1. PSEUDOZIENTZIAKPSEUDOZIENTZIAK
Pseudozientzia da diziplina, praktiketako taldeak, sinesteak,Pseudozientzia da diziplina, praktiketako taldeak, sinesteak,
ezaguerak eta metodologiak ez zientifikoetako, zehaztutako,ezaguerak eta metodologiak ez zientifikoetako, zehaztutako,
baina aipaturiko izaera eskatzen duten.baina aipaturiko izaera eskatzen duten.
2. KREAZIONISMOAKREAZIONISMOA
Kreazionismoa erlijio dogmatan oinarritutako sinesmen
bat da. Kreazionistek Lurra eta izaki bizidun guztiak
Jainkoren batek sortu zituela esaten du, eta guztiek
izaera teleologiko bat dute, hau da, helburu bat plan
orokor batean.
Darwin-ek eboluzioaren teoria plazaratu zuen une
beretik, Iparrameriketako erlijio-fundamentalistak
eboluzionismoaren kontrako gatazkan ari dira;
deabruaren lana eta materialismo komunistaren Troiako
zaldia dela kontsideratzen bait dute. Beraien arabera,
Bibliak esandakoa ere (edo beraiek interpretatutakoa)
irakatsi behar da eskoletan. Bibliaren esanei jarraituz,
munduak lau mila urte baino ez lituzke izango eta
animalia guztiak eta landare guztiak Jainkoak
sortutakoak eta Noek uholdetik salbatutakoak izango
lirateke.
3. Darwinen jaiotzaren 200. urteurrena ospatuko da gaur
mundu osoan. Baina ez dute denek ospatuko. Bere
garaian ingeles biologoa jipoitu zutenek oinordeko asko
dute oraindik. Eta oraindik, lehen bezala, Eboluzioaren
Teoria ukatzen dute. Hori bai, kreazionista zurrunak,
munduaren historia hitzez hitz Biblian ageri den berbera
dela diotenak, gero eta gutxiago dira. Planeta honek
6.000 urte besterik ez duela defendatzeko adore
handiegia behar da. Baina kreazionismo moderno bat
badago, itxura onekoa, bere burua “zientziaz” mozorrotu
nahi duena, eta Sarah Palin bezain ordezkari
boteretsuak dituena nominan. Diseinu inteligentearen
aldekoak dira. Jainkoak konfesatuta harrapa gaitzala.
4. Charles Darwin 1809ko otsailaren 12an jaio zen ShrewsburynCharles Darwin 1809ko otsailaren 12an jaio zen Shrewsburyn
(Ingalaterra). 50 urte geroago bere “kumerik” ezagunena(Ingalaterra). 50 urte geroago bere “kumerik” ezagunena
aurkeztu zion munduari: Eboluzioaren Teoria. Sekulakoaurkeztu zion munduari: Eboluzioaren Teoria. Sekulako
kolpea izan zen iritzi publikoarentzat, are gehiagokolpea izan zen iritzi publikoarentzat, are gehiago
Elizarentzat. Kalean inkesta eginez gero, jende askok, akaso,Elizarentzat. Kalean inkesta eginez gero, jende askok, akaso,
“gizakia tximinotik dator” xume batez laburbilduko luke“gizakia tximinotik dator” xume batez laburbilduko luke
Darwinek proposatu zigun iraultza. Hori baino konplexuagoaDarwinek proposatu zigun iraultza. Hori baino konplexuagoa
da jakina, baina balio dezake. Kontuak kontu, ia denok dakiguda jakina, baina balio dezake. Kontuak kontu, ia denok dakigu
haren lanaz zerbait. Izan ere, Darwin da Historiakoharen lanaz zerbait. Izan ere, Darwin da Historiako
zientzialaririk garrantzitsuenetako bat -Einstein, Galileo etazientzialaririk garrantzitsuenetako bat -Einstein, Galileo eta
beste gutxi batzuekin batera-; haren lana gure pentsamoldeanbeste gutxi batzuekin batera-; haren lana gure pentsamoldean
izandako eragina ikaragarria izan da. Ez da harritzekoa beraz,izandako eragina ikaragarria izan da. Ez da harritzekoa beraz,
mundu osoan egiten ari den ospakizun andana. Darwin urteamundu osoan egiten ari den ospakizun andana. Darwin urtea
da 2009, Darwin hilabetea otsaila. Gaur, Darwin eguna.da 2009, Darwin hilabetea otsaila. Gaur, Darwin eguna.
Benetako izena askoz luzeagoa da, bainaBenetako izena askoz luzeagoa da, baina
laburtzeko laburtzeko Espezieen jatorriaz Espezieen jatorriaz esaten zaio Darwinen lanesaten zaio Darwinen lan
nagusiari. Han eman zuen bere teoriaren muina. Zientzia-nagusiari. Han eman zuen bere teoriaren muina. Zientzia-
saiakera izan arren, best seller-a izan zen, eta erreakzio askosaiakera izan arren, best seller-a izan zen, eta erreakzio asko
eragin zuen. Bortitzena Elizarena izan zen, Darwinen teoriekeragin zuen. Bortitzena Elizarena izan zen, Darwinen teoriek
hankaz gora jartzen baitzuten Bibliak dioena. Ezagun dirahankaz gora jartzen baitzuten Bibliak dioena. Ezagun dira
garai hartan eboluzio kontzeptuaren inguruan sortutakogarai hartan eboluzio kontzeptuaren inguruan sortutako
eztabaida sutsuak. Denboraz zientziak irabazi zuen gudua,eztabaida sutsuak. Denboraz zientziak irabazi zuen gudua,
baina nola Asterixen herrixkako galiarrek, ebidentziari aurrebaina nola Asterixen herrixkako galiarrek, ebidentziari aurre
egiten segitu zuten eta segitzen dute batzuek. Batez ere elizaegiten segitu zuten eta segitzen dute batzuek. Batez ere eliza
protestanteetan aurkitu daitezke halako jarrerak, eta batez ereprotestanteetan aurkitu daitezke halako jarrerak, eta batez ere
AEBetako hego-ekialdean, Hesi Bibliko ospetsuan.AEBetako hego-ekialdean, Hesi Bibliko ospetsuan.
5. Eboluzioaren aurkakoek eboluzionatu egin dute, hala ere. MilioikaEboluzioaren aurkakoek eboluzionatu egin dute, hala ere. Milioika
urte dituzten fosilak gezurrezkoak direla eta zientzialariek nahita horurte dituzten fosilak gezurrezkoak direla eta zientzialariek nahita hor
jarri dituztela esaten tematzea ez da norberaren buruaren marketingjarri dituztela esaten tematzea ez da norberaren buruaren marketing
onena, gauden-gaudenean. XXI. mendeko kreazionistek tesionena, gauden-gaudenean. XXI. mendeko kreazionistek tesi
errespetagarria-edo darabilte, zientzia zaporedun edabe magikoa:errespetagarria-edo darabilte, zientzia zaporedun edabe magikoa:
diseinu inteligentea. Ahalik eta laburren esanda: selekziodiseinu inteligentea. Ahalik eta laburren esanda: selekzio
naturalaren bidezko eboluzioa, Darwinen eredua alegia, ez danaturalaren bidezko eboluzioa, Darwinen eredua alegia, ez da
nahikoa biziaren konplexutasuna esplikatzeko. Zerbait gehiagonahikoa biziaren konplexutasuna esplikatzeko. Zerbait gehiago
behar da, eta “zerbait” hori, zer esanik ez, diseinatzaile inteligenteabehar da, eta “zerbait” hori, zer esanik ez, diseinatzaile inteligentea
da. Jainkoa, esaterako. Diseinu inteligentearen aldeko argudioda. Jainkoa, esaterako. Diseinu inteligentearen aldeko argudio
nagusia “sistema erabat konplexuak” dira; auskalo zergatik,nagusia “sistema erabat konplexuak” dira; auskalo zergatik,
gehienetan giza begia jartzen da horren adibide. Begiari zati batgehienetan giza begia jartzen da horren adibide. Begiari zati bat
kenduz gero, ezin du funtzionatu, beraz ezinezkoa da selekziokenduz gero, ezin du funtzionatu, beraz ezinezkoa da selekzio
naturalez sortu izana. Ez du zentzurik guztiz burututa egon artenaturalez sortu izana. Ez du zentzurik guztiz burututa egon arte
funtzionatzen ez duen organo batekin milaka edo milioika urtezfuntzionatzen ez duen organo batekin milaka edo milioika urtez
bizitzeak , eta begiaren osagai guztiak aldi berean mutazioz sortzeabizitzeak , eta begiaren osagai guztiak aldi berean mutazioz sortzea
kasualitate handiegia da.kasualitate handiegia da.
Argudio horri eta antzekoei erantzuna eman die dagoenekoArgudio horri eta antzekoei erantzuna eman die dagoeneko
zientziak. Ez gara orain murgilduko ur horietan, jakin-mina duenakzientziak. Ez gara orain murgilduko ur horietan, jakin-mina duenak
Wikipedian aurkituko du informazioa (gazteleraz/frantsezes),Wikipedian aurkituko du informazioa (gazteleraz/frantsezes),
urrunago joan gabe. Kontua da 150 urteko biologia ez dela nahikoaurrunago joan gabe. Kontua da 150 urteko biologia ez dela nahikoa
izan kreazionismoa itzaltzeko. Eskoletan eboluzioaren aipamenaizan kreazionismoa itzaltzeko. Eskoletan eboluzioaren aipamena
ere egitea eragotzi nahi lukete, eta larriena da botere nahikoa dutelaere egitea eragotzi nahi lukete, eta larriena da botere nahikoa dutela
eskola askotan helburua lortzeko. Mister Darwin, ez ezazu buruaeskola askotan helburua lortzeko. Mister Darwin, ez ezazu burua
altxa.altxa.
JON KOLDO BILBAO FERNANDEZ – 1ºC – Nº4 – MGZ ko Errekuperaketa Lana –JON KOLDO BILBAO FERNANDEZ – 1ºC – Nº4 – MGZ ko Errekuperaketa Lana –
12/6/1312/6/13
6. Eboluzioaren aurkakoek eboluzionatu egin dute, hala ere. MilioikaEboluzioaren aurkakoek eboluzionatu egin dute, hala ere. Milioika
urte dituzten fosilak gezurrezkoak direla eta zientzialariek nahita horurte dituzten fosilak gezurrezkoak direla eta zientzialariek nahita hor
jarri dituztela esaten tematzea ez da norberaren buruaren marketingjarri dituztela esaten tematzea ez da norberaren buruaren marketing
onena, gauden-gaudenean. XXI. mendeko kreazionistek tesionena, gauden-gaudenean. XXI. mendeko kreazionistek tesi
errespetagarria-edo darabilte, zientzia zaporedun edabe magikoa:errespetagarria-edo darabilte, zientzia zaporedun edabe magikoa:
diseinu inteligentea. Ahalik eta laburren esanda: selekziodiseinu inteligentea. Ahalik eta laburren esanda: selekzio
naturalaren bidezko eboluzioa, Darwinen eredua alegia, ez danaturalaren bidezko eboluzioa, Darwinen eredua alegia, ez da
nahikoa biziaren konplexutasuna esplikatzeko. Zerbait gehiagonahikoa biziaren konplexutasuna esplikatzeko. Zerbait gehiago
behar da, eta “zerbait” hori, zer esanik ez, diseinatzaile inteligenteabehar da, eta “zerbait” hori, zer esanik ez, diseinatzaile inteligentea
da. Jainkoa, esaterako. Diseinu inteligentearen aldeko argudioda. Jainkoa, esaterako. Diseinu inteligentearen aldeko argudio
nagusia “sistema erabat konplexuak” dira; auskalo zergatik,nagusia “sistema erabat konplexuak” dira; auskalo zergatik,
gehienetan giza begia jartzen da horren adibide. Begiari zati batgehienetan giza begia jartzen da horren adibide. Begiari zati bat
kenduz gero, ezin du funtzionatu, beraz ezinezkoa da selekziokenduz gero, ezin du funtzionatu, beraz ezinezkoa da selekzio
naturalez sortu izana. Ez du zentzurik guztiz burututa egon artenaturalez sortu izana. Ez du zentzurik guztiz burututa egon arte
funtzionatzen ez duen organo batekin milaka edo milioika urtezfuntzionatzen ez duen organo batekin milaka edo milioika urtez
bizitzeak , eta begiaren osagai guztiak aldi berean mutazioz sortzeabizitzeak , eta begiaren osagai guztiak aldi berean mutazioz sortzea
kasualitate handiegia da.kasualitate handiegia da.
Argudio horri eta antzekoei erantzuna eman die dagoenekoArgudio horri eta antzekoei erantzuna eman die dagoeneko
zientziak. Ez gara orain murgilduko ur horietan, jakin-mina duenakzientziak. Ez gara orain murgilduko ur horietan, jakin-mina duenak
Wikipedian aurkituko du informazioa (gazteleraz/frantsezes),Wikipedian aurkituko du informazioa (gazteleraz/frantsezes),
urrunago joan gabe. Kontua da 150 urteko biologia ez dela nahikoaurrunago joan gabe. Kontua da 150 urteko biologia ez dela nahikoa
izan kreazionismoa itzaltzeko. Eskoletan eboluzioaren aipamenaizan kreazionismoa itzaltzeko. Eskoletan eboluzioaren aipamena
ere egitea eragotzi nahi lukete, eta larriena da botere nahikoa dutelaere egitea eragotzi nahi lukete, eta larriena da botere nahikoa dutela
eskola askotan helburua lortzeko. Mister Darwin, ez ezazu buruaeskola askotan helburua lortzeko. Mister Darwin, ez ezazu burua
altxa.altxa.
JON KOLDO BILBAO FERNANDEZ – 1ºC – Nº4 – MGZ ko Errekuperaketa Lana –JON KOLDO BILBAO FERNANDEZ – 1ºC – Nº4 – MGZ ko Errekuperaketa Lana –
12/6/1312/6/13