1. PIAGET E O XOGO
DAS CANICAS
Roberto Fernández
Iria Aspérez Balboa

2. BIOGRAFÍA
◍ Ginebra (1896-1980). Epistemólogo, psicólogo e biólogo.
◍ Creador da epistemoloxía xenética*. Aportes no estudo da
infancia, traballou na teoría construtiva do desenvolvemento
da intelixencia.
◍ De neno desenvolveu un interese prematuro pola bioloxía e o
mundo natural.
*Epistemoloxía xenética (orixe xenética do
coñecemento): teoría do desenvolvemento
do coñecemento que trata de descubrir as
raíces deste e os distintos tipos, dende as
súas formas máis elementais e seguir a súa
evolución nos niveis superiores.

3. BIOGRAFÍA
◍ Licenciado e doutorado en ciencias naturais.
◍ No período que pasou na Universidade de Zurich empezou a
interesarse polo psicanálise.
◍ Cando traballaba en escolas con nenos interesouse pola
psicoloxía destes.
◍ En 1923 contrae matrimonio. Tivo tres fillos ós que estudou
dende a súa infancia.
◍ En 1955 creou o Centro Internacional pola Epistemoloxía
Xenética de Ginebra, o cal dirixiu ata a súa morte.

4. O EXPERIMENTO DAS
CANICAS
Piaget pretendeu estudar o desenvolvemento da
intelixencia humana. Para isto investigou
experimentalmente a orixe do criterio moral no neno:
◍ Para estudalo empregou o experimento do xogo das
canicas: xogo simple ó que se xogaba dende moi pequeno,
rexido por regras flexibles que permiten variantes.
◍ Para estudalo debe distinguirse entre “práctica das regras”
(praxis) e “conciencia das regras” (teoría).

5. O EXPERIMENTO DAS
CANICAS
No plano da praxis, Piaget distingue catro estadios
sucesivos:
1 Primeiro estadio:
◍ Ó principio, o neno manexa as canicas de forma individual. É
o primeiro estadio do desenvolvemento da intelixencia:
“sensomotor”, anterior á adquisición da linguaxe.
Coordínanse sensacións e movementos.
◍ Estamos na fase da “regra motriz” (apenas ten significado
ético para Piaget).

6. O EXPERIMENTO DAS
CANICAS
No plano da praxis, Piaget distingue catro estadios
sucesivos:
2 Segundo estadio:
◍ Entre os 2 e 5 años, os nenos xogan individualmente. Esta é a fase
“pre-operatoria” do desenvolvemento do pensamento, onde se
limitan a asimilar as súas experiencias externas ó modelo do seu
mundo interior.
◍ Comeza a desenvolverse a conciencia das regras (non obrigatorias
mentres o neno as asimila; cando o fai -cara os 5 anos- a súa
percepción teórica cambia).

7. O EXPERIMENTO DAS
CANICAS
No plano da praxis, Piaget distingue catro estadios
sucesivos:
3 Terceiro estadio:
◍ Ós 7 años, o xogo adquire significado social e iníciase na práctica do
xogo cooperativo.
◍ Os nenos pretenden gañar, pero hai un dominio insuficiente das
regras, as cales non admiten excepcións, e o seu poder obrigatorio
ven dunha autoridade externa.
◍ Nesta fase aparece a “regra coercitiva”, relacionada co “realismo
moral”.

8. O EXPERIMENTO DAS
CANICAS
No plano da praxis, Piaget distingue catro estadios
sucesivos:
4 Cuarto estadio:
◍ Última etapa: “codificación das regras” (11 anos).
◍ As partidas son fluídas, as regras están interiorizadas e son
respectadas.
◍ Isto non impide que os nenos pacten regras con consentimento
mutuo entre eles e sancións decididas polo colectivo, o que se
relaciona coa “conciencia teórica das regras”.

9. CONCLUSIÓNS
◍ Piaget chama “regra racional” á que surxe do respecto
mutuo entre iguais, un respecto “autónomo”, pois parece
ser o grupo de xogadores o que se auto-impón as regras.

10. CONCLUSIÓNS
◍ Interprétanse os tres tipos de regras como “continuas
funcionalmente”: cada novo tipo recolle aspectos das
anteriores, pero son “estruturalmente distintas”:
 A regra motriz baséase no costume reiterado e ritualizado.
 A regra coercitiva, no respecto unilateral á presión externa
(adultos).
 A regra racional, no respecto mutuo e a cooperación.