ช.ช้างชรา

1. บทที่ 2 เอกสารที่เกี่ยวข้อง
ประวัติความเป็นมาของศูนย์อนุรักษ์ช้างกาญจนบุรี : บ้านช. ช้างชรา
ศูนย์อนุรักษ์ช้างกาญจนบุรี หรือ บ้าน ช. ช้างชราตั้งอยู่ที่ ม.4 บ้านหนองหอย ตาบลวังด้ง
อาเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรีเนื้อที่ 130ไร่ ระยะทาง 32 กิเมตรจากตัวเมืองกาญจนบุรี
เริ่มก่อตั้งเมื่อเดือนพฤษภาคม 2551 โดยนายสัตวแพทย์สามารถ ประสิทธิ์ผล หัวหน้ากลุ่มพัฒนาสุขภาพสัตว์
สานักงานปศุสัตว์จังหวัดกาญจนบุรี ผู้ซึ้งคลุกคลีกับช้างมาตลอดชีวิตการทางานกรมปศุสัตว์
ซึ่งได้มองเหตุปัญหาของช้างที่เกิดขึ้น ทั้งปัญหาช้างบาดเจ็บ ช้างชราที่ประสบปัญหาการดูแลสุภาพ
ช้างเร่ร่อน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นช้างด้อยโอกาสไม่สามารถทางานตามปางช้างได้
จึงได้มองหาสถานที่สาหรับแก้ไขปัญหาช้างที่เกิดขึ้น จะต้องเป็นสถานที่ที่มีความพร้อมในการเลี้ยงดูช้าง
มีความเป็นธรรมชาติ มีแหล่งน้าเพียงพอสาหรับช้าง
โครงการแก้ไขปัญหาช้างจึงเกิดขึ้นโดยมีเจ้าของที่ดินผู้มีจิตใจอันเป็นกุศลเป็นผู้อนุญาตให้ใช้สถานที่ในการ
จัดทาโครงการเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ที่เลี้ยงดูช้างชรา เป็นที่พักของช้างเร่รอน
ซึ่งให้คนกับช้างได้ใกล้ชิดและเรียนรู้การใช้ชีวิตซึ่งกันและกัน
ท่ามกลางสภาพแวดล้อมที่เป็นธรรมชาติสาหรับนักท่องเที่ยวและอาสาสมัครผู้รักช้างและต้องการให้ช้างไท
ยมีชีวิตความเป็นอยู่ที่เป็นสุข ท่ามกลางธรรมชาติอันงดงามของจังหวัดกาญจนบุรี กิจกรรมที่ทาร่วมกันอาทิ
ปลูกพืชอาหารช้าง เช่นกล้วย อ้อย สับปะรด ฟักทอง หญ้าบาน่า เลี้ยงช้างและอาบน้าร่วมกับช้าง
และการดูแลสุขภาพช้างเบื้องต้น ปัจจุบันมีช้างอยู่ในความดูแลทั้งสิ้น 5 เชือกคือ
1.น้องแก้ว หรือ พังคามูล เป็นช้างรูปร่างอ้วน ตัวใหญ่อายุ 50 ปี นิสัยเป็นช้างใจดี กินจุ
ชอบอยู่กับเพื่อนช้างเชือกอื่น ๆ ชีวิตน้องแก้วในวัยเด็ก เป็นช้างเร่ร่อน
ที่เจ้าของพาไปเดินขายอาหารในเมืองท่องเที่ยวใหญ่ๆ หลายเมือง เช่น พัทยา กรุงเทพฯ ภูเก็ต
จนวัยน้องแก้วเริ่มเข้าสู่วัยสาว น้องแก้วสามารถเดินทัวร์รับนักท่องเที่ยวได้แล้ว
เจ้าของจึงพาเข้าปางช้างในแต่ละวันน้องแก้วต้องรับนักท่องเที่ยวขึ้นหลัง
เพื่อสร้างตื่นเต้นและความสนุกสนาน คนแล้วคนเล่า แม้แต่เวลาในการกินอาหารก็แทบจะไม่มี
เวลาที่น้องแก้วจะได้กินอาหารเต็มที่ตะวันก็เริ่มจะลับขอบฟ้า ซึ่งเป็นเวลาที่นักท่องเที่ยวหมดแล้ว
เมื่อน้องแก้ว วัยเข้า 50
ปี เจ้าของจึงพาออกจากปางช้างเนื่องจากน้องแก้วหมดแรงไม่สามารถรับนักท่องเที่ยวได้อีกต่อไป
พาไปเดินเร่ร่อนอยู่ในเมืองใหญ่
เมืองแล้วเมืองเล่าโดยที่น้องแก้วไม่มีโอกาสรับรู้เลยว่าจุดมุ่งหมายที่เจ้าของช้างพาไปคือที่ใดและจะสิ้นสุดเมื่
อไหร่ และแล้ววันที่อิสรภาพของน้องแก้วมาถึง เมื่อคุณลุงใจดีท่านหนึ่งผ่านมาเจอ จึงได้ขอซื้อ
โดยรับปากว่าจะไม่ใช้งานน้องแก้วอีกต่อไป เจ้าของจึงยอมขาย

2. และน้องแก้วก็ได้มาอยู่ในบ้านช.ช้างชราอย่างมีความสุขจนถึงปัจจุบัน
2.น้องแต๋น หรือสมบูรณ์ เป็นช้างตัวกลมหูแหว่ง อายุ 56 ปี
นิสัยร่าเริง ใจดีมีเพื่อนสนิทชื่อมาลีไปไหนชอบไปด้วยกัน อยู่ใกล้กัน
ชอบเล่นหยอกล้อซึ่งกันและกันเวลานอนต้องอยู่ใกล้ๆกันไม่เช่นนั้น
ต้องมีตัวใดตัวหนึ่งแก้เชือกไปหาอีกตัวหนึ่งทุกครั้ง จึงถือได้ว่าช้างคู่เป็นช้างที่รักกันมากส่วนชีวิตน้องแต๋น
หรือสมบูรณก็ไม่ต่างจากน้องแก้วหรือคามูลมากนัก ชีวิตในวัยเด็กสมบูรณ์ ก็เป็นช้างเดินเร่ร่อนในกรุงเทพฯ
พอโตขึ้นมาเป็นสาวสมบูรณ์ก็ถูกขายและเจ้านายคนใหม่พาสมบูรณ์ลากไม้ในป่าลึก
ใบหูทั้งสองข้างโดนกิ่งไม้ หนามในป่า ทาให้หูทั้ง 2ข้างของสมบูรณ์ขาดเป็นริ้วๆ
ซึ่งแตกต่างจากหูช้างเชือกอื่นๆ พอสมบูรณ์แก่เกินไปที่จะลากไม้
เจ้าของจึงขายสมบูรณ์ไปให้เจ้านายใหม่อีกคน แต่ชีวิตสมบูรณ์กลับไม่ได้สุขสบายอย่างที่คิด
เจ้านายคนใหม่ได้พาสมบูรณ์เดินเร่ร่อนในกรุงเทพฯวันแล้ววันเล่าที่สมบูรณ์ต้องอดมื้อกินมื้อกับอาหาร
ที่ผู้คนซื้อให้มันช่างน้อยนิดเหลือเกิน สมบูรณ์ต้องเดินเร่ร่อนอยู่นับแรมปี
เจ้าของจึงได้ย้ายพาสมบูรณ์ไปเดินเร่ร่อนในเมืองท่องเที่ยวอีกเมืองหนึ่งคือ จังหวัดกาญจนบุรี
และที่แห่งนี้เป็นที่ๆ สมบูรณ์ได้รับอิสรภาพ เมื่อมีคุณลุงใจดีมาซื้อสมบูรณ์และได้บริจาคให้ บ้านช.ช้างชรา
เพื่อสมบูรณ์จะได้ใช้ชีวิตในวัย 55 ปี จนถึงวาระสุดท้ายของชีวิต
3.น้องมาลี มีชื่อจริงตามตั๋วรูปพรรณว่าสุมาลี เป็นช้างตัวสูงโปร่ง ใจดี น่ารัก อายุเพียง40ปี
เท่านั้นมาลีมีเพื่อนสนิทชื่อน้องแต๋นหรือสมบูรณ์ มาลีจะรักน้องแต๋นมาก
ชอบอยู่ใกล้ๆชีวิตมาลีถือว่าน่าสงสารไม่แพ้ช้างเชือกอื่นๆ ในวัยเด็กเจ้าของมาลีได้พาเดินเร่ร่อนในกรุงเทพฯ
และแล้วสิ่งที่ทุกคนไม่คาดคิดก็เกิดขึ้น เมื่อมาลีถูกรถชน
ได้รับบาดเจ็บสาหัสเอ็นข้อเท้าฉีกมาลีได้เข้ารักษาตัวที่โรงพยาบาลสัตว์ จนอาการดีขึ้นแต่ไม่เหมือนเดิม
นั่นคือ ขาขวาหลังของมาลีที่ผิดรูปอย่างชัดเจนทาให้การเดินของมาลีไม่ปกติเหมือนตัวอื่นๆ
แต่นั่นก็ไม่ทาให้เจ้าของสงสารมาลีแม้แต่น้อย ยังนามาลีมาเดินเร่ร่อนขายอาหารเหมือนเดิม
และแล้วเมื่อคุณลุงใจดีผ่านมาเจอ อดที่จะสงสารไม่ได้ จึงเอ่ยปากขอซื้อ แต่เจ้าของช้างก็ยังไม่ยอมขาย
คุณลุงเล่าให้ฟังว่า ต้องอธิบายและให้สัญญาว่าจะไม่ใช้งานมาลีอีกต่อไป นับว่าเป็นความโชคดีของมาลี
จากนั้นมาลีก็ได้มาอาศัยและชีวิตบั้นปลายของเธอในบ้านช.ช้างชรา
รวมกับเพื่อนๆและที่แห่งนี้เองที่มาลีได้มาเจอเพื่อนรักอย่าง น้องแต๋นหรือสมบูรณ์
4.น้องอ้วน หรืออรอนงค์ น้องอ้วนเป็นช้างเร่ร่อนเจ้าของเป็นคนสุรินทร์

3. ได้นาช้างมาขายอาหารที่สะพานข้ามแม่น้าแคว อยู่มาวันหนึ่ง
คุณแอ็คเน็สสุภาพสตรีชาวเนเธอแลนด์และครอบครัวได้ไปทานอาหารที่นั่นและได้เจอน้องอ้วนในสภาพที่
ผอมมาก คุณแอ็คเน็สรู้สึกสงสารมาก ได้นาอาหาร ไปให้น้องอ้วนทุกวันเป็นเวลากว่า 4
เดือนในที่สุดคุณแอ็คเน็สก็ตัดสินใจซื้ออ้วนมา เพียงหวังว่าน้องอ้วนจะได้อิสรภาพ
คุณแน็คเน็สพยายามที่จะให้น้องอ้วนได้ใช้ชีวิตปั้นปลายอย่างมีความสุข
และแล้วก็มีคนแนะนาให้รู้จักคุณหมอสามารถ แอ็คเน็สก็ได้ไปดูสถานที่ ที่น้องอ้วนจะไปอยู่
คุณแอ็คเน็สชอบสถานที่แห่งนี้มาก จึงตัดสินใจให้น้องอ้วนได้อยู่ที่นี่ ที่ บ้านช.ช้างชรา
และในวันที่เจ้าของเดิมมาส่งน้องอ้วน เจ้าของเดิมได้เล่าให้ฟังว่า เดิมที
น้องอ้วนเป็นช้างป่าที่อาศัยอยู่ระหว่างชายแดน ไทย- กัมพูชา พ่อของเขาได้ไปจับมาตั้งแต่น้องอ้วนยังเล็ก
แต่น้องอ้วนเป็นช้างป่าที่ถูกจับมาเลี้ยงซึ่งต่างจากช้างเชือกอื่นที่เกิดกับบ้าน
จึงต้องฝึกฝนอย่างหนักเพื่อให้เชื่องและคุ้นเคยกับมนุษย์ ต้องสูญสิ้นอิสรภาพ
หลังจากนั้นชีวิตของน้องอ้วนก็ไม่ต่างอะไรไปจากช้างเชือกอื่นๆ ต้องระหกระเหินเร่ร่อนไปตามที่ต่างๆ
โดยไม่รู้ชะตากรรมของตนเอง และวันนี้น้องอ้วนได้รับอิสรภาพอีกครั้งได้กลับมาใช้ชีวิตในธรรมชาติ
ที่บ้านช.ช้างชราแห่งนี้ ปัจจุบันน้องอ้วน อายุ 75ปี ตกลูกทั้งสิ้น 7 เชือก
5.พังสงกรานต์ เป็นช้างตัวสูง ผอม วัย 71 ปี มีอาชีพเดินทัวร์ที่ภูเก็ต พังงาด้วยสภาพร่างกายที่ผอม
และวัยที่สูงอายุ มันจึงทางานเดินทัวร์ต่อไปอีกไม่ไหว ทาให้เจ้าของตัดสินใจบริจาคให้ หมอสามารถ
สงกรานต์เดินทางมายัง บ้านช.ช้างชรา ในวันที่ 12เมษายน 2552 ซึ่งเป็นช่วงเทศกาล สงกรานต์พอดี
ซึ่งในวันแรกที่เดินทางมาถึง สงกรานต์มีสภาพร่างกายที่ผอมมาก ไม่มีฟัน
ไม่สามารถนอนได้เหมือนช้างเชือกอื่น ๆตัวสั่น งวงไม่สามารถหยิบจับอาหารได้ตามปกติ
คุณหมอสามารถก็ไม่รอช้าได้ให้ยา และน้าเกลือสงกรานต์เป็นการด่วน เป็นเวลากว่า 3วัน
ที่คุณหมอได้ให้อาหารเสริมเป็นข้าวเหนียวนึ่งคลุกรา เกลือป่น มะขามเปียก และยาวิตามิน
ทุกวันจนถึงปัจจุบัน ในที่สุดสงกรานต์ก็สามารถกินอาหารได้ นอนได้ ลงเล่นน้ากับเพื่อน ๆ
ได้และนี่เป็นครั้งแรกที่สงกรานต์ได้ลงเล่นน้าในแม่น้า
นับว่าเป็นความโชคดีของสงกรานต์ที่เจ้าของใจดีบริจาคช้างมาให้ที่นี่ ถ้าไม่เป็นเช่นนั้น
ป่านนี้สงกรานต์อาจจะไม่มีชีวิตอยู่ก็เป็นได้
และในอนาคตน่าจะมีช้างเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ อาหารช้างจึงจาเป็นมาก
ดังนั้นจึงต้องมีการปลูกพืชอาหารช้างขึ้นมา โดยขอความช่วยเหลือจากอาสาสมัครทั่วประเทศเพื่อช่วยปลูก
ตลอดจนทุนในการปลูกพืช โดยคานึงถึงพืชที่ให้ประโยชน์ เช่นกล้วย อ้อย ข้าวโพด หญ้าบาน่า สับปะรด

4. และในปัจจุบันอาหารที่ปลูกยังไม่เพียงพอต่อความต้องการของช้าง
จาเป็นที่จะต้องเพิ่มพื้นที่ปลูกให้มากยิ่งขึ้น เนื่องจากอาหารที่ใช้เวลาปลูก 3 เดือน ช้างกินหมดภายใน 3 วัน
ผู้ก่อตั้งบ้าน ช.ช้างชรา
น.สพ.สามารถ ประสิทธิ์ผล หัวใจนี้เพื่อช้างชรา
นายสัตวแพทย์สามารถ ประสิทธิ์ผล
จบการศึกษาคณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
เข้ารับราชการครั้งแรกที่สถาบันวิจัยและบริการสุขภาพช้างแห่งชาติ จังหวัดสุรินทร์เมื่อปี
พ.ศ.2542 เป็นระยะเวลา 4 ปี เมื่อปี 2546 ย้ายเข้ามารับราชการในตาแหน่งหัวหน้ากลุ่มพัฒนาสุขภาพสัตว์
สานักงานปศุสัตว์จังหวัดกาญจนบุรีจนถึงปัจจุบัน
จากประสบการณ์ในการทางาน ผมเองก็รู้สึกว่าช้างไทยของเรายังมีคุณภาพชีวิตที่ไม่สู้ดีสักเท่าไหร่
นัก อีกทั้งสุ่มเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์อย่างยิ่ง จากวันผ่านเป็นเดือน
จากเดือนผ่านเป็นปี พยายามคิดว่าเราในฐานะหมอ เราจะช่วยช้างได้อย่างไร ในที่สุดก็รวบรวมเงินทอง
บางส่วนหยิบยืมจากทางบ้านบ้าง เพื่อนฝูงบ้าง เพื่อตั้งศูนย์อนุรักษ์ช้างกาญจนบุรีหรือที่รู้จักใน บ้าน
ช.ช้างชรา ขึ้นมา เพื่อนร่วมงานของผมหลายคนเคยถามผมว่า หมอจะทาไปเพื่ออะไร ทาแล้วหมอได้อะไร
ทาไมหมอไม่เอาเวลาไปวิ่งเต้นตาแหน่งหน้าที่การงานของหมอให้สูงขึ้น คนดีมีความสามารถอย่างหมอน่าจ
ะไปได้ไวน่ะ
คาถามเหล่านี้ กระผมไม่มีคาตอบ แต่ถ้าถามว่าผมทาแล้วช้างได้อะไร ประเทศไทยได้อะไร สองคาถามนี้ผม
มีคาตอบครับ อย่างน้อยก็เป็นอีกหนทางหนึ่งที่จะช่วยช้างไทยของเราได้ครับ

5. ประโยชน์ที่ได้จากการทาโครงการช.ช้าง
1. ได้รู้ว่าปัจจุบันเราควรช่วยกันอนุรักษ์ช้างไทย ให้ช้างชรามีความเป็นอยู่ที่สุขสบาย ได้รับอิสรภาพ
ไม่ต้องทรมานจากการถูกกักขังและทนทรมานกับการเดินเร่ร่อน
2. ได้เป็นส่วนหนึ่งของการช่วยดูแลสุขภาพช้างชราให้มีสุขภาพที่ดี