1. jaargang 01 | augustus 2012
Vooruit naar vroeger
The sky was the limit
Tot de uitbraak van de financiële crisis in 2008 steeg onze welvaart jaarlijks in een hoog tempo.
“The sky was the limit”. De inkomens stegen. Het eigen huis en ander bezit zoals aandelen,
kunst en noem het maar op werden elk jaar uit meer waard.
Dat alles bracht een gevoel van rijkdom en van rijkdom komt consumptie. Auto’s, boten, keukens,
culinair genieten in betere restaurants die als paddenstoelen uit de grond schoten en natuurlijk
vakanties. In de winter naar Tirol en in de zomer niet meer naar Zandvoort, maar naar Rio de
Janeiro, Tibet of op safari in Afrika.
Er moest natuurlijk wel tijd zijn om van het luxe leven te kunnen genieten. Dus werd er steeds
minder gewerkt en gingen we alsmaar eerder met pensioen.
Waar kwam die welvaart eigenlijk vandaan?
Een belangrijk deel kunnen we toeschrijven aan de technologische vernieuwing van de laatste
decennia, die de internetrevolutie mogelijk maakte.
Met de opkomst van internet maakte de economie flinke stappen vooruit.
Daarnaast is veel groei gerealiseerd op basis van geleend geld. Met de veronderstelde aanhoudende
waardestijging van het eigen huis in het achterhoofd, ging het ooit zo sobere Nederland op in de
vaart der volkeren. De uitbundige welvaartsprong werd mogelijk gemaakt door onze banken die
royaal financierden. Toekomstige welvaart werd naar voren gehaald, waardoor we nu in een lastige
situatie zitten.
De tijd is gekanteld
Door jarenlang boven onze stand te leven zijn er, vooral bij de gezinnen, veel schulden ontstaan.
Die schulden hebben een climax bereikt nu de bezittingen die er tegenover staan niet meer in
waarde groeien. De tijd is gekanteld. De tijd van alsmaar toenemende welvaart is omgeslagen in een
tijd van minderen. Een tijd waarin sparen weer de norm zal moeten worden. Net als vroeger zal de
bank bij de aankoop van een woning bijvoorbeeld weer een stuk eigen inbreng gaan verlangen, in
plaats van 100% aflossingsvrij te financieren. Met andere woorden: toekomstige welvaart zal eerst

2. moeten worden verdiend, voordat er van kan worden geprofiteerd.
En dat betekent breken met het verleden en veel hervormen zoals o.a.de arbeidsmarkt, de
huizenmarkt en de pensioenmarkt.
We moeten harder werken
Waar het in de kern om draait is dat we in Europa harder zullen moeten werken, daarvoor
minder zullen verdienen en later met werken moeten stoppen.
Zo worden we weer concurrerend, ontstaat er weer groei, verdwijnen de tekorten, stijgt de
werkgelegenheid en kunnen we beginnen met de afbouw van schulden.
Er is tijd nodig
Om alle noodzakelijke hervormingen door te kunnen voeren is tijd nodig. Zo werkt dat nu
eenmaal in landen die democratisch worden bestuurd.
En daar wringt momenteel de schoen, omdat financiële markten liever vandaag dan morgen zien
dat er stappen worden genomen die het huishoudboekje van overheden op termijn weer op
orde brengen. Financiële markten worden nerveus als de schulden blijven groeien, de groei
stagneert, de werkloosheid stijgt en de politiek niet eensgezind de koe bij de horens vat.
De Verenigde Staten van Europa
Met het kat en muisspel van de politiek en de financiële markten zullen we nog wel even moeten
leven. De problemen zijn gewoon te groot om snel op te lossen. Telkens als de temperatuur van
de crisis weer te hoog op dreigt te lopen zal de politiek er een nieuwe zak ijs tegenaan gooien
met beloften alles te zullen doen wat nodig is om de unie en de Euro overeind te houden.
Ondertussen zorgt die telkenmale opspelende koorts er voor dat we steeds dichter bij het
einddoel komen: de Verenigde Staten van Europa.
Een monetaire unie, een begrotingsunie, een fiscale unie en uiteindelijk een politieke unie.
Rationeel gezien is dat het beste alternatief. Voordat het zóver is zal er echter nog heel wat water
door de Rijn zijn gestroomd en zullen we diverse crises moeten overwinnen. Nationalisme en
soevereiniteitsgevoel staan nog te hoog in de vaandels om de United States of Europe nu al uit
te roepen. De weg terug is erg kostbaar en dus zullen we vooruit moeten. En laten we wel zijn,
de Verenigde Staten van Amerika hebben er ook 200 jaar over gedaan om te worden wat ze zijn.
En dat ging zelfs gepaard met een burgeroorlog! Laten we hopen dat het verstand zal
zegevieren.