Analyzing population related parameters in iran (in persian) ایران در چند سال اخیر با کاهش نرخ رشد جمعیت مواجه بوده و مسئولان این موضوع را زنگ خطری برای منافع ملی و آینده کشور به شمار آورده اند و حتی راهکارهایی را برای افزایش نرخ رشد جمعیت مطرح کرده اند. در این جا به بررسی آمارهای مربوط به جمعیت ایران می پردازیم تا ببینیم که آیا مسیری که جامعه در پیش گرفته مفید است یا خطرناک؟

1. :‫محقق‬ ‫مهیار‬ ‫کننده‬ ‫تهیه‬
‫ایران‬ ‫جمعیتی‬ ‫های‬ ‫شاخص‬ ‫بررسی‬
‫الرحمن‬ ‫ا‬ ‫بسم‬
‫الرحیم‬
‫تهران‬ ‫دانشگاه‬ ‫فنی‬ ‫دانشکده‬

2. ‫مقدمه‬
•‫موضوع‬ ‫این‬ ‫مسئولن‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫مواجه‬ ‫جمعیت‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫کاهش‬ ‫با‬ ‫اخیر‬ ‫سال‬ ‫چند‬ ‫در‬ ‫ایران‬
‫را‬ ‫راهکارهایی‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫اند‬ ‫آورده‬ ‫شمار‬ ‫به‬ ‫کشور‬ ‫آینده‬ ‫و‬ ‫ملی‬ ‫منافع‬ ‫برای‬ ‫خطری‬ ‫زنگ‬ ‫را‬
.‫اند‬ ‫کرده‬ ‫مطرح‬ ‫جمعیت‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫افزایش‬ ‫برای‬
•‫آیا‬ ‫که‬ ‫ببینیم‬ ‫تا‬ ‫پردازیم‬ ‫می‬ ‫ایران‬ ‫جمعیت‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫آمارهای‬ ‫بررسی‬ ‫به‬ ‫سمینار‬ ‫این‬ ‫در‬
‫خطرناک؟‬ ‫یا‬ ‫است‬ ‫مفید‬ ‫گرفته‬ ‫پیش‬ ‫در‬ ‫جامعه‬ ‫که‬ ‫مسیری‬
•‫می‬ ‫مشاهده‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫های‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫و‬ ‫جهانی‬ ‫جمعیت‬ ‫رشد‬ ‫مسیر‬ ‫ابتدا‬ ‫پس‬
‫کنیم‬
•‫کشور‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫مقایسه‬ ‫به‬ ،‫جمعیتی‬ ‫متغییرهای‬ ‫از‬ ‫هرکدام‬ ‫تعریف‬ ‫با‬ ‫سپس‬
.‫پردازیم‬ ‫می‬ ‫ها‬

3. ‫جهان‬ ‫در‬ ‫جمعیت‬ ‫رشد‬ ‫وضعیت‬ ‫مشاهده‬
‫مطالعه‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ،‫کنونی‬ ‫آمارهای‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫جهان‬ ‫گذشته‬ ‫جمعیت‬ ‫از‬ ‫تقریبی‬ ‫آمارهای‬
‫رشد‬ ‫وضعیت‬ ‫تا‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫امکان‬ ‫این‬ ‫دانشمندان‬ ‫به‬ ‫جهان‬ ‫آینده‬ ‫و‬ ‫کنونی‬ ‫اوضاع‬ ‫دقیق‬
.‫کنند‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫را‬ ‫جمعیتی‬
‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫آنها‬ ‫معتبرترین‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫که‬ ‫اند‬ ‫داده‬ ‫ارائه‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫های‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫گوناگونی‬ ‫مراجع‬
.‫است‬ ‫ملل‬ ‫سازمان‬
‫را‬ ‫آینده‬ ‫جمعیت‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫کرده‬ ‫ارائه‬ ‫جهان‬ ‫جمعیت‬ ‫آینده‬ ‫برای‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫سه‬ ‫ملل‬ ‫سازمان‬
.‫داند‬ ‫می‬ ‫حالت‬ ‫بیشترین‬ ‫و‬ ‫کمترین‬ ‫میان‬ ‫نموداری‬
.‫کنیم‬ ‫می‬ ‫مشاهده‬ ‫را‬ ‫زیر‬ ‫جداول‬ ‫و‬ ‫نمودارها‬ ‫اکنون‬
1‫تاکنون‬ ‫انسان‬ ‫پیدایش‬ ‫آغاز‬ ‫از‬ ‫جهانی‬ ‫جمعیت‬ ‫نمودار‬ .
2‫ملل‬ ‫سازمان‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫نمودارهای‬ ‫و‬ ‫جهان‬ ‫کنونی‬ ‫جمعیت‬ .
3‫جهانی‬ ‫جمعیت‬ ‫از‬ ‫جهان‬ ‫مختلف‬ ‫مناطق‬ ‫سهم‬ ‫میزان‬ .
4‫خاورمیانه‬ ‫منطقه‬ ‫کشورهای‬ ‫جمعیت‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ .

7. ‫ماکزیمم‬
‫جمعیت‬
( )‫سال‬
‫جمعیت‬2
100
‫جمعیت‬20
00
‫کشور‬ ‫ردیف‬
90.4)2095( 90.3 21.4 ‫افغانستان‬ 1
106.9
)2055(
98.2 66.4 ‫ایران‬ 2
98.1)2055( 90.3 68.3 ‫ترکیه‬ 3
412)2090( 408.5 142.7 ‫پاکستان‬ 4
68.4)2090( 68 23.2 ‫عراق‬ 5
4.1)2040( 3.7 2.8 ‫امارات‬ 6
62.4)2085( 61.3 22.1 ‫عربستان‬ 7
4.9)2055( 4.6 2.2 ‫کویت‬ 8
0.9)2075( 0.8 0.6 ‫قطر‬ 9
11)2055( 10.3 8.2 ‫آذربایجان‬ 10
‫منطقه‬ ‫کشورهای‬ ‫جمعیت‬ ‫تخمین‬

8. ‫خاورمیانه‬ ‫منطقه‬ ‫کشورهای‬ ‫جمعیت‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬
•‫است‬ ‫افزایش‬ ‫به‬ ‫رو‬ ‫شدت‬ ‫به‬ ‫منطقه‬ ‫جمعیت‬ ‫کردید‬ ‫مشاهده‬ ‫قبل‬ ‫صفحه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫همانطور‬
‫هجوم‬ ‫زیرا‬ ‫اش‬ ‫همسایه‬ ‫کشورهای‬ ‫برای‬ ‫است‬ ‫تهدیدی‬ ‫کشور‬ ‫هر‬ ‫جمعیت‬ ‫افزایش‬ ‫و‬
‫می‬ ‫میزبان‬ ‫کشور‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫گرسنگی‬ ‫و‬ ‫بیکاری‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫خود‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫مهاجرینی‬
.‫آورند‬
•‫همسایگان‬ ‫به‬ ،‫باشیم‬ ‫جمعیتی‬ ‫افزایش‬ ‫مسابقه‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫آنکه‬ ‫جای‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫بهتر‬ ‫پس‬
‫از‬ ‫تا‬ ‫دهیم‬ ‫ارائه‬ ‫آنها‬ ‫جمعیت‬ ‫کنترل‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫بهداشتی‬ ‫و‬ ‫آموزشی‬ ‫رایگان‬ ‫خدمات‬ ‫خود‬
.‫کنیم‬ ‫جلوگیری‬ ‫انسانی‬ ‫ای‬ ‫فاجعه‬
•‫قابل‬ ‫جمعیت‬ ‫این‬ ‫غذای‬ ‫تولید‬ ‫ظرفیت‬ ‫حتی‬ ‫خاورمیانه‬ ‫منطقه‬ ‫آیا‬ ‫که‬ ‫کنیم‬ ‫فکر‬ ‫نیز‬ ‫این‬ ‫به‬
‫دارد؟‬ ‫را‬ ‫ملحظه‬

9. POPULATION GROWTH RATE ‫رشد‬ ‫نرخ‬
‫جمعیت‬
.1 247) %2012 EST.)
• Definition: The average annual percent change in the population, resulting from a surplus (or
deficit) of births over deaths and the balance of migrants entering and leaving a country. The
rate may be positive or negative
•‫به‬ ‫نسبت‬ ‫تولد‬ ‫بودن‬ ‫بیشتر‬ ‫میزان‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ،‫جمعیت‬ ‫سالنه‬ ‫تغییر‬ ‫درصد‬ ‫میانگین‬ :‫تعریف‬
.‫کشور‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫مهاجرت‬ ‫میزان‬ ‫همچینین‬ ‫و‬ ‫میر‬ ‫و‬ ‫مرگ‬
•‫کشور‬ ‫آن‬ ‫مردم‬ ‫رفاهی‬ ‫اوضاع‬ ‫بهبود‬ ‫باعث‬ ‫کشوری‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫جمعیت‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ ‫کاهش‬
‫در‬ ‫ها‬ ‫انسان‬ ‫ارزش‬ ‫کاهش‬ ‫و‬ ‫امکانات‬ ‫کمبود‬ ‫با‬ ‫نباشد‬ ‫شده‬ ‫کنترل‬ ‫اگر‬ ‫آن‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫شده‬
.‫است‬ ‫همراه‬ ‫جامعه‬ ‫آن‬
•:‫جداول‬ ‫و‬ ‫نمودارها‬
1‫سال‬ ‫از‬ ‫جهان‬ ‫کشورهای‬ ‫ترین‬ ‫پرجمعیت‬ ‫جمعیت‬ ‫رشد‬ ‫درصد‬ ‫جدول‬ .1990‫تا‬2010
‫ایران‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫مقایسه‬ ‫و‬
2‫ایران‬ ‫جمعیت‬ ‫رشد‬ ‫درصد‬ ‫تغییرات‬ ‫نمودار‬ ‫مشاهده‬ .
3‫چند‬ ‫و‬ ‫درآمد‬ ‫کم‬ ،‫درآمد‬ ‫پر‬ ‫کشورهای‬ ،‫جهان‬ ‫با‬ ‫ایران‬ ‫جمعیت‬ ‫رشد‬ ‫درصد‬ ‫مقایسه‬ .
‫صنعتی‬ ‫مهم‬ ‫کشور‬

10. Rank Country
Population
2010
Population
1990
Growth (%)
1990–2010
World 6,895,889,000 5,306,425,000 30.0%
1 China 1,341,335,000 1,145,195,000 17.1%
2 India 1,224,614,000 873,785,000 40.2%
3 United States 310,384,000 253,339,000 22.5%
4 Indonesia 239,871,000 184,346,000 30.1%
5 Brazil 194,946,000 149,650,000 30.3%
6 Pakistan 173,593,000 111,845,000 55.3%
7 Nigeria 158,423,000 97,552,000 62.4%
8 Bangladesh 148,692,000 105,256,000 41.3%
9 Russia 142,958,000 148,244,000 -3.6%
10 Japan 128,057,000 122,251,000 4.7%
Iran 74,462,314 56,361,868 %32.1
Population growth was among highest in the United Arab Emirates (315%) and Qatar (271%)
Growth rates of the world's most populous countries

14. BIRTH RATE ‫زاد‬ ‫میزان‬
‫ولد‬
.18 52 BIRTHS/1,000 POPULATION (2012 EST.)
• Definition: This entry gives the average annual number of births during a year per 1,000
persons in the population at midyear; also known as crude birth rate. The birth rate is usually
the dominant factor in determining the rate of population growth. It depends on both the level
of fertility and the age structure of the population.
•‫هر‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫تولد‬ ‫متوسط‬ ‫میزان‬ ‫به‬ (‫)تولد‬ ‫ولد‬ ‫زاد‬ ‫میزان‬ ‫یا‬ ‫موالید‬۱۰۰۰‫جمعیت‬ ‫از‬ ‫نفر‬
.‫یشود‬‌‫ش‬ ‫م‬ ‫گفته‬ ‫سال‬ ‫هر‬ ‫در‬
•‫جداول‬ ‫و‬ ‫نمودار‬
1‫کشور‬ ‫چندین‬ ‫با‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫ولد‬ ‫و‬ ‫زاد‬ ‫مقایسه‬ ‫جدول‬ .
2‫ایران‬ ‫ولد‬ ‫و‬ ‫زاد‬ ‫میزان‬ ‫نمودار‬ ‫مشاهده‬ .
3‫صنعتی‬ ‫مهم‬ ‫کشور‬ ‫چند‬ ‫با‬ ‫ایران‬ ‫ولد‬ ‫و‬ ‫زاد‬ ‫میزان‬ ‫مقایسه‬ .

15. 1980-1985 1985-1990 1990-1995 1995-2000 2000-2005 2005-2010
WORLD 28 27 24 22 21 20
More developed regions 14 14 12 11 11 11
Less developed regions 32 31 27 24 23 22
Least developed countries 45 43 41 39 37 35
Germany 11 11 10 10 9 8
Japan 13 11 10 9 9 9
Republic of Korea 20 15 16 14 10 10
United Kingdom 13 14 13 12 11 13
France 14 14 13 13 13 13
Australia 15 15 15 13 13 13
China 22 26 19 14 12 13
United States of America 16 16 16 14 14 14
Brazil 31 26 23 22 20 16
Iran (Islamic Republic of) 45 38 28 21 18 19
Afghanistan 51 51 50 51 48 42
Crude birth rate (births per 1,000 population)

18. TOTAL FERTILITY RATE: ‫کلی‬ ‫یلک خرنرخ‬
‫باروری‬
.1 87 CHILDREN BORN/WOMAN (2012 EST.)
• Definition: This entry gives a figure for the average number of children that would be born per
woman if all women lived to the end of their childbearing years and bore children according to
a given fertility rate at each age. The total fertility rate (TFR) is a more direct measure of the
level of fertility than the crude birth rate, since it refers to births per woman. This indicator
shows the potential for population change in the country. A rate of two children per woman is
considered the replacement rate for a population, resulting in relative stability in terms of total
numbers. Rates above two children indicate populations growing in size and whose median
age is declining. Higher rates may also indicate difficulties for families, in some situations, to
feed and educate their children and for women to enter the labor force. Rates below two
children indicate populations decreasing in size and growing older. Global fertility rates are in
general decline and this trend is most pronounced in industrialized countries, especially
Western Europe, where populations are projected to decline dramatically over the next 50
years.
•‫می‬ ‫یلک خرنیا‬‫د‬ ‫به‬ ‫یلک خرندگیش‬‫ز‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫زن‬ ‫یک‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫یلک خرنی‬‫ا‬‫یلک خرند‬‫ز‬‫فر‬ ‫تعداد‬ ‫یلک خرنگین‬‫ا‬‫می‬ ،‫باروری‬ ‫کلی‬ ‫یلک خرنرخ‬
‫آورد‬
•‫حدود‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫عدد‬ ‫این‬ ‫شود‬ ‫جایگزین‬ ‫کشور‬ ‫یک‬ ‫جمعیت‬ ‫یلک خرنکه‬‫آ‬ ‫برای‬2‫باشد‬

19. •‫به‬ ،‫باشد‬ ‫کشور‬ ‫یک‬ ‫جمعیت‬ ‫آینده‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫برای‬ ‫مناسبی‬ ‫گزینه‬ ‫یلک خرند‬‫ا‬‫تو‬ ‫می‬ ‫عدد‬ ‫این‬
‫آینده‬ ‫در‬ ‫جمعیت‬ ‫رشد‬ ‫معنی‬ ‫به‬ ‫باشد‬ ‫دو‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫سال‬ ‫چندین‬ ‫عدد‬ ‫این‬ ‫اگر‬ ‫که‬ ‫طوری‬
‫است‬ ‫آن‬ ‫دهنده‬ ‫یلک خرنشان‬ ‫باشد‬ ‫کمتر‬ ‫دو‬ ‫از‬ ‫متوالی‬ ‫سال‬ ‫چندین‬ ‫که‬ ‫درصورتی‬ ‫اما‬ ‫بود‬ ‫خواهد‬
‫مثبت‬ ‫کشور‬ ‫جمعیت‬ ‫یلک خرنرخ‬ ‫اکنون‬ ‫گرچه‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫منفی‬ ‫جمعیت‬ ‫رشد‬ ‫یلک خرنرخ‬ ‫آینده‬ ‫در‬ ‫که‬
.‫باشد‬
•‫جداول‬ ‫و‬ ‫یلک خرنمودار‬
1‫کشور‬ ‫چندین‬ ‫با‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫باروری‬ ‫مقایسه‬ ‫جدول‬ .
2‫ایران‬ ‫باروری‬ ‫یلک خرنمودار‬ ‫مشاهده‬ .
3‫مهم‬ ‫کشور‬ ‫چند‬ ‫و‬ ‫درآمد‬ ‫کم‬ ،‫درآمد‬ ‫پر‬ ‫کشورهای‬ ،‫جهان‬ ‫با‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫باروری‬ ‫مقایسه‬ .
‫صنعتی‬

20. 1980-1985 1985-1990 1990-1995 1995-2000 2000-2005 2005-2010
WORLD 3.60 3.45 3.04 2.73 2.60 2.53
More developed regions 1.84 1.81 1.67 1.56 1.58 1.66
Less developed regions 4.18 3.92 3.38 2.99 2.80 2.69
Least developed countries 6.55 6.20 5.78 5.36 4.93 4.53
Republic of Korea 2.23 1.60 1.70 1.51 1.22 1.23
Japan 1.75 1.66 1.48 1.37 1.30 1.34
Germany 1.46 1.43 1.30 1.35 1.35 1.36
China 2.69 2.87 2.05 1.56 1.55 1.63
United Kingdom 1.78 1.84 1.78 1.74 1.66 1.88
Iran (Islamic Republic of( 6.53 5.62 3.95 2.62 1.97 1.89
Australia 1.91 1.86 1.86 1.78 1.75 1.89
Brazil 3.80 3.10 2.60 2.45 2.25 1.90
France 1.87 1.81 1.72 1.76 1.88 1.97
United States of America 1.80 1.92 2.03 2.00 2.04 2.06
Afghanistan 7.67 7.69 7.70 7.88 7.39 6.33
Total fertility (children per woman)

24. POPULATION PYRAMID ‫جمعیت‬ ‫هرم‬
• A population pyramid, also called an age pyramid or age picture diagram, is a graphical
illustration that shows the distribution of various age groups in a population (typically that of a
country or region of the world), which forms the shape of a pyramid when the population is
growing. It is also used in ecology to determine the overall age distribution of a population; an
indication of the reproductive capabilities and likelihood of the continuation of a species.
•‫توصیفی‬ ‫یشود‬‌‫ش‬ ‫م‬ ‫یلک خرنامیده‬ ‫یلک خرنیز‬ ‫سنی‬ ‫ساختار‬ ‫یلک خرنمودار‬ ‫و‬ ‫جنس‬ ‫سن‬ ‫هرم‬ ‫که‬ ‫جمعیت‬ ‫هرم‬
‫همه‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫کشور‬ ‫منطقه‬ ‫)یک‬ ‫یلک خرنی‬‫ا‬‫یلک خرنس‬‫ا‬ ‫جمعیت‬ ‫از‬ ‫سنی‬ ‫مختلف‬ ‫ههای‬‌‫ش‬ ‫رد‬ ‫توزیع‬ ‫از‬ ‫گرافیکی‬
.‫است‬ (‫جهان‬
•‫روی‬ ‫جمعیت‬ .‫هاست‬‌‫ش‬ ‫شد‬ ‫تشکیل‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫هم‬ ‫کنار‬ ‫های‬‌‫ش‬ ‫میل‬ ‫یلک خرنمودار‬ ‫دو‬ ‫از‬ ‫ال‬ً ‫ا‬ ‫معمو‬ ‫هرم‬ ‫این‬
‫محور‬x‫محور‬ ‫روی‬ ‫سن‬ ‫و‬ ‫ها‬y‫سمت‬ ‫در‬ ‫مردها‬ ‫جمعیت‬ ‫قرارداد‬ ‫به‬ ‫بنا‬ .‫یشود‬‌‫ش‬ ‫م‬ ‫داده‬ ‫یلک خرنشان‬ ‫ها‬
‫مردان‬ ‫آمار‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫معموال‬ ‫اما‬ .‫یآید‬‌‫ش‬ ‫م‬ ‫در‬ ‫یلک خرنمایش‬ ‫به‬ ‫ستون‬ ‫هر‬ ‫راست‬ ‫سمت‬ ‫در‬ ‫یلک خرنان‬‫ز‬ ‫و‬ ‫چپ‬
.‫یدهند‬‌‫ش‬ ‫م‬ ‫قرار‬ ‫چپ‬ ‫طرف‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫یلک خرنان‬‫ز‬ ‫آمار‬ ‫و‬ ‫میله‬ ‫راست‬ ‫طرف‬ ‫در‬ ‫را‬
•‫پردازیم‬ ‫می‬ ‫صنعتی‬ ‫مهم‬ ‫کشور‬ ‫چند‬ ‫با‬ ‫ایران‬ ‫جمعیتی‬ ‫هرم‬ ‫مقایسه‬ ‫به‬

29. Source:
June 2013 - Copyright © 2013 by United Nations. All rights reserved
Suggested citation: United Nations, Department of Economic and Social
Affairs, Population Division (2013). World Population Prospects: The 2012
Revision, DVD Edition.
http://esa.un.org/
http://www.indexmundi.com/