2. 1. Nước Việt Nam giữa thế kỉ XIX – trước
cuộc xâm lược của tư bản Pháp:
Vì sao thực dân
Pháp xâm lược
Việt Nam?
- Việt Nam giữa thế kỉ XIX: Chế độ phong kiến
bước vào giai đoạn khủng hoảng.
- CNTB phương Tây phát triển mạnh mẽ, ráo
riết bành trướng thế lực sang phương Đông.
Việt Nam trở thành đối tượng xâm lược.
Bằng những sự kiện lịch sử, hãy
chứng minh thực dân Pháp ráo
riết chuẩn bị xâm lược Việt Nam
từ rất sớm?
- Thực dân Pháp dùng nhiều thủ đoạn, lợi
dụng việc truyền bá đạo Thiên Chúa để xâm
nhập vào Việt Nam, dọn đường cho cuộc
chiến tranh xâm lược.
3. 2. Thực dân Pháp nổ súng xâm lược Việt Nam
và cuộc kháng chiến của nhân dân ta:
Niên đại Sự kiện
1-9-1858 Pháp đánh chiếm bán đảo Sơn Trà, mở màn
xâm lược Việt Nam
2-1859 Pháp đánh Gia Định
2-1862 Pháp chiếm 3 tỉnh miền Đông Nam Kì
5-6-1862 Ký hiệp ước Nhâm Tuất
6-1867 Pháp chiếm ba tỉnh miền Tây Nam Kì
20-11-1873 Pháp đánh thành Hà Nội
18-8-1883 Pháp đánh vào Huế, triều đình đầu hàng ký
hiệp ước Hác-măng
6-6-1884 Ký hiệp ước Pa-tơ-nốt
4. 2. Thực dân Pháp nổ súng xâm lược Việt Nam
và cuộc kháng chiến của nhân dân ta:
* Trong quá trình Pháp xâm lược Việt Nam (1858 – 1884), triều đình
Huế đã kí với Pháp các hiệp ước:
- Hiệp ước Nhâm Tuất (5/6/1862): 12 điều khoản, nhượng cho Pháp 3
tỉnh miền Đông Nam Kì …
- Hiệp ước Giáp Tuất (15/3/1874): 22 điều khoản, thừa nhận 6 tỉnh Nam
Kì là đất thuộc Pháp …
- Hiệp ước Hác-măng (25/8/1883): Việt Nam đặt dưới sự “bảo hộ” của
Pháp. Nam Kì là xứ thuộc địa, Bắc Kì là đất bảo hộ, Trung Kì giao cho
triều đình quản lí ….
- Hiệp ước Pa-tơ-nốt (6/6/1884): 19 điều khoản …
Trong quá trình Pháp xâm
lược Việt Nam (1858 –
1884), triều đình Huế đã kí
với Pháp những hiệp ước
nào? Hoàn cảnh và nội
dung chính của các hiệp
ước này?
Nhận xét thái độ kháng chiến của triều Nguyễn và của
Nhân dân từ 1858 – 1884? Nguyên nhân thất bại, ý
nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp xâm lược? Đánh giá trách nhiệm của triều
Nguyễn?
* Nguyên nhân thất bại:
- Chênh lệch về lực lượng;
- Triều đình bỏ dân, quan lại hèn nhát kháng chiến của nhân dân
mang tính tự phát;
- Triều đình nhu nhược, không kiên quyết, ảo tưởng vào thương lượng,
xa rời nhân dân, đường lối kháng chiến không đúng đắn …
5. Bảng thống kê các sự kiện chính của phong trào yêu nước chống
Pháp cuối thể kỷ XIX:
Niên đại Sự kiện
5-7-1885 Cuộc phản công quân Pháp của phe chủ chiến ở Huế
13-7-1885 Ra chiếu Cần vương
1886-1887 Khởi nghĩa Ba Đình
1883-1892 Khởi nghĩa Bãi Sậy
1885-1895 Khởi nghĩa Hương Khê
1884-1913 Khởi nghĩa Yên Thế
Nửa cuối TK XIX Trào lưu cải cách Duy Tân
Nhận xét chung về phong trào yêu nước chống Pháp
cuối thế kỷ XIX (Quy mô, thành phần tham gia, hình
thức và phương pháp đấu tranh, ý nghĩa …)? Vì sao tất
cả những phong trào đó cuối cùng đều thất bại?
* Nhận xét về phong trào yêu nước chống Pháp cuối thế kỷ XIX:
- Phong trào diễn ra trong bối cảnh triều đình nhà Nguyễn đã hoàn toàn
đầu hàng thực dân Pháp, thực dân Pháp đã thôn tính được nước ta và
bắt đầu bình định, mở rộng vùng chiếm đóng.
- Lãnh đạo phong trào là các văn thân sĩ phu yêu nước hưởng ứng chiếu
Cần Vương hoặc những nông dân yêu nước tiêu biểu (Hoàng Hoa
Thám).
- Lực lượng tham gia phong trào rất đông đảo (sĩ phu, văn thân yêu nước,
và đông đảo nông dân.
- Mục tiêu của phong trào là giúp vua đánh đuổi thực dân Pháp cứu nước
(phong trào Cần vương), hoặc tự mình đứng lên bảo vệ quê hương
đất nước (phong trào nông dân Yên Thế).
- Phong trào diễn ra sôi nổi, quyết liệt, rộng khắp trong cả nước.
- Hình thức và phương pháp đấu tranh: Khởi nghĩa vũ trang
- Ý nghĩa: Chứng tỏ ý chí đấu tranh giành lại độc lập dân tộc của nhân
dân ta rất mãnh liệt, không gì tiêu diệt được .
6. Thời gian
Nội dung
Trước cuộc khai thác Trong cuộc khai thác
Cơ cấu kinh tế
Cơ cấu xã hội
Chủ yếu là nông nghiệp;
công nghiệp, thương
nghiệp kém phát triển.
Công nghiệp, thương nghiệp,
giao thông vận tải bước đầu
phát triển nhưng nông
nghiệp vẫn là chủ yếu (Xuất
hiện thành phần kinh tế
TBCN …)
Hai giai cấp chính là địa
chủ và nông dân
Hai giai cấp cũ (địa chủ và
nông dân) bị phân hóa; xuất
hiện những lực lượng xã hội
mới: công nhân, tư sản, tiểu
tư sản.
3. Những biến đổi trong đời sống kinh tế - xã
hội Việt Nam đầu thế kỉ XX:
7. - Là tay sai của Pháp => giàu có
- Một số địa chủ vừa và nhỏ bị đế quốc chèn ép
=> ít nhiều có tinh thần dân tộc.
-Mất ruộng đất => bị bần cùng hóa
- Phần lớn là tá điền, một số trở thành công nhân
trong các đồn điền, hầm mỏ, nhà máy.
- Là lực lượng to lớn trong phong trào yêu nước.
- Xuất thân từ những người buôn bán, sĩ phu yêu
nước tiến bộ.
- Bị chèn ép nặng nề, ít có khả năng cạnh tranh.
Có ý thức dân tộc -> là cơ sở thuận lợi để tiếp thu
khuynh hướng DCTS từ bên ngoài.
- Thành phần: tiểu thương, viên chức nhà báo,
học sinh, sinh viên…
- Có ý thức dân tộc, dễ tiếp thu trào lưu tư tưởng
tiến bộ từ bên ngoài.
Giai
Cấp
cũ
Địa
chủ
PK
Nông
dân
Lực
lượng
Xã hội
mới
Công
nhân
Tư
sản
Tiểu
Tư
sản
-Vừa mới ra đời còn non trẻ.
- Chịu 2 tầng áp bức (thực dân và phong kiến).
-Sớm có tinh thần đấu tranh chống áp bức dân
tộc và áp bức giai cấp.
8. Thuộc địa
nửa phong
kiến
Mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Việt
Nam đầu thế kỉ XX
>< dân
tộc
>< giai
cấp
Dân tộc Việt Nam >< TD Pháp
Nông dân >< Địa chủ pk
Công nhân >< Địa chủ pk, Tư sản
9. 4. Phong trào yêu nước và cách mạng:
Nhận xét chung về phong trào yêu
nước đầu thế kỷ XX (nguyên nhân,
chủ trương, khuynh hướng, thành
phần tham gia, hình thức và phương
pháp đấu tranh, …)? Vì sao tất cả
những phong trào đó cuối cùng đều
thất bại?
Bảng thống kê các sự kiện chính của phong trào yêu
nước đầu thế kỉ XX (đến năm 1918)
Niên đại Sự kiện
1904 – 1908 - Phong trào Đông Du
1907 - Đông Kinh Nghĩa Thục
1906 - 1908 - Cuộc vận động Duy Tân và phong trào chống thuế ở Trung
kì
1914 - 1916 - Hoạt động của Việt Nam Quang phục hội.
1916 - Cuộc vận động khởi nghĩa của Thái Phiên và Trần Cao Vân
1917 - Khởi nghĩa của binh lính và tù chính trị ở Thái Nguyên
Từ 1914 - Khởi nghĩa vũ trang của đồng bào các dân tộc thiểu số
Từ 1913 - Phong trào Hội kín ở Nam Kì
1911 - Nguyễn Tất Thành bắt đầu cuộc hành trình tìm đường
cứu nước