksi yönde hareket
ediyormuşuz gibi algılarız
10. Bu duyumu karşılamak amacı ile
vücudu aksi yöne (hareketin önce
meydana geldiği yöne) çeviririz ki bu
esnada baş dönmesi oluşur
Kanalis semisirkülarislerin
uyarılmasında meydana gelen
kompansasyon reaksiyonlarının amacı
organizmanın mekandaki durumunu
harekete göre ayarlamaktır
14. UTRİKULUS VE SAKKULUS
Utrikulus ve sakkulus: Reseptör hücrelerin
üst yüzeylerinde otolit veya CaCO3
kristalleri içeren organik matriks (makular
organ) bulunur. Yerçekimine ve lineer
hızlanmaya karşı başın durumunu algılar,
statik dengenin devamını sağlar
Genellikle utrikulus horizontal (yatay),
sakkulus ise vertikal (dikey) hızlanmalara
karşı daha duyarlıdır
15. Utrikulus ve sakkulusda uyarı oluşumu
Başın öne - arkaya
hareket etmesi (örn.
arabada iken) ve
yukarı – aşağı hareketi
ile (örn. asansörde
iken) silyalı hücreler
yerçekimindeki
değişikliklere cevap
verirler.
Otolit membran duyarlı
stereosilyalar üzerinde
kayar ve biyokimyasal
sinyal oluşturur.
16. Utrikulus ve sakkulusun görevi
kas tonusunu sağlamak
durum reflekslerini ayarlamak ve
hızlanma ve yavaşlama hareketlerinden
organizmayı haberdar etmektir
21. Silyalı hücreler ve uyarı oluşumu
Baş hareket ettirildiğinde sakkulus ve utrikulus içerisindeki
endolenf de hareket eder
Otolitik membran kayarak hücrelerin silyalarını büker
Stereosilyalar kinosilyum tarafına büküldüğünde
depolarizasyon (stimulasyon), aksi tarafa bükülürse
hiperpolarizasyon (inhibisyon) oluşur
22.
23. Denge sisteminin santral yolları
Afferent lifler, N.vestibularis içerisinde M.oblongatadaki
vestibular çekirdeklere ulaşır.
Bu bölge aynı zamanda göz ve boyun kasları ve eklem
reseptörlerinden de sinyaller alır.
Bu bilgilerin birleştirilmesi ile vücut ve başın duruşu,
göz hareketleri, lokomosyon ve amaca uygun hareketler
oluşturulur.
24. Diğer duysal girişlerle (kas ve eklemlerin
proprioseptörlerinden) birlikte, merkezi sinir
sisteminde değerlendirilen bilgilerle uzaysal
oryantasyon sağlanır. Başın değişik konumlarına
göre göz hareketleri de ayarlanır.
