2. Frei Martín Sarmiento foi un escritor e relixioso
español de orixe galega pertencente á Ilustración,
ao cal se lle dedicou o día das letras galegas no
ano 2002. O seu nacemento produciuse en
Vilafranca do Bierzo o día 9 de marzo de 1695 e
morreu en Madrid o 7 de decembro de 1772.
Con 15 anos de idade, marcha a Madrid para
tomar o hábito no Mosteiro de San Martín desta
cidade e ingresando así na Orde Beneditina. Ao
pouco tempo decidiu mudar o seu nome de pía,
Pedro, por Martín, e algún tempo despois tomou o
segundo apelido da súa nai. Realizou estudos de
Artes y de Filosofía no mosteiro que a súa orde tiña
en Irache. Despois transladouse a Salamanca, co
fin de estudar Teoloxía.
3. Aos 35 anos comezaron a tomar maior consciencia e
presenza as linguas na súa vida, pois estaba convencido
de que a xente descoñecía moitos significados das
palabras que empregaba. Sentía unha gran curiosidade
polas linguas en xeral, especialmente polas romances,
pero sobre todo polo castelán e o galego. Sarmiento
pensaba que o galego se debería ensinar nas escolas e
que os curas tiñan case por obriga coñecelo para poder
confesar aos seus fieis.
En 1745 retorna a Galicia. Nesta viaxe anota no seu
caderno os nomes dos lugares polos que vai pasando.
Gustáballe investigar a etimoloxía das palabras galegas
que escoitaba. Escribiu un libro en galego
titulado ”Coloquio de veinticatro galegos rústicos”, grazas
ao cal coñecemos o galego que se falaba na súa época.
Son 1.200 coplas postas en boca de un grupo de galegos
que regresan de Madrid e contan como foi a morte do
rei Felipe V e describen os festexos da subida ao trono
de Fernando VI.
4. Sarmiento non só estaba interesado na lingüística, senón que
tamén noutras disciplinas como a botánica e a medicina;
tiña coñecemento detallado dos nomes das plantas e das
súas propiedades salutíferas. Era un home moi preocupado
pola mellora do nivel técnico e económico do seu país, moi
na liña de pensamento da Ilustración. O seu gran
coñecemento nestes campos fixo que lle fora encargado o
programa iconográfico que decoraría o Palacio Real de
Madrid, entón en construción. O que Sarmiento deseñou
para o palacio foi unha ambiciosa alegoría da historia da
monarquía española, que pola súa complexidade só foi
realizada en parte.
Combateu, xunto con Feijoo, a superstición e a ignorancia,
propoñendo a fundación de bibliotecas nos pobos. El
mesmo chegou a ter no seu poder unha das máis
importantes na España do seu tempo. Sarmiento decidiu
que era necesario coñecer e recuperar as tradicións e a
cultura popular, aspecto non compartido con Feijoo. Grazas
a este pensamento foi un gran precursor da recuperación
da cultura galega perdida.
5. En conclusión, Martín Sarmiento foi un gran
impulsor da cultura galega, dos estudos
pertinentes relacionados con esta lingua e
ademais creador de moitas institucións coma as
presentes bibliotecas, algunhas delas aínda
vixentes na realidade. Débese destacar que o Frei
Sarmiento era un home avanzado para a súa
época, con pensamentos innovadores e moi
relacionados coa Ilustración que se estaba a
desenvolver nesta momento. Grazas a el,
coñécense moitos aspectos, polo xeral lingüísticos,
e mesmo doutros ámbitos debido a que se trataba
dun verdadeiro sabio. Tras a súa morte, produciuse
a publicación dunha extensa bibliografía, de
moito interese social.
