1. «Հեքիաթներում անդունդներ են՝ խորը՝ անծայր, անվերջ ....
Հեքիաթը հարուստ ու շքեղ աշխարհ է: Հեքիաթը ամենաբարձր
ստեղծագործությունն է. նույնիսկ հանճարները հեքիաթ չեն
կարողանում ստեղծել, բայց հեքիաթների են ձգտում ...»:
Հովհ. Թումանյան

2. Հեքիաթներ
Հեքիաթների հեղինակը հիմնականում ժողովուրդն
է: Այն, ինչ կյանքում անհնար է եղել
իրականացնել, մարդիկ ցանկացել են տեսնել
հեքիաթներում: Ավելի ուշ հեքիաթներ ստեղծել են
առանձին հեղինակներ՝ ժողովրդական
պատումների մշակմամբ կամ ինքնուրույն:
Հեքիաթները հիմնականում արձակ են, հազվադեպ՝
նաև չափածո: Դրանց մեծ մասին բնորոշ է նույն
սկիզբը՝ «Լինում է, չի
լինում», «Կար, չկար», «Ժուկով-
ժամանակով», «Չգիտեմ՝ որ երկրում, որ
թագավորությունում», ինչպես նաև նույն
վերջաբանը՝ «Երկնքից երեք խնձոր է
ընկնում...», «Նրանք հասան իրենց

3. 2 ՀԱՅ ՀԵՔԻԱԹԱԳԻՐՆԵՐՆԵՐԻ
ՄԱՍԻՆ
ՀովհաննեսԹումանյան
Աթաբեկ Խնկոյան
Հայկական Հեքիաթների ամենավառ ու
սիրված կերպարներից մի քանիսը
Սասունցի Դավիթ
Անբան Հուռի
Կիկոս
Շունն ու Կատուն

4. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆ
 1869-1923
 Հովհաննես Թադեւոսի Թումանյան ՝ հայ մեծագույն
գրող ու բանաստեղծ, հասարակական գործիչֈ
Ծնվել է 1869 թվականի փետրվարի 7-ին, Լոռվա
Դսեղ գյուղում` հոգեւորականի ընտանիքումֈ
 Նախնական կրթությունը ստացել է հայրենի
գյուղում, այնուհետեւ Ջալալօղլու (այժմյան՝
Ստեփանավան) դպրոցումֈ 1883 թվականից
շարունակել է ուսումը Թիֆլիսի Ներսիսյան
Ճեմարանում, սակայն նյութական ծանր
իրավիճակի պատճառով 1887թ. ստիպված եղավ
թողնել դպրոցը եւ սկսեց աշխատել Թիֆլիսի հայ
եկեղեցական դատարանում, այնուհետեւ Հայ
Հրատարակչական միության գրասենյակում
(մինչեւ 1893թ)։
 ԱՆՀԱՂԹ ԱՔԼՈՐԸ
 ՁԱԽՈՐԴ ՓԱՆՈՍԸ
 ԽԵԼՈՔՆ ՈՒ ՀԻՄԱՐԸ
 ՍՈՒՏԼԻԿ ՈՐՍԿԱՆԸ

5. ԱՆՀԱՂԹ ԱՔԼՈՐԸ
Լինում է, չի լինում՝ մի աքլո՛ր է լինումֈ
Էս աքլորը քուջուջ անելիս մի ոսկի է գտնումֈ
Կտուրն է բարձրանում, ձեն է տալի.
— Ծուղրուղո՜ւ, փող եմ գտե՜լ...
Թագավորը լսում է, իր նազիր-վեզիրին հրամայում է՝ գնան խլեն բերենֈ
Նազիր-վեզիրը գնում են՝ խլում բերումֈ Աքլորը կանչում է.
— Ծուղրուղո՛ւ, թագավորն ինձանով ապրե՜ց... Թագավորը ոսկին ետ տալիս է իր
նազիր-վեզիրին, ասում է.
— Ետ տարեք իրեն տվեք, թե չէ աշխարհքովը մին կխայտառակի մեզ էդ անպիտանը...
Նազիր-վեզիրը ոսկին տանում են ետ տալիս աքլորինֈ Աքլորն էլ կտուրն է բարձրանում.
— Ծուղրուղո՛ւ, թագավորն ինձանից վախե՜ց... Թագավորը բարկանում է, իր նազիր-վեզիրին հրամայում
է
— Գնացե՛ք,— ասում է,— բռնեցեք էդ սրիկային, գլուխը կտրեցեք, եփեցեք, բերեք ուտեմ, պրծնեմ դրանիցֈ
Նազիր-վեզիրը գնում են աքլորին բռնում, որ տանենֈ Տանելիս կանչում է.
— Ծուղրուղո՛ւ, թագավորն ինձ հյուր է կանչե՛լ...
Տանում են մորթում, պղինձն են կոխում, որ եփեն, ձեն է տալի.
— Ծուղրուղո՜ւ, թագավորն ինձ տաք-տաք բաղնիք է ղրկե՛լ... Եփում են բերում թագավորի առաջն են
դնում, կանչում է.
— Թագավորի հետ սեղան եմ նստե՜լ, ծուղրուղո՜ւ... Թագավորը շտապով վերցնում է կուլ տալիֈ
Կոկորդով գնալիս կանչում է.
— Նեդ-նեղ փողոցներով անց եմ կենում, ծուղրուղո՛ւ... Թագավորը որ տեսնում է՝ կուլ տվեց, էլ չի ձենը
կտրում, իր նազիր-վեզիրին հրամայում է թուրները հանած պատրաստ կենան, որ մին էլ ձեն ածի՝
զարկենֈ
Նազիր-վեզիրը թրերը հանած՝ պատրաստ կանգնում են մինը էս կողմը, մյուսը էնֈ
Աքլորը որ թագավորի փորն է հասնում, ձեն է տալի.
— Լույս աշխարհքումն էի, մութ տեղն եմ ընկել, ծուղրուղո՜ւ...
— Զարկե՛ք...— հրամայում է թագավորըֈ Նազիր-վեզիրը զարկում են, տալիս են թագավորի փորը
պատռումֈ
Աքլորը դուրս է պրծնում, փախչում է, կտեր ծերին կանգնում ձեն տալի. ԴՒՏԵԼ ՄՈՒԼՏՖԻԼՄԸ
— Ծուղրուղո՜ւ..

6. Ձախորդ Փանոս Աթաբեկ Խնկոյան

7. ՁԱԽՈՐԴ ՓԱՆՈՍԸ հա թրխկֈ Շատ է քաշում թե քիչ, էդ էլ ինքը կիմանա, ծառը
ճռճռալով գալիս է զարկում, տակովն անում սելը
ջարդում, եզներն էլ հետըֈ Փանոսը մնում է ապշած կանգնածֈ
Ի՞նչ պետք է անիֈ Կացինը վերցնում է ու ծոծրակը քորելով
ճամփա է ընկնում դեպի տունֈ
Ճամփին մի լճի ափով անց կենալիս է լինումֈ Տեսնում է մեջը
վայրի բադեր են լողումֈ Ասում է՝ գլուխը քարը, չեղավ
չեղավ, արի գոնե մի բադ սպանեմ, տանեմ տամ կնկանսֈ Ասում է
ու կացինը պտտում, շպրտում դեպի բադերը, որ մինն
սպանի, բադերը ճղճղալով ցրվում են, փախչում են, որը
եղեգնուտն է մտնում, որը թռչում գնում, կացինն էլ ընկնում է լճի
Ժամանակով մի աղքատ մարդ է խոր տեղը, տակն անում, կորչումֈ Փանոսը մնում է լճի ափին
լինում, անունը Փանոսֈ Ինքը մի բարի կանգնած միտք անելիսֈ Ի՞նչ անի, ի՞նչ չանիֈ Շորերը հանում է
մարդ է լինում, բայց ինչ գործ որ բռնում է՝ դնում լճի ափին, ինքը մտնում մեջը, որ կացինը հանիֈ Գնում
ձախ է գնումֈ Դրա համար էլ անունը է, գնում, քանի առաջ է գնում, ջուրն էնքան խորանում է, տեսնում
դնում են Ձախորդ Փանոսֈ Ունեցած- է կարող է խեղդվել, ետ է դառնում, դուրս գալիֈ
չունեցածը մի լուծ եզն է լինում, մի սել ու Դու մի՛ ասիլ՝ Փանոսը որ լիճն է մտնում ու խորը գնում, էդ
մի կացինֈ ժամանակ լճափով մի անցկենող է լինում, տեսնում է էստեղ
Մի օր եզները սելում լծում է, կացինը թափած շորեր կան, եղեգնուտի մեջ խորը գնացած Փանոսին էլ չի
առնում գնում անտառը փետիֈ նկատում, էս շորերը հավաքում է, առնում գնումֈ
Անտառում էս Փանոսը միտք է անում, թե՝ Փանոսը լճից դուրս է գալի, տեսնում շոր չկաֈ Մնում է տկլոր
մի բան որ ծառը կտրելուց ետը մին էլ կանգնածֈ
նեղություն պետք է քաշեմ՝ ահագին Միտք է անում. «Ի՜նչ անեմ, տեր աստված, էսպես տկլոր ո՜ւր
գերանը գետնից բարձրացնեմ գցեմ սելի գնամ»։
մեջը, ավելի լավ է՝ հենց սելը լծած բերեմ Սպասում է մինչև մութն ընկնիֈ Մթան հետ վեր է կենում գնում
ծառի տակին կանգնեցնեմ, որ ծառը գյուղըֈ Որ գյուղին մոտենում է, ասում է՝ էսպես տկլոր որ գնամ
կտրեմ թե չէ, ընկնի մեջըֈ մեր տունը, տանըցիք ի՞նչ կասենֈ Արի գնամ ախպորիցս շոր
Ասածն արած էֈ առնեմ հագնեմ՝ էնպես գնամ կնկանս մոտֈ
Եզներով սելը բերում է մի մեծ ծառի Ճամփեն ծռում է դեպի ախպոր տունըֈ
ներքև կանգնեցնում, ինքը անցնում է Շարունակությունը

8. Դո´ւ. մի ասիլ՝ էդ գիշեր էլ ախպոր մոտ մեծարք կա, քեֆի էլ էն տաք
ժամանակն էֈ Դուռը ծերպ է անում, տեսնի ով կա, ով
չկա, հյուրերից մինը կարծում է, թե շունն է, ձեռի կրծած ոսկորը
շպրտում է դեպի դուռը, ոսկորը դիպչում է աչքին, աչքը հանումֈ
Փանոսը ցավից վայ՜վայ անելով ետ է դառնում, շներն էս ձենի վրա
վեր են կենում, տեսնում են, օհո՛, մթնումը հրես մի տկլոր օքմին, ու
չորս կողմից վրա են տալիսֈ Շների հաչոցի վրա մարդիկ դուրս են
թափվում, տեսնում են՝ մի տկլոր մարդ փախած գնում է, շները
ետևիցֈ Առանց երկար ու բարակ մտածելու վճռում են, որ կա թե
չկա սա սատանա էֈ
Բավական տեղ ղըչըղու տալով, հայհոյելով, հարայ-հրոցով ընկնում
են ետևից, հալածում, տանում գցում անտառներըֈ
Շներն էլ ետևիցը մի ճուռը պոկում են, ու էսպես տկլոր, աչքը
հանած, կաղին տալով՝ խեղճ Փանոսը գնում է կորչումֈ
Մյուս օրը գյուղում տարածվում է, թե հապա չեք ասիլ՝ «Փանոսը
կորել էֈ Գնացել է անտառը փետի ու ետ չի եկել»։Գեղահավան
հավաքվում են գնում, գնում են անտառը ման գալի, սելն ու եզները
գտնում են ծառի տակին ջարդված, ինքը չկաֈ
Դես Փանոս, դեն Փանոս. հարց ու փորձով հագուստն էլ գտնում են
մեկի մոտֈ
— Ա՛յ մարդ, էս հագուստը ո՞րտեղից է ընկել քեզ մոտֈ
— Թե՝ ախպեր, էս հագուստը էսպես մի լճի ափին վեր ածած
էր, հավաքեցի բերիֈ
Գնում են լճի չորս կողմը պտտում, կանչում՝
«Փանո՜ս, Փանո՜ս», Փանոսը չկաֈ
Վճռում են որ Փանոսը խեղդվել էֈ
Գալիս են ժամ ու պատարագ են անում, քելեխը տալիսֈ Կնիկն էլ մի
քիչ սուգ է անում, Փանոսին գովում, ափսոսում, հետո մի ուրիշ
մարդ է ուզում, հետը պսակվում գնումֈ
ԴԻՏԵԼ ՄՈՒԼՏՖԻԼՄԸ

10. ԽԵԼՈՔՆ ՈՒ ՀԻՄԱՐԸ
— Հե՜յ... հիմարը կանգնում էֈ
— Ինձ հետ ես խոսում, հա՞...
Ավերակը ձայն է տալիս.
— Հա՜...
— Մոզին ուզում ե՞սֈ
Երկու ախպեր են լինում, մինը խելոք, մյուսը հիմարֈ — Ե՜ս...
Խելոք ախպերը միշտ — Քա՞նի մանեթ կտասֈ
բանեցնում ու չարչարում է հիմարինֈ Էնքան — Տա՜ս...
չարչարում է, որ հիմարը հուսահատվում է, մի օր էլ — Հիմի կտա՞ս, թե չէֈ
կանգնում է, թե՝ — Չէ՜...
— Ախպեր, էլ չեմ ուզում քեզ հետ — Դե էգուց կգամ, որտեղից որ է՝ ճարի՜ֈ
կենամ, բաժանվում եմ. իմ բաժինը տուր, գնամ ջոկ — Արի՜...
ապրեմֈ Հիմարը համաձայնում է ու մոզին ծախված
— Լա՛վ,— ասում է խելոքը.— էսօր էլ դու ապրանքը համարելով՝ ավերակի դռանը կապում
ջուրը տար, ես կերը տամ. երբ ջրից բերես, ո՛ր է, շվշվացնելով վերադառնում տունֈ
ապրանքը գոմը մտնի, ինձ, որը դուրս մնա՝ քեզֈ Մյուս օրը առավոտը վաղ վեր է կենում գնում փողերն
Ժամանակն էլ լինում է ձմեռֈ առնելուֈ Դու մի՛ ասիլ՝ գիշերը գայլերը մոզին կերել
Հիմարը համաձայնում էֈ Ապրանքը ջուրն է տանում ենֈ Գնում է տեսնում՝ ոսկորները դես ու դեն ցրված
ետ բերումֈ Ձմեովա ցուրտ օր, մրսած ավերակի առջևֈ
անասուններ, հենց տաք գոմի դուռն են հասնում թե — Հը՜,— ասում է,— մորթել ես կերել, հա՜ֈ
չէ՝ իրար ետևից ներս են թափումֈ Դռանը մնում է մի — Հա՜...
հիվանդ քոսոտ մոզի՝ գերաններին քոր անելիսֈ Էն է — Չաղ է՞ր, թե չէֈ
մնում հիմարինֈ — Չէ՜ֈ
Էս թիմարը թոկը վիզն է կապում, իր մոզին տանում Հիմարը էստեղ վախենում է, կարծում է ավերակի
ծախելուֈ մտքումը կա, որ իր փողը չտաֈ
— Ա՛ մոզի, արի, հե՜յ,— կանչելով գնում էֈ — Էդ իմ բանը չի,— ասում է,— առել ես պրծել, ես իմ
Մի հին ավերակի մոտից անցնելիս էլ որ ձեն է տալի՝ փողի տերն եմ, բեր իմ փողը՝ տասը մանեթ դեղին
ա՛ մոզի, արի, հեյ... ավերակի արձագանքը կրկնում ոսկի՜...

11.  — Սկի՜ ...
 Էս էլ որ լսում է հիմարը, բարկանում է, ձեռի փետը ետ է տանում, տուր թե կտաս, ավերակի խարխուլ
պատերինֈ Մին, երկու զարկում է. պատերից մի քանի քար են վեր ընկնումֈ Դու մի ասիլ՝ հնուց էդ
պատում գանձ է եղել պահածֈ Քարերը որ վեր են ընկնում՝ ոսկին թափում է հանկարծ առաջը՝ լցվումֈ
 — Այ էդպես... բայց էսքանն ի՞նչ եմ անում, տասը մանեթ ես պարտ, իմ տասը մանեթը տուր, մնացածը
քու փողն է, ընչի՞ս է պետք...
 Մի ոսկի է վերցնում, գալի տունֈ
 — Հը՜, մոզիդ ծախեցի՞ր,— ծիծաղելով հարցնում է խելոք ախպերըֈ
 — Ծախեցիֈ
 — Ո՞ւմ վրաֈ Անցնել
 — Ավերակիֈ
 — Հետո, փող տվա՞վֈ
 — Իհարկե տվավֈ Դեռ չէր ուզում տա, ամա ձեռիս փետովը որ մի քանի հասցրի, ինչ ուներ՝ առաջիս
փռեցֈ Իմ տասը մանեթը վեր կալա, մնացածն իրենն էր, հենց թողեցի էնպես փռվածֈ
 Ասում է ու ոսկին հանում ցույց տալիսֈ
 — Էդ ո՞րտեղ է,— աչքերը չորս է անում խելոք ախպերըֈ
 — է´հ, ցույց չեմ տալ, դու աչքածակ ես, էնքան կհավաքես, շալակս կտաս, որ մեջքս կկոտրիֈ
 Խելոքը երդվում է, որ մենակ ինքը կշալակի, միայն թե տեղը ցույց տաֈ
 — Բեր,— ասում է,— ձեռինդ էլ ինձ տուր, մնացածի տեղն էլ ցույց տուր, որ ես տեսնեմ տկլոր ես, քեզ
համար նոր շորեր առնեմֈ
 Հիմարը նոր շորերի անունը որ լսում է՝ ձեռինն էլ է տալիս ախպորը, տանում է մնացածի տեղն էլ ցույց
տալիֈ Խելոքը ոսկին հավաքում է, բերում տուն, հարստանում, բայց ախպոր համար նոր շորեր չի
առնումֈ
 Էս հիմարը ասում է, ասում է, որ տեսնում է չի լինում, գնում է դատավորի մոտ գանգատֈ
 — Պարոն դատավոր,— ասում է,— ես մի մոզի ունեի, տարա ավերակի վրա ծախեցի...
 — Հերիք է, հերիք,— ընդհատում է դատավորը.— էս հիմարը ո՞րտեղից եկավ, ո՜նց թե մոզին ավերակի
վրա ծախեցի...— վրեն ծիծաղում է ու դուրս անումֈ
 Գնում է ուրիշներին գանգատվում, նրանք էլ էն վրեն ծիծաղումֈ
 Ու ասում են, մինչև էսօր էլ խեղճ հիմարը կիսամերկ ման է գալի, պատահողին գանգատվում, բայց ոչ ոք
չի հավատում, ամենքն էլ ծիծաղում են վրեն, իսկ խելոք ախպերն էլ ծիծաղում է ամենքի հետֈ

12. ՍՈՒՏԼԻԿ ՈՐՍԿԱՆ
Հորս ձեռին կարճ ու երկար, հաստ ու բարակ մի
փետ կար. երեսն առավ, նշան դրեց, մին էլ
տրա՜ք, որ կրակեց... Նա կրակեց, ես զարկեցի, որ
զարկեցի՝ փռվեց էսպես՝ ամեն թևը հինգ գազ ու
կես...
Հորս կնունքով, մորս ծնունդով, վեր կացանք մի օր հինգ
— Հադի, դանա՜կ...
ու վեց ոոգով, թրով-թվանքով որսի գնացինքֈ Հադին
Թե՝ դանակ չունեմֈ
էր, Հյուդին էր, Չատին էր, Մատին էր, հերս էր, ես
— Հյուդի, դու...
էի, գնացինք որսի...
— Ես էլ չունեմֈ
Սարեր, ձորեր դուզ գնացինք, որտեղ որս կար՝ սուս ու
— Չատի՞, Մատի՞...
փուս գնացինք, որտեղ ահ էր՝ կուզ ու կուզ գնացինք...
— Մենք էլ չունենք...
Գնացի՜նք, գնացի՜նք, շատ թե քիչ, մին էլ տեսնենք երեք
Հերս էլ ունի, բերան չունիֈ
լիճ. երկուսը ցամաք, մնի մեջ էլ ըսկի ջուր չկաֈ Մին
Էս անբերան դանակը քաշեցինքֈ Հադին
էլ, ըհը, մտիկ տանք, որ էս անջուր լճում լողում են, ճչում
մորթեց, չկարաց. Հյուդին
երեք հատ սպիտակ բադ, երկուսը սատկած են, մինն էլ
մորթեց, չկարաց, Չատին չկարաց, Մատին
կենդանի չիֈ
չկարաց, հերս էլ չկարաց, ե՛ս քաշեցի մորթեցիֈ
— Հադի՛, տո՛ւր հա, տո՛ւրֈ
Մորթեցի, վեր գցեցի, բադ մի ասիլ՝ մի գոմեշ
Թե՝ թվանք չունեմֈ
ասաֈ Հադին շալակեց, չկարաց, Հյուղին
— Հյուդի՛, տո՛ւր հա, տո՛ւրֈ
շալակեց, չկարաց, Չատին չկարաց, Մատին
— Ես էլ չունեմֈ
չկարաց, հերս էլ չկարաց, ե՛ս շալակեցիֈ
— Չատի... Մատի...
Շալակեցի, գնացինքֈ
— Մենք էլ չունենքֈ
Գնացինք, գնացինք, հասանք մի տեղ, մին էլ
— Բա ի՞նչ անենք...
տեսնենք երեք գեղ, երկուսի տեղն իսկի չի
Հորս ձեռին կարճ ու երկար, հաստ ու բարակ մի փետ
երևում, մնումն էլ իսկի շենլիկ չկաֈ Էս անշեն
կար. երեսն առավ, նշան դրեց, մին էլ տրա՜ք, որ
գեղում դես ման եկանք, դեն ման եկանք, մի տուն
կրակեց... Նա կրակեց, ես զարկեցի, որ զարկեցի՝ փռվեց
գտանք, մեջը երեք պառավ, երկուսը մեռած, մինի
էսպես՝ ամեն թևը հինգ գազ ու կես...
բերանումն էլ շունչ չկաֈ
...
— Տղերք, ասինք, եկեք բադով փլավ անենքֈ

14. ԱԹԱԲԵԿ ԽՆԿՈՅԱՆ
 (ԽՆԿՈ ԱՊԵՐ)
 Մանկագիր, ՀԽՍՀ վաստակավոր ուսուցիչ Խնկո Ապոր
 ստեղծագործություններն ունեն ճանաչողական մեծ
արժեք և հարստացնում են մանուկների գիտելիքներն ու
ընդլայնում
 աշխարհընկալումը: Նա մեծ վարպետությամբ
օգտագործել է
 ժողովրդական խոսակցական լեզուն ու բարբառը:
 Մկների ժողովը
 Ճպուռն ու Մրջյունը

15. ՄԿՆԵՐԻ ԺՈՂՈՎԸ
Սով էր, սով էր մկստան, Բայց թե ազնիվ մեր ցեղը
Կատվի ձեռքից լկստան Կորչելու չէ զուր տեղը...
Գզիրն ընկավ դռնեդո´ւռ Ա՜յ բերել եմ ես մի զանգ ,
Էլ չթողեց տուն-կտուր Ծափ , ծլնգոց,
Ջահել ահել գեղովի, Մեջը զնգոց.
Կանչեց , բերեց ժողովի՝ Կատվի վզից մենք կախ տանք,
Թէ ինչ անեն, որ կատվեն Որ ինչքան էլ օրորա ,
Մի հնարքով ազատվեն : Որ ինչքան էլ շորորա ,
Եկան գյուղի ջոջերը Ստից սատկի, տազ անի,
Երկար բարակ պոչերը, Գալն իմանանք գազանի :
Մասնակցեցին խորհրդին, Է ´, զանգը ո՞վ կախ անի.
Մի մուկ խոսեց իր հերթին, -Ալո դո´ ւ:
-Լսե´ ք, մկներ, ցեղակից , -Ալո՞ն տանի:
Չունեմ որդի, կողակից, -Բալո դո´ւ : Լավ է դու տար էդ զանգը,
Ես մի անտեր ծերուկ եմ, - Բալո՞ն կախէ: Էլ ի՞նչ Բտո , ի՞նչ ֆստան,-
Բայց պատվավոր մի մուկ եմ. -Չստո, դո´ ւ: Ճստաց Բտոն ճստճստան :
Պակսեց ուժը իմ ոտի , -Չստոն կաղ է : -Լռի´, հանդուգն
Պէտք է մեռնեմ անոթի -Մստո , դո ´ւ: Կոտորվե´ք դուք ,,
Սովն է չոքել դռանը, -Մստոն կարճ է: Վախկոտներիդ ես թաղեմ,
Ախ , մռռանը, մռռանը , -Փստո, դո´ ւ: Ճա՞ռ ասեմ, թէ՞ զանգ կախեմ,-
Վեր է ընկել, մառանը , -Էդ էլ խի՞ղճ է: Գոչեց ջոջը,
Ինչքան ասես նազ անի , -Համբօ , դո ´ւ: Քաշեց պոչը:
Ստից սատկի, տազ անի, -Ես տկար եմ:
Մուկ տեսնելիս, վազ անի , -Չամբո , դո´ ւ:
Գլխից բռնի, կախ անի, -Ասենք տարա,
Թաթովը տա, խաղ անի , Բա որ կատուն գա ինձ վրա՞ :
Ուտի , քեֆը չաղ անի , -Բտոն , Խտոն թող մեկից ԴԻՏԵԼ ՄՈՒԼՏՖԻԼՄԸ
Էսպես զուլում ու կրակ , Բռնեն կատվի քամակից :
Դեռ աչքերն էլ ջուխտ ճրագ: -Ի՞նչ է խոսում չոր գանգը,

17. Էլ ի՜նչ երգ, -Էդպես բանի,
Թռի-վռի
Ցուրտը տարավ Սանամե՛ր,
Մի ճպուռ,
Ոտ ու ձեռք: Էլ ժամանակ
Ողջ ամառը
Զընգր-զընգր Ո՞ վ ուներ
Շուռ ու մուռ,
Դողալով, Էն խոտերում
Երգեց, ճռռաց.
Ծանր-ծանր Բուրավետ
Ճռճռաց:
Սողալով Երգում էինք
Մին էլ, ըհը՜,
Նա մրջյունին Մերոնց հետ...
Ձմեռը,
Ասում էր. - Ուրեմն դու՞ ...
Փռեց իրա
- Գլխիդ մատաղ, - Այո՛, ես
Թևերը.
Սանամե՛ր, Ողջ ամառը
Բացեց գորգը
Մի ճա՛ր արա Դեն ու դես
Սպիտակ,
Շունչ առնեմ, Երգում էի
Դաշտերն առավ
Ցրտից, սովից Մշտապես:
Ձյունի տակ:
Չմեռնեմ: - Երգո՞ւ մ էիր...
Անցան պայծառ օրերը,
Կերակրի՛, Շատ բարի,
Էլ ո՞ րն ասեմ,
Տաքացրու՛, Այժմ էլ բռնի
Էլ ո՞ րը,
Մինչև գարուն Վեր-վերի,
Երբ ամեն մի
Ապրեցրու: Քամին ծափ տա,
Թփի տակ
- Ի՜նչ խաբար է, Դու պարի՛:
Թե սեղան կար,
Թե օթյակ: Սանիկս,
Եկան օրեր Զարմանում եմ,
Ցրտաշունչ, Ջանիկս,
Ճպուռն ընկավ Չաշխատեցի՞ր
Լուռ ու մունջ. Ամառը,
Քաղցած փորին Ասա՛, ինչ էր
Պատճառը:

19. Բախտի բերմամբ,
Թե պատահմամբ, Խաս ու ղումաշ,
Մի մեծ ագռավ Ատլասն հագինֈ
Մի գունդ պանիր Գիտե՜մ, անշուշտ, իմ քուրիկի
Դաշտում գտավ, Ձայնն էլ կըլի հրեշտակիֈ
Կտուցն առավ, Երգի, քուրիկ, մի ամաչի,
Ծառին թռավֈ Իմ ուզածը մի մեծ բան չիֈ
Օ՜, ի՜նչ պանիր, դեղին ոսկի... Թե որ չքնաղ էդ տեսքիդ հետ
Բայց դեռ չառած համը իսկի, Երգելում էլ եղար վարպետ,
Աղվեսն անցավ ծառի մոտով, Օ՜, կդառնաս, իմ մաքրուհի,
Գերվեց, էրվեց պանրի հոտովֈ Թռչունների մայր թագուհիֈ
Վազեց գնաց բերնի ջուրը, Ագռավ ազին իրեն տված
Եվ թուլացան կուռն ու ճուռը, Գովեստներից շշմած, ուռած՝
Էն ժամանակ իրա ձևին, Ագռավային
Ծառի տակից, աչքն ագռավին, Բկովը մին
Հեզիկ, նազիկ, Փափկամազիկ, Որ չկռռա՜ց,
Բացեց լեզուն անո՜ւշ, մեղո՜ւշֈ Պանիրն ընկավ ծառիցը ցած,
Թափե՜ց, չափե՜ց շաքար ու նուշֈ Շողոքորթը ըռխեց, գնացֈ
Ես քո գերին
Քո էդ սևիկ
Վառ աչքերին,
Նուրբ ծալքերով
Զույգ թևերինֈ
Մի դու մտիկ,
Էդպես քթիկ,
Էդպես ճտիկ,
Մախմուր ագին,

21.  Ես Սասունցի Դավիթն
եմ, հայկական ժողովրդական
էպոսի հերոս, ես քաջ եմ ու
անվախ, իմ կերպարանքով
փորձում եմ ներկայացնել հայ
տղամարդու կերպարը` ուժեղ ու
համարձակ: Ես հանդիպում եմ
շատ դժվարությունների, սակայն
կարողանում եմ հաղթահարել
բոլոր խոչընդոտները ու
կարողանում եմ պայքարել
թշնամու դեմ: Իմ մասին գիտեն
գրեթե բոլորը, իմ պատվին նաև
հուշարձան կա
Երևանում, հուսով եմ մի օր
կայցելես ինձ 

22.  Բարև, իսկ իմ անունը Հուռի է, ես
չեմ սիրում աշխատել, դրա համար
էլ ինձ ասում են <<Անբան>> , ու
բոլորը ինձ ճանաչում ու դիմում են
<<Անբան Հուռի>> անունով: Ես
ամբողջ օրը ծամում եմ
մաստակ, լսում եմ անցնող-դարձողի
խոսակցությունը, իսկ հենց մթնեց`
քնում եմ, հաջորդ օրը նույնը
կրկնում եմ:
 Կարծում եմ, շատերն են ինձ
ճանաչում, իսկ դու եթե ինձ չես
ճանաչում, իմ պես ալարկոտություն
մի արա ու կարդա Հովհաննես
Թումանյանի հեքիաթը, որ իմ մասին
է, ու այդպես էլ կոչվում է` <<Անբան
Հուռին>>: 

23.  Բարև, իսկ ես Կիկոսն
եմ, իրականում ես կամ միայն իմ
<<մորաքույրների ու տատիկի>>
երևակայության մեջ, բայց ինձ էլ
են հասցրել սիրել բազմաթիվ
ընթերցասերներ, կարծում եմ ու
հուսով եմ շատ մարդիկ կան, որ
կարդալով իմ մասին հեքիաթը
շատ բան սովորեցին ու
հասկացան, երևի դու էլ ես
պատկանում նրանց, գիտես կամ
լսել ես իմ մասին, ու, հուսով
եմ, հասցրել ես սիրել ինձ 

24.  Բարև, իսկ մենք շունն ու կատուն
ենք, մենք անուններ չունենք, մեզ
բոլորը հենց այդպես են ճանաչում`
Շունն ու Կատուն: Երևի կարդացել
ես մեր մասին, ես հեքիաթի մեջ
խաբում եմ Շանը, հետո սկսվում է
կռիվը… Մենք այնքան հայտնի
կերպարներ ենք, որ մեզ հետ են
համեմատում նրանց, որքեր կռվում
են, ասելով ` <<Ոնց որ Շուն ու
Կատու լինեք>> …
Դե, ինչ, այսքանը մեր մասին, դուք
էլ մի կռվեք, որ Ձեզ չհամեմատեն
մեզ հետ 