1. Сүлжээний протокол
Сэдвийн агуулга
1.
2.
3.
4.
5.
IP Protocol
TCP Protocol
RARP Protocol
DHCP Protocol
Бусад протоколууд

2. Сүлжээний протокол гэж юу вэ
1. Протокол бол програм хангамж
2. Протокол бол сүлжээний үйл ажиллагааг
удирдах зорилгоор бүтээгдсэн
3. Протокол нь уян хатан шинж чанартай
4. Протокол нь тус тусын зорилготой бүтээгдсэн
5. Протоколын тусламжтайгаар сүлжээний үйл
ажиллагаа явагддаг
6. Протокол нь нэг стандартын дагуу бүтээгддэг

3. Сүлжээний протокол
1. IP протокол
1. Компьютерийн сүлжээнд хамгийн өргөн
хэрэглэгддэг протокол
2. Сүлжээний хаяглалтыг бие даан шийдвэрлэх
чадвартай
3. Хаяглалтын маш нарийн зохион байгуулалтыг
удирдах механизмтай
4. Мэдээлэл дамжуулалтанд нарийн зохион
байгуулалттай оролцдог

4. Сүлжээний протокол
1. IP протокол
үргэлжлэл
Энэ протокол нь 32 битийн урттай
IP protocol version 4.0, IP protocol version 6.0
Сабнэт масктай хамтран зохицох чадвартай
ТСР протоколтой хамтран TCP/IP гэсэн бүл
протокол үүсгэдэг
5. TCP протокол нь интернэтийн хөгжлийн гол
түлхүүр
1.
2.
3.
4.

5. Сүлжээний протокол
1. IP протокол
үргэлжлэл
1. IP протокол header нь мэдээлэл дамжуулах
үйл ажиллагаанд гол үүрэгтэй оролцдог
2. IP протокол header-ийн мэдээллийг ашиглах
боломжтой

6. Сүлжээний протокол
1. IP протокол header
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Version - IP протоколын хувилбарын дугаар 4 бит
IP header length (HLEN) - толгой хэсгийн урт 4бит
Type of service - үйлчилгээний төрөл
Total Length - IP датаграмын хэмжээ 16 бит
Identification - Тухайн датаграмыг тодорхойлно 16
Flags - Датаграмыг хэд хэдэн хэсэг фрагмент
(fragmentation) болгоход ашиглагдана. 3 бит

7. Сүлжээний протокол
1. IP протокол header
үргэлжлэл
7. Fragment offset - фрагментийг нийлүүлж
датаграмыг эвлүүлэхэд ашиглагдана 16 бит
8. Time to live - Датаграмыг хэдийд тооцохгүй
орхихыг заасан хугацааны тоолуурын утга
9. Protocol - Хүлээн авагдсан багцыг аль түвшний
протокол хүлээж авахыг заана 16 бит

8. Сүлжээний протокол
1. IP протокол header
үргэлжлэл
10. Header checksum - IP толгойн хэсэг алдаатай
эсэхийг шалгахад ашиглагдана 16 бит
11. Source address - илгээгчийн IP хаягийг заана
32 бит
12. Destination address - хүлээн авагчийн IP хаягийг
заана 32 бит
13. Options - IP протоколын бусад нэмэлт
боломжийг тодорхойлно
14. Data - Өгөгдлийн үндсэн хэсгийг тодорхойлно.

9. Сүлжээний протокол
2. TCP протокол
1. TCP протокол нь TCP/IP протоколын бүлд
хамрагддаг
2. TCP – Transmission Control Protocol гэсэн
үгний товчлол бөгөөд network түвшин болон
application түвшингүүдийн хооронд мэдээлэл
дамжуулахад ашиглагддаг бөгөөд өөрөө OSI
–ийн transport түвшинд хамаардаг.

10. Сүлжээний протокол
2. TCP протокол
3. Вэб үзүүлэгч програмууд өөрийн үйл
ажиллагаандаа
TCP
протоколыг
шууд
ашигладаг. Жишээ нь: www –ийг ачаалах
болон и-мэйл хүлээн авах болон илгээх г.м.
4. Дотоод сүлжээ, интранет болон интернэтийн
бүхий л үйл ажиллагаанд голлох үүрэгтэй
оролцдог бөгөөд бусад протоколуудын цөм нь
болсон байдаг.

11. Сүлжээний протокол
2. TCP протокол
үргэлжлэл
1. 1970 оноос анх зохиогдсон
2. UNIX үйлдлийн системийн стандарт болж
хөгжиж ирсэн
3. Нээлттэй стандарттай
4. Өмчлөгчгүй буюу бараг бүх протокол
зохиогчийн өмч
5. TCP/IP нь маш өргөн боломжтой
6. TCP/IP нь бараг бүх систем дээр ажилладаг

12. Сүлжээний протокол
2. TCP протокол
үргэлжлэл
7. TCP/IP нь X.25, Ethernet, Token ring зэрэг
доод түвшний протоколуудыг ашигладаг
8. TCP/IP протокол нь бүх төрлийн
дамжуулагчид тохиромжтой байхаар
зориулагдаж хийгдсэн

13. Сүлжээний протокол
2. TCP протокол
үргэлжлэл
9. Сүлжээний IP хаяг давхардахад TCP/IP
протоколыг ашиглахгүй болгож хаадаг
10. Динамикаар хаяглалтыг зохион байгуулж
байгаа үед хаягийн давхардлыг DHCP
виртуаль сервер хариуцдаг

14. Сүлжээний протокол
2. TCP протокол
үргэлжлэл
IP, MAC хаягуудыг хадгалсан байдаг

15. Сүлжээний протокол
3. RARP-REVERSE ADDRESS RESOLUTION PROTOCOL
1. RARP виртуаль серверийг үүсгэдэг
2. Энэ сервер төхөөрөмжүүдийг асангуут IP
хаягийг динамикаар олгох үйлдлийг
гүйцэтгэдэг
3. RARP хүсэлтийг сүлжээгээр өргөн
дамжуулалтын хэлбэрээр цацаж хаягийг
тодорхойлдог

16. Сүлжээний протокол
4. BOOTP-BOOTSTRAP PROTOCOL
1. BOOTP виртуаль серверийг үүсгэдэг
2. Энэ сервер төхөөрөмжүүдийг асангуут IP
хаягийг динамикаар олгох үйлдлийг
гүйцэтгэдэг
3. BOOTP хүсэлтийг сүлжээгээр өргөн
дамжуулалтын хэлбэрээр цацаж хаягийг
тодорхойлдог

17. Сүлжээний протокол
5. DHCP-DYNAMIC HOST CONFIGURATION PROTOCOL
1. DHCP виртуаль серверийг үүсгэдэг
2. Энэ сервер төхөөрөмжүүдийг асангуут IP
хаягийг динамикаар олгох үйлдлийг
гүйцэтгэдэг
3. DHCP хүсэлтийг сүлжээгээр өргөн
дамжуулалтын хэлбэрээр цацаж хаягийг
тодорхойлдог

18. Сүлжээний протокол
5. DHCP протокол
үргэлжлэл

19. Сүлжээний протокол
5. DHCP протокол
үргэлжлэл
Зураг 5. ARP table дахь хаяглалт

20. Сүлжээний протокол
6. Бусад протокол
1. Router-ээр сүлжээ хооронд өгөдөл
солилцоход мөн протоколууд хэрэглэгддэг
2. Эдгээрийг чиглүүлэх (routing) протоколууд
гэдэг
Routing Information Protocol (RIP)
Interior Gateway Routing Protocol (IGRP)
Enhanced Interior Gateway Routing Protocol (EIGRP)
Open Shortest Path First (OSPF)

21. Сүлжээний протокол
6. Routing Information Protocol (RIP)
1. Router хооронд мэдээлэл солилцоход
оролцдог
2. Router –ийн чиглүүлэх хүснэгтийг
программчлагдсан интервалаар буюу 30
секунд тутамд шинэчилж байдаг
3. RIP протоколоор мэдээлэл дамжуулах замыг
зайн хэмжээгээр удирддаг
4. Хамгийн холдоо 15 руутер хүртэлх зай байна

22. Сүлжээний протокол
6. Interior Gateway Routing Protocol (IGRP)
Enhanced Interior Gateway Routing Protocol(EIGRP)
1. Энэ протоколийг Cisco-оос гаргасан
2. Мэдээлэл дамжих замыг тодорхойлох
3. Хугацаа, зурвасын өргөн, ачаалал,
найдваржилт зэргийг харгалзан зохицуулдаг.

23. Сүлжээний протокол
6. Open Shortest Path First (OSPF)
1.
2.
3.
4.
5.
Routing протоколуудын хамгийн сайн хувибар
Мэдээлэл дамжуулах хурд
Мэдээлэл дамжих траффик
Мэдээллийн найдваржилт
Мэдээллийн нууцлалт зэргийг удирдах
чадвартай.

24. Сүлжээний протокол
7. FTP протокол (File Transfer Control protocol)
1. FTP протокол нь интернэтэд холбогдсон FTP
сервер бүхий сервер компьютерүүдтэй
холбогдох чадвартай.
2. FTP протоколыг ашигласнаар файлыг
интернэтийн сүлжээ ашиглан харах, хуулах
боломж олгоно.
3. FTP протокол нь Client программаар Server
компьютертай холбогдож боломж олгоно.

25. Сүлжээний протокол
7. FTP протокол (File Transfer Control protocol)
үргэлжлэл
FTP талбар гэж юу вэ?
1. Хост буюу интернэтэд холбогдсон компьютер
бөгөөд түүнд файл хадгалагдана.
2. FTP талбарыг коллеж, их дээд сургууль,
засгийн газрын агентлаг, компани, хувь
хүмүүс бүрдүүлнэ

26. Сүлжээний протокол
7. FTP протокол (File Transfer Control protocol)
үргэлжлэл
FTP талбар гэж юу вэ?
1. FTP талбарт даац гэсэн ойлголт байдаг.
2. Нэг зэрэг холбогдох хэрэглэгчийн тоо
хязгаартай байдаг.
3. Хэрэв FTP талбартай холбогдоход нэгэн
зэрэг холбогдох хэрэглэгч хэтэрсэн бол
алдааны мэдээлэл гарна

27. Сүлжээний протокол
7. FTP протокол (File Transfer Control protocol)
үргэлжлэл
FTP талбар нь:
1. Нийтийн FTP талбар
2. Хувийн FTP талбар

28. Сүлжээний протокол
7. FTP протокол (File Transfer Control protocol)
үргэлжлэл
Нийтийн FTP талбар гэж юу вэ?
1. Нийтийн зориулалттай FTP-т нэвтэрхэд нууц
үг, хэрэглэгчийн нэр асуудаггүй.
2. Хэрэглэгч бүхэн чөлөөтэй үйлчлүүлэх
боломжтой.
3. Нийтийн FTP талбар олон байдаг бөгөөд ийм
төрлийн FTP талбаруудад төрөл бүрийн
мэдээллүүд (files) хадгалагдаж байдаг.

29. Сүлжээний протокол
7. FTP протокол (File Transfer Control protocol)
үргэлжлэл
Хувийн FTP талбар гэж юу вэ?
1. Хувийн FTP талбарт хандахдаа нэвтрэх нэр
болон нууц үг шаардлагатай.
2. Хувийн FTP талбарыг дэлхийн өнцөг булан
бүрт буй өөрийн ажилтан, хэрэглэгчдэд
мэдээлэл хүргэх зорилгоор томоохон
компаниуд ашигладаг.