Parayı kim çaldı? Malena mı yoksa Zorba mı?
Menekşe Gözler (Yönetmen:Atıf Yılmaz)
Malena (Yönetmen: Giuseppe Tornatore)
Zorba the Greek (Yönetmen: Michael Cacoyannis)
Joko'nun Doğum Günü (Oyun Yazarı: Roland Topor)
Zorba - Nikos Kazancakis
Sokrates Öncesi ve Sonrası - Francis Macdonald Cornford
Parayı kim çaldı?
1. Parayı kim çaldı? Malena mı yoksa Zorba mı?
Atıf Yılmaz'ın yönetmenliğini yaptığı bu filmde baş kadın karakter
(F. Girik) dansöz olarak yeni işinde ilk gününe başlar. İlk
gösterisinin ardından diğer bir dansöz parasını çalmakla onu
suçlar, sonra baş erkek karakter (S. Alışık) çalınan miktarda parayı
suçlayan kadına verir ve konu kapanır.
Bu filmi bir çocukla seyrettiyseniz sizi arada kıyafetinizden çekerek,
sıkıştırıp rahat bırakmayabilir, "ama 'parayı kim çaldı'
söylemediler" der, durur.
Özellikle eski türk filmlerinde bu sahnenin diğer bir türü; kötü
erkek karakter; baş kadın karakteri yalan söyleyerek, başka bir
sebeple evine çağırır. Tam onu zorla yatağa atıp, saldırdığı anda,
kötü erkek karakterin eşi/sevgilisi gelir.
Sizce bu kadın önce kime saldırır, saç-baş?
5 Şubat 2021
https://www.youtube.com/watch?v=xLHjYYdVqM0
https://www.imdb.com/title/tt0438236/
2. 5 Şubat 2021
Zorba the Greek ve Malena
'Parayı kimin çaldığı' sorusunun ve daha fazlasının cevabı, kültür olarak bize yakın
olan, Zorba the Greek adlı yunan filmi ile Malena adlı italyan filminde de işlenen
konulardandır.
Malena belki bazı sahnelerden dolayı rahatsızlık yaratabilir. Ama fragmanda küçük
çocukla ilgili olanlar, çocuğun rüyaları ve hayalleridir; gerçek değildirler.
Belki burada yönetmenin yapmaya çalıştığı şey ‘Joko’nun Doğum Günü’ adlı tiyatro
oyununda yapılanın benzeridir. İnsanların canını sıkarak, onları rahatsız ederek,
oyunun konusu da olan, ezilen insanların yaşadıklarını, seyirciye en üst seviyede
geçirme gayretidir. Tiyatroyu sevmeseniz bile dakikalarca sırtında diğer oyuncuyu
taşırken; o kadar terleyip, hala o kadar konuşabilen oyuncu ve eser sizi tokatlar. Bu
derece etkiyi sadece diyaloglarla seyirciye aktaramazsınız.
Malena'da da, bazı sahnelerin sebebi bu olabilir.
https://www.imdb.com/title/tt0057831/
https://www.imdb.com/title/tt0213847/?ref_=nv_sr_srsg_0
http://yolcutiyatro.com/portfolio/jokonun-dogum-gunu/
3. Film, hukuk doktorası da olan Nikos Kazancakis'in Zorba adlı kitabından uyarlanmıştır. Bu sahneyi görmediyseniz bile,
burada çalınan müziği mutlaka duymuşsunuzdur. Filme ve kitaba adını veren Alexis Zorba medeniyetten nasibini alamamış
bir işçidir. Kitap/Film, Yunan asıllı İngiliz yazar Basil ile Zorba'nın Girit adasında, diğer ada sakinleri ile yaşadıkları kısa bir
dönemi anlatır.
Aşağıda 5-6 sayfadan oluşan kitabın önsözünden kısa bir kısmını, tamamen aynı olarak aktarıyorum.
5 Şubat 2021
Zorba the Greek
https://www.youtube.com/watch?v=2AzpHvLWFUM
Parayı
kim
çaldı?
Cevap:
Kimse,
çünkü
gerçekte
çalınan
bir
para
yoktur.
(Kazancakis, N., 2019, Zorba, 36. Baskı,Can Sanat yayınları, s. 9)
"Hayatımda bana en çok iyiliği dokunan şeyler, gezilerle düşler olmuştur. Ölü ya da diri
insanlardan, savaşmamda bana yardım edenler çok azdır. Ama ruhumda en çok iz bırakan
insanları saptamak isteseydim, herhalde üç-dört ad sayabilirdim: Homeros, Buda,
Bergson, Nietzsche ve Zorba. Bunlardan birincisi, benim için, ölümsüzlüğü kurtarıcı bir
ışıkla aydınlatan, camdan yapılmış parlak bir göz (Güneş Kursu gibi) olarak kalmıştır; Buda
dünyanın, içinde boğulup kurtulduğu dipsiz bir göldü; Bergson beni, gençliğimde her biri
benim için birer işkence olan, çözülmesi olanaksız felsefe sorunlarından kurtardı;
Nietzsche ise, yeni acılarla zenginleştirdi beni ve bana sıkıntıyı, acıyı ve kararsızlığı gurura
çevirmeyi öğretti; Zorba ise, hayatı sevmeyi ve ölümden korkmamayı öğretmiştir bana!
Eğer bugün, dünyada bir ruh kılavuzu, Hintlilerin dediği gibi bir guru, Aynaroz papazlarının
dediği gibi bir yeronda seçmem gerekseydi, kesinlikle Zorba'yı seçerdim. "