1. Bài thực hành số 10
XÁC ĐỊNH BƯỚC SÓNG ÁNH SÁNG
I. Mục đích
- Quan sát hiện tượng giao thoa của ánh sáng trắng qua khe Y-âng. Hiểu
được hai phương án xác định bước sóng ánh sáng
- Xác định bước sóng của ánh sáng đơn sắc dựa vào hiện tượng giao thoa
của ánh sáng đơn sắc qua khe Y-âng
- Rèn luyện kỹ năng lựa chọn và sử dụng các dụng cụ thí nghiệm để tạo ra
hệ vân giao thoa
II. Cơ sở lí thuyết.
- Khi hai sóng ánh sáng đơn sắc phát ra từ hai nguồn kết hợp giao nhau thì
có hiện tượng giao thoa. Khoảng vân ( khoảng cách giữa hai vân sáng hoặc
D
hai vân tối cạnh nhau ) i = λ , trong đó λ là bước sóng của ánh sáng đơn
a
sắc, D là khoảng cách từ khe Y-âng đến màn quan sát và a là khoảng cách
D
S
S a 1
S
1
M
Hình 1a Hình 1b
Sơ đồ thí nghiệm giao thoa khe Y-âng (H.1a);
Hệ vân giao thoa trên màn (H. 1b)
giữa hai khe
Nếu đo được i, D và a thì bước sóng của ánh sáng đơn sắc được xác định
ia
theo công thức λ =
D
- Vì ánh sáng trắng là tập hợp của vô số ánh sáng đơn sắc khác nhau và
khoảng vân phụ thuộc vào bước sóng ánh sáng, nên khi hai chùm ánh sáng

2. trắng giao nhau, ta sẽ quan sát thấy trên màn có nhiều hệ vân giao thoa của
các sóng ánh sáng đơn sắc và chúng không trùng khít nhau
III. Dụng cụ thí nghiệm
Bài thực hành này được đưa ra hai phương án thí nghiệm để lựa chọn.
Nhiều trường phổ thông có các thiết bị thí nghiệm phù hợp với phương án 1
(sử đèn laze bán dẫn), do đó yêu cầu học sinh thực hành theo phương án
này. Phương án thí nghiệm 2 được đưa vào phần đọc thêm. Tuy nhiên, nếu
các trường có bộ thí nghiệm kính giao thoa là một hệ đồng trục dùng nguồn
ánh sáng trắng, thì có thể thực hành theo phương án 2 (được trình bày trong
mục IV)
Phương án 1: dùng đèn laze bán dẫn
* Dụng cụ thí nghiệm
- Đèn laze bán dẫn 1 ÷ 5 mW
- Tấm chứa khe Y-âng gồm 2 khe
hẹp, song song, cách nhau a = 0,4
mm
- Màn hứng vân giao thoa
- Các đế để đặt đèn, tấm chứa khe Hình 2:
Y-âng và màn hứng vân giao thoa Bộ thí nghiệm xác định bước sóng
ánh sáng laze bán dẫn
- Thước cuộn chia đến milimet
IV. Các bước tiến hành thí nghiệm
1) Phương án 1: dùng đèn laze bán dẫn
Tìm hiểu kĩ cấu tạo của hệ đồng trục này.
a. Bước 1. Cố định đèn laze và tấm chứa khe Y-âng lên giá đỡ
- Nối đèn vào nguồn điện xoay chiều 220V và điều chỉnh tấm chứa khe Y-
âng sao cho chùm tia laze phát ra từ đèn chiếu đều vào khe Y-âng kép.
- Đặt màn hứng vân song song và cách tấm chứa khe Y-âng kép khoảng 1m
để làm xuất hiện trên màn hệ vân giao thoa rõ nét.
- Dùng thước đo khoảng cách D1 từ khe Y-âng tới màn và khoảng cách l1
giữa 6 vân sáng hoặc 6 vân tối liên tiếp. Điền các giá trị D 1, l1 vào bảng số
liệu 1.