Քաղաքագետների մասնագիտական վարքականոնի անհրաժեշտության մասին

1. պատրաստված
Քաղաքական գիտության Հայաստանի
ասոցիացիայի կողմից
Համազասպ Դանիելյան

2. ա/ Մասնգիտական էթիկայի
անհրաժեշտությունը
Հաշվի առնելով, որ առանձին ոլորտների
մասնագետները ունեն որոշակի հատուկ
գիտելիքները և հմտություններ, ինչպես նաև դրանք
ի նպաստ հասարակությանը օգտագործելու
կարողություն և պարտավորություն (?),
մասնագիտությունների ներկայացուցիչները
(լրագրողներ, բժիշկներ, փաստաբաններ և այլն)
սահմանում են իրենց մասնագիտական
գործունեությունը կարգավորող էթիկայի
ուղենիշներ։

3. ա/ Արդյոք անհրաժեշտ է սահմանել
մասնագիտական էթիկայի դրույթները
 Մասնագիտության զարգացման խթան,
միաժամանակ նաև ցուցանիշ։
 Ոլորտի (ինքն)ակարգավորման
ինստիտուցիոնալիզացված մեխանիզմ։
 Մասնագետների՝ հասարակության առջև
ստանձնած մասնագիտական
պարտավորությունների և այդ
պարտավորությունների իրականացման
եղանակների հստակեցում։

4. ա/ Մասնագիտական էթիկայի
կարգավորման բաղադրիչները
 Անկեղծություն,
 Ազնվություն,
 Թափանցիկություն,
 Հաշվետվություն,
 Գաղտնիություն,
 Մասնագիտական նպատակներ և
պարտավորություններ։
Գործընկերների և հասարակության, ինչպես նաև
դրա առանձին խմբերի հետ հարաբերությունների
կարգավորման այլ սկզբունքներ։

5. ա/ Էթիկայի վարքականոն
քաղաքագետների համար
Պատմությունը՝
Առաջինը՝ ԱՄՆ-ում (1965-68 թթ.): Արդեն կարգավորվում է ոչ
միայն ազգային ասոցիացիաների, այլ նաև պետությունների
և վերազգային մասնագիտական կազմակերպությունների
կողմից։
Առանցքային տարբերությունները
 Ինքնակարգավորում VS պետական չափորոշիչներ։
 Հերթական հասարակագիտական ուղղություն թե նաև
մասնագիտություն, որ ունի որոշակի հասարակական
առաքելություն։
 Համընդհանուր թե տեղական առանձնահատկությունների
վրա հիմնված չափանիշներ:
Դրույթներին հետևելու իրատեսականությունը։

6. ԱՄՆ
APSA
Գերմանիա
GPSA
Կանադա
CSA
Անգլիա
PSA
Ակադեմիական ազատություն
և ազնվություն
V V V V
Հետազոտությունների
իրականացման կանոններ
V V V V
Մասնագիտական
հրապարակումներ
V V V
Հանրային/քաղաքական
գործունեություն
V V
Էթիկայի հանձնաժողով V V V
Կրթական գործունեություն V V V V
Հարաբերությունները
գործընկերների հետ
V V V V
Նշանակումներ և կարիերայի աճ V V
Ոտնձգություններ և
դիսկրիմինացիա
V V V

7. բ/ Հայաստանի քաղաքագետների
մասնագիտական ուղեցույցի նախագիծը
1. Քաղաքագիության ոլորտում առաջատար համարվող
երկների (ԱՄՆ, Կանադա, Մեծ Բրիտանիա,
Գերմանիա) փորձի ուսումնասիրություն և ուղեցույցի
աշխատանքային տարբերակի պատրաստություն։
2.ՔԳՀԱ խորհուրդի և նախապես հետաքրքրություն
հայտնած մասնագետների հետ ուղեցույցի
բովանդակության քննարկում և փոփոխություն։
3.Նախագծի տարածում քաղաքագիտության հետ
առնչություն ունեցող հայաստանյան բոլոր
հաստատությունների շրջանակում՝ ուցեցույցին
ծանոթանալու, լրամշակումների առաջարկներ
ներկայացնելու, վերջնական տարբերակը
ստորագրելու կոչով։

8. Վարքականոնի հիմնական
բաժինները
 Ակադեմիական ազատություն և
ազնվություն,
 Քաղաքագետների քաղաքական և
հրապարակային գործունեության
ուղենիշներ,
 Քաղաքագետների կրթական
գործունեության ուղենիշներ,
 Քաղաքագետների հետազոտական
գործունեության ուղենիշներ։

9. Ակադեմիական ազատություն և
ազնվություն
 Քաղաքագետներն ազատ են իրականացնելու
ցանկացած գիտական հետազոտություն և
հրապարակելու դրանց արդյունքները։
 Քաղաքագիտություն դասավանդողները ազատ են
լսարանում քննարկել տվյալ առարկայի հետ կապ
ունեցող ցանկած նյութ, սակայն...։
 Քաղաքագետներն իրենց մասնագիտական
գործունեության մեջ ձգտում են անբասիրության և
անկողմնակալության:

10. Ակադեմիական ազատություն և
ազնվություն
 Քաղաքագետներն իրենց հրապարակումներում
ամբողջությամբ ներկայացնում են իրենց
ուսումնասիրության ֆինանսական աղբյուրները:
 Գրագողությունը մասնագիտական էթիկայի
սկզբունքների կոպտագույն ոտնահարում և
քաղաքագիտական համայնքի շրջանակում
անհադուրժելի է։
 Քաղաքագիտություն դասավանդող ամբիոնների
կողմից գրագողության դրսևորումների դեմ ակտիվ
պայքարի կոչ։

11. Քաղաքական և հրապարակային
գործունեության ուղենիշներ
 Դասավանդող քաղաքագետը ազատ են
ներգրավելու քաղաքականության ոլորտում
այնքանով, որքանով դա հնարավոր է համատեղել
դասավանդողի պարտականությունների հետ,
 Նպատակահարմար է, որ քաղաքագիտության
ամբիոնները հավատարիմ մնան այն կանոնին,
համաձայն որի իրենց անդամների այս կամ այն
քաղաքական դիրքորշումը ունի զուտ անձնական
բնույթ և այն չպետք է պարտադրվի
գործընկերներին:

12. Քաղաքագետների կրթական
գործունեության ուղենիշներ
 Համալսարաններում դասավանդող քաղաքագետների
հիմնական նպատակն է ճշմարտության որոնումը և
դրա փոխանցումը ուսանողներին:
 Դասավանդման գործընթացում կուսակցական կամ
քաղաքականության վերաբերյալ կողմնակալ
դիրքորոշումների փոխանցումը ուսանողներին
հակասում է դասավանդողների հիմնական
առաքելությանը և խոչընդոտում է լսարանում
գիտական անաչառություն ապահովմանը:
 Դասավանդողները զերծ են մնում մասնագիտական և
անձնական խտրականության ցանկացած
դրսևորումից:

13. Քաղաքագետների հետազոտական
գործունեության ուղենիշներ
 Դրամաշնորհների միջոցով իրականացվող
հետազոտությունների արդյունքների
հրապարակման դեպքում հեղինակները
մանրամասն և հստակ նշում են տեղեկություններ
դրամաշնորհ տրամադրողի մասին։
 Եթե քաղաքագետը հետազոտություն է
իրականացնում պետության կողմից տրամադրված
դրամաշնորհով, ապա այդ հետազոտությունը
հասանելի է մասնագետներին և հանրությանը,
բացառությամբ օրենքով նախատեսված առանձին
դեպքերի։

14. Քաղաքագետների հետազոտական
գործունեության ուղենիշներ
 Նպատակահարմար է ձեռնպահ մնալ այնպիսի
դրամաշնորհային ծրագրերին մասնակցելուց, որոնք
որոշակի սահմանափակումներ են դնում հետազոտողի
գիտական գործունեության վրա և կարող են
կանխորոշել հետազոտության արդյունքները:
 Դրամաշնորհ տրամադրող կառույցները և անհատները
զերծ են մնում այնպիսի գործողություններից, որոնք
կարող են վնասել Հայաստանի գիտական
հաստատությունների հեղինակությունը, կասկածի
տակ դնել դրանց անկողմնակալությունը։

15. գ/ուղեցույցի ընդունումը
 Առաջակություններ քննարկելուց և անհրաժեշտության
դեպքում վարքականոնի մասը դարձնելուց հետո
վարքականոնի տպագրություն։
 Հանդիսավոր հրապարակում և ստորագրություն՝ նույն
օրը հռչակելով որպես քաղաքագետների
մասնագիտական օր Հայաստանում (?)։
 Վարքականոնը ստորագրած անհատների և
հաստատությունների ցանկի տեղադրում ՀՔԳԱ
պաշտոնական կայքում։

16. գ/ուղեցույցի ընդունմանը
հաջորդող հնարավոր քայլեր
 դասընթացների կազմակերպում ուսանողների
համար,
 դրույթների տարածում ԶԼՄ-ների կողմից,
 ամենամյա մրցանակաբաշխություն (?),
 ՀՔԳԱ-ի IPSA-ին անդամակցելու հայտի
պատրաստում՝ անդամկցություն 2012 թ.
ընթացքում։