1. HOSTAGE AT THE TABLE
Management summary door karel van wijngaarden
Een samenvatting van
‘Hostage at the table’
van George Kohlrieser
komt naar voren dat het menselijke brein bestaat uit drie
Hostage at the table te onderscheiden, maar met elkaar in verbinding staande
onderdelen: het reptielenbrein, het limbisch systeem en
Op basis van zijn jarenlange persoonlijke ervaring als poli-
de neocortex. Elk van deze subsystemen heeft zijn, in de
tieonderhandelaar in gijzelingszaken heeft George Kohl-
evolutie van menselijke soort verankerde, functie. Zo is
rieser een krachtige metafoor ontwikkeld, die iedereen, in
het op overleven gefocuste reptielenbrein voortdurend
business of anderszins, kan helpen om te voorkomen dat
bezig met overleven en niet in staat tot abstract denken of
hij of zij mentaal gegijzeld wordt. Van mentale gijzeling is
het voelen van complexe emoties. Het bevat uitsluitend
sprake van wanneer je als individu in de situatie geraakt
geprogrammeerde reacties op externe bedreigingen,
waarin je bedreigd, gemanipuleerd of tot slachtoffer wordt
waaronder het ‘figh-or-flight’-mechanisme. Het limbisch
gemaakt. De essentie van gijzelaar zijn is dat je wordt
systeem hebben we als mens gemeen met andere zoog-
gemanipuleerd door de eisen van de ander. Mensen laten
dieren en is de basis voor gevoelens en emoties. Het is
zich, aldus Kohlrieser niet alleen gijzelen door een ander,
de zetel voor emotie, aandacht en emotioneel geladen
maar ook door gebeurtenissen en omstandigheden. Deze
herinneringen. Het limbisch systeem werkt op het plezier-
laatste categorieën maken duidelijk dat we het uiteindelijk
pijn principe en functioneert als toetssteen voor het
zelf zijn, dat wij onszelf mentaal kunnen gijzelen door onze
bepalen van de geschiktheid van de ideeën en gedachten
manier van naar de wereld kijken, onze emoties en onze
van de neocortex. De neocortex tenslotte hebben wij als
gewoonten. In ‘Hostage at the Table’ houdt Kohlrieser
menselijke soort gemeen met mensapen als de chimpan-
een warm en overtuigend pleidooi om de gijzeling te ont-
see, de gorilla en de orang-oetan. De neocortex van de
snappen, de problemen met de ander onder ogen te zien
mens is echter meer ontwikkeld. Het is de neocortex die
en het conflict aan te gaan.
abstract denken, taal, logica en tijdsbesef mogelijk maakt.
We kunnen zowel gegijzeld worden door het ‘figh-or-
Gelaagd brein flight’-mechanisme van het reptielenbrein als door de
emoties van het limbisch systeem. De neocortex kan in
Ter verklaring van wat er gebeurt in ons brein wanneer we principe echter de impulsen vanuit de twee andere brei-
mentaal gegijzeld worden – en als opstap naar de reme- nen overrulen en een bewuste keus mogelijk maken om
die om mentale gijzeling te voorkomen – beroept Kohlrieser niet gegijzeld te worden door onze automatische reacties.
zich op de resultaten van neurologisch onderzoek. Hieruit
1

2. Zo is het wanneer je op een luchthaven je koffers kwijt tuur over gijzelingen is het zogenaamde Stockholm-
bent geraakt, beter om niet toe te geven aan de natuurlijke syndroom. De naam verwijst naar een gijzelingsincident in
neiging om te gaan schreeuwen naar terminalpersoneel, 1973 in Stockholm, waarbij bankovervallers gijzelaars
maar om de samenwerking te zoeken om de bagage op gedurende vele dagen gegijzeld hielden. Opmerkelijk was
te sporen. De boodschap is duidelijk: we hebben altijd de dat de gijzelaars tijdens en na afloop van de gijzeling de
keuze in hoe we denken en handelen. gijzelnemers in bescherming namen en zelfs een vijandige
houding aannamen richting politie en autoriteiten. Door
psychologen wordt dit verschijnsel verklaard door het
Machteloosheid mechanisme van hechten en binden, dat in een extreme
situatie van een gijzeling als overlevings-mechanisme
Machteloosheid is meestal een van de eerste signalen dat
fungeert. Het creëren van een emotionele band met een
je in een situatie van mentale gijzeling verkeerd. Machte-
gijzelnemer blijkt keer op keer een effectieve strategie in
loosheid als gemoedstoestand creëert een vicieuze cirkel
levensbedreigende situaties. Hechten en binden is in deze
die een reële interpretatie van de realiteit in de weg staat.
extreme situatie effectief, omdat het bewust doden van
Onderzoek maakt verder duidelijk dat hoe minder grip
mensen zeer moeilijk blijkt te zijn. Ook in meer alledaagse
iemand heeft in een stressvolle gebeurtenis, hoe traumati-
situaties blijkt hechten en binden de receptuur tegen situ-
scher deze ervaren wordt. Machteloosheid kan zelfs de
aties van machteloosheid en mentale gijzeling.
vorm aannemen van wat bekend staat als een houding
van aangeleerde hulpeloosheid (Seligman). Een gemoeds-
toestand die zich laat beschrijven als het gevoel hebben Mentale focus
dat je geen enkele invloed hebt over personen, dingen en
gebeurtenissen. Aangeleerde hulpeloosheid wordt door De basis voor succes – in business of daarbuiten – ligt in
onderzoekers in verband gebracht met het ontstaan van de gemoedstoestand (state-of-mind) die we weten te
mentale stoornissen en klinische depressie. Kohlrieser creëren. Een gemoedstoestand wordt door Kohlrieser
constateert dat er enerzijds mensen zijn, die met een pis- omschreven als de coherente ordening die op enig mo-
tool tegen hun hoofd, in staat zijn te blijven denken, spre- ment bestaat tussen onze fysiologie, gevoelens, emoties,
ken en handelen, terwijl er anderen zijn die zich zonder houding, overtuigingen en gedrag. Mensen die bijzondere
enige aanwijsbare aanwijzing gegijzeld voelen door hun prestaties leveren (in sport, kunst, wetenschap of zaken),
baas, hun partner, hun vrienden, etc. bereiken dat door hun mentale focus (mind’s eye) te rich-
ten op de opbrengsten (baten) en niet op de pijn (lasten).
High performers verschillen daarin significant van de
Stockholm syndroom meeste andere mensen die vooral worden gedreven door
angst of door het vermijden van pijn. Ergo: de mentale
Een andere mentaal fenomeen dat bekend is uit de litera-
focus bepaalt de gemoedstoestand, die vervolgens
Bos en Balkenen-
de, drie jaar gegij-
zeld in een kabinet
dat door geen van
beide werkelijk
werd nagestreefd.
Uiteindelijk valt het
kabinet op 20
februari 2010.
2

3. bepalend is voor te bereiken resultaat. De mentale focus Bonding is een onderbewuste psychobiologische vorm
– in de kern een combinatie van selectieve aandacht en van communicatie, die essentieel is voor gezond menselijk
van interpretatie – is door de manier waarop we de reali- functioneren. Normaal gesproken zijn we ons niet bewust
teit zien, de sleutel tot succes. Immers de mentale focus van het belang van onze verbondenheid met anderen,
bepaalt, via het mechanisme van de self-fulfilling prophecy, dat worden we pas wanneer er geen of onvoldoende
de gewenste uitkomst. contact is.
De bondingcyclus bestaat uit de volgende fasen:
Leiderschap Attachment (contact maken) is het proces van het
De toestand van mentaal gijzelaar worden, ontstaat wan- scheppen van nabijheid (afstand verkleinen) en het
neer we ons vooral of uitsluitend richten op de problemen leggen van contact.
en barrières, die aan een bepaalde situatie verbonden Bonding is het proces van uitwisseling dat hierop volgt.
Bonding voltrekt zich over een zekere tijdsduur en met
zijn. In analogie met een echte gijzelingsituatie is het voor
leiders belangrijk om in de omgang met een ‘lastige‘ een bepaalde diepgang waardoor de uitwisseling die
tegenspeler te begrijpen waar de mentale focus van de optreedt met emoties gepaard gaat.
ander ligt: wat beweegt de ander om te doen wat hij Separation (scheiding) is de onderbreking van het
doet. Zonder werkelijk begrip van de ander, kan niet de proces van contact maken en emotionele uitwisseling
(bonding). De scheiding kan de vorm hebben van verlies,
emotionele band ontstaan die als vehikel kan dienen om
de ander vervolgens in door jou gewenste richting te verandering, teleurstelling en frustratie.
beïnvloeden. Zelfbewustzijn is hierbij een voorwaarde. Grieving (rouw en verdriet) omvat het doorlopen van de
Leiderschap begint immers waar de leider in staat is zijn mentale en emotionele stappen van het loslaten en vaar-
eigen interne processen en dialogen zodanig te hanteren wel zeggen. Het ondergaan van rouw en verdriet zijn
essentieel voor het herstellen van het verlies en het
dat hij of zij disponibel is om die van de ander te beïn-
vloeden. Leiders moeten bijvoorbeeld in staat zijn in het terugvinden van onze veerkracht.
hier en nu om te gaan met teleurstellingen en tegensla-
gen, terwijl ze ondertussen de moraal en de motivatie van Kohlrieser benoemt een aantal belangrijke feiten rondom
anderen in hun omgeving hoog weten te houden. Een scheiding en verdriet:
Wanneer mensen er niet in slagen om te gaan met
andere toepassing van mentale focus op het gebied van
leiderschap is het ontwikkelen en uitdragen van een visie. scheiding en verdriet, kunnen zij zich niet opnieuw
Hoe meer eenduidig, beeldend en duidelijk de mentale hechten en verbinden.
blauwdruk is in het hoofd van de leider, des te eenvoudiger Het verwerken van verlies en scheiding is voor sommige
is deze te over te brengen naar anderen. mensen de moeilijkste opgave in het leven. Het niet
aangaan of ondergaan van je verdriet laat diepe
Goede managers hebben een balans gevonden tussen
hechting aan mensen en hechting aan organisatiedoelen. sporen na. Iemand die mentaal gegijzeld wordt,
Vanwege deze balans en hun daarmee verbonden zelf- bevindt zich op de een of andere wijze (nog) in de fase
respect kunnen zij optimaal bijdragen aan het succes van van onverwerkt verdriet.
de organisatie. Mensen die zich niet bewust zijn van hun emoties of
die hun emoties blokkeren zijn beperkt in hun vermogen
om zich te verbinden met anderen. Daarmee zijn zij
Bondingcyclus meer ontvankelijk om gegijzeld te worden.
Schuldgevoel blijkt doorgaans de verwerking van
De bondingcyclus is, volgens Kohlrieser, een fundamen- verlies en scheiding in de weg te staan.
teel begrip bij het verklaren van menselijke gedragingen. Het vermogen om hechte en duurzame relaties aan te
Iedere relatie volgt het patroon van de bondingcyclus. gaan is een kenmerk van een ware leider. Leiders die
bonding begrijpen en toepassen, creëren vertrouwen
Attachment en leggen aldus de basis voor productief gedrag.
(comfort) Al deze voorbeelden maken duidelijk hoe belangrijk het is
om verlies te verwerken.
Grief Bonding Rouwverwerking
(identity) (interest)
Gebaseerd op de publicaties van Kübler-Ross, Levine en
anderen zijn acht stappen te onderkennen in het verwerken
van verlies:
Ontkenning: in eerste instantie kan ontkenning gezond
Separation
(preparation) zijn en de persoon in kwestie beschermen; echter dit
mag niet zo lang duren dat het proces van verwerking
wordt geblokkeerd.
3

4. Protest en boosheid: protest is een natuurlijk en op zich t.o.v. veranderingen aan te nemen. Veranderingen zijn in
gezond onderdeel van het verwerken van verlies. Geweld organisaties aan de orde van de dag en de menselijke
kan het gevolg zijn van verlies. Het is daarom belangrijk implicaties zijn doorgaans groot. Angst is de eerste reactie
dat mensen de gelegenheid hebben om hun verlies te uiten. bij de meerderheid van de mensen op aangekondigde
Droefheid, missen en verlangen: het naar buiten brengen veranderingen. Kohlrieser constateert dat vele managers,
van verdriet, door te huilen is essentieel om dit proces af wanneer ze voor de opgave staan om veranderingen door
te ronden. Vooral mannen hebben moeite met deze stap, te voeren, zich schuldig en gestrest voelen vanwege de
met alle gevolgen van dien. negatieve gevolgen voor hun collega’s. Het gevolg is dat
Angstgevoelens: hier worden mensen geconfronteerd met nogal wat managers ‘de kop in het zand steken’, in de
hun eenzaamheid. Sommigen gijzelen zichzelf, omdat ze hoop dat de bui wel overwaait. Niets is minder waar: door
het proces van rouwen en zich opnieuw binden niet niet te communiceren ontstaat er bitterheid en negativiteit
aankunnen. onder de mensen vanwege het gevoel dat het manage-
Mentale en emotionele acceptatie: hier gaat het om de ment ze laat stikken. Door duidelijk te maken hoe de
bereidheid om los te laten, hoe moeilijk dat ook is. bondingcyclus werkt, worden zowel de mensen die de
Aangaan van nieuwe verbintenissen: het maken van een organisatie moeten verlaten (‘de wijkers’), als degenen die
nieuwe start is belangrijk voor ons fysieke en mentale welzijn. achterblijven (‘de blijvers’) geholpen. Kohlrieser verwijst
Vergeving: om werkelijke vreugde, liefde en dankbaarheid managers naar het Bridges’ model van persoonlijke transitie
te ervaren is het van belang om vergeven. Mensen die niet (einde -> neutrale zone -> nieuw begin) dat in essentie een
vergeven, worden ofwel slachtoffer (gijzelaar) of worden vereenvoudiging is van het eerder besproken rouwverwer-
vervolger van anderen (gijzelnemer). kingsproces.
Dankbaarheid: dankbaarheid is gekoppeld aan de ver-
bondenheid met anderen.
Veilige haven
Wanneer een individu er niet in slaagt om zijn verlies te
hanteren, dan ligt geweld of agressie als manier van afrea- Een veilige haven (secure base) is een persoon, plaats,
geren op de loer. Omgaan met verlies is een deel van het doel of object dat een zekere mate van veiligheid en
leven, waarmee een ieder moet leren omgaan. De manier geborgenheid verschaft en daarmee de uitvalsbasis is
waarop een individu dit doet is sterk verbonden met en voor verkennend en explorerend gedrag. Een veilige haven
bepalend voor zijn identiteit. Vele mensen zijn mentaal gij- fungeert als een anker in tijden van tumult. In een gijze-
zelaar vanwege een verbroken verbintenis. Kohlrieser on- lingszaak is het de gijzelingsonderhandelaar die als veilige
derkent zeven verschijningsvormen die duiden op verbro- haven fungeert. Hoe sterker de veilige haven, hoe groter
ken bonding: psychosomatische klachten, geweld en onze veerkracht in het omgaan met tegenslag. Een veilige
agressie, verslaving, depressie, burnout, stress verschijn- haven in de vorm van een persoon is onmisbaar bij het
selen en organisatorische conflicten. verwerken van verlies en verdriet. Zonder een veilige haven
worden we ontvankelijker voor angst en vrees, waarmee
we ons potentieel beperken, succes in de weg staan en
Veranderen de kans lopen mentaal gegijzeld te worden. Ons reptielen-
brein is gericht op gevaar en is daarmee de starter van
Van groot belang is dat managers leren de juiste houding
Tomtom
Een typisch voorbeeld van een
markt die in gijzeling is. De markt
van de navigatie-apparatuur. In een
vechtmarkt als deze is het moeilijk
om als organisatie je eigen koers te
varen en je niet te veel te laten
leiden door je concurrenten.
4

5. onze ‘fight-or-flight’ reflexen. Onze veilige havens echter
stellen ons in staat om die radar uit te zetten en op zoek
te gaan naar nieuwe mogelijkheden. In het leven van velen
is de moeder vaak de eerste en meest basale veilige
haven. Door internalisering van externe secure bases
kunnen we uiteindelijk onze eigen veilige haven worden.
De twee belangrijkste veilige havens voor het bouwen van
een gezond gevoel van eigenwaarde zijn, volgens Kohlrieser,
de combinatie van hechting aan mensen (veiligheid) en
hechting aan doelen (succes). Een speciale groep van
veilige havens, de autoriteitsfiguren – leiders, coaches,
mentoren, etc. – spelen een vooraanstaande rol in het
succes van anderen. Een klimaat van veiligheid is een
voorwaarde voor het realiseren van prestaties van hoog
niveau. Aan leiders de opgave om een organisatiecultuur Lady Diana
te creëren, waarin veiligheid wordt geboden. Niet als doel Gegijzeld door het publiek en de paparazzi. Door haar huwelijk met prins
Charles verloor zij voorgoed haar vrijheid. Ook een scheiding kon haar haar
op zich, maar als klimaat voor creatief en exploratief vrijheid niet teruggeven.
gedrag.
Conflicten De vis op tafel leggen
Het vermijden van conflict is een van de meest gebruikelij-
‘Putting the fish on the table’ is de metafoor die Kohlrieser
ke manieren om gijzelaar te worden. Mensen worden
gebruikt om aan te geven dat het belangrijk is om het
gijzelaar vanwege de wens om de harmonie kost wat kost
conflict onder ogen te zien en goed af te handelen. Wan-
te bewaren. De paradox is dat ons reptielenbrein ons
neer de vis grondig wordt schoongemaakt (een conflict op
voorhoudt dat conflicten gevaarlijk zijn en beter vermeden
de juiste wijze wordt afgehandeld) is de beloning uiteinde-
kunnen worden. De negatieve gevolgen van niet confron-
lijk een heerlijke vismaaltijd (een oplossing voor het
teren zijn echter niet te onderschatten: slechte perform-
conflict). Het alternatief, de vis onder de tafel laten liggen,
ance, stress, verlies van zelfrespect en – niet te vergeten –
lost niets op. Sterker nog, het begint alleen maar steeds
destructieve relaties. Kohlriesers boodschap is dan ook
erger te stinken. Kohlrieser bepleit om de metafoor ‘to put
dat het essentieel is om een andere houding t.a.v. conflicten
the fish on the table’ als richtlijn voor het handelen te
aan te nemen. En conflict dient te worden gezien als een
hanteren. Niet dat altijd en overal het conflict op tafel moet
kans, een probleem dat opgelost kan worden, kortom als
komen. Essentieel is dat je de mentale bereidheid hebt
iets positiefs. Conflicten die goed worden aangepakt,
om het te doen. Uiteindelijk kunnen alle conflicten worden
kunnen veel opleveren: creatieve oplossingen, verdiepte
opgelost. Voorwaarde is dat mensen bereid zijn om de
relaties en persoonlijke groei.
prijs voor het oplossen van het conflict te betalen.
Volgens Kohlrieser is het onze opgave om te leren vanuit
Uitgangspunt voor deze zienswijze is de constatering dat
het hart te spreken, om onze verschillen van inzicht op
conflicten een natuurlijk en onvermijdbaar onderdeel van
tafel te leggen en deze in een sfeer van wederzijds
ons leven vormen. Een conflict wordt door Kohlrieser
respect en waardigheid uit te praten. In de kern gaat het
gekarakteriseerd door het verbreken van of afwezig zijn
bij conflicthantering om de vaardigheid om, met behoud
van bonding tussen partijen. Los van de verbroken of niet
van de relatie, samen te onderhandelen richting bevredi-
aanwezige band is er bij een conflict uiteindelijk altijd
ging van gemeenschappelijke belangen en wederzijdse
sprake van een verlies of een geanticipeerd verlies.
voordelen. Dialoog neemt in het proces van conflicthante-
Conflicten worden opgelost door het creëren of in stand
ring een belangrijke plaats in. Dialoog is een krachtige
houden van de relatie met de andere partij, in weerwil van
combinatie van luisteren en spreken, die van beide
alle verschillen of weerzin tegen de persoon in kwestie.
gesprekspartners een open en onderzoekende houding
Misverstand is namelijk dat we op iemand gesteld moeten
vraagt. Met elkaar in dialoog gaan betekent verder de
zijn om een band met hem te onderhouden. Het enige
principiële bereidheid hebben om je door de ander te
wat we nodig hebben is een gemeenschappelijk doel. Bij
laten overtuigen. Kohlrieser voegt hier een opmerkelijke,
het omgaan met een conflict, moeten we niet alleen
maar rake observatie aan toe: voor veel mensen wordt
begrijpen welke verschillen er aan ten grondslag liggen,
spreken een gewoonte, een ritueel eerder dan een
maar evenzo de onderliggende emoties die verbonden
persoonlijke uitwisseling. Wanneer we bewust spreken en
zijn met de verliezen die met het conflict gepaard gaan.
ondertussen denken gebeurt er iets anders. Het tempo
De basisoorzaken achter geweld zijn immers het ontbreken
gaat omlaag, de woorden krijgen versheid en worden
van gezonde sociale bonding en het onvermogen om met
ondersteund door passende non-verbale signalen met als
verlies om te gaan.
5

6. resultaat een bewustzijnsstroom met impact. Kohlrieser
beargumenteert dat zelfmanagement de sleutel is om een Onderhandelen
conflict te kunnen beheersen. We zijn alleen maar in staat
Onderhandelen is het sluitstuk van een goede dialoog
tot een authentieke dialoog wanneer we contact hebben
waarin het probleem of het conflict wordt opgelost. Met
met onszelf. De interne en externe dialoog komen samen
andere woorden, onderhandelen is de kunst van het ‘nee’
wanneer we accuraat en authentiek woorden geven aan
zeggen, op een zodanige manier dat de relatie in stand
onze gevoelens en gedachten. Kohlrieser omschrijft
blijft en een overeenkomst is bereikt. Om een conflict op
authenticiteit als de kunst van het in dialoog spreken van
te lossen of te beheersen via onderhandeling, is het van
de waarheid. Waarheid hier in de betekenis dat we trouw
belang dat de betrokken partijen enerzijds op tafel leggen
zijn aan onze innerlijke natuur.
wat zij nodig hebben, willen, voelen en denken en ander-
zijds luisteren naar wat de andere partij nodig heeft, wil,
Blokkades voelt en denkt. Kohlrieser beschrijft het proces voor het
voeren van een goede onderhandeling. Daarbij verwijst hij
In een dialoog is de bonding intact en sterk. Wanneer de expliciet naar het fundamentele werk van Harvard-onder-
dialoog geblokt wordt, wordt de bonding beperkt of zelfs zoekers Fisher & Ury (zie samenvatting Excellent
verbroken. Het is daarom belangrijk om blokkades in de Onderhandelen), die vier principes onderscheiden:
communicatie tijdig te herkennen. Los nog van de inhou-
delijke nadelen die een geblokkeerde communicatie met Mensen: scheid de mensen van het probleem.
zich brengt. Kenmerkend van blokkades is dat de verbin- Belangen: focus op belangen, niet op standpunten.
ding tussen de gedachten van de een en de gedachten Opties: zoek naar oplossingen in wederzijds belang.
van de ander zijn verbroken of veranderd. Voorbeelden Criteria: baseer het resultaat op objectieve normen.
van blokkades zijn: niet ingaan op, herdefiniëren, gebrek
aan directheid, gebrek aan eerlijkheid, abstraheren, ratio- Speciale aandacht vraagt Kohlrieser voor het belang van de
naliseren, generaliseren, etc. Het blokkeren van commu- wet van de reciprociteit en het doen van concessies. De wet
nicatie is meestal een gewoonte, die vaak zijn wortels in van de reciprociteit ligt aan de basis van alle samen-
de familiehistorie van de betrokkene heeft liggen. De werkingsrelaties: ik geef iets en krijg iets terug (voor wat,
uitdaging is de blokkades te signaleren en te voorkomen hoort wat). Gijzelonderhandelaars zijn experts op het gebied
dat de situatie je in gijzeling neemt. Een procesinterventie, van onderhandelen, beïnvloeden en overtuigen.
waarbij de vis op tafel wordt gelegd, is de praktische kant
van deze aanbeveling.
Kohlrieser benadrukt de kunst van het luisteren: ‘door te Emoties
kijken en te luisteren kunnen we meer leren dan door te
Het begrijpen en managen van onze emoties en die van
spreken’. Luisteren is de voornaamste stap op weg naar
anderen is een van de meest belangrijke dingen die we
een betere dialoog. Actief luisteren is de sleutel tot de
kunnen doen om te vermijden dat we mentaal gegijzeld
mentale focus van de ander. Goede luisteraars die de
worden. Emotie kan omschreven worden als een mentale en
ontvangen boodschap in eigen woorden samenvatten,
fysiologische toestand, die eerder spontaan optreedt dan
checken niet alleen de boodschap, maar verstevigen ook
door bewuste optreden en die vaak gepaard gaat met
nog eens relatie met de spreker.
Wallstreet
Wie ooit als particulier
belegd heeft, kan
weten hoe het is.
Gegijzeld door je
aandelen. Je koopt in
met een bepaalde
verwachting en vervol-
gens ben je overgele-
verd aan de grillen van
de markt. Lukt het jou
om los te komen van je
verwachtingen en elke
dag opnieuw de situa-
tie te zien zoals die
werkelijk is en je
ideeën bij te stellen?
6

7. met fysiologische veranderingen. Emotie is de resultante Om mentale gijzeling te voorkomen is bewustzijn van
van de geest-lichaam connectie. Emotionele reacties onze eigen emoties een essentiële stap. Bewustzijn is de
kunnen ongecontroleerde interne processen en gedachte- sleutel tot beheersing. Verder moeten we in staat zijn de
stromen oproepen. Daarmee kunnen we gegijzeld emotionele toestand van de ander goed waar te nemen
worden door onze emoties. Emoties hebben evolutionair en te duiden, alvorens daarop passend te kunnen reageren.
de functie om mensen in staat te stellen situationeel Het uiten van emoties is belangrijk. Kohlrieser onder-
adequaat te handelen. Het tijdverslindende rationele scheidt vormen van emotie (basisemoties): angst,
denken verkleint vaak iemands overlevingskansen in verdriet, woede, vreugde en seksuele gevoelens.
situaties die vragen om onmiddellijke beslissing. Emotionele intelligentie is het vermogen om de gevoelens
van onszelf en die van anderen te herkennen, om onszelf
Begrijpen van het proces hoe emoties ingrijpen op te motiveren en voor het goed hanteren van onze eigen
lichaam en geest is essentieel voor zowel zelfbewustzijn emoties en in die van onze relaties. Emotionele intelligentie
als voor het begrip wat de impact is op anderen. Kohlrieser valt uiteen in vier competenties: zelfbewustzijn, zelf-
verwijst naar het werk van Reich en in het bijzonder naar management, sociale vaardigheden en empathie.
de vijf stadia van emotie: [Plaatje]1) opladen (charge), 2) Emotionele intelligentie is in de businesswereld onont-
spanning (tension), 3) ontlading (discharge), 4) ontspan- beerlijk.
ning (relaxation) en 5) flexibiliteit (flexibility).
Karel van Wijngaarden
Allround Management Consultant. Gespecialiseerd in en gepassioneerd over cultuur.
Op de vorm en structuur van dit boek is zeker kritiek mogelijk. De behandeling van alle onderwerpen is niet altijd evenwichtig.
Soms zijn er gewoon iets te veel rijtjes. Toch verdient dit boek de maximale score. De boodschap – manager of geen manager
– is gewoon te belangrijk en de onderbouwing te overtuigend om te negeren: het is de moeite waard om, met behoud van de
relatie, op je doel af te gaan, de problemen onder ogen te zien en het conflict aan te gaan. Deze houding en levenswijze zal
meer opleveren dan je ooit voor mogelijk hebt gehouden. Niet alleen in termen van een zakelijk win-win, maar ook op het ge-
bied van relatieverdieping en persoonlijke groei. De gijzelaarmetafoor en de daarmee verbonden begrippen als bonding, menta-
le focus, veilige haven, dialoog en ‘putting the fish on the table’ is krachtig en overtuigend.
0 0 3 1 6 5 3 5 3 1 2 8 4 | w w w . c l t r . n l | i n f o @ c l t r . n l
C L T R | C u l t u r e i n C o n t r o l