SAINS TINGKATAN 1 BAB 4

1. BAB 4
PEMBIAKAN

2. 4.1 DEFINISI PEMBIAKAN
•Pembiakan ialah proses penghasilan
individu baharu oleh organisma hidup.
•Pembiakan merupakan ciri asas bagi
setiap organisma hidup.
•Pembiakan boleh dibahagikan kepada
dua jenis :
Pembiakan Seks Pembiakan Aseks

4. BEBERAPA ORGANISMA HIDUP YANG MENJALANKAN PEMBIAKAN SEKS
TUMBUHAN
BERBUNGA
BURUNG MAMALIA
IKAN REPTILIA AMFIBIA

5. BEBERAPA ORGANISMA HIDUP YANG MENJALANKAN PEMBIAKAN ASEKS
HYDRA
BAKTERIA
UBI KENTANG
PARAMECIUM
AMOEBA HALIA

6. PEMBIAKAN SEKS
• Pembiakan seks merupakan
jenis pembiakan utama yang
dijalankan oleh manusia, haiwan
dan tumbuhan peringkat tinggi.
• Pembiakan bagi manusia bukan
sahaja untuk menghasilkan
zuriat, malah melibatkan ikatan
kekeluargaan dan kasih sayang.

7. PEMBIAKAN SEKS
MELIBATKAN 2 INDUK
Induk jantan yang membawa sel
pembiakan jantan (sperma)
Induk betina yang membawa sel
pembiakan betina (ovum)

8. PEMBIAKAN SEKS
• Pembiakan seks
menghasilkan generasi
baharu yang berbeza
daripada induknya dan
menunjukkan variasi
genetik.
• Proses pertama yang
terlibat ialah
persenyawaan.

11. SEL SPERMA
•Antonie van
leeuwenhoek
merupakan saintis
pertama yang mengkaji
sel sperma
menggunakan
mikroskop pada tahun
1677

12. PEMBIAKAN ASEKS
• Pembiakan aseks berlaku dalam
organisma ringkas seperti
Amoeba, paramecium dan Hydra.
• Tumbuhan seperti bawang, halia
dan ubi kentang juga membiak
secara aseks.
• Bagi pembiakan aseks, hanya
satu induk yang terlibat.

13. PEMBIAKAN ASEKS
• Persenyawaan TIDAK
berlaku dalam pembiakan
aseks.
• Individu baharu yang
dihasilkan adalah seiras
secara genetic dengan
induksnya.
• Variasi tidak wujud dalam
kalangan anak

14. KULTUR TISU
• Kultur tisu ialah contoh
bioteknologi dalam
penghasilan individu
baharu.
• Teknik ini akan
menghasilkan tanaman
baharu dalam tempoh masa
yang singkat.

15. PEMBIAKAN ASEKS
• Belahan dedua ialah
pembahagian satu
sel induk kepada dua
sel anak
• Contoh :
 amoeba
 paramecium
 bakteria
BELAHAN DEDUA

17. • Pertunasan ialah
proses pembentukan
tunas pada badan
organisma.
• Tunas bermula sebagai
satu struktur yang
berkembang dan
kemudiannya terputus
dan membentuk
individu baharu.
PERTUNASAN

19. •Penjanaan semula
berlaku daripada
kebolehan fragmen
organisma tertentu yang
tumbuh dan
berkembang menjadi
individu baharu yang
lengkap.
•Contoh : cacing pipih,
tapak sulaiman, planaria
dan spirogyra
PENJANAAN SEMULA

21. • Pembentukan spora ialah
proses penghasilan spora
di dalam sporangium.
• Selepas sporangium
pecah, spora yang halus
dan ringan akan
disebarkan oleh angin.
• Apabila sampai di tempat
yang lembap, spora
tumbuh menjadi
tumbuhan yang baharu.
• Contoh : alga. Kulat, paku
pakis dan bakteria
PEMBENTUKAN SPORA

24. • Pembiakan vegetatif
merupakan satu cara untuk
menghasilkan tumbuhan
baharu daripada bahagian
vegetative tumbuhan induk
selain bunga.
• Contoh : akar, batang bawah
tanah, batang rayap,
bebawang dan daun.
• Contoh : lobak merah,
strawberi, halia, ubi keladi
dan ubi kentang
PEMBIAKAN VEGETATIF

25. •Bahagian akar tumbuhan induk akan berkembang
menjadi tumbuhan baharu
AKAR

26. •Bahagian batang tumbuhan induk akan
berkembang menjadi tumbuhan baharu.
BATANG

27. Bahagian daun tumbuhan induk akan
berkembang menjadi tumbuhan baharu
DAUN

29. KEPENTINGAN PEMBIAKAN
• Semua organisma hidup membiak bagi
menghasilkan invidu baharu.
• Pembiakan sangat penting untuk
menambahkan bilangan organisma
sesuatu spesies. Kegagalan organisma
menghasilkan individu baharu boleh
menyebabkan kepupusan.
• Pembiakan dapat meningkatkan jumlah
individu yang sama spesies.
• Pembiakan menurunkan maklumat
genetik kepada generasi baharu.

30. 4.2 SISTEM PEMBIAKAN MANUSIA
• Manusia membiak dengan cara
pembiakan seks.
• Sistem pembiakan manusia terdiri
daripada :
sistem pembiakan lelaki dan sistem
pembiakan perempuan
• Sistem pembiakan lelaku dan
perempuan kedua-duanya sangat
penting. Pasangan tidak dapat
melahirkan zuriat jika mana-mana
system pembiakan mereka gagal
berfungsi.

33. PERUBAHAN FIZIKAL YANG BERLAKU KETIKA AKIL BALIGH
Maksud akil baligh peringkat permulaan sistem
pembiakan menjadi matang dan menghasilkan sel
pembiakan.
Remaja yang telag akil baligh akan mengalami
pertumbuhan dan perkembangan yang banyak
sama ada dari segi emosi, fizikal mahupun fisiologi.
Umur lelaki Ketika mencapai akil baligh :
Lebih kurang 14-17 tahun manakala perempuan
pula lebih awal daripada lelaki iaitu antara 10-12
tahun.

34. LELAKI AKIL BALIGH
• Suara
 Peti suara (larinks) membesar
 Suara menjadi garau
• Badan
 Misai dan janggut mula tumbuh
 Bulu tumbuh di muka, ketiak dan dada
• Organ pembiakan
 Testis menghasilkan sperma dan
hormone seks
 Bulu tumbuh di bahagian sulit
 Zakar dan skrotum mula membesar

35. PEREMPUAN AKIL BALIGH
• Badan
Buah dada membesar
Punggung mula padat dan lebar
Bulu tumbuh di bahagian ketiak
• Organ pembiakan
Ovari menghasilkan ovum dan
hormone seks
Bulu tumbuh di bahagian sulit
Kitaran haid bermula

36. PERBANDINGAN GAMET JANTAN DAN GAMET BETINA
•Sperma ialah sel
yang paling kecil di
dalam badan lelaki
dan berbentuk
seperti berudu

37. PERBANDINGAN GAMET JANTAN DAN GAMET BETINA
•Ovum pula ialah
sel yang terbesar
di dalam badan
perempuan

39. • Kepala sperma mengandungi
nucleus yang membawa maklumat
genetik dan pewarisan untuk
diturunkan kepada zuriat (anak)
• Ekor sperma membolehkan sperma
bergerak dan berenang dalam
semen melalui faraj, uterus dan
tiub falopio sistem pembiakan
perempuan.
• Jumlah sperma normal yang
dilepaskan adalah sebanyak 60 juta
setiap sentimeter padu.

40. • Ovum berbentuk spera dan
berdiameter kira-kira 0.1 mm
• Nukleus ovum mengandungi
maklumat genetic dan
pewarisan untuk diturunkan
kepada zuriat (anak)
• Ovum tidak boleh bergerak
sendiri
• Bilangan ovum yang dihasilkan
biasanya hanya satu setiap
bulan bagi perempuan normal

42. •Ovum boleh hidup selama 2 hari selepas
dibebaskan dari ovari.
•Sperma boleh hidup sehingga 3 atau 4 hari

43. 4.3 KITAR HAID

44. KITAR HAID
• Perempuan akan mula mengalami haid
apabila mencapai akil baligh.
• Haid merupakan tanda bermulanya
kitar haid bagi setiap perempuan.
• Haid ialah peluluhan lapisan dinding
uterus dan darah yang mengalir
melalui faraj.
• Kitar haid pula merujuk kepada satu
siri perubahan yang berlaku pada
dinding uterus dan ovari.
• Kitar haid juga melibatkan
pembentukan dan pembebasan telur
yang matang

46. KITAR HAID
• Kitar haid dikawal oleh :
Otak dan sistem endokrin yang membebaskan hormon.
• Perempuan normal mengalami kitar haid kira-kira 28 hari
dan berbeza-beza mengikut individu.
• Terdapat beberapa factor yang mempengaruhi kitar haid :
Pengambilan nutrien
Perubahan berat badan secara mendadak
Perubahan emosi
Tekanan mental

48. FASA HAID
•Hari 1 – 5
•Lapisan dinding uterus,
salur darah dan ovum
yang tidak tersenyawa
terluluh dan
disingkirkan apabila
haid bermula

49. FASA PERMULAAN
• Hari 6 -11
• Dinding uterus mula dibina
semula dan menebal
• Salur darah pada dinding
uterus mula terbentuk dan
bersedia untuk menerima
penempelan sel yang telah
disenyawakan.

50. FASA SUBUR
• Hari 12 -17
• Ovum dibebaskan dari ovari
pada hari ke 14 kitar haid
(pengovulan)
• Dinding uterus dan salur
darah terus berkembang
• Jika ada sperma
persenyawaan mungkun
berlaku

51. FASA PRAHAID
• Hari 18 -28
• Dinding uterus terus menebal
dan kaya dengan salur darah
• Jika berlaku persenyawaan,
penempelan embrio akan
terjadi di dinding uterus
• Kitar haid akan berulang
semula sekiranya
persenyawaan tidak berlaku.

52. KEPENTINGAN MENGURUS KEBERSIHAN
DIRI SEMASA HAID
•Penjagaan kebersihan diri
semasa haid adalah sangar
penting bagi memastikan
system pembiakan tidak
dijangkiti oleh
miroorganisma seperti
bakteria, virus dan kulat

53. KEPENTINGAN MENGURUS KEBERSIHAN
DIRI SEMASA HAID
• Semasa haid, Wanita perlua
sentiasa menukar tuala Wanita
3-4 kali sehari untuk
menghindari jangkitan bakteria
dan virus yang boleh
menyebabkan jangkitan saluran
kencing (UTI)
• Wanita haid digalakkan mandi
dengan kerap untuk
membersihkan tubuh badan

54. MASALAH KITAR HAID
• Kitar haid yang tidak stabil merujuk kepada
seseorang Wanita itu tidak mengalami haid
pada setiap bulan, kitar haid yang terlalu
Panjang atau terlalu pendek dan fasa haid
yang melebihi 15 hari.
• Masalah ini mungkin disebabkan oleh
beberapa faktor:
Pertambahan berat badan
Masalah hormon
Gangguan emosi senaman yang berlebihan
Ketumbuhan di dalam rahim

55. KESAN KITAR HAID TIDAK STABIL
• Tanda awal mengalami masalah sistem pembiakan
• Rawatan yang lambat boleh menyebabkan masalah
kesihatan yang serius (kanser ovari, kanser serviks)
Kemandulan
• Wanita mengalami kesukaran untuk menentukan hari
subur
• Wanita tersebut sukar merancang atau mencegah
kehamilan
Kesukaran
merancang
keluarga
• Menyebabkan haid yang berpanjangan
• Hal ini menyebabkan kehilangan darah yang banyak
• Tubuh badan jadi lemah atau mudah pengsan
Masalah kesihatan
(anemia)

56. 4.4 PERSENYAWAAN DAN KEHAMILAN

57. PROSES PERSENYAWAAN
• Persenyawaan
bermaksud proses
percantuman nucleus
sperma dengan nucleus
ovum
• Dariapada berjuta-juta
sperma, hanya satu
sperma yang paling kuat
dan terbaik akan
mensenyawakan ovum

58. PROSES PERSENYAWAAN DAN PENEMPELAN EMBRIO
1. Sperma akan
berenang memasuki
faraj semasa
persetubuhan
2. Jika ovum hadi di tiub falopio,
persenyawaan mungkin berlaku.
Nukleus sperma akan bercantum
dengan nucleus ovum di tiub
falopio membentuk zigot
3. Selepas
persenyawaan, zigot
membahagi menjadi
satu bebola sel yang
disebut sebagai
embrio. Embrio akan
menempel di dinding
uterus/ rahim