2. Rosetta – sonda kosmiczna Europejskiej Agencji
Kosmicznej (ESA) której zadaniem było wejście na
orbitę wokół jądra komety 67P/Czuriumow-
Gierasimienko i osadzenie na jego powierzchni
lądownika. Sonda wykonuje badania in situ materii
kometarnej oraz obserwacje zmian aktywności
komety podczas zbliżania się jej do peryhelium.
3. Misja Rosetta jest misją kluczową w ramach
realizowanego przez ESA programu badań
kosmicznych Horizon 2000. W jej realizacji z ESA
współpracują narodowe agencje kosmiczne z kilku
krajów europejskich oraz NASA. Celem misji jest
przeprowadzenie badań mających pomóc w
poznaniu pochodzenia komet, powiązań między
materią kometarną i materią międzygwiazdową oraz
ich znaczenia dla powstania Układu Słonecznego.
4. Celem misji według pierwotnego planu lotu miała być
kometa 46P/Wirtanen, jednak problemy z rakietą
nośną spowodowały opóźnienie daty startu sondy o
ponad rok i zmusiły do zmiany wybranego celu.
5. W trakcie rozpoczętej w 2004 roku misji, sonda
Rosetta wykonała obserwacje dwóch mijanych w
bliskiej odległości planetoid, (2867) Šteins (w 2008
r.) i (21) Lutetia (w 2010 r.) oraz dokonała przelotu
obok Marsa i trzykrotnych przelotów obok Ziemi, w
celu wykonania manewrów asysty grawitacyjnej.
6. W sierpniu 2014 roku Rosetta dotarła w pobliże
komety 67P/Czuriumow-Gierasimienko i weszła na
orbitę wokół jej jądra. Z pokładu sondy został
uwolniony lądownik Philae, który po raz pierwszy w
historii wylądował na powierzchni komety.
7. Nazwa misji
Nazwa misji i wykonującej ją sondy pochodzi
od kamienia z Rosetty, niekompletnej
kamiennej steli z wyrytym w trzech wersjach (po
egipsku pismem hieroglificznym i demotycznym oraz
po grecku) dekretem dotyczącym Ptolemeusza V.
Odkryta w 1799 r. stela odegrała kluczową rolę w
rozszyfrowaniu egipskich hieroglifów. Naukowcy
mają nadzieję, że misja Rosetta odegra podobnie
kluczową rolę w zrozumieniu tajemnic ewolucji
Układu Słonecznego.
8. Nazwa lądownika pochodzi od położonej na Nilu
wyspy File, na której został odnaleziony obelisk z
dwujęzyczną inskrypcją, zawierającą zapisane w
egipskich hieroglifach nazwiska Ptolemeusz i
Kleopatra. Dostarczyło to wskazówek, dzięki
którym Jean-François Champollion odczytał
hieroglify z kamienia z Rosetty.
9. Cele misji
Celem misji sondy Rosetta jest przeprowadzenie
badań mających pomóc w poznaniu pochodzenia
komet, powiązań między materią kometarną i
materią międzygwiazdową oraz ich znaczenia dla
powstania Układu Słonecznego.
10. W celu osiągnięcia tego zadania przed sondą
postawiono szereg celów obserwacyjnych
Globalne scharakteryzowanie jądra kometarnego: jego
właściwości dynamicznych, składu i morfologii
powierzchni.
Zbadanie składu chemicznego, mineralogicznego
i izotopowego substancji lotnych i stałych na powierzchni
jądra.
Określenie własności fizycznych i zależności
występujących pomiędzy substancjami lotnymi i stałymi
jądra.
Obserwacja faz rozwoju aktywności kometarnej i
procesów zachodzących w warstwie powierzchniowej
jądra oraz w wewnętrznej komie (interakcje pomiędzy
gazem i pyłem).
Globalne scharakteryzowanie mijanych planetoid, w tym
określenie ich właściwości dynamicznych, składu i
morfologii powierzchni.
11. Konstrukcja sondy
Kadłub sondy jest wykonany z aluminium i ma kształt
prostopadłościanu o wymiarach 2,8 × 2,1 × 2,0 m. Z
przeciwnych stron kadłuba rozpościerają się dwa
panele ogniw słonecznych, każdy o długości 14 m i
powierzchni 32 m². Całkowita rozpiętość sondy wraz z
rozłożonymi panelami ogniw wynosi 32 m. Orbiter składa się z
dwóch głównych elementów – modułu ładunku (Payload
Support Module), zawierającego instrumenty naukowe oraz z
modułu serwisowego (Bus Support Module) z pozostałymi
systemami sondy. Ruchoma antena paraboliczna o wysokim
zysku przymocowana jest do boku kadłuba przeciwległego w
stosunku do lądownika Philae. Panel instrumentów naukowych
jest zamontowany na szczycie sondy i podczas fazy
operacyjnej misji będzie stale zwrócony w kierunku komety,
podczas gdy antena i panele słoneczne będą skierowane,
odpowiednio, w stronę Ziemi i Słońca. Radiatory i żaluzje
systemu kontroli temperatury znajdują się na tylnym i
bocznych panelach, odwróconych od Słońca i komety.
12. W centrum kadłuba umieszczone są dwa
zbiorniki materiałów pędnych, zawierające łącznie
660 kg monometylohydrazyny (paliwo) i 1060
kg tetratlenku diazotu (utleniacz) oraz cztery
zbiorniki z gazem ciśnieniowym. Sonda
jest stabilizowana trójosiowo. Zestaw 24 silników o
ciągu 10 N każdy służy do kontroli orientacji sondy i
wykonywania korekt kursu. W skład systemu kontroli
położenia wchodzą także cztery koła reakcyjne, dwa
szukacze gwiazd, czujniki Słońca, kamery
nawigacyjne i trzy zestawy żyroskopów laserowych.
13. Rosetta jest pierwszą sondą, która oddalając się od
Słońca poza główny pas planetoid, do zasilania w
energię wykorzystuje ogniwa słoneczne. Wykonane
z krzemu ogniwa, o łącznej powierzchni 64 m²,
dostarczają energii o mocy 395 W w odległości
5,25 au od Słońca i 850 W w odległości 3,4 au.
Ogniwa ładują cztery akumulatory niklowo-
kadmowe o łącznej pojemności 40 Ah i napięciu
wyjściowym 28 V.
14. Łączność z sondą zapewniają: ruchoma antena
paraboliczna o wysokim zysku i średnicy 2,2 m,
nieruchoma antena o średnim zysku i średnicy 0,8 m
oraz dwie wielokierunkowe anteny o niskim zysku. W
systemie łączności znajduje się wzmacniacz z lampą
o fali bieżącej w paśmie X o mocy 28 W i
podwójny transponder w pasmach S i X o mocy 5 W.
Odbiór rozkazów z Ziemi odbywa się w paśmie S,
natomiast do transmisji danych telemetrycznych i
naukowych z sondy wykorzystuje się pasmo S i
pasmo X. Szybkość transmisji danych wynosi od 5
do 20 kilobitów na sekundę.
15. Głównym wykonawcą sondy było Astrium
GmbH we Friedrichshafen, które przewodziło
zespołowi przemysłowemu złożonemu z ponad 50
podwykonawców z 14 krajów europejskich i Stanów
Zjednoczonych.
16.
17. Wątki polskie
Polscy naukowcy z Centrum Badań Kosmicznych
PAN w Warszawie i kilku innych ośrodków
badawczych brali udział przy konstrukcji penetratora
lądownika Philae.
Członkiem zespołu sterowania (Mission Control
Team) jest Polak Andrzej Olchawa, który pracuje w
nim jako menedżer systemów danych (Data System
Manager). Oprócz misji Rosetta pracuje także przy
innych misjach w kosmosie (Mars Express, Venus
Express).
18. Menedżerem jednego z zespołów w misji Rosetta
jest polski naukowiec Artur Bartłomiej Chmielewski,
syn rysownika Henryka Chmielewskiego („Papcia
Chmiela”).
Film popularyzujący wiedzę o misji Rosetta, na
zlecenie ESA, zrealizował Tomasz Bagiński, reżyser
filmów animowanych, w tym nominowanej
do Oscara „Katedry”.
19. Film z lądowanie Rosetty na kosmosie
https://www.youtube.com/watch?v=3RZ34Y1PL7E