2. O río Amazonas é o máis caudaloso e máis longo do mundo,
recibe máis de 1.100 afluentes. Percorre a pluviselva (selva cálida
e húmida) máis grande do planeta (a décima parte de todos os
bosques da Terra).
6. CLIMA
Ecuatorial-tropical.
Gran parte da conca do Amazonas atópase na área de converxencia
intertropical onde a caída de chuvias é máxima. Ademáis está nunha
área de intercambio de ventos, onde a humidade do Atlántico,
empurrada cara ao leste, atopa cos Andes e ao arrefriar produce
chuvias intensas.
7. RÉXIME: pluvial
CAUDAL: promedio anual de 230 000 m³/s, acada ata
300 000 m³/s na na estación de chuvias (un quinto de toda auga
fluvial do planeta)
Caudal medio mensual do Amazonas (m³/s) medido nunha estación de
Óbidos
Datos dos últimos 70 anos (anual 176.000 m³/s)
8.
9. NACEMENTO: a fonte máis alta e alonxada do Amazonas(río ApurimacUcaiali) está na Cordilleira Chila, nas abas do Nevado Mismi, en
Arequipa (Perú), 5.170 m de altitude.
Ucaiali
Nacemento do Ucaiali
Marañón
11. RÍO MARAÑÓN: nace no Perú a
uns 5.800 m de altitude no
glaciar Nevado de Iapura, nos
Andes. Despois de percorrer
1.600 km, únese co río Ucaiali
para formar o Amazonas.
12. RÍO UCAIALI:
fómase coa confluencia dos ríos Apurimac e Urubamba, no
nordeste dos Andes Centrais. Despois de 1.600 km xúntase co
Marañóm preto da poboación de Nauta
Apurimac
23. XEOLOXÍA
O Amazonas ten, en xeral, un discorrer maino (20 m de desnivel nos últimos
1.500 km), formando meandros, amplas chairas anegadas e numerosas
illas. Nalgunhas zonas encáixase e nas serras, os seus afluentes forman
numerosas fervenzas e canón.
Canón do Apurimac (Ucayali)
Ríos Laurocha e Gongui, nas
cabeceiras do Marañón
25. Catarata Gogta “La Chorrera”, preto de de Cocachimba e San Pablo,
en Perú. 771 metros de altura. Río Utcubamba (Marañón)
26. Fervenza de San Rafael (Ecuador) no límite das provincias de Napo e Sucumbíos, a
25 km da cidade de Tena. Ten unha caída de máis de 150 metros, formada polo río
Coca (Quijos), afluente do Napo (Amazonas)
27. O Chorro (Perú). Nun afluente
do Utcubamba (Marañón).
Cataratas Yumbilla, de 896 m de
altura, con catro caídas de auga. No
distrito de Cuispes, Provincia de
Bongará, no departamento de
Amazonas en Perú. Nun afluente do
Utcubamba (Marañón)
28. Sete tinallas, Quillabamba (Perú),
no río Urubamba (Ucaiali).
Fervenza do Paraíso río Beni (Madeira)
Bolivia.
33. XEOLOXÍA-illas
En todo o curso baixo e medio do Amazonas abondan as illas.
Viçosa
Caviana
Mexiana
Illas na desembocadura do Amazonas
34. FLORA
Ambroíño xigante (Victoria regia), Eichornia crassipes, fento de
auga (Salvinia natans), mangles (Rhizophora, Avicenia)...
Victoria regia
Fento de auga
35. FAUNA
Toda a fauna da selva tropical húmida suramericana está presente na
Amazonia e sería imposible ennumerar todo.
MAMÍFEROS: manatí, pirayaguara, golfiño rosado do Amazonas,
capibara, lontra (Lutra enudis), lontra xigante, iapok ou tlacuache de
auga (marsupial acuático), mono de auga (Aroguan prateado)
Tucuxi (Sotalia fluviatilis)
Golfiño rosado do Amazonas,
boto ((Inia geoffrensis)
Peixe boi, manatí do
Amazonas (Trichechus
inunguis)
36. FAUNA
AVES: patos das árbores (Dendrocygna bicolor), Amazoneta brasiliensis,
Heliornis fulica, pato almizclado, Laterallus exilis, Porphyrula flavirostris,
xacana americana, ave sol, garzotas, garzas, avetorillos, martinetes, ibis
escarlata, arapapá, carao de América tropical, milano (Rostrhamus
amatus), hoazín,
Ibis
Hoacín
Gavián
37. RÉPTILES: caimán negro, caimán de anteollos, caimán almizclado,
lagarto acuático (Dracaena guianensis), anaconda ou sucuri, Helicops,
Hydrops, Micrurus, Hydrodynastes, tartarugas do xénero Podocnemis
(tartaruga arrau), iguanas…
Sucuri
38. PEIXES: máis de 3.000 especies: piracuru,
paiche ou arapaima (pode acadar 3 m de
lonxitude e 300 kg), peixes gato
(Brachyplatystona filamentosum), carácidos
(goppy), peixe dólar, piraña, peixe catro
ollos, anguía eléctrica, Lepidosiren paradoxa,
peixe folla (Monocirrhus poliacanthus)…
Piraña
Piraña
Paiara
Pirarara
41. ESPAZOS PROTEXIDOS
Pico da Neblina, Amazonia- Parque Nacional Tapajós, Jau, Reserva da
Biosfera Amazonia Central, Arquipélago do Marajó, Pau Rosa, Amaná
(Brasil)...
Amacayacu (Colombia)
Manú (Perú)
42. APROVEITAMENTO
Subministro de auga para cidades, agricultura e actividades industriais,
pesca, acuicultura, navegación, turismo ...
O Amazonas, que pode ter 40 km de anchura en períodos de chea, é
navegable por navíos oceánicos de porte medio ata Iquitos, a 3.500 km do
mar. Os portos máis importantes están nas cidades de Iquitos (Perú),
Leticia (Colombia) e Manaus (Brasil).
43. O Amazonas, que pode ter 40 km de anchura en períodos de chea,
é navegable por navíos oceánicos de porte medio ata Iquitos, a
3.500 km do mar. Os portos máis importantes están nas cidades de
Iquitos (Perú), Leticia (Colombia) e Manaus (Brasil).
44. DATOS HISTÓRICOS
As ribeiras do Amazonas e os seus afluentes teñen unha longa historia de
asentamentos humáns. Existiron sociedades sedentarias que practicaban
a agricultura. Coa chegada dos europeos, os asentamentos nativos
diminuíron a súa poboación nun 90%, debido aos virus que trouxeron
(peroas e animais) e que se transmitiron polas tribos.
O primeiro europeo que navegou polas
proximidades do esteiro do Amazonas foi Américo
Vespucio en 1499. Despois Vicente Yáñez Pinzón e
Diego de Lope exploraron as illas do esteiro.
O primeiro europeo en descender polo Amazonas
foi Francisco de Orellana en 1511, partindo de
Guaiaquil (Ecuador). O primeiro en remontalo foi
Pedro Teixeira que chegou a Quito a través do río
Napo.
45. A palabra Amazonas pode vir do nome Río das Amazonas dado por Francisco de Orellana
ao Marañón, despois de enfrontarse a unhas tribus nas que as mulleres pelexaban.
Ao longo do curso recibe diversos nomes: Lloqueta, Apurímac, Ene, Tambo, Ucayali,
Marañón e Amazonas. Cando entra en Brasil chámase río Solimões durante un bo tramo e
logo volve a chamarse Amazonas.
Mapa de Nicolas Sanson d’Abbeville (1600–67).
46. No territorio ao longo do río Amazonas
viven numerosos grupos nativos
procedentes orixinalmente do Perú, de
Colombia e do Brasil.
Amazonia Peruana: aguarunas, iaguas,
ticunas e huambizas (nas provincias de
Bagua, Utcubamba e Condorcanqui) .
Amazonia Venezolana: Ianomami,
Guahibo, Piaroa e Yekuana.
Amazonia Boliviana: uns trinta pobos
indíxenas (huitoto, que viven nos
departamentos de Beni, Pando, Santa
Cruz, La Paz e Cochabamba)...
Amazonia Colombiana: huitoto, iaguas,
tucunas…
Amazonia Brasileira: ticunas, awá, xingú,
caribe, aruaque, macrotupi, macrojê…
47. TRADICIÓNS-LENDAS
Din que o golfiño amazónico pode permanecer fóra da auga
cantando fermosas melodías. Transfórmase nunha muller fermosa
que durante a noite achégase aos poboados para seducir aos
homes e levalos ao fondo do río.
48. CURIOSIDADES
O macareu (pororoca en Brasil) refírese a unha onda de marea producida
polas grandes masas de auga acumuladas ao comezo da preamar á
entrada de certos esteiros e que despois avanza río arriba. Os macareus
máis espectaculares obsérvanse na desembocadura do Amazonas onde
acada catro metros de altura e esténdese ata uns 13 km río arriba.
