1. May 12, 2015 1
HƯỚNG DẪN XÂY DỰNG KẾ HOẠCHHƯỚNG DẪN XÂY DỰNG KẾ HOẠCH
ỨNG PHÓ SỰ CỐ BỨC XẠỨNG PHÓ SỰ CỐ BỨC XẠ
Cục An toàn bức xạ và hạt nhân
Tầng 14, 113 Trần Duy Hưng, Hà Nội
2. May 12, 2015 2
I. Yêu cầu chung.I. Yêu cầu chung.
• Trên cơ sở xác định các sự cố, tai nạn bức xạ
tiềm ẩn có thể xảy ra, các tổ chức, cá nhân làm
công việc bức xạ phải chuẩn bị quy trình ứng phó
khẩn cấp nhằm bảo vệ, đảm bảo an toàn cho
người làm trực tiếp và những người xung quanh.
• Việc xây dựng quy trình ứng phó khẩn cấp là bắt
buộc, và luôn luôn cần thiết. Đặc biệt là đối với
công việc chụp ảnh phóng xạ ngoài hiện trường.
3. May 12, 2015 3
Kế hoạch ứng phó khẩn cấp gồm 6 giai đoạnKế hoạch ứng phó khẩn cấp gồm 6 giai đoạn
•1) Xác định các sự cố, tai nạn bức xạ tiềm ẩn có thể xảy ra, đánh giá
các rủi ro, nguy hiểm trong mỗi tỡnh huống đó.
•(2) Xây dựng quy trỡnh ứng phó khẩn cấp cho từng tỡnh huống cụ
thể.
•(3) Xác định các thiết bị ứng cứu cần thiết dùng trong các tỡnh huống
sự cố bức xạ và trang bị đầy đủ các thiết bị đó.
•(4) Huấn luyện, đào tạo để thực hiện kế hoạch ứng phó khẩn cấp
này, bao gồm cả việc huấn luyện cách sử dụng các thiết bị ứng cứu
khẩn cấp.
•(5) Diễn tập để kiểm tra khả năng ứng phó khẩn cấp theo quy trỡnh
vạch ra.
•(6) Định kỳ xem xét, cập nhật, bổ sung kế hoạch ứng phó khẩn cấp
đó nếu thấy cần thiết.
4. May 12, 2015 4
II. Sáu giai đoạn của kế hoạch ứng phó khẩn cấp sự cố bức xạ.II. Sáu giai đoạn của kế hoạch ứng phó khẩn cấp sự cố bức xạ.
• 1. Đánh giá ban đầu.
• Xác định, dự báo các tình huống tai nạn, sự cố có thể xảy ra, đánh giá
các hậu quả có thể, ước tính các mức liều bức xạ chiếu vào tất cả những
người liên quan, bao gồm cả dân chúng nếu có thể được.
• a. Đối với nguồn kín.
• Các sự cố có thể là:
• Không rút hoàn toàn được nguồn về côngtenơ cản xạ*
• Nguồn bị bật ra ngoài côngtenơ cản xạ, hoặc nằm trong bộ phận chuẩn
trực, ống dẫn nguồn, hoặc là ở gần lối vào côngtenơ cản xạ.*
• Nguồn bị rời ra khỏi côngtenơ
• Nguồn, côngtenơ hoặc thiết bị chiếu xạ bị mất cắp, hoặc bị thất lạc.*
• Nguồn hoặc côngtenơ bị hỏng, ví dụ như các hỏng hóc cơ học hoặc do bị
cháy, hoặc là trong khi vận chuyển, tai nạn.
• Nhiễm bẩn phóng xạ do nguồn bị rò hoặc bị hỏng hóc.
• Hệ thống an toàn, cảnh báo bị sai, nhầm hoặc hỏng hóc.
5. May 12, 2015 5
1. Đánh giá ban đầu (tiếp).1. Đánh giá ban đầu (tiếp).
• b. Đối với các máy phát bức xạ
• Bộ đặt thời gian chiếu xạ tự động bị sai, hỏng, không kết
thúc chiếu xạ.*
• Nhân viên vận hành quên không kết thúc chiếu xạ khi
tiến hành chiếu xạ không tự động.*
• Hệ thống an toàn, cảnh báo bị sai, nhầm trầm trọng,
hoặc có hành động cố ý bỏ qua hệ thống an toàn, cảnh
báo.
• Các hư hỏng vật lý làm máy phát bức xạ hoạt động sai,
hoặc làm hỏng các cơ cấu che chắn, cản xạ.
6. May 12, 2015 6
2. Xây dựng quy trình ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp2. Xây dựng quy trình ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp
• Quy trình ứng phó cần đủ các nội dung sau:
• Xác định những người được uỷ quyền để thực hiện các
giai đoạn trong kế hoạch đó.
• Xác định người hoặc tổ chức cần phải được thông báo
ngay trong các giai đoạn của kế hoạch (bao gồm tất cả
các số điện thoại, fax, địa chỉ thư điện tử).
• Chỉ dẫn cách nhìn nhận, xem xét khi nào thì kế hoạch
ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp cần phải được thực
hiện.
7. May 12, 2015 7
2. Xây dựng quy trình ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp (tiếp)2. Xây dựng quy trình ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp (tiếp)
• Các bước của quy trình phải thật chi tiết đối với mỗi tình huống sự
cố bức xạ cụ thể. Có thể phân theo nhiều giai đoạn:
• + Giai đoạn ban đầu: nhằm ngăn chặn, kiềm chế tình
huống.
• + Giai đoạn lập kế hoạch: phác thảo các bước hành
động cho giai đoạn khôi phục; tập luyện trước các bước công việc
đó.
• + Giai đoạn khôi phục.
• + Giai đoạn thông báo tai nạn: trở lại tình trạng làm
việc bình thường
• Các quy trình đặc biệt tiếp theo (nếu cần thiết) đối với các tình
huống đe doạ mạng sống.
• Các thiết bị cần thiết phải dùng trong ứng phó sự cố bức xạ khẩn
cấp.
8. May 12, 2015 8
2. Xây dựng quy trình ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp (tiếp)2. Xây dựng quy trình ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp (tiếp)
• Những lời khuyên có tính chất chung, có thể áp dụng
trong hầu hết các tình huống như:
• + Tránh hoảng loạn.
• + Không chạm vào nguồn phóng xạ, hoặc
để tay lại gần nguồn phóng xạ.
• + Cần giữ khoảng cách an toàn, vạch kế
hoạch hành động cụ thể, sau đó mới thực hiện kế hoạch
đó.
• + Không hành động vượt quá thẩm quyền,
hoặc khả năng chuyên môn của mình.
• + Tìm kiếm sự trợ giúp.
9. May 12, 2015 9
3.Các thiết bị dùng để ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp.3.Các thiết bị dùng để ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp.
• Các máy đo
• Thiết bị đo suất liều giải cao (tới Sv/h)
• Thiết bị đo giải thấp
• Nguồn kiểm tra cho thiết bị đo liều giải thấp
• Đầu đo kiểm tra sự nhiễm xạ
10. May 12, 2015 10
3.Các thiết bị dùng để ứng phó sự cố bức xạ khẩn3.Các thiết bị dùng để ứng phó sự cố bức xạ khẩn
cấp (tiếp).cấp (tiếp).
• Các trang, thiết bị bảo hộ:
• Các liều kế cá nhân có đặt mức báo động và các liều kế
đọc kết quả trực tiếp (QFE hoặc điện tử). Liều kế cá
nhân đủ cho mọi người.
• Các liều kế cá nhân bổ sung khác (liều kế TLD, liều kế
phim).
• Ủng bảo hộ cho mọi người
• Bộ dụng cụ sơ cứu
• Các thiết bị liên lạc:
• Bộ đàm cầm tay
• Máy điện thoại di động
11. May 12, 2015 11
3.Các thiết bị dùng để ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp (tiếp).3.Các thiết bị dùng để ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp (tiếp).
• Các trang bị ứng cứu
• Dây thừng
• Đèn cầm tay
• Bình chì dự phòng
• Chì lá
• Túi chì hạt (ít nhất 2 túi, 2 kg/túi)
• Kìm cắt tay dài
• Que gắp tay dài (ít nhất dài 1 mét)
• Các bảng, biển cảnh báo
• Các loại bút để viết
• Văn phòng phẩm dự trữ, bao gồm các sổ nhật ký dùng trong sự cố
bức xạ khẩn cấp.
• Các tài liệu hướng dẫn sử dụng thiết bị.
12. May 12, 2015 12
4. Đào tạo.4. Đào tạo.
• Người làm trực tiếp công việc bức xạ, Cán bộ
phụ trách an toàn phải đưược huấn luyện, đào
tạo về cách sử dụng các dụng cụ, thiết bị dùng
trong ứng phó khẩn cấp sự cố bức xạ. Việc kiểm
tra lại các kiến thức, kỹ năng đã được đào tạo
của họ phải được thực hiện theo những khoảng
thời gian phù hợp, nhưng không được vượt quá
12 tháng.
13. May 12, 2015 13
5. Diễn tập kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp.5. Diễn tập kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp.
• Tập luyện, diễn tập kế hoạch ứng phó sự cố bức
xạ khẩn cấp theo những khoảng thời gian phù
hợp, để tập ứng phó và kiểm tra kế hoạch đã
vạch ra. Từ đó phân tích, rút ra những bài học
để hoàn thiện kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ
khẩn cấp.
• Định kỳ xem xét lại kế hoạch này, sửa đổi, bổ
sung thông qua tập luyện và bài học từ những
tai nạn xảy ra ở khắp mọi nơi trên thế giới.
14. May 12, 2015 14
6. Xem xét định kỳ kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp.6. Xem xét định kỳ kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp.
• Hàng năm phải xem xét kiểm tra lại địa chỉ của những người cần
liên hệ, thông báo về sự cố bức xạ khẩn cấp, các đường dây thông
tin, liên lạc; tình trạng, điều kiện của các dụng cụ, thiết bị dùng trong
ứng phó sự cố bức xạ khẩn cấp.
• Trong vòng sáu tháng từ khi bắt đầu làm công việc bức xạ và sau
đó theo những khoảng thời gian không vượt quá hai năm.
• Theo những khoảng thời gian không vượt quá bốn năm đối với việc
chụp ảnh phóng xạ tại cơ sở cố định, được che chắn tốt.
• Ngay lập tức, sau khi đưa vào một chi tiết an toàn quan trọng của
thiết bị mới.
• Việc xem xét định kỳ kế hoạch này phải bao gồm việc cập
nhật, bổ sung các chi tiết cần thiết trong kế hoạch ứng phó khẩn
cấp nhờ các bài học kinh nghiệm được rút ra từ công việc thực tế
và từ các tai nạn đã xảy ra ở bất cứ đâu.
15. May 12, 2015 15
III. Báo cáo tai nạn.III. Báo cáo tai nạn.
• 1. Yêu cầu chung.
• Nếu có sự cố, tai nạn bức xạ, tổ chức, cá nhân phải
báo cáo ngay với cơ quan Quản lý nhà nước về an toàn
và kiểm soát bức xạ, hạt nhân. Các báo cáo đó phải do
RPO chuẩn bị với sự trợ giúp của chuyên gia. Rút ra các
bài học từ các tình huống tai nạn đã xảy ra, sử dụng
chúng để cải tiến thiết bị, quy trình vận hành, và các kế
hoạch ứng phó khẩn cấp sự cố bức xạ. Một báo cáo tai
nạn toàn diện là một sự trợ giúp quý báu nhằm tránh các
tai nạn tương tự trong tương lai.
16. May 12, 2015 16
2. Nội dung của báo cáo tai nạn.2. Nội dung của báo cáo tai nạn.
• Hai dạng báo cáo chính được yêu cầu như sau:
• Báo cáo tai nạn, nhằm mục đích cung cấp thông tin phản hồi để cải
tiến quy trình vận hành.
• Báo cáo liều bức xạ, nhằm mục đích đánh giá liều chiếu xạ lên các
nạn nhân.
• Các thông tin chung gồm:
• - Mô tả tai nạn, cung cấp các thông tin chi tiết về thiết bị đã gây
ra tai nạn, gồm có: kiểu (model) và số loạt sản xuất (số seri), các
đặc trưng của thiết bị. Đối với tai nạn trong chụp ảnh phóng xạ
gamma, thì thông tin gồm các đặc trưng của nguồn phóng xạ,
côngtenơ cản xạ chứa nguồn phóng xạ.
• - Các điều kiện môi trường tại thời điểm xảy ra tai nạn.
17. May 12, 2015 17
2. Nội dung của báo cáo tai nạn.2. Nội dung của báo cáo tai nạn.
• Nguyên nhân cụ thể của tai nạn, nơi xảy ra tai nạn.
• Các biện pháp cụ thể được thực hiện để ổn định tình
hình, và khôi phục trở lại điều kiện làm việc bình thường.
• Bảng tóm tắt mức liều chiếu lên tất cả những người bị
ảnh hưởng trong tai nạn.
• Các khuyến cáo nhằm phòng tránh các tai nạn tương tự
xảy ra trong tương lai.
• Một bản báo cáo tai nạn phải được gửi về Cơ
quan Quản lý nhà nước:
