Altı üstü minik bir çizgi mi?

1. menemenazdacorba
23 Temmuz 2021
no. 49 (12 s.)

2. menemenazdacorba
Altı üstü minik bir çizgi mi?
23 Temmuz 2021
no. 49 (12 s.)

3. menemenazdacorba
Altı üstü minik bir çizgi mi?
23 Temmuz 2021
no. 49 (12 s.)

4. menemenazdacorba
Altı üstü minik bir çizgi mi?
23 Temmuz 2021
no. 49 (12 s.)

5. menemenazdacorba
Altı üstü minik bir çizgi mi?
23 Temmuz 2021
no. 49 (12 s.)

6. menemenazdacorba
Altı üstü minik bir çizgi mi?
23 Temmuz 2021
no. 49 (12 s.)

7. menemenazdacorba
Altı üstü minik bir çizgi mi?
23 Temmuz 2021
no. 49 (12 s.)

8. menemenazdacorba
Altı üstü minik bir çizgi mi?
23 Temmuz 2021
no. 49 (12 s.)

9. menemenazdacorba
23 Temmuz 2021
no. 49 (12 s.)

10. https://www.comicsbeat.com/the-perfect-cartoon/
James Thurber’e ait bir çizim:
What have you done with Dr. Millmoss?
(Dr. Millmoss’a ne yaptın?)
menemenazdacorba
(1934 The New Yorker Magazine)
23 Temmuz 2021
no. 49 (12 s.)

11. menemenazdacorba
Sanat ve Yanılsama - E. H. Gombrich
“Zamanımızın en sevimli ve özgün mizah sanatçılarından biri olan James Thurber de yaratma yoluyla bulma ilkesini vurgulamıştır.
Thurber, kendi çekici üslubuyla, en tanınmış yaratılarından bazılarının nasıl plansız oluştuğunu anlatır. Sanatçının What have you
done with Dr. Millmoss? (Dr. Millmoss’a ne yaptın?) adlı ünlü çizimi bu konuda örnek gösterilebilir (297). ‘Başlangıçta su aygırını
yalnızca küçük kızımı eğlendirmek için çizmiştim,’ diye anlatır Thurber. ‘Ama hayvanın ifadesinde bir şeyler, beni kısa bir süre bir
insanı yemiş olması gerektiğine inandırdı. Bu nedenle resme şapkayla pipoyu ekledim. Bayan Millmoss’la, imza ise neredeyse
kendiliğinden eklendi.’
Öte yandan, acaba ne zaman sanatta rastlantıdan söz edilebilir? Sırf sanatçının görünüşte belli bir yöneliminin olmaması
nedeniyle, rastlantısal devinimlerden ve rastlantısal değişikliklerden söz açabilir miyiz? Böyle bir yorumun, bize bilinçli
nedenlerimize çok fazla önem vermemeyi öğretmiş olan psikanalizin verilerine aykırı kaçtığı sık sık ileri sürülür. Yirminci yüzyıl
sanatçılarının renkler ve biçimlerle yaptıkları deneyler sırasında ortaya koydukları, ifadeden yana zengin oluşumlarla çizgiler,
yaygın anlayışa göre doğrudan sanatçının ‘bilinçaltından’ kaynaklanmaktadır. Bence bu, oldukça safça bir yanlış anlamadır.
Ruhbilimin savı, yalnızca bilincimizin ve bilinç eşiğimizin rastlantısal olaylar karşısındaki tepkilerimizi sürekli yönlendirip
etkilediğidir. Bir mürekkep lekesinin biçimi, bir rastlantıdır; bu lekede neyi gördüğümüz, daha önceki yaşantılarımızca belirlenir.
Picasso’nun gizemli maskesini yaptığı kağıdın neresinden yırtılacağının önceden kestirilebilip kestirilmediği önemli değildir.
Önemli olan tek nokta, sanatçının neden bu kağıdı saklamış olduğudur.
(Gombrich, E.H., 1992, Sanat ve Yanılsama, Remzi Kitabevi, Çev. Ahmet Cemal)
23 Temmuz 2021
no. 49 (12 s.)

12. menemenazdacorba
Kaşların belli bir konumunun Thurber’ın su aygırının ifadesini nasıl etkileyeceğini önceden bilmek de aynı derecede güç
olmalıdır. Burada da önemli olan, Thurber’in ifadeyi bulabilmiş ve kullanabilmiş olmasıdır. ‘Yönelim’ sözcüğünden ne
anlaşılması gerektiğine ve devinimler üzerinde ne ölçüde egemenlik kurabildiğimize ilişkin bütün sorular, araştırma
konusudur ve henüz aydınlatılabilmiş değildir. Devinimlerimizi, bu devinimlerin yol açtığı etkileri gözlemleyerek sürekli
denetlediğimiz ve değiştirdiğimiz büyük olasılıktır; aynı durum, yine geri bildirim ilkesine göre çalışan, kendi kendilerini
yöneten otomatlar için de söz konusudur. Elin becerisi, büyük bir olasılıkla itki ve bunu izleyen yönlendirme arasında yıldırım
hızıyla gerçekleşen olağanüstü duyarlı, karşılıklı etkileşimden kaynaklanmaktadır. Ancak, bir fırça vuruşunu bütün ayrıntılarıyla
önceden planladıkları gibi bir sav, herhalde en büyük ustaların ağzından bile çıkmayacaktır. Bu ustalar, Thurber’in yaptığını
söylediği şeyi, yani ikinci fırça vuruşunu ilk fırça vuruşunda gözlemledikleri etkiye uydurabilmeyi başaran sanatçılardır. Şema
ile düzeltmeye ilişkin bu yeni bakış açısının bağlamında yalnızca sanatçı değil, ama izlerçevre de etkindir. Aynı bağlamda
sanatçı, rastlantıyı resimlerine kendi özgü ve denetlenebilmesi olanaksız bir yaşam kazandıran, önceden kestirilemez bir
durum niteliğiyle korkuyla karşılayabileceği gibi, onu tıpkı Leonardo’nun ve Cozens’in yaptıklarına benzer biçimde, dilinin
alanını genişletmesinde yardımcı bir müttefik de sayabilir. İzlerçevre, olaya katılım isteği arttığı ölçüde sanatçının
başlangıçtaki yönelimine aldırmaz olur. ” * ss. 342-343
Sanat ve Yanılsama - E. H. Gombrich
* (Gombrich, E.H., 1992, Sanat ve Yanılsama, Remzi Kitabevi, Çev. Ahmet Cemal)
23 Temmuz 2021
no. 49 (12 s.)