Η Εισήγηση του Αντιδήμαρχου Οικονομικών του Δήμου Νότιας Κυνουρίας κ.Δημήτρη Αθανασόπουλου στο συνέδριο για την Τοπική Ανάπτυξη.

1. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΔΗΜΟΥ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΛΕΩΝΙΔΙΟ 7-5-2011

3. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας δημιουργήθηκε με το Σχέδιο «Καλλικράτης» από την συνένωση δύο πρώην Δήμων και μίας Κοινότητας. Τον πρώην Δήμο Λεωνιδίου, τον πρώην Δήμο Τυρού και την πρώην Κοινότητα Κοσμά. Διοικητικά υπάγεται στην Περιφερειακή αυτοδιοίκηση Αρκαδίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Ο νέος Δήμος έχει Έδρα του τη Δημοτική Κοινότητα Λεωνιδίου και περιλαμβάνει τις παρακάτω Τοπικές Κοινότητες: Αγίου Βασιλείου, Βλησιδιάς, Κοσμά, Κουνουπιάς, Μαρίου, Παλαιοχωρίου, Πελετών, Πέρα Μελάνων, Πηγαδίου, Πλατανακίου, Πουλίθρων, Πραγματευτής, Σαπουνακέϊκων, Τσιταλίων και Τυρού. Έχει έκταση 583,16 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ευρίσκεται στο μέσον της Ανατολικής πλευράς του Πάρνωνα και περιλαμβάνει το νότιο άκρο της επαρχίας Κυνουρίας, αρχίζει από την κορυφή του και καταλήγει με απόκρημνες ακτές ή εξαιρετικές παραλίες, στο Μυρτώο Πέλαγος και τον Αργολικό Κόλπο. Συνορεύει βόρεια με το Δήμο Βόρειας Κυνουρίας, δυτικά με το Δήμο Σπάρτης και τον Δήμο Ευρώτα, νότια με τον Δήμο Ευρώτα και το Δήμο Μονεμβάσιας, ανατολικά βρέχεται από τον Αργολικό κόλπο και το Μυρτώο πέλαγος.

4. Το ανάγλυφό του είναι ορεινό με εξαίρεση την κοιλάδα του Δαφνώνα . Σε υψόμετρο άνω των 1700 μ. υπάρχει μία ψευδοαλπική ζώνη, ενώ στα 700 έως 1700 μ. υπάρχουν δάση Κεφαλληνιακής ελάτης και δάση από Δενδρόκεδρο. Στο Κοσμά υπάρχει εκτός των άλλων και ένα αξιόλογο δάσος καστανιάς περίπου 1500 στρεμμάτων το οποίο θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να αξιοποιηθεί καλύτερα. Από τα 700 μ. και έως την θάλασσα υπάρχουν μεσογειακοί θαμνώνες, φρυγανική βλάστηση, χέρσα ή καλλιεργούμενα χωράφια. Παραλιακά υπάρχουν καλλιέργειες κυρίως με ελιές χαρουπιές, εσπεριδοειδή και κηπευτικά.

5. ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας περιλαμβάνει το μεγαλύτερο κομμάτι της Τσακωνιάς, μιας περιοχής που χαρακτηρίζεται από έντονη και αδιάσπαστη συνέχεια μέσα στους αιώνες με τη βεβαιότητα ανθρώπινης παρουσίας, από τους νεολιθικούς τουλάχιστον χρόνους, προελληνικών φύλων που στην συνέχεια δέχονται επιδράσεις από τους Δωριείς. Μαρτυρίες υπάρχουν από τα αρχαιολογικά ευρήματα στην Πλάκα Λεωνιδίου στους οικισμούς Βασκίνας και Παλιόχωρας τα οποία ανάγονται στην εποχή του Μυκηναϊκού πολιτισμού και μεταγενέστερα. Αλλά και η ύπαρξη της Τσακώνικης γλώσσας , σπάνιο δείγμα παγκόσμια αρχαίας γλώσσας η οποία είναι ακόμα ζωντανή και λειτουργική και μιλιέται από αρκετούς κατοίκους στην περιοχή της Τσακωνιάς, αποδεικνύει την συνέχεια από τους Δωριείς μέχρι σήμερα. Οι Τσάκωνες ήταν λιτός και σκληροτράχηλος λαός, περίφημο πολεμικό σώμα των Βυζαντινών, και έτσι αυτοπροσδιορίζονται και ζουν ακόμα και σήμερα: λιτοί, αυστηροί και περήφανοι. Τραγουδούν ακόμα και χορεύουν πάνω στον αρχαίο ρυθμό του φιδογυριστού Τσακώνικου χορού , λατρευτικού χορού που ξεκινά από τη Μινωική Κρήτη και μέσα από τους αιώνες, με την αφιέρωσή του στον θεό Απόλλωνα, που λατρευόταν σ΄όλη την Κυνουρία.

6. Δημογραφικά στοιχεία Ο πληθυσμός του Δήμου, συμφωνά με την απογραφή του 2001 ήταν 9001 κάτοικοι ενώ με την απογραφή του 1991 ήταν 9318 . Την τελευταία τριακονταετία είχαμε μια φθίνουσα πορεία και οι λόγοι που οδήγησαν στην πληθυσμιακή μείωση του Δήμου ήταν κυρίως οικονομικοί αλλά και λόγοι που έχουν να κάνουν με την ποιότητα ζωής. Η μείωση του γεωργικού εισοδήματος, ο μικρός κλήρος, η μη εύρεση εργασίας, είχαν σαν αποτέλεσμα την μετακίνηση του πληθυσμού προς τα μεγάλα αστικά κέντρα και προς όμορους νομούς. Σημαντική μετακίνηση υπήρξε προς τον νομό Λακωνίας ο οποίος έχει το πλεονέκτημα της εξασφάλισης στους αγρότες φθηνής αρδευόμενης έκτασης και καλύτερες συνθήκες διαχείμασης για τους κτηνοτρόφους.

7. Κλίμα Το κλίμα στο Δήμο Νότιας Κυνουρίας, αλλά και σε όλη την Κυνουρία είναι τυπικά μεσογειακό, ξηρό έως υπέρξηρο, με υψηλές θερινές θερμοκρασίες και λίγες ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής είναι 300 έως 400 mm , και οι χιονοπτώσεις σπάνιες για τα παραθαλάσσια και συνήθεις για τα ορεινά. Ποιότητα θαλασσίων υδάτων Στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου δεν υπάρχει καμία πηγή ρύπων η οποία θα μπορούσε να υποβαθμίσει την άριστη ποιότητα των θαλασσίων νερών. Οδικό δίκτυο Η επικοινωνία εντός του Δήμου καθώς και με τους όμορους Δήμους γίνεται με ένα σχεδόν ικανοποιητικό οδικό δίκτυο. Λείπει βέβαια ο μεγάλος οδικός άξονας για τον οποίο τόσες πολλές υποσχέσεις κατά καιρούς έχουμε πάρει, αλλά δεν παύουμε να ελπίζουμε. Αναφέρομε στο δρόμο Κυβέρι - Άστρος – Λεωνίδιο – Μονεμβάσια, ο οποίος πιστεύουμε ότι θα βγάλει την περιοχή από την σχετική απομόνωση και θα συμβάλλει αποφασιστικά στην οικονομική της ανάπτυξη. Στο παρελθόν η περιοχή εξυπηρετείτο και από θαλάσσια συγκοινωνία με τον Πειραιά αλλά εδώ και αρκετά χρόνια έχει πάψει να υπάρχει

9. Υπολογισμός της ακαθάριστης αξίας των προϊόντων του πρωτογενή τομέα Σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία η ακαθάριστη αξία των κηπευτικών για το σύνολο του κάμπου ανέρχεται στο ποσό των 4,5 εκατομμυρίων Ευρώ περίπου. Ενώ για τις δενδρώδεις στο ποσό των 2,2 Εκατ . Δηλαδή αν στα παραπάνω ποσά προσθέσουμε την ακαθάριστη αξία την προερχόμενη από την αλιεία και την μελισσοκομία διαμορφώνεται ένα εισόδημα που προέρχεται από τον πρωτογενή τομέα της τάξεως των 7,5 Εκατομμυρίων Ευρώ Αμοιβή εργασίας Αν προσπαθήσουμε να υπολογίσουμε την αμοιβή εργασίας στον πρωτογενή τομέα τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά. Οι απαιτούμενες εργατοώρες για να γίνουν οι παραπάνω παραγωγές κηπευτικών ανέρχονται σε 810.000, δηλαδή 108.000 ημερομίσθια . Αν διαιρέσουμε τα 4,5 εκατ Ευρώ με τα 108.000 ημερομίσθια, τότε βλέπουμε ότι η μέση αμοιβή εργασίας ανά ημερομίσθιο, είναι περίπου 42 Ευρώ. Αν κάνουμε κάτι ανάλογο για τις δενδρωδεις καλλιέργειες, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα, με αποτέλεσμα το ημερομίσθιο εκεί να είναι κάτω από τα 30 Ευρώ. Για τους παραπάνω υπολογισμούς τόσο της ακαθάριστης αξίας των παραγομένων προϊόντων, όσο και της αμοιβής εργασίας χρησιμοποιήθηκαν οι δείκτες έτους 2009 του Υπουργείου Αγροτικής ανάπτυξης και τροφίμων, σύμφωνα με τους οποίους υπολογίζεται η ακαθάριστη πρόσοδος ανά στρέμμα και η αμοιβή εργασίας.

10. Έχοντας υπόψιν τα προηγούμενα στοιχεία, μπαίνει ένα μεγάλο ερώτημα. Συμφέρει τον αγρότη του Λεωνιδίου να εργάζεται και να αμείβεται με 42 Ευρώ την ημέρα, ή και λιγότερο; όταν μάλιστα γιαυτό πρέπει να έχει μια αγροτική εκμετάλλευση με αξία γης άνω των 20.000 Ευρώ το στρέμμα και στην οποία υπάρχουν επενδύσεις σε θερμοκήπια, μηχανολογικό εξοπλισμό, εγγειοβελτιωτικά έργα , κόστους άνω των 40.000 Ευρώ το στρέμμα; Την απάντηση την περιμένω και εγώ. Αν προσπαθήσουμε τώρα να δούμε την εξέλιξη των καλλιεργειών την τελευταία εικοσαετία, με εξαίρεση τις ελιές και τις χαρουπιές που έμειναν σχεδόν σταθερές, θα διαπιστώσουμε ότι οι υπόλοιπες, έχουν υποστεί μεγάλη συρρίκνωση. Οι λόγοι της σημαντικής μείωσης των καλλιεργούμενων εκτάσεων, καθώς επίσης και η μη ικανοποιητική προσαρμογή στα νέα δεδομένα είναι πολλοί. Στο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον, η γεωργία της Ελλάδος με τα πολλά σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα, αντιμετωπίζει οξύτατο ανταγωνισμό. Και το Λεωνίδιο φυσικά, δεν μπόρεσε να ξεφύγει από τον κανόνα. Έτσι σήμερα έχουμε να κάνουμε με μία τοπική αγροτική οικονομία σε παρακμή. Οι νέοι εγκαταλείπουν τον τόπο τους με αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, το δημογραφικό πρόβλημα στην περιοχή να οξύνεται και οι συνέπειες από αυτό να κάνουν την κατάσταση ακόμη δυσκολότερη όχι μόνο για τον αγροτικό τομέα αλλά γενικότερα.

11. Η ισόρροπη ηλικιακή σύνθεση του αγροτικού πληθυσμού της περιοχής, έχει ανατραπεί και έτσι σήμερα βλέπουμε ότι οι αγρότες σε μεγάλο ποσοστό να είναι στην δύση του εργασιακού τους βίου. Σήμερα λίγοι είναι οι νέοι που δραστηριοποιούνται στην γεωργία και πολλές γεωργικές εκμεταλλεύσεις δεν φαίνεται να έχουν διάδοχο να συνεχίσει την λειτουργία τους.

12. Β ΖΩΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ Η κτηνοτροφία της περιοχής αποτελείται από κοπαδιάρικα γιδοπρόβατα, τα οποία βόσκουν ελεύθερα στους Δημοτικούς βοσκότοπους. Ο κλάδος της κτηνοτροφίας και αυτός δεν είχε καλύτερη τύχη. Η συρρίκνωση του τα τελευταία χρόνια ήταν πολύ μεγάλη. Σε σχέση με την κτηνοτροφία του 1980 που αριθμούσε πάνω από 50.000 γιδοπρόβατα , σήμερα έχουμε μόνο 15.000. Οι λίγοι κτηνοτρόφοι που έμειναν, δεν είναι σε θέση να υιοθετήσουν νεωτερισμούς, άλλα και όποιοι τολμηροί ήθελαν να αποφασίσουν κάτι τέτοιο, δεν βλέπουν μπροστά τους καθαρό τοπίο και δικαιολογημένα διστάζουν. Οι ζωοτροφές έχουν πάρει την ανηφόρα. Οι τιμές του γάλακτος έχουν κατρακυλήσει σε επίπεδα του 2000. Το ολιγοπώλιο των τυροκομικών μονάδων τους τρομάζει. Όλα αυτά κάνουν ένα περιβάλλον αβέβαιο και τα περιθώρια προσαρμογής στα νέα δεδομένα είναι μικρά.

13. Μελισσοκομία Η μελισσοκομία είναι ένας κλάδος που έχει μικρό ενδιαφέρον για την τοπική οικονομία. Το μέλι το οποίο παράγεται είναι αρίστης ποιότητας αλλά, λόγω του ξηροθερμικού κλίματος της περιοχής οι αποδόσεις είναι μικρές. Οι τιμές επίσης λόγω των αθρόων εισαγωγών αμφιβόλου ποιότητας μελιών, έχουν καθηλωθεί και δεν υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσής τους. Αλιεία Η αλιεία στην περιοχή έχει μικρό οικονομικό ενδιαφέρον. Τα όποια αλιεύματα παράγονται, καταναλώνονται από την τοπική αγορά η οποία τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω τουρισμού είναι ελλειμματική. Αξίζει να αναφερθεί ότι στην περιοχή λειτουργεί μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας δυναμικότητας 500 τόνων αλιευμάτων ετησίως η οποία έχει εξαγωγικό χαρακτήρα. Δευτερογενής τομέας -Μεταποίηση Ο Δευτερογενής περιλαμβάνει ένα Συσκευαστήριο αγροτικών προϊόντων του Αγροτικού Συνεταιρισμού της περιοχής και ένα Σφαγείο υπό κατασκευή, τρία ελαιοτριβεία για την έκθλιψη του παραγομένου ελαιοκάρπου της περιοχής. Επίσης μία βιομηχανική μονάδα που δραστηριοποιείται στο τομέα των τροφίμων.

14. Τουρισμός Ο τουρισμός και ιδιαίτερα ο αγροτοτουρισμός είναι ο τομέας στον οποίο η περιοχή έχει επενδύσει μεγάλες προσδοκίες. Η περιοχή είναι σημαντικό παραθεριστικό κέντρο και προσελκύει ικανό αριθμό τουριστών, πολλοί από τους οποίους, κυρίως αλλοδαποί, εγκαθίστανται μόνιμα. Σήμερα υπάρχει μια καλή δυναμική και οι προοπτικές είναι ευοίωνες. Οι υποδομές είναι ποιοτικά καλές και περιλαμβάνουν 20 ξενοδοχεία, 2 ξενώνες, πολλά ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, επιχειρήσεις με ενοικιαζόμενα δωμάτια και μία επιχείρηση με επιπλωμένες μεζονέτες, όλα μικρής δυναμικότητος με σύνολο κλινών που υπερβαίνει τις 3.000. Παράλληλα με τις καλές υπηρεσίες που του προσφέρονται, ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να απολαύσει ένα τοπίο απαράμηλου φυσικού κάλους. Ένα γαλήνιο περιβάλλον με θαυμάσιες ακρογιαλιές και πεντακάθαρες θάλασσες. Να περπατήσει στα όμορφα μονοπάτια του Πάρνωνα και να προσκυνήσει την «Παναγιά την Έλωνα», στο μοναστήρι που είναι κρεμασμένο στα βράχια του και έχει ιστορία άνω των πεντακοσίων χρόνων.

15. Ο προς ψήφιση προϋπολογισμός του Δήμου Νότιας Κυνουρίας προβλέπει έσοδα 4.455.220 Ευρώ και προέρχονται από τις παρακάτω πηγές. Ακίνητη περιουσία του Δήμου 43.700 Ανταποδοτικά τέλη 1.095.872 Διάφορα 639.972 Κεντρικοί αυτοτελείς πόροι 2.287.747 ΣΑΤΑ 599.250 ΠΟΕ 398.550 Σύνολο 4.973.782 Υπόλοιπα προ εξόφληση Δάνεια 1.244.346 Ετησία τοκοχρεολυτική δόση 189.536