эхийн найруулгын төрөл хичээл заахад хэрэг болж магад

1. ÌÎÍÃÎË ÕÝËÍÈÉ ÝÕÈÉÍ ÍÀÉÐÓÓËÃÛÍ ÒªÐ˯¯Ä
Íàéðóóëãûí
òºðºë
Àëáàí áè÷ãèéí
íàéðóóëãà
Óðàí çîõèîëûí
íàéðóóëãà
Ýðäýì
øèíæèëãýýíèé
íàéðóóëãà
Ñîíèí íèéòëýëèéí
íàéðóóëãà

2. ÀËÁÀÍ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÍÀÉÐÓÓËÃÛÍ ÒÓÕÀÉ
ßìàð÷ íàéðóóëãà òîâ÷ òîäîðõîé îíîâ÷òîé îéëãîìæòîé ºã¿¿ëæ áàéãàà ç¿éë
íü èòãýë ¿íýìøèëòýé óòãà òºãºëäºð áàéõ øààðäëàãàòàé. ¯¿íòýé óÿëäàæ
íàéðóóëãûí áèå äààñàí òºðë¿¿ä ãàð÷ èðäýã. Àëáàí õàðèëöààíû ¿¿ðãèéã
ã¿éöýòãýæ áè÷ãèéí íàéðóóëãûí òºðºëä áàãòäàã áàðèìò áè÷ãèéí õýë íàéðóóëãûã
àëáàí áè÷ãèéí íàéðóóëãà ãýíý. Áèå äààñàí ¿¿ðýãòýé áóñàä íàéðóóëãûí òºð뺺ñ
ÿëãàðàõ îíöëîãòîé, òîãòñîí õýì õýìæýýíèé äàãóó ¿éëäýãääýã ó÷ðààñ íàéðóóëãûí
áèå äààñàí òºðºë áîëãîí àâ÷ ¿çäýã. Îäîîãîîñ 13- 14ð çóóíû ¿åä õºòºëæ áàéñàí áàðèìò
áè÷ã¿¿ä áàéäàã áºãººä ýäãýýðò ìºð òýòãýõ ¸ñûã áàðèìòëàõ, ìºð õîîðîíäûí çàéã
òààðóóëàõ, îí öàãèéã òýìäýãëýõ, òàìãà òýìäýã äàðàõ, çýðýã íü òîãòñîí ñòàíäàðò
çàãâàðòàé òºðèéí àëáàí ¸ñíû õýëýýð ¿éëäýãääýã.
äààëãàâàð çàãâàð áóöàõ

3. Òºðºë
Òîãòîîë, òóøààë, àëáàí òîîò,
àëáàí äààëãàâàð, çàõèðàìæ
óäèðäàìæ, òºëºâëºãºº òàéëàí,
àêò, ãýðýý, õóóëü, ä¿ðýì
çààâàð, ºðãºäºë
Îíöëîã
• Òîãòñîí ñòàíäàðò çàãâàðòàé
• Þìñ ¿çýãäëòéã áîäèòîéãîîð
èëýðõèéëäýã.
•Õýëíèé õýì õýìæýýã õýìæýýã
áàðèìòàëäàã.
•¯ãèéí ñàíãèéí èäýâõèòýé ¿ãèéã
õýðýãëýäýã.
• Íýã ¿ãèéã äàõèí äàâòàí õýðýãëýæ
áîëäîã.
•Óðàí ÿðóó, ãî¸æ èìñýí ¿ã
õýëëýãýýñ çàéëñõèéäýã

4. ªðãºäëèéí öààñíû õýìæýý
2,5ÑÌ ÇÀÉ ÀÂ
3ÑÌ ÇÀÉ ÀÂ
2,4 ÑÌ ÇÀÉ ÀÂ
À - 4
2,5ÑÌ ÇÀÉ ÀÂ

5. Îð÷èí öàãèéí ìîíãîë õýëýíä ºðãºäëèéã áè÷èõäýý
1. Õ¿ëýýí àâàã÷ áàéãóóëëàãà, õ¿íèé íýð á¿õèé ºðãºäëèéí òîëãîé
2. ªðãºäºë áè÷èõ áîëñîí ó÷èð øàëòãààí áóþó àãóóëãà
3. ßâóóëàã÷èéí õàÿã, àëáàí òóøààë, ãàðûí ¿ñýã
4. Îí, ñàð, ºäºð ãýñýí áàéäàëòàé áàéíà.
ªðãºäëèéí óòãà àãóóëãà íü ÿíç á¿ð áàéíà. Àãóóëãààñàà õàìààðàí
õýìæýý íü ÿìàð ÷ áàéæ áîëíî.
ªðãºäºë íü: 1. Áàðèìò íü ¿íýí
2. Äýñ äàðàà ñàéòàé, òîãòñîí ñòàíäàðò çàãâàðòàé
3. Íóðøóó áèø
4. Îéëãîìæòîé
5. Þó õ¿ññýí íü òîäîðõîé – áàéõ ¸ñòîé
áóöàõ

6. ÄÝÝÐÕ ÇÀÃÂÀÐÛÍ ÄÀÃÓÓ ÀËÁÀÍ
ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÀÄ ÕÀÍÄÑÀÍ
ÓÒÃÀÒÀÉ ªÐÃªÄªË ÁÈ×.
áóöàõ

7. ÓÐÀÍ ÇÎÕÈÎËÛÍ ÍÀÉÐÓÓËÃÛÍ ÒÓÕÀÉ
Óðàí çîõèîëûí íàéðóóëãà íü õýëíèé ä¿ðñëýõ
áîëîí õýðýãë¿¿ðèéã ºðãºí àøèãëàäàã.Óðàí ä¿ðèéã
á¿òýýäýã, ¿ãñèéí ñàíãèéí á¿õèéë áàÿëàã íººöèéã
àøèãëàæ áîëäãîîðîî áóñàä íàéðóóëãààñ ÿëãàðäàã.Óðàí
çîõèîëûí õýë íü ººðòºº àìàí áà áè÷ãèéí õèéãýýä ò¿¿íèé
íàéðóóëãûí äýã ìàÿãóóäûã ÷ºëººòýé àøèãëàí, òóõàéí
õýëíèéõýý ¿íäñýí ¿ãèéí ñàí áà ò¿¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íä
áàéäàã ýòãýýä, á¿ä¿¿ëýã, ìýðãýæëèéí, íóòãèéí
àÿëãóóíû, õàð ÿðèàíû õýëíèé çýðýã òóñãàé ¿ãñèéí
ñàíã ÷ çîõèñòîé õýðýãëýõ ºðãºí áîëîìæèéã àãóóëäàã.
áóöàõ

8. Àäèëòãàë ç¿éðëýë
Ãàëóóí õ¿ç¿¿ ãàíñàà ãàðãààä
Ãàøóóí õºõ ä¿íñýý íýðýýä
Áàðóóí òàøààíààñàà
Òîðìîí ÷èíýý òîâðóóòàéõàí
¯õýð õàð õýòýâ÷ýý ãàðãààä
Ãóíàí ¿õðèéí ÷èíýý öàõèóð äýýð
Ãóíàí õîíèíû ÷èíýý óóë òàâèàä
ßàðàëã¿é íýã öàõèàä .......
áóöàõ òàéëáàð

9. ÀÄÈËÒÃÀÕÓÓÍ ÀÄÈËÒÃÀÃÄÀÕÓÓÍ
Àäèëòãàë
÷èíýý
Àäèëòãàë
Õýòð¿¿ëýë
Ãàëóóí õ¿ç¿¿
Ãàíñ /
ìàõèð òîì/
Òîðìîí òýìýýíèé
÷èíýý
Òîâðóó
/ òîì/
¯õýð õàð Õýòýâ÷ / òîì/
äààëãàâàð áóöàõ

10. Êëèïèéã ¿çýýä “Õ¿íèé ìºñ” –
ñýäâýýð ýõ çîõèîí áàéìæ ñàíàà
õýðõýí èëýð÷ áàéãààã òàéëáàðëà

11. Ýðäýì øèíæèëãýýíèé íàéðóóëãûí òóõàé
Øèíæëýõ óõààíû ñàëáàðò ¿éë÷èëæ õ¿íèé
ìýäëýãèéã äàìæóóëàõ ãîë ¿¿ðýã á¿õèé
íàéðóóëãûí òºðëèéã ýðäýì øèíæèëãýýíèé
íàéðóóëãà ãýíý. Íàéðóóëãûí ýíý òºðºëä øèíæëýõ
óõààíû îëîí ñàëáàðààñ ãàð÷ áàéãàà ºã¿¿ëýë,
èëòãýë, ø¿¿ìæ, òýìäýãëýë, ìýäýýëýë, ãàðûí
àâëàãà, øèíæëýõ óõààíû íýã ñýäýâò ëåêö, ÿðèàíû
ñýäýâ,ñóðãàëò çààõ àðãûí çºâëºìæ, ñóðàõ áè÷èã
õè÷ýýëèéí õºòºëáºð íýã ñýäýâò çîõèîë òîëü áè÷èã
çýðýã îðíî.

12. ÝÐÄÝÌ ØÈÍÆÈËÃÝÝÍÈÉ ÍÀÉÐÓÓËÃÛÍ ÎÍÖËÎÃ
1. Àñóóäàë äýâø¿¿ëñýí.
2. Áàòàëæ íîòîëñîí.
3. Òóõàéí øèíæëýõ óõààíû íýð òîìú¸îã çºâ àøèãëàñàí.
4. Á¿òýýë÷ øèíý ìýäëýã òýëýõ¿éö.
5. ¯ãèéã òîãòìîë óòãààð õýðýãëýäýã.
6. Òîî á¿ðòãýë èõòýé.
7. Íýð òîìú¸î èõòýé çýðýã îíöëîãîòîé.

13. ÑÎÍÈÍ ÍÈÉÒËÝËÈÉÍ ÍÀÉÐÓÓËÃÛÍ ÒÓÕÀÉ
Óíøèã÷ îëîíä ìýäýýëýõ ñóðòàë÷ëàõ çîðèëãîîð
ãîëäóó ñîíèí ñýòã¿¿ëä íèéòëýãäñýí áîëîí ðàäèî,
çóðàãòààð íýâòð¿¿ëñýí ç¿éëèéí íàéðóóëãûã
íèéòëýëèéí íàéðóóëãà ãýíý. Íèéòëýëèéí íàéðóóëãûí
òºðºëä ñîíèí, ñýòã¿¿ë, íèéãýì óëñ òºðèéí ñýòã¿¿ë,
ñóðòàë íýâòð¿¿ëýã, ðàäèî òåëåâèçèéí íýâð¿¿ëã¿¿ä,
áàðèìòàò êèíîíû òàéëáàð, õóðàë öóãëààíû òýìäýãëýë
ýëäýâ àðãà õýìæýýíèé ¿ãí¿¿ä çýðýã îðíî.

14. Ñîíèí íèéòëýëèéí íàéðóóëãûí îíöëîã íü:
1. Áàòàëãàà íîòîëãîîòîé
2. Øèíý ñýðãýã ìýäýýëëèéã äàìæóóëäàã
3. Øèíý ¿ã õýëëýã íýð òîìú¸îã äàìæóóëäàã
4. Àãóóëãà ñýäýâ, ãàð÷èã çýðýã íü ÿâ öàâ òîõèðñîí
5. Òîâ÷èëæ áè÷õýýñ ñýðãèéëäýã
6. Óðàí ÿðóó áè÷ëýãòýé
7. Àëü ÷ íàéðóóëãèéí òºð뺺ñ àøèãëàäàã

15. Àëáàí áè÷ãèéí íàéðóóëãûí æèøýý
Ñîíèí íèéòëýëèéí íàéðóóëãûí æèøýý
Óðàí çîõèîëûí íàéðóóëãûí æèøýý
Ýðäýì øèíæèëãýýíèé íàéðóóëãûí æèøýý

16. ×èíãèñ õààíû ìýíäýëñíèé 830 æèëèéí
îéã òýìäýãëýí ºíãºð¿¿ëýõ àæëûã
ýðõëýõ óëñûí êîìèññûí ñàíàëûã
¿íäýñëýæ, Ìîíãîë ò¿ìíèé ñî¸ëûí ÷óõàë
ºâ áîëñîí ìîðèí õóóðûã äýýäëýí
òºðèéí õàí õóóð á¿òýýæ, òºðèéí
ºð㺺íä çàëñóãàé.
Ìîíãîë óëñûí åðºíõèéëºã÷èéí çàðëèã
áóöàõ

17. Ìîíãîë õýëíèé ãàäààä õîëáîõ ¿ãñ íü
ãîë òºëºâ íýðèéí áà ¿éëèéí òºëººíèé
¿ãñ, òýð÷ëýí çààõ ¿ãèéí ãàðàëòàé
áàéãàà áºãººä ýíãèéí áà íèéëìýë õî¸ð
ÿíç á¿òýöòýé áàéäàã íü
àæèãëàãäàâ.
/ ÎÖÌÕ –íèé ºã¿¿ëáýðç¿é, äýä äýâòýð, 2000 íîìîîñ/
áóöàõ

18. Áè ò¿¿íèé àë÷óóðûã ¿íýðòýæ ¿çâýë
íàð, øîðîî, ìàëûí ºòºã áóóöíû òàíèëõàí
¿íýðýýñ ãàäíà òèéì ãýæ õýëýõèéн
àðãàã¿é íýãýí õîâîð ñàéõàí ¿íýð áàéõ
íü Ëõàìûí ººðèéí óíàãàí ¿íýð áîëîâ óó
ãýëòýé.
/ Á.Äîãìèä “Àðãàã¿é àìðàã” -
ºã¿¿ëлýãýýñ/
áóöàõ

19. Äýëõèéí óëñ ã¿ðí¿¿ä 21-ð çóóíû
áîëîâñðîëûí òºëºâ, õºãæëèéí ¿çýë
áàðèìòëàëàà òîäîðõîéëæ, òºðèéí
áîäëîãî, õºãæëèéí ¿çýë
áàðèìòëàëäàà ò¿¿íèéãýý ñóóëãàæ
áàéíà.
/ Ìîíãîë óëñ, 21-ð çóóí íîìîîñ/
áóöàõ

20. Àíõààðàë òàâüñàíä áàÿðëàëàà